Ullut ataatsimiiffiusut arfersaneq pingajuat, pingasunngorneq 2. april 2003 nal. 14:35.

 

Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 14-2		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 14

 

 

2003-mut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuut.

(Aningaasarsiornermut Naalakkersuisoq)

(Aappassaaneernera)

 

Per Rosing-Petersen, Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap Siulittaasuat, Siumut.

Kisernguruttunut oqalugiarumaarpunga.

 

Siullermik allartitsinnanga oqaatigissavara una isumaliutissiissut imartungaatsiartuummat eqikkaanikuugaluarluta nutserisut imaqatigalugit eqikkaanermi suli eqikkaanerullunga saqqummiissagama. Taanna ajuusaarutigissavara tassa quppernerit 100-jut 150-t tungaannut akunnerup nalunaaquttap akunnerata affaata iluani saqqummiussinnaannginnakkit. Taamanna suna tamaat pingaartutut isigaluarlugu, taamannak saqqummiissuunga.

 

Kisiannili oqaluuserineqarnerani pingaaruteqarpoq isumaliutissiissut tamaat toqqammavigalugu oqallinnermi isumasioqatigiinnermi taanna toqqammavigineqarnissaa.

 

2003-mi aningaasanut inatsissaq siunnersuut pillugu Inatsisartut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliaata isumaliutissiissutaa.

 

Inatsisissatut siunnersuutip aappassaaneerneqarnerani saqqummiunneqartoq Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliaq ukuninnga ilaasortaqarpoq. Inatsisartunut Ilaasortaq Per Rosing-Petersen, Siumut, Siulittaasoq, Inatsisartunut Ilaasortaq Jakob Sivertsen, Atassut Siulittaasup tullia, Inatsisartunut Ilaasortaq Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit, Inatsisartunut Ilaasortaq Per Skaaning, Demokratit aammalu Inatsisartunut Ilaasortaq Ole Thorleifsen, Siumut.

 

Isumaliutissiissut aqqanilinnik immikkoortortaqartoq innersuussutigissavara. Taakkunanilu immikkoortoq aqqarngat tassa Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap innassuteeqaataa. Inatsisartut 2003-mi ukiunilu missingersuusiorfiusuni 2004-miit 2006-mut aningaasanut inatsisissaq siunnersuut marlunngornermi ulloq martsip sisamaat Naalakkersuisunit saqqummiunneqarpoq. Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap missingersuutit pillugit isumasioqatigiinnermini Alluitsup Paani Qaqortumilu piffissami februarip 15-aniit 22-anut ingerlanneqartumik aningaasanut inatsisissaq siunnersuut misissorpaa.

 

Inatsisartut ataatsimiititaliaata aningaasanut inatsissaq siunnersuutit ukiumoortut naliliiffigineqarneranni peqataanissaa Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit assorsuaq pingaartinneqarpoq. Tamatumanimi ukiumi tullermi aningaasanut inatsisip atuuffissaanik ukiunilu missingersuusiorfiusuni landskarsip aningaasaliissutai ataatsimoortillugit tulleriianeqartarmata.

 

Taamaattumik Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliaq Inatsisartut ataatsimiititaliaat ulloq februarip 24-at allaffigaa qinnuigalugillu Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamut kingusinnerpaamik ulloq matsip arfineq aappaat akissuteqareersimassasut.

 

Ataatsimiititaliap oqaaseqaataatut tiguneqartut ilaat isumaliutissiissummi issuaavigineqarput. Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliaq 2003-mi aningaasanut inatsisissatut siunnersuummik misissuinini tunngavigalugu Naalakkersuisunut apeqqutit ulloq martsip pingajuanni nassiuppai. Naalakkersuisut taakkununnga akissutinik ulloq martsip 13-at Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamut nassiuppaat. Nassuerutigineqartariaqarpoq akissuteqaatit ilaat ajoraluartumik tamakkiisuunngimmata.

 

Tamatuma saniatigut oqaatigineqartariaqarpoq allannguutissatut siunnersuutinik nassiussisoqartussaq paasissutissiissutigineqarsimatillugu ilaanni allannguutissanik siunnersuutinik nassiussisoqanngitsoortarsimammat. Taamaattoqarsimatillugulu pisut ilaanni allannguutissatut siunnersuutini nammineq saqqumiussinissani Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap toqqarsimavaa pisullu ilaanni 2003-mut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut Naalakkersuisut erseqqinnerusumik paasissutissiissuteqarnissaat assigisaanilluunniit saqqummiinissaat ujartortarsimallugu.

 

Akissutit ilarpassui tamakkiisuunngikkaluartumik isumaliutissiissummut ilanngunneqarput. Aningaasanut inatsisissamut siunnersuutip suliarinissaanut piffissaliussaq sivikitsuararsuusimammat Naalakkersuisunit ilaasortanit isumasioqatiginnilluni ataatsimeeqateqartarnermut akissutit itisiliivigineqarnissaanut piffissaqarsimanngilaq. Apeqqutiminut aallaqqaasiullugu Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap tikkuarpaa 2002-mut aningaasanut inatsimmut sanilliullugu annertuumik allannguutinik takussutissiaq amigaatigineqartoq.

 

Tassani ilaatigut eqqarsaatigineqartut tassaapput Naalakkersuisut suliassaqarfiinik allanguinerup kingunerisaanik kontonik pilersaarummi allannguutit. Assersuutigalugu nunalerineq manna tikillugu kontomi pingaarnermi 101332-mi aatsitassanut tunngasuni suliassaqarfiup 11-p ataani ilanngunneqartarsimavoq. Immikkoortulli pineqartut marluk kontomi pingaarnermi 500817-mi aammalu suliassaarfimmi 66-mi ilanngunneqartarsimapput.

 

2003-mi aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi atuartussat amerlanersaasa taakkunannga ilaallutik innuttaasut kontoqarfiit 2000-meersut imannak 2003-mi aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi inissisimaffii imaaliallaannarlugit nassaarinissaanut periarfissaqanngillat.

 

Tamanna tunngavigalugu allannguutit pingaarnersiorlugit takussutissiamik aallaqqaasiutaasussamik suliaqaqqullugit Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit qinnuigineqarput. Tamatumalu saniatigut Naalakkersuisoqarfinni ataasiakkaani allannguutigitinniarneqartut pillugit immikkut eqqumaffiginneqqusinissaq qinnutigineqarpoq. Taamaaliornikkut kontot sumut nuunneqarsimanersut kontollu nutaanik pilersitsisoqarsimappat taakkulu suminngaaneerneri imaaliallaannaq takuneqarsinnaaqqullugit.

 

Takussusissiat kissaatigineqartut Naalakkersuisut nassiuppaat taakkulu isumaliutissiissummut matumunnga ilanngussaq A-mut aamma ilanngussaq B-mut ilanngunneqarput. Tigusat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit matumuuna uppernarsarneqarput suliassaqarfinnulli ataasiakkaanut tamanut pisariaqarnera naapertorlugu oqaasertanik aningaasaliissutinut inatsimmut kingullermut sanilliullugu allannguutinut nalinginnaasunik nassuiaataasunik imaqartunik siunissami aningaasaliissutinut inatsisaajumaartuni ilanngussisoqartarnissaa Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit suli annertuumik pissusissamisoorsorineqarpoq.

 

Taamaaliornikkut Naalakkersuisoqarfinnut tunngasut paasilertoruminarnerulersinneqassapput tamatumalu ilaatigut kingunerisinnaassallugu oqaasertat assigiit missingersuutinut ilanngussani arlalinni uteqqinneqartariaqannginnissaat. Ingerlatsinermut aningaasaliissutini ataasiakkaani sulisorisassatut naatsorsuutigisap pillugit takussutissiaq ilanngussaq C-tut ilanngunneqarpoq. 2004-mi aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi takussutissiap taasumap assigisaanik Naalakkersuisut ilanngussinissaat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit naatsorsuutigineqarpoq.

 

Aningaasanut inatsisissatut siunnersuummik Inatsisartut siullermeerinerisa kingorna 2003-mi aningaasanut inatsisissatut siunnermut allannguutissatut siunnersuutinik  94-nik Naalakkersuisut ulloq martsip 20-at nasiussipput. Siunnersuutit 83-sit aningaasaliissutinut allannguutissatut siunnersuutaapput. Siunnersuutillu aqqanillit oqaasertaliussamik allannguutissatut siunnersuutaallutik.

 

Tamatuma saniatigut allannguutissatut siunnersuutit 13-nit Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamut saqqummiunneqarput taakkuninnga aningaasaliissutissatut siunnersuutit aqqaniliullutik. Marlullu oqaasertaliussatut siunnersuutaallutik. Taamaalilluni allannguutissatut siunnersuutit katillugit 107-upput, sumaliutissiissummut ilanngunneqartut.

 

Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap inassuteqaataa immikkoortumi 5-mi aamma immikkoortumi 7-mi takuneqarsinnaapput. Paasissutissiissutigeqqissinnaavara inassuteqaatit tamarmik Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit isumaqatigiittumit inassutigineqarmata.

 

Aningaasanut inatsimmik suliaqarneq aningaasaqarnermullu aqutsineq pillugu Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap Naalakkersuisunut allagai januarip 5-maani 2003-meersut innersuussutigissavakka. Tassani tunngaviuvoq kukkunersiuinermik ataatsimiititaliap

pingaarnertut kaammattuutai siorna isumaliutissiissummittut taakkualu imaqarput immikkoortumik pingaarutilinnik sisamanik. Taakku innersuussutigissavakka.

 

Taavalu taanna oqaatigiitigalugu imaattussavara, taakkua kaammattuutit piumasaqaatillu suliarinninnerup nalaani Inatsisartuni Naalakkersuisunilu tamakkiisumik taperserneqarsimammata.

 

Immikkoorup pingajuanni nalinginnaasumik oqaaseqaatit Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap aallarniutigalugu oqaatigissavaa 2003-mi aningaasanut inatsisissatut siunnersuut saqqummiunneqartoq ataatsimut isigalugu tapersersorneqarmat. Taamaattuttaaq allannguutissatut siunnersuutit ulloq martsip 20-ani tiguneqartut amerlanersaannut tunngatillugu.

 

Naalakkersuisut aningaasaqarnikkut inissisimanerput pillugu nassuiaataat eqqortumik takussutissiilluartutut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit isigineqarpoq. Tamatuma ilaatigut kingunerisaanik aningaasat ukiuni tullerni atorneqarsinnaasut ikileriarnissaat naatsorsuutigineqartariaqarpoq.

 

Akileraartarnikkut tunngavik ukiuni siuliinisut annertutigisumik qaffariartortussatut naatsorsuutigineqanngilaq. Nunarsuarmi niuerfinni raajat akiisa suli appasinnerat qaffariartortoqarunnaarnissaata ilimagineqarneranut pissutaaqataapput. Tamatuma saniatigut landskarsip isertitarisarsimasai arlallit isertitarineqassaartussaapput. Ilaatigut taanna eqqarsaatigineqarpoq telep ukiumoortumik akilersuutigisartagai 60 millionit.

 

Taassumap saniatigut EU-mut isumaqatigiissutit siunissami immikkut malittarineqalersaarnera Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit oqaatigineqassaaq isumaqatigiissummi aalisakkanut sammitinneqarpallaarunnaarluni illuatungeriit akornanni aningaasaqarnikkut suleqatigiinnermut sammitinneqarnerulernissaa naatsorsuutigineqartariaqarmat. Tassani pineqarpoq peqatigiilluni suleqatigiinnermik isumaqatigiissut.

 

Taava 2004-mi ataatsimoortumik tapiissutit pillugit aamma ukioq ataatsimik atuuttussamik naalagaaffiup isumaqatigiissuteqarfigineqarsimanera Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit maluginiarneqarpoq. Tamatumalu kingunerisaanik 2002-mi ataatsimoortumik tapiissutit pillugit isumaqatigiissut tunngavigalugu isumaqatigiinniarnissat pingaaruteqaqisut 2003-mi ingerlanneqartussatut naatsorsuutigineqarsimasut taamaalilutik ukiumik ataatsimik kinguartinneqarput.

 

Naalagaaffimmik isumaqatigiinniarnissaq pillugu aamma manna tikillugu oqaaseqaatini siunnersuuteqarpoq ataatsimoortumik tapiissutit appartikkiartuaarneqarnissaanik aaqqissuussinissami tunngavissat isumaqatigiinniutigineqarsimasinnaasut. Qularutissaanngilaq isumaqatigiinniarnerit taakku ingerlanissaat landskarsip siunissami isertitatuut tunngavigisassaanut aamma pingaaruteqarumaartoq.

 

Taakkua saniatigut pingaaruteqartutut uani taakkartorneqartussat ilagaat sinerissap qanittuani aalisarnermut aaqqissaanermut naleqqussaanerit aammalu taassumap saniatigut naammassisaqarsinnaassutsimik naleqqussaanermik isumaqatigiissumik taaneqartut taakkua aalisakkerivinni naammaginartumik suliassaqartitsisoqarnissaata qulakkeerneqarnissaa pingaaruteqartoq Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit tikkuarneqarpoq. Aammalu taassumap saniatigut imaatigut usinik angallassinerup nutarterneqarnerani majip aallaqqaataani aaqqiisoqarnissaa Naalakkersuisut siunnersuutaat aamma uani eqqartorneqarmat.

 

Taassumap saniatigut immikkut taassavarput allaffissornikkut pisariillisaanerit kommuninik kattussuussineq. Nunatsinni kommunit akornanni qaninnerusumik suleqatigiinnissaq kommunilluunniit kattussinnaanissaat pillugu isumaliutersuutit isumaqatigiinniarneq misissuinerillu aallartinneqarnissaat anguniarlugu ingerlatsinerup oqallinnerullu aallartinneqarnissaa Ataatsimiititaliamit anguniarneqassasoq Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliaq aalajangerpoq.

 

Nunatsinni pisortat ingerlatsineranni allaffissornermut aningaasanik annertuumik atuineq Ataatsimiititaliap ilisimaaraa.

 

Naalakkersuisut KANUKOKA-mik suleqateqarlutik tamatumani suliniarnermi aallartisaanissaq suliniutigereeraat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit ilisimaneqarpoq. Suliap matuma aallulluarneqarnissaa assorsuaq soqutigalugu Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap qilanaaraa.

 

Sanaartugassanut iluarsagassanullu tunngasut pilersaarusiorniarneranni ajornartorsiuteqartuarneq Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit ajuusaarutigalugu oqaatigineqartariaqarpoq. Sanaartugassanik iluarsaassinissanillu pilersaarusiornermik aaqqiiniarnertik taamaalillutillu aamma ukiunut kingullernut sanilliullugit immikkoortunut aningaasaliissutinik annertunerusunik pivisunngortitsinermik ingerlatsinissaq Naalakkersuisuni suli annertuumik ajornartorsiuteqarfigigaat.

 

Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap assorsuaq pingaarutillit uani immikkoortut arfineq pingsut aamma isumaliutissiissummi taakkartukkagut. Immikkoortup arfineq pingajuat pingaarnertut imannak tigulaariffigissavara: ?Inuiaqatigiit pisariaqartitaat sanaartornermut annertuumik aningaasaliissuteqarnissamik pisariaqartitsisut suli amerlapput. Taamaattumillu pisariaqartitat tamakku ilaatigut eqquutissinnaajumallugit aammalu aningaasaqarnermut annertuumik ingerlatsinissaq suliffissaqartitsinermik aammalu nunatsinni inuiaqatigiinnik tamanik nunaqarfinni illoqarfinnilu aningaasaqarnikkut ingerlatsisoqarneranik nassataqartoq qulakkeerneqarsinnaaqqullugu immikkoortup tamatuma missingersuusiornermut inatsimmut il.il. siunertarineqartut naapertorlugit ingerlatanngorsinnaanissaa Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit assorsuaq pingaartinneqarpoq.

 

Immikkoortoq immikkut iliuuseqarfigineqartussatut pisariaqarfiusoq Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap tikkuaavigiumasaa kingulleq tassaavoq angalanermut tunngasoq. Ukiumoortumik tapiissutit tamakkiisut 173 million kr-nit missaanik amerlassuseqarput. Tamatumunngalu ilanngunneqassapput nunatsinni usinik umiarsuarnik assartuinermik aningaasartuutit 58 million kr-niusut.

 

Aaqqissuutissatut periusissanik nunatsinni angalanermi pissusissamisuunngitsumik qaffasissusilimmik aningaasartuuteqartarnerput apparsaanermik nassataqartumik aammalu ilaqutariit nalinginaasut angalanissamut periarfissaqalerneranik kinguneqartumik suliuniutiginninissaat Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit kaammattorneqarput.

 

Akileraartartut tamarmik ingerlatseqatigiiffinnut tapissuteqartarnermik peqataasarput. Kikkulli tamarmik angalanissaminnut akissaqarneq ajorput. Assersuutigalugu Nuummiit Ammassalimmut uterlugulu inummut ataatsimut angalaneq nalinginnaasumik 15.400,00 kr-ninik naleqarpoq. Taamak atugassaqartoqartillugu innuttaasut amerlasuut ilaquttaminnut atassuteqarniarnerat ajornakusoortuuvoq. Angallavimmi tassani umiarsuarmut ilaanissamut periarfissaqanngilaq. Kiisalu angallaviit ilaanni angallatitut periarfissat allat atorneqarsinnaanerat tikkuarneqassaaq assersuutigalugu qaatsiartaatit atorneqarsinnaapput. Ataatsimummi isigalugu pilersuisoq assersuutigalugu angallatit Tiget atorlugit teknikkikkut periarfissat takutitai eqqumaffiginiarnerusariaqarsinaapput.

 

Tamatuma angallatseqatigiiffimmik nutaamik nunatsinni angallannermik isumaginnittussamik aammalu timmisartunut 20-t inorlugit ilaasunik angallassisinnaasumik atuisumik pilersitsinikkut allannguutaalluinnartumik aaqqiivigineqarnissaa Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap siunnersuutigissavaa. Taamaaliornikkut mittarfeqarfinnik ingerlatsinermut aningaasartuutit annertuumik ikilineqarsinnaapput tamatumalu saniatigut inissat tamakkiisunerusumik atorneqarsinnaassapput. Tamatumalu kingunerisussaallugu akit appasinnerulernerat.

 

Immikkoortumi tamatumani suliassatut pilersaarutit suliarilluagaasoq ukiut marlussuit qaangiuttut ininnit arlalinnit timmisartuutileqatigiiffinnit arlalinnit uppernarsaaffigineqarluni kaammattuutigineqarpoq aningaasaqarnermullu tunngasortaa kukkunersuisunit naalagaaffimmit akuerisaasunit naliliiffigineqarluni akuersississutigineqarluni.

 

Immikkoortup sisamaat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap apeqqutai oqaaseqaatai Naalakkersuisoqarfinnut immikkoortitikkat. Taakku annertulluinnarmata isumaliutissiissutip sukumiisumik atuarniarnissaanut Inatsisartunut Ilaasortat kaammattuinnassavakka. Taakkua innarluutilinnut tunngasut ilaatigut imarai. Siunertamut kontomut 3013-mut innarluutilinnut tunngasut taasaqarfiginissaa pisariaqartippara tassami aningaasaliisarnerni oqartussaaffimmik kommunimut nuussiartuaarneq ukiut sisamat matuma siorna aallartinneqarmat Naalakkersuisuusarsimasut aningaasartuutit ineriartornerannut aqutsisimanngimmat.

 

Tamatuma kingunerisaanik aningaasartuutit taakkua 1999-miit 62 million kr-nit 2002-mi 74 millioninut qaffassimapput. Oqartussaasut allat soorlu matumani pineqartut kommuninit allanit tassa Namminersornerullutik Oqartussanit akilerneqartartussanik atuisinnaatinneqartillugit tamatuma aningaasartuutit qaffannissaannik kinguneqarsinnaanera aarleqqutigineqarsinnaajuassaaq. Kisitsisit nammineq erseqqereerput. Immikkoortumilu Naalakkersuisut iliuuseqarnissaat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit utaqqimaarneqarpoq.

 

Taassuma saniatigut immikkut taakkartorneqartut nunalerinermut tunngasut, ineqarnermut tunngasut, aammalu iluarsaaqqinnermut Naalakkersuisut naliliinerminnut tunngavissaatinneqartariaqartut eqqaamaqqullugit Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit kaammattorneqarput. Taassuma saniatigut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap aningaasaliissutit allannguutissatut siunnersuutai immikkoortoq 6-mi ilanngunneqarput.

 

Tassani immikkut taajumavara allannguutissatut siunnersuutitut normu 92-mi Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap siunnersuutigaa kontomi pingaarnermi aningaasaliissutit 2003-mi 10 million kr-ninik 2004-mi 30 million kr-ninik 2005-mi 25 million kr-nik 2006-milu 22,5 million kr-nik ikilineqassasut. Tamatumalu peqatigisaanik suliassaq 99915001-p Qorlortorsuarmi erngup nukinganik nukissiorfimmut tunngasup landskarsimit katillugit 110 million kr-ninik aningaasaliiffigineqartussap aningaasanut inatsimmit peerneqassasoq.

 

Allannguutissatut siunnersuut matumap peqatigisaanik kontomi pingaarnermi 8000-mi sanaartugassatut sillimmatinut atugassanngortinneqanngitsunut tunngasuni aningaasaliissutit taakkua amerlaqataannik qaffanneqarnissaat allannguutissatut siunnersuummi 89-tut saqqummiunneqarpoq.

 

Qorlortorsuarmi erngup nukinganik nukissiorfiliornissamik aalajangiinissap kinguartinneqarnissaanik siunnersuuteqarnermigut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap tunngavigaa suliassanut katillugu 220 million kr-ninik akeqartussatut tagginneqartumut Inatsisartut aalajangiinissaminnut pitsaanerusunik tunngavissaqartinneqarnissaat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit kissaatigineqarmat.

 

Suliassaq inassuteqaataatinnani paasissutissanik ukununnga tunngasunik pissarsinissaminut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap kissaatigaa. Nunaqavissunut erngup nukinganik nukissiorfissamik sanaartornermut peqataasinnaasunik ilinniartitsisinnaaneq pillugu Naalakkersuisut qanoq isumaliutersuuteqarsimanersut aamma innaallagissamik akikitsumik ajoqqajaavallaanngitsumillu annertuumik atugaqarsinnaanermigut tunngatillugu inuussutissarsiornermut tunngasumik qanoq ittumik Naalakkersuisut aallartitsilersaarnersut.

 

Maanna sanaassaq tunngavigineqartoq naapertorlugu erngup nukinganik nukissiorfik ukiumut 27,5 gigawatsimik pilersuisinnaassuseqassasoq nalunaarummi nassuiaatigineqarpoq. Siunissami innaallagissamik pisariaqartitsineq tamanna qaangerpagut Qorlortorsuup tasia imaatuteqqunagu erngup nukinganik nukissiorfiup pilersuisinnaassusia annertusaavigineqartariaqassaaq innaallagissiorfiup pilersuisinnaassusianik annertusaanissaq qanoq akeqassanersoq paasissutississutigineqanngilaq. Tamatumunnga paasissutissat kissaatigineqarput tassungalu ilanngullugit aaqqiissutaasinnaasut allat.

 

Kujataani innaallagissamik pilersuisinnaassuseqarnissaq siunissami qulakkeerneqarsinnaaqqullugu aaqqiissutaasinnnaasunik allanik Naalakkersuisut aamma saqqummiussinissaat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap taamaattussatut naatsorsuutigaa. Aningaasalersuutissatut periarfissat assigiinngitsut kingunerisassai pillugit paasissutissanik pissarsisinneqarnissanik Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap aamma kissaatigaa landskarsip 50%-mik aningaasaliinerani aappassaatut avataanit aningaasaliisoqarnerani pingajussaanillu allat sanaartortinneqarlutillu piffissami aalajangersimasumi ingerlatsisuuneranni.

 

Kiisalu Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliaq isumaqarpoq suliassaq taamak annertutigisoq pineqartillugu suliassap ingerlanneqarnissaanik tunuliaqutaasussatut sanaartorneq pillugu inatsimmi suliaqarnissaq isumaliutersuutigineqartariaqartoq. Tamatumallu Naalakkersuisumit oqaaseqarfigineqarnissaa qinnutigineqarpoq.

 

Aningaasanut inatsisissap pingajussaaneerneqannginerani paasissutissat kissaatigineqartut Naalakkersuisunit nassiunneqarpata Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap isummernini isumaliutigeqqissavaa. Taanna malugeqqussavara.

 

Taava immikkoortup arfineq aappaat. Naalakkersuisut oqaasertaliussanut allannguutissatut siunnersuutaat oqaasertaliussat allannguutissatut siunnersuutit aqqanillit Naalakkersuisunit ulloq 20.at nassiunneqarput matumani isumaliutissiissut innersuussutigisinnaavara immikkoortup arfineq pingajuat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap oqaasertaliussanut allannguutissatut siunnersuutai matumani isumaliutissiissummi oqaasertaliussamut tunngatillugu nassuiaatit innersuussutigiinnassavakka.

 

Taava immikkoortup qulingiluaat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap kaammattuutai. Kaammattuut siulleq aningaasaliissutissatut siunissami inatsisaasarumaartuni aningaasaliissutitut inatsimmut kingulermut sanilliullugu allannguutigisat pingaarnersiorlugit takussutissiarineqarneranut aallaqqaasiutaasumik suliaqaqqullugit Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit kaammattorneqarput. Tamatuma saniatigut Naalakkersuisoqarfiit ataasiakkaat allannguutigineqartut pillugit immikkut eqqumaffigineqaqqunissaq qinnutigineqarpoq. Taamaaliornikkut kontot sumut atorneqarsimanersut kontonillu nutaanik pilersisitsisoqarsimappat taakku suminngaaneerneri imaaliallaannaq takuneqarsinnaaqqullugit isumaliutissiissummi matumani ilanngussaq A aamma ilannguussaq B assersuutitut innersuussutigineqarput.

 

Kaammattuutip aappaat. Siunertamut kontomut ataasiakkaanut kontonormup kisitsisai siulliit sisamat ataatsimoortumik oqaasertaliinermik ilanngussisoqarnissaa Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit kaammattuutigineqarpoq. Tamatuma assersuutigalugu meeqqanut inuusuttunullu tunngasut siunertamut kontomut 3010-mut innarluutilinnut  tunngasut 3013-mut kiisalu inuussutissarsiornermut atuarfinnut tunngasut 4011-mut ataatsimoortumik immikkut ataasiakkaarlugit ilanngussisoqarsinnaavoq.

 

Kaammattuutit pingajuat siunissami aningaasaliissutinut inatsisaasarumaartuni takussutissat ataani sulisorisassatut naatsorsuutigisat pillugit takussutissanik ingerlatsinermut aningaasaliisutit konto pingaarnikkaarlugit agguataarneqarneranik kiisalu kisitsisit inernerigallagaannik subtotaler, isanik imalinnik Naalakkersuisut ilanngussisarnissaat Inatsisartut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliaata kaammattuutigaa. Takuuk isumaliutissiissummi immikkoortoq siulleq isumaliutissiissummi matumani ilanngussaq C assersuutitut innersuussutigineqarpoq.

 

Kaammattuutit sisamaat isumaliutissiissummi matumani ilanngussaq D innersuussutigalugu Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap kaammattuutigaa Naalakkersuisut ukiumut naatsorsuusiorfimmut 2003-mut 2004-mulluunniit 85 allat suli immikkoortiterneroqqullugit taamaalilluni siunnersuut siunnersortinut atorneqartartut 85 million kr-nit missaaniittut sumut atorneqartarnerat ersarinnerulersinneqarsinnaaqqullugu.

 

Kaammattuutit tallimaat aningaasaliissutit inatsimmik tunngaveqartut immikkoortoq 4,3 konto pingaarneq 30010 ineqarnermut tapiissutinut tunngasoq innersuussutigalugu Naalakkersuisut aningaasaliinermi tunngavigineqartumik siunissami sukumiinerusumik suliarinnittarnissaa Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit kaammaattuutigineqarpoq. Assersuutigalugu aningaasaliissutinut inatsimmik tunngavigineqartut aningaasartuutissatut naatsorsuutigisat missingersuuteqarnerat maleruagassat atuuttut naapertorlugit pisimassasoq Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit naatsorsuutigineqarsinnaasariaqarpoq maleruagassat kingusinnerusukkut allanngortinneqarnissaat naatsorsuutigineqarpat tamatuma sunniutai immikkut paasissutissiissutigineqartariaqarput.

 

Kaammattuutit arfernat. Suliassaqarfik 32 peqqinnissaqarfik. Telep iliuuserisimasaatut iliuuseqarnikkut nammineq timmisartuutitaarnikkut napparsimasunik angallassinermik pilersitsinermut periarfissanik kinguneqaatissanullu Naalakkersuisut misissuinissaat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap kaammattuutigaa. Peqqinnissaqarfik immikkoortumut ukiumut 90 million kr-nit missaanik atuisarneranik aallaaveqartutut siunnersuut isigineqassaaq. Tele A/S timmisartukkut assartuineq nammineq ingerlatsilinnginnermini aningaasartuutai peqqinnissaqarfiup aningaasartuutaasa pingajorarterutigiinnarpai.

 

Apeqqut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap sukukuummiilluinnartoq oqaluuseraa arajutsisimanagulu nammineq timmisartuutitaanissaq Air Greenland angallassissinnaassuseqarnerata pitsaanngitsup atorneqarneranik aammalu ingerlaarfinni allani akit qaffariarneranik kinguneqarsinnaagunartoq. Aningaasaqarnermulli Atatsimiititaliaq isumaqarpoq Naalakkersuisut Ataatsimiititaliallu pissutsinik naliliinerminni tamanna isiginiassanngikkaat. Soorluttaaq naalagaaffik aqutsinermi SAS-ip atornissaanut pituttugaanngitsoq naak naalagaaffik SAS-imi aktiaateqaraluartoq.

 

Kaammattuutit arfineq aappaat konto pingaarneq 381005 Dronning Ingridip napparsimavissua telemedicininik aningaasanik amerlanerusunik atuiffiusinnaaneranut missingersuutitut periarfissiuussisoqarnissaa Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap kaammattuutigaa. Telemedicinimik annertunerusumik atuineq allatigut sipaaruteqarnermik allaat nassataqarsinnaasoq ilisimaneqarsinnaavoq.

 

Tamanna ilanngullugu naatsorsuutigigaanni telemedicinimut atuineq naammaginartumik annertussuseqartumik ingerlanneqarsinnaasariaqarpoq. Taamaaliornikkut immikkoortumi matumani misilittakkat ilisimasallu katersorneqarsimasut pigiinnarneqarsinnaaqqullugit.

 

Kaammattuutit arfineq pingajuat suliassaqarfik 40-mut tunngasoq. Siunissami aningaasaliissutit inatsisaasarumaartuni takussutissiat ataani isumaliutissiissummi matumani ilanngussaq E-mi takussutissiaq Naalakkersuisut ilanngussisarnissaat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap kaammattuutigaa. Ilanngussap imarai kontonormukkaartumik naatsorsuutit inissitsiterlugit aammalu ukiuni 2000-miit 2006-mut ilinniarfinnut ataasiakkaanut soorlu GU-nut, inuussutissarsiutitigut ilinniarfinnut qaffasinnerusunut ilinniarfinnut il.il. tunngasunut kisitsisit inernerigallagaannik imaqartuni ilinniarfinni ataasiakkaani ilinniartut agguaqatigiissillugu ukiumut ilinniartuutigineqartartut amerlassusaannut takutitassiaq.

 

Kaamaattuutit qulingiluaat. Konto pingaarneq 401427 Atuakkiorfik A/S-imut tunngassuteqartoq. Kontomi pingaarnerup tamatuma, matumunnga missingersersuutinik ilanngussamik aningaasanut kinguneqaateqanngitsumik allannguutissanik siunnersuummik saqqummiusseqqullugit Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit kaammattorneqarput. Missingersuutinut ilanngussat immikkoortuata aappaani oqaaseqatigiit uku ilanngunneqassallutik atuakkiortunillu nunanit allaneersunit.

 

Kontomut matumunnga allannguutissatut siunnersuummi  pingajussaaneerinninnissamik saqqummiussinissaq isumaliutersuuteqaqqullugu Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap Naalakkersuisut kaammattussavai. Taamaaliornikkut kalaallisut atuakkiat saqqummersinneqartarnerannut tapiissutissanik aningaasanik amerlanerusunik aamma immikkoortitsisoqaqqullugu.

 

Kaamaattuutit qulinga konto pingaarneq 500106 piniarnermik nakkutilliisoqarneq. Taanna innersuussutigiinnassavara.

 

Kaammattuutit aqqarngat. Ingerlatseqatigiiffiit marluk Royal Artic Line nunaqarfinnut pilersuisut kattunneqarnerat inuiaqatigiinnut iluaqutaassuseqarsinnaasoq isumaliutersuutigeqqullugu kaammattuutigissavara.

 

Kaammattuutit aqqaneq aappaat suliassaqarfik 56 aatsitassanut ikummatissanullu tunngasut.

 

Kaammaattuut normu 13 suliassaqarfik 72 ineqarnermut tunngasut. Kaammattuut normu 14 suliassaqarfik 72 aamma ineqarnermut tunngasoq. Taanna BSU-nt tunnganeruvoq. Taavalu aamma kaammattuut normu 15 suliassaqarfik 72 aamma ineqarnermut tunngasoq. Taanna piffinni realkredit aqqutigalugu taarsigassarsisinnaanissamut periarfissaqanngitsuni pisortat realkreditsimut assingusumik aaqqissuussinermi qanoq pilersitsisinnaanerat aammalu pisariaqartitsinerup qanoq annertutigissuseqarneranik erseqqinnerusumik misissuiffigeqqullugu Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit kaammattorneqarput.

 

Kaammattuut normu 16 immikkoortoq 4,8-mut innersuussutigalugit suliassat nutaat ilaatigut  ukiunut aningaasanut inatsisissap atuuffiani 2004 aammalu ukiuni missingersuusiorfiusuni 2001-mi aallartinneqartussat innersuussutigalugit. Kaammattuut normu 17, qaangiinariarlugu Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap inassuteqaatigaa Inatsisartut suliarinninnerat tunngavigalugu inatsisissatut siunnersuut Inatsisartut naggataarutaasumik pingajussaaneernerani suliarinninnginnerminni Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap suliareqqinneqaqqullugu inassutigaa Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap inassutigaa. Qujanaq.

 

Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Akissuteqassaaq Aningaasarsiornermut Naalakkersuisoq.

 

Augusta Salling, Aningaasarsiornermut Naalakkersuisoq, Atassut.

2003-mut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip aappassaaneerneqarneranut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissuteqarneranut Naalakkersuisut sinnerlugit qujavunga.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani oqaaserineqartunut pingaarnernut Naalakkersuisut isumaat matumani saqqummiutissavakka, nuannaarutigalugulu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat tamaasa, ataaseq eqqaassanngikkaanni, akuersissutigineqarnissaat inassutigimmagu.

 

Ataatsimut isiginnillunga oqaaseqareeruma Aningaasaqamermut Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutai marlussuit oqaaseqarfigissavakka.

 

Ataatsimut isigalugu oqaaseqaatit

Naalakkersuisut suliniutit pisariaqartut nunatta aningaasaqarniarnikkut nammineernerulernissaanut periarfissiisinnaasut aallartinnissaat pingaartilluinnarpaat.

Aningaasanut inatsisissatut siunnersuut manna Naalakkersuisullu allannguutissatut siunnersuutaat ajornartorsiutit siunissami qaangerniagassavut eqqarsaatigilluinnarlugit suliarineqarsimapput.

 

Soorlu aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ataatsimut isigalugu oqaaseqaamminni oqaatigigaa siunissaq qaninnerusoq eqqarsaatigalugu isertittakkavut ikileriartussaapput. Piviusunik tunngaveqarluta aningaasarsiornikkut nammineernerulernissarput maani Inatsisartuni oqallisigissagutsigu taava pisariaqarpoq aningaasartuuteqartarneq eqqarsaatigalugu naalakkersuinikkut ingerlatseriaaserput aqqutigalugu taama kissaateqarnermut patajaatsumik tunngavissiinissarput. Tamanna aningaasaqamiarnikkut aqutsinermut piumasaqaatinik sakkortunerusunik piumasaqarfiuvoq.

 

Nuannaarutigalugu paasivara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisuni aningaasaqarniarnikkut inissisimanitsinnik siunissamilu ineriartornerup sumut ingerlanissaanik nalililiinitsinni isumaqatigigaatigut.

 

Tamanna aningaasaqarniarnennik aqutsineq eqqarsaatigalugu suleqatigiinnissamut tunngavissiivoq pitsaasumik, ukioq aningaasanut inatsiseqarfiusoq aamma siunissami aningaasanut inatsisaasartussat suliarisarnissaat eqqarsaatigalugit.

 

Sanaartornermut iluarsaassinernullu tunngasuni pilersaarusiorneq pingaarnersiuillunilu tulleriiaarineq pillugit ataatsimut isiginnilluni oqaaseqatinik assigiinngitsunik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq saqqummiussaqarpoq. Ataatsimiinnerup matuma ingerlanerani piffissaq taama sivikitsigisoq periarfissaralugu sanaartugassanut iluarsagassanullu tunngasuni pingaarnersiuilluni tulleriiaarineq tunngaviusumik allanngortissallugu ajornavippoq.

 

Naalakkersuisut taamaaliorsimasuuppata tamatumani sanaartugassanut iluarsagassanullu tunngasuni pingaarnersiuilluni tulleriiaarisoqarsimassagaluarpoq nalorninartumik tunngavilinnik.

 

Maannakkut sanaartugassanut iluarsagassanullu tunngasuni pingaarnersiuilluni tulleriiaarineq allanngortillugu pingaarnersiuilluni tulleriiaannissamut tunngavissaqanngilaq. Ullumikkut maani Inatsisartuni qularutigineqassanngilluinnarpoq suliassaqarfinni tamani pingaarnersiuilluni tulleriiaarinissamut tunngavissat pisariaqartut pilersinniarlugit Naalakkersuisut annertuumik suliaqarmata, sanaartornermi iluarsaassinermilu suliassat pingaarutillit aggersut isumannaannerpaamik tunngavissinniarlugit.

 

Naalakkersuisut isumaqarput sanaartugassanut iluarsagassanullu tunngasut aningaasatigullu killiliussat aamma taamatut suliassaqarfinnut immikkoortiterlugit aggulunneqarpata taava pilersaarusiorniarneq eqartorujussuanngussasoq ataatsimullu isiginnilluni pingaarnersiuilluni tulleriiaarineq inuiaqatigiit ineriartortuarsinnaanissaannut pisariaqartoq piniingitsoortillugu.

 

Sanaartugassanut iluarsagassanullu tunngatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaaserisai Naalakkersuisut tusaatissatut tiguaat. Neriorsuutigisinnaavara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutai sanaartugassanut iluarsagassanullu tunngasuni pitsanngorsaataasinnaasut pillugit isumaliuteqaqqinnissanut ilaatinneqarumaarnerat.

 

Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat

Aningaasaliissutinut allannguutissatut siunnersuutinik 83-nik oqaasertaliussanullu allannguutissatut siunnersuutinik aqqanilinnik naalakkersuisut saqqummiussaqarput. Allannguutissatut siunnersuutit amerlanersaat iluarsiinerinnaapput. Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat tamaasa, ataaseq eqqaassanngikkaanni, akuersissutigineqartussatut inassutigai.

 

Naalakkersuisut ASIAQ-mut ingerlatsinermut aningaasaliissutini nikingasooruutit ukiumut tullermut nuussinnaanerinik periarfissiisumik oqaasertaliussassamik siunnersuuteqarput. Aningaasaqamermut Ataatsimiititaliap erseqqissarpaa oqaasertaliussami allami taamatut periarfissaqartitsisoqareersoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaataa Naalakkersuisut tusaatissatut tiguaat.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aningaasaliissutinut aqqanilinnik allanngutissatut siunnersuuteqarpoq oqaasertaliussanullu allannguutissatut marlunnik siunnersuuteqarluni. Allannguutissatut siunnersuutit taakku ilaannut pingasunut Naalakkersuisut nangaanartoqartitsipput.

 

Siullertut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigaa nunatsinni aviisinut NCB-mullu akileraarutinut tapiissutissatut ukiumut 1,5 mio. kr.-inik aningaasaliissutinik pilersitsisoqassasoq, tunngavilersuutigalugu tapiissutinik pissarsisimasut 2002-mut aningaasanut inatsit tunngavigalugu 2003-mi tapiiffigineqarnissamik naatsorsuutigisaqarsinnaagaluarnerat.

 

Naalakkersuisut inassuteqaat taanna tapersersunngilaat. Ataatsimut isigalugu soqutigisalippassuusinnaapput aningaasanut inatsit aqqutigalugu tapiiffigineqarnissamik naatsorsuuteqarsinnaasut. Soqutigisallillu naatsorsuutigisaat qaqugukkulluunniit Inatsisartunik pisussaaffiliisinnaarmgillat soqutigisalinnut aningaasaliissutinik akuersissuteqarnissamut.

 

Tupaallannarpoq paasillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarmat 2002-mut aningaasanut inatsimmi aningaasaliissutit tunngavigalugit ukiumi aningaasanut inatsiseqarfiusumi 2003-mi Inatsisartut pisussaaffeqartut. Aamma tupaallannarpoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutigimmagu aningaasaliissutit 2006-ip tungaanut sivitsorneqassasut. Kiisalu aamma tupaallannarpoq suliap aallaavia pingaarnersiuillunilu tulleriiaarineq Naalakkersuisut Aningaasanut inatsisaanni ersersinneqartoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isummerfigisimanngimmagu.

 

Allannguutissatut siunnersuut matumani ilanngunneqassappat tamanna pisariaqarpoq nunatsinni aviisit tapersersorneqarnissaannik kissaateqarneq tunngavigalugu tapiiffigineqarnissamillu avataaniit naatsorsuuteqarsinnaanerit tunngaviginagit.

 

Allannguutissatut siunnersuut aamma ersersitsineruvoq aningaasartuutaanerusussanut aningaasalersorneqanngitsunut Nunatta Karsiata sinneqartoorutissatut siunniutaanik annikillisitsisussanut.

 

Taamaattumik Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq qinnuigaat siunnersuutertik isumaliutigeqqeqqullugu, tassungalu ilanngullugu siunnersuummut tunngavilersuutit aamma siunnersuut ukiunut missingersuusiorfiusunut aamma atuutissanersoq isumaliutigeqqeqqullugit.

 

Aappaattut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutikkut nr. 90- ikkut inassutigaa Nuummi ilinniartunut najugaqarfiliornissat sulisorisanullu inissialiornissat pilersaarusiorneqarneri ukiut marluk tikillugit sivikinnerpaamillu Ilimmarfiup ilumut sananeqarnissaata qulamaallinissaata tunngaanut unitsikkallarneqassasut.

 

Naalakkersuisut isumaqarput ilinniartunut ilinniartitsisunullu inissiat pisariaqartinneqartut, apeqqutaatinnagu ilinniartut ilinniartitsisullu massakkut suliffigisaminni ilinniarfimminniluunniit imaluunnit ilisimatusarfeqarfimmi nutaami ulluinnarni sulinersut.

 

Taamaattumik allannguutissatut siunnersuummut nr. 90-imut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaataa Naalakkersuisut ilalersinnaanngilaat. Pingajuattut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigaa Qorlortorsuarmi erngup nukinganit innaallagissiorfiliortoqarnissaanik aalajangernissaq kinguartinneqassasoq erngullu nukinganit innaallagissiorfimmut aningaasaliissutit aningaasaliissutinut inatsisinit peerneqassasut. Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap suliassaq isummerfigitinnagu sukumiinerusumik aalajangernissamut tunngavissiortoqarnissaa kissaatigaa.

 

Naalakkersuisut sinnerlugit matumuuna Inatsisartunut inassutigaara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap tamanna pillugu allannguutissatut siunnersuutaasa nr. 89 aamma nr. 92-ip taasissutigineqarnissaat kinguartinneqassasoq sukumiinerusumik qulaajaasoqareernissaata tungaanut.

 

Erngup nukinganit innaallagissiorfik pillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap apeqqutaanut aningaasanullu inatsisissatut siunnersuutip pingajussaaneerneqannginnerani Naalakkersuisut akissuteqarumaarput.

 

Naalakkersuisut kissaatigaat Qorlortorsuarmi erngup nukinganit innaallagissiorfiliornissaq Inatsisartut aalajangiiffigissagaat, erngup nukinga tassaammat nukissamik pissarsivissaq nunarput eqqarsaatigalugu ilippanaateqarnerpaasoq. Naalakkersuisut naalakkersuinikkut ingerlatsinerminni tunngaviisa ilagaat erngup nukinga tassaalertariaqartoq nunatsinni nukissamik pissarsiviusartoq ataavartoq.

 

Piffissaq manna erngup nukinganit innaallagissiorfiliorfigissallugu pitsaanerpaavoq, tassami Narsami innaallagissiorfik diesilitortoq nutaanngilisimaqisorlu taarserneqartariaqarmat taamatullu aamma uuliap akia erniallu appasinnerat oqariartuuteqarmata erngup nukinganit innaallagissiorfiliortariaqartugut.

 

Qorlorsuarmi erngup nukinganit innaallagissiorfiliornissamik aalajangernissap kinguartinnera kinguneqarsinnaavoq nunatta kujasinnerusortaani erngup nukinganit innaallagissiorfiliornissamut periarfissat ukiorpassuarni iluaqutiginiarsinnaassanngikkivut.

 

Erngup nukinganit innaallagissiorfimmit nukissiorneq tamatuma saniatigut aamma ukiut 25 -t ingerlaneranni C02-mik aniatitsisarnerup 347.000 tonsimik, tassa C02-p nunatsinni aniatinneqartartup 2 %-iata missaanut naapertuuttumik, ikileriarneranik kinguneqassaaq.

 

Tamanna isumaqarpoq nunatta nunat tamalaat akornanni pisussaaffimminik naammassinninnissaminut periarfissaqarnerulerneranik. Silap pissusii pillugit isumaqatigiissummut Kyotomi tapiliussaq malillugu C02 silaannarmut aniatinneqartartoq 2008 tikitsinnagu 8 procentimik ikilisinneqartussaavoq, tamannalu nunatta naammassisinnaanngilaa erngup nukinganit innaallagissiorfeqarnikkut annertusaasoqanngippat.

 

Kiisalu naalakkersuisut sinnerlugit oqaatigissavara ukioq mannarpiaq Utoqqarmiut Kangerluarsunnguanni erngup nukinganit innaallagissiorfik, iluatsitsinertut siunissamut qularnaakkatut taaneqartariaqartoq, ukiunik qulinngortorsiussammat. 1990-imili Inatsisartut aalajangermata Nuup eqqaani erngup nukinganit innaallagissiorfiliortoqassasoq apeqqutit taakkorpiaat maanna aamma Qorlortorsuarmi erngup nukinganit innaallagissiorfiliorsinnaaneq eqqarsaatigalugu saqqummerput. 1990-imi Inatsisartut siumut eqqarsarlutik eqqortumik aalajangiipput.

 

Naalakkersuisut isumaqarput uagut aamma maani 2003-mi taamanikkutulli siumut eqqarsartigissasugut, tassami inuiaqatigiit aningaasaqarniarnerat eqqarsaatigalugu kisitsisit tunngaviusut Utoqqarmiut Kangerluarsunnguanni erngup nukinganit innaallagissiorfiliornissamik aalajangermut sanilliullugit imminnut naapertuuttorujussuummata.

 

Allannguutissatut siunnersuutinut Aningaasaqarnermut Ataatsimititaliap inassuteqaatai allat naalakkersuisut tusaatissatut tiguaat.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaliutissiissummini assigiinngitsunik inassuteqarpoq. Kaammattuutit aningaasaliissutinut inatsisinut tunngassuteqaraangata taakku 2004-mut aningaasanut inatsisissatut siunnersuusiorneq sioqqullugu isumaliutersuutinut naalakkersuisut ilanngullugit isumaliutigiumaarpaat.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaliutissiissummini suliassaqarfinnut arlalinnut tunngatillugu assigiinngitsunik apeqquteqarpoq taamatullu aamma ersersillugu aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip pingajussaaneerneqannginnerani allannguutissatut siunnersuutinik ataasiakkaanik kissaateqarnini.

 

Naalakkersuisut pingajussaaneerinninnginnermi Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap apeqqutaanut akissuteqarlutillu kissaatigineqartutut allannguutissatut siunnersuutinik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut tunniussiniarput. Taakku ilarpassui apeqqutaapput aningaasanut inatsisilioriaatsimut tunnganerusut paasissutissanullu tunniunneqareersunut itisilerutit, taakkulu matumani sukumiinerusumik iserfigissanngilakka.

 

Naalakkersuisut maluginiarpaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaaseqaataasa ilarpassui saqqummiunneqartut suliassaqarfinnut ataatsiakkaanut sulianut ataatsimiititaliat oqaaseqaataat tunngavigalugit, taamalu suliassaqarfinni ataasiakkaani naalakkersuinikkut ingerlatsineq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani pingaartinneqarsimasoq.

 

Suliassaqarfinnut ataasiakkaanut tunngatillugu naalakkersuinikkut ingerlatsineq pillugu sulianut ataatsimiititalianik suleqateqarnissartik Naalakkersuisut qilanaaraat.

 

Sinneqartoorutissatut anguniagaq

Aappassaaneerinninnissamut allannguutissatut siunnersuutimikkut aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi sinneqartoorutissatut anguniagaq Naalakkersuisut aalajangiusimaniarsimavaat. Aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip siullermeerneqarnerani erserpoq Inatsisartuni partiit ataatsimut isigalugu Naalakkersuisut aningaasanut tunngatillugu naalakkersuinikkut siunnerfiannut, taamalu sinneqartoorutissatut anguniagassatut Naalakkersuisut siunnersuutaata aalajangiusimaneqarnissaanut isumaqataasut.

 

Naggasiineq

Aningaasaqarniarnikkut nammineersinnaaneruleriartornissaq naalakkersuinikkut assut pingaartinneqarpoq naalakkersuisullu kissaatigaat oqallinneq tamanna piviusunik tunngaveqassasoq. Taamaattumik siunissami aningaasaqarniarneq aaqqissuutissavarput aningaasaqarniarnikkut nammineersinnaanerulernissamik kissaateqarnerput tunngavigalugu.

 

Tamanna isumaqarpoq peqatigiilluta aningaasartuuteqartarneq eqqarsaatigalugu sukangasuumik naalakkersuinikkut ingerlatseriaaseqartariaqartugut inuiaqatigiinnilu isaatitsiviusinnaasunut nutaanut periarfissanik pilersitsilluta.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaatigut tamanna Inatsisartuni isumaqatigiissutaagunarpoq, tamannalu siunissami suleqatigiinnissamut pitsaasumik tunngavissiivoq.

 

Taamatut oqaaseqarlunga Inatsisartuni inerititaqarfiusumik oqallinnissaq qilanaaraara Aningaasaqarnermullu Ataatsimiititaliaq aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip pingajussaaneerneqannginnerani sulilluarnissaanik kissaallugu. Qujanaq.

 

Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Massakkut partiit oqaaseqartuinut Ole Thorleifsen, Siumut.

 

Ole Thorleifsen, Siumup oqaaseqartua.

Qujanaq. 2003-mut ukiunut tulliuttunut Naalakkersuisut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutaat aappassaaneerneqannginnermini isumaliutissiissut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit suliarineqareermat Siumumit oqaluuserilluareerlugu imatut oqaaseqarfigissavarput.

 

Siumumit nuannaarutigaarput Naalakkersuisut aningaasaqarnermut inatsimmi allanguutissatut siunnersuutigisaannut 107-nik Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap ataasiinnaq ilalernartinngimmagu. Tamannalu Naalakkersuisut paaseqatigalugit aaqqinneqassasoq Siumumiit paasivarput

 

Taamatut suleqatigiilluarnerup aallarnissarneqarnera siunissami inuiaqatigiit sullinneqarnerannut pingaaruteqarluinnarmat suleqatigiinneq taamaattoq Siumumiit nuannaarutigaarput.

 

Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliaq Siumumiit taperserpagut aningaasanut inatsisissami ajornartorsiutinut qaangiiniarnermut pimoorussinerannik. Maannamummi killiffitta ersersimmagu namminiilivinnissatsinnut piareersarnitsinni aningaasarsiornikkut nammineernerulernissarput anguniarneqartoq.

 

Aningaasanut inatsisissap suliarineqarnerani aningaasalersuinissat peqqissaartumik nalilersorluagaanissaannik oqariartorneq akuersaarlugu taperserparput. Paasilluarsinnaallugulu 2003-mut aningaasanut inatsisissamutinuiaqatigiit aaqqissugaanerannik annertuutigut allannguiniarsinnaaneq periarfissaanngikkallarmat.

 

Inuiat ineriartortuarpugut tamatumalu malitsigisaanik aaqqissuussaanerit naleqqussartuarnissaat pisariaqartuartoq ilisimavarput. Siumumiit maluginiarparput 2004-mut aningaasanut inatsisissami ukiunilu tulliuttuni pisortat aningaasartuutaasa annikillisaaviginiarneqarneri. Tamatumalu malitsigisaanik inuiaqatigiinni aaqqissuusseqqinnerit ingerlanneqarnissaat neriulluarfigaarput.

 

Siumumiit saneqqunneqarsinnaanngitsutut isigaarput sulisut ilinniarsimanngitsut allallut sumiiffimmiit sumiiffimmut noorusuttarnerat aningaasaliiffigissallugu. Tassami ilinniarsimasut kisimik periarfissinneqartariaqanngillat suliffissaminnik akiutsillutik nuuttarsinnaanerat.

 

Nunap immikkoortuinut regionalisering akisussaaffinnik agguaassinissaq kommunillu suleqatiginerunissaannik Siumumiit pisariaqarsoraarput maannangaaq piareersaasiornissaa. Taamaalilluta aningaasartuutikillisaaneq maannangaaq suliniutigineqarluni aallartippat ukiuni tulliuttuni suli aningaasatigut inissisimanerput pitsaanerusumik ingerlaannarsinnaammat.

 

Tamatumunnga ilanngullugu saneqqunneqarsinnaanngilaq Namminersornerullutik Oqartussat allaffiini pisariillisaanissat anguniarneqarnissaat.

 

Maannamummi Namminersornerullutik Oqartussat kommunillu allaffissornermut aningaasartuutaat 800 million kr-inik annertussuseqalersimapput. Tamatuma peqqissaartumik pisariillisaanikkut annikillineqarsinnaanera Siumumiit qularinngilarput.

 

Siumumiit Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliaq isumaqatigaarput Naalakkersuisut kaammattuuteqarmat angallannikkut akitigut apparsaanissamik periarfissaasinnaasut pillugit siunnersuusioqqullugit. Siumumiit piumasarissavarput angallannikkut kiffartuussinissamut isumaqatigiissuteqartarnerit ullumikkut atuuttup naliliiffigineqarnissaa. Nutaamik isumaqatigiissusioqqinnginnermi.

 

Tamatumani siunertaralugu isumaqatigiissuteqartarnerit annertuumik aningaasartaqartartut billitsinik, billitsit akiineq apparsaanerunermik aammalu nunap immikkoortuini angallannermi akigititat nalimmassaaffiginerisigut annertussusilerneqarnissaasa anguniarneqarnissaat.

 

Tapiissutit taamak amerlatigitillugit Siumumiit naatsorsuutigaarput akigitinneqartut appartinneqarnissaannut periarfissaqartoq. Oqaatigissavarpullu Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap suliniutigeqqusai tamatumani ilanngullugit naliliiffigisisariaqarmata. Oqaatigissavarput angallannerup nutaamik aaqqissuussiffigineqarnissaa piaartumillu aalajangiiffiusumik siunnerfeqarnissaq Siumumiit pingaartikkatsigu.

 

Taamaammallu qilanaaraarput Naalakkersuisut angallannikkut siunissami aaqqissuussinissap qanoq iliuuseqarfigineqartariaqarnera pillugu Inatsisartut aalajangersaaffigisinnaasaannik ukiamut ataatsimiinnissatsinnut saqqummiussaqarnissaat.

 

Taamaattorli Siumumiit erseqqissassavarput ullumikkut takusinnaareeratsigit ilumut pisariaqartoq Nuummi Ilulissanilu mittarfiit tallineqarsinnaanissaat. Silaannakkut angallassinerit ilaasunut amerlanerpaanut akikillisarneqarlutillu pisariillisarneqassappata. Tamannalu tunngavigalugu taakkununnga tallilerinissamut misissueqqissaarnerit naammassineqareermata sanaartorneqarnissaasa aningaasalersorneqarnissaa nalilersoqqissaarneqarnissaa kissaatigaarput. Tamatumunngalu aningaasanik immikkoortitsisoqarnera Siumumiit iluarisimaarlugu taperserparput.

 

Siumumiit ilanngullugu kommunit aningaasalersuinissami peqataarusuttut peqataatinneqarnissaannut periarfissat misissorneqarnissaat kissaatigaarput. Siumumiit Naalakkersuisut isumaqatigaagut siunnersuutigimmassuk assartuinermi usinut nunatsinnukarunut akitsuutit majip aallaqqaataaniit atorunnaarsinneqarnissaa.

 

Siumumiilli piumasarissavarput tamanna nunatsinni usinik assartuinermik akitsorsaataassanngitsoq aamma taamatut akikillisaaneq atuisunut toqqaannartumik pitsanngorsaataassamaat.

 

Siumumiit nunatta pissarititaasa atorluarnerulerneqarnissaasa anguniarnissaa pisariaqarluinnartutut isigaarput. Ullumikkut nunarput imminut 22% missaa pilersorpoq qallunaat nunaat imminut 98% missaa pilersorpoq. Nunali sanilerput imminut 95 % missaa pilersorluni.

 

Avammut suaarutigisariaqarparput imartarput minguitsigisoq nunatsinnili pisuussutinik atorluaatigisugut kisiannili kisitsisit allatut oqariartuuteqarput. Siumut isumaqarpoq siunissami pisussutinik annertunerusumik nerisaqalernissarput pimoorullugu sulissutigineqartariaqalersoq. Tamanna aningaasanik naleqassooq. Tamannali aporfigineqartariaqanngilaq.

 

Nunap immikkoortuini aningaasalersuisarnermut tunngatillugu Siumumiit pingaarluinnartutut isigaarput nunap immikkoortuini aningaasaliissarnermi isiginiassallugu innuttaasut inuussutissarsiornikkut siuariartornissamut piumassuseqarlutik imminnut periarfissarsiortut tapersersussallugit.

 

Taamaalillutami isumannaassavarput aamma taakku nunatsinni aningaasarsiornikkut nammaqataarusullutik suliniuteqartut periarfississagatsigit nunatta imminut napatissinnaaneranut anguniagaqarnitsinni suleqataanissaannut. Siumumiit eqqumaffigaagut nunap immikkoortuini inuussutissarsiortut nunatsinnut aningaasarsiornikkut qanoq iluaqutaatigineri. Taamaattumillu innuttaasunut suli annertunerusumik iluaqutaanissaat aqqutissiuukkumavagut.

 

Siumumiit Naalakkersuisut kaammattorusuppagut Naalakkersuisut Siulittaasuata statsministerillu ataatsimoorussamik inuussutissarsiutinut piorsaanissamut ataatsimiititaliassamik pilersitsiniarnerini nunatsinni kommunit eqqumaffigineqarnissaat aamma Ataatsimiititaliami ilaasortaatitaqarnikkut isumaliutigeqqullugu.

 

Siumumiit isumaqarpugut sermimik imermillu avammut nioqqutissiornerulernissaq pimoorussaanerusumik ingerlanneqartariaqartoq. Tamanna Namminersornerullutik Oqartussat aallarnissaanermi aningaasaleeqataassagaluarpataluunniit ingerlanneqartariaqarpoq. Aamma kommunit aallarnisaanermik ernisassioqataasutut peqataatinneqarnissaannut aqqutissiuunneqarnissaat kaammattuutigissavarput.

 

Ilanngullugu avammut tuniniaaveqarnikkut ataatsimoortumik aaqqiisinnaanerit aqqutissiuunniarlugit Siumumiit inassutigissavarput aamma isumannaaqqussavarput sermimik imermillu tunisassiornermi piginneqataassutit annertunerpaartaasa nunatsinni nunaqavissunit pigineqartarnissaat periarfissinneqaqqullugit.

 

Soorlu tamanna aamma aalisarnermut iluani raajanut kvotenut pisassiisarnermi piginnittuusussat pillugit aalajangersakkami misilittagaqarfigilluaripput.

 

Siumup anguniarpaa Kalaallit Nunaat namminersortoq pilersissallugu. Kalaallit eqiingasut imminnut napatikkusuttut inuiaqatigiit piumassuseqarluarlutillu ineriartornermik peqataalluartut pilersissallugit. Siumumi maluginiarparput Naalakkersuisut nunatta karsiata ukiumi 2003-mi aningaasat 29 million kr-nit sinneqartoorutissatut suli siunniussimagaat. Nunatta namminiileriartornissaata anguniarnissaa minnerunngitsumillu aningaasarsiornikkut avataaniit tapiissutinik isumalluuteqarpallaarata inooqataassagutta taava inuussutissarsiutitigut piorsaaneq annertooq pisariaqartoq Siumumiit naliliivugut.

 

Taamaammat Siumumiit isumaqarpugut aalisarnerup tungaatigut aalisakkanik misissuinerup tungaatigut takornariaqarnerup avammut nittarsaassinerup inerisaanerullu tungaatigut aatsitassarsiornerup tungaatigut immikkut aningaasaliissuteqarnissarput pisariaqarluinnartoq.

 

Tamannaluunniit nunatta karsiata sinneqartoornerata annikinnerulerneranik kinguneqassagaluarpat. Aningaasat uninngatinnagit siunissamik sulisittariaqarpagut.

 

Taamaammat siuliini siunnersuutigisatsinnut inussutissarsiutinik inerisaanissamut aningaasaliissutigineqartut annertusarnissaat Naalakkersuisunut aningaasaqarnermut inatsimmut siunnersuutip matuma pingajussaaneernissaanut suliuniutigeqqussavarput.

 

Erngup nukissiorfiit pillugit nunatsinni sanaartornerup ingerlaqqinnissaa Siumup tapersersorluinnarpaa. Taamaammat Naalakkersuisut ukiuni tulliuttunut qulinut pilersaarusiamik siornali ukioq manna saqqummiussaqassamaarnerat qilanaarluta utaqqivarput. Isumaqaratta ukiunut arlariinnut matumani Inatsisartunut isumaqatigiissuteqarnissarput pingaaruteqartoq.

 

Qorlortorsuarmut tunngatillugu oqaatigerusupparput kujataata ineriartortinneranut periarfissaq Qorlortorsuartut ittoq ajunngitsumik kingunissalimmik malitseqassasoq Siumumiit qularinnginnatsigu. Taamaattumik piaartumik sananerata aallartinnissaa Siumumiit kissaatigaarput. Soorlu aamma Naalakkersuisut maanna tamatuma aalajangiiffiginissaanik Inatsisartunut noqqaanerat isumaqatigilluinnaripput. Tamannalu partiinit tamanit tapersersorneqarmat nuannaarutigaarput.

 

Siumumiit isumaqarpugut Qorlortorsuup sananeqarnissaata aningaasalersorneqarnissaa avataaniit pisinnaasoq. Tamannami periaaseq takoreerparput Utoqqarmiut kangerluarsunnguani erngup nukissiorfiliornermi iluatsilluartumik ingerlanneqarsinnaasoq.

 

Siumumiit ilanngullugu ilisimaaraarput aningaasalersuisarfiit assigiinngitsut ilaatigut europæisk investeringsbank allaat nalunaareernikuummat nunatsinni erngup nukissiorfiliornermut aamma nammineq aningaasaleeqataasinnaallutik. Tassunga ilanngullugu Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput loppyistinik EU-mi Washington D.C.-milu suleqatissarsiornissamut aningaasanik immikkoortitsinissaq nalilersorluaqqullugu.

 

Qularutiginngilarpummi Siumumi nunatsinni erngup nukissiorfissat allat sanaartorneqarnissaanni avataaniit aningaasalersueriaaseq aqqutissaasoq atorluagassaq. Nunatsinni aatsitassarsiorneq ukiuni makkunani suli annertunerusumik tapersersornissaa pisariaqarpoq. Taamatut Siumut isumaqarpoq.

 

Taamaattumik aningaasatigut periarfissat annertunerusumik tamatumunnga atorneqarnissaat Naalakkersuisunut periarfissarsioqqullugu innersuussutiginiarparput.

 

Nunatsinni innuttaaqataasut aatsitassarsiornermi piginneqataasinnaaneri taamatullu aamma kommunit piginneqataasinnaanerisa saniatigut soorunami avataaniit aningaasaliissinnaasut inatsisitigut periarfissaqartitaanissaat aamma ammatinneqassasoq Siumumiit kissaatigaarput.

 

Siumumiit kommunit nunap immikkoortukkuutaartumik ataatsimoorfiusumik suleqatigiinnerunissaat ilaasalu kattussinnaanissaat siunnerfigalugu KANUKOKA peqatigalugu piaartumik naammassisaqarfiusumik Naalakkersuisut suliaqaqqullugit piumasaqarfigaagut. Misissuinerit naammattut pigineqareermata.

 

Taamaammat suliap ingerlanneqaqqinnissaanut aningaasanik immikkoortitsisoqareernissaa Siumumiit piumasarissavarput. Ingerlatseqatigiiffiit Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut ingerlanneqarneri ataatsimut isigissagaanni amerlanerpaartaasa pitsaasumik ingerlanneqarlutillu siulersorneqarnerat Siumumiit naammagisimaarparput.

 

Siumumiit ilisimaaraarput ingerlatseqatigiiffiit ilaasa aningaasaqarnikkut patajaassusaat soliditetsgrad qaffasinnerujussuummat ilaatigut pisariaqartinneqartumit qaffasinnerungaartumik inissisimalluni. Taamaammat Siumumiit Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput ingerlatseqatigiiffiit taamaattut taamatut inissisimasut patajaassutsikkut pisariaqartinneqavissunut naleqqussaavigineqarnissaat suliareqqullugu. Tamannalu ingerlatseqatigiiffiit pineqartut ataatsimeersuarnerini oqariartuutigeqqullugu.

 

Tamatumunnga ilanngullugu Siumumiit Naalakkersuisunut piumasaqaatigissavarput ingerlatseqatigiiffiit Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut suliassaqarfimmikkut qaleriissaartumik ingerlatsiviusut kattussuussinikkut pisariillisaaffigeqqullugit. Tamatumani assersuutissaalluarpoq nunaqarfinnik pilersuineq nunaqarfinnut ilaasunut imaatigut angallassineq tunisassianillu assartuineq il.il.

 

Siumumiit Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatsiviini namminersortunngorsarneqarsinnaasunik namminersortunngorsaanerit isumatusaartumik ingerlateqqinneqarnissaat kissaatigaarput. Soorlu assersuutigalugu NUKA A/S-ip tunisassiorfii nunaqarfinniittut arlallit namminersortunit ingerlanneqarusuttut tunineqarnissaat piaartumik aqqutissiuunneqartariaqartut.

 

Royal Greenland A/S-imut tunngatillugu Siumumiit erseqqissaatigissavarput ingerlatseqatigiiffissuup nunatsinni annertunerpaasut namminersortunngorsarneqarnissaat pillugu misissuinerit aallartinneqartut tunngaviusumik ingerlanneqarnissaat isumaqatigigatsigit.

 

Erseqqissassavarpulli misissuinerit naammassineqarpata namminersortunngorsaanerit piviusut aallartinnginnerini Kalaallit Nunaanni Inatsisartut isummersortinneqarnissaat aalajangiisinnissaallu avaqqunneqarsinnaanngimmat. Upernaviup eqqaani tunisassiorfiit ukiuni arlaqalersuni matoqqajuarneri akuersaarsinnaanngilagut. Tamatuma takutippaat Upernavik Seafoodip kisermaassilluni ingerlatsinerata tamaanga killeqartinneqartariaqarnera.

 

Taamaammat Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput tunisassiorfinnik ingerlatsinissamut akuersisartuusutut inissisimanertik atorlugu taavani tunisassiorfinnik ingerlatserusuttut allat periarfissinneqarnissaat piaarnerpaamik isumageqqullugu.

 

Ilanngullugu Naalakkersuisunut apeqqutigeqqissavarput suliat pineqartut sumut killinnersut. Siumumiittaaq pingaartipparput kujataani Qaqortumi Alluitsup Paanilu tunisassiorfiit ingerlaqqinnissaat Naalakkersuisut qularnaassagaat. Siumumiit eqqumaffigaarput nunarsuarmi raajanut akit appasinnerujussuisa nunatsinnut tunisassiorfinni sulisunut aalisartunullu kingunerisaat. Taamaammat Naalakkersuisut piumaffigissavagut aprilip naanerata kingorna akinik minnerpaaffeqartitsineq pisariaqavitsinneqassappat aaqqiissuteqarnissaq siunnerfigalugu aningaasaliissuteqarnissaq inatsisissap matuma pingajussaaneerneqarnissaanut allannguutissanik siunnersuuteqaqqullugit.

 

Annertuumik innarluutillit ikiorserneqartarnerannut tunngatillugu konto 3013-mut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap oqariartuutai Siumumiit taperserpagut. Tassani ersarimmat aningaasanik aqutsinermi oqartussaanerit nuunneqarnerisa kingorna aningaasartuutit qaffakkiartupiloorneri mianersuuttariaqarigut.

 

Ukiummi ikittuarannguit ingerlanerinnaanni aningaasartuutit 42 %-mik qaffariapiloorput. Taamaattumillu Naalakkersuisut akissutaat ajornartorsiummullu tunngasumik nalunaarusiamik naliliinerat tusaatissatut tiguarput. Kisiannili kaammattussavagut tamatumunnga tunngatillugu pimoorussillutik aaqqiissuteqarniaqqullugit. Isumaginninnikkut qasusuillutik sullissisut sineriapput tamakkerlugu inuppasuusut pikkorissartinneqartarnerisa ilinniaqqissinnaanerisalu annertusarneqarnissaanik anguniakkat piviusunngortinnissaat kaammattuutigeqqissavarput. Meeqqanut sumiginnagaasunut sullissineq iluatsissappat tamanna pingaaruteqarmat.

 

Siumup pingaartippaa nunagisaq qimannagu isumaginninnermut perorsaasunut isumaginninnermilu siunnersuisunut ilinniartitsinermik anguniakkap 2004-mi piviusunngortinnissaa. Siumumiit Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput meeqqat sumiginnagaasut tarnimikkut nappaatilinnut innarluutilinnullu sullissinernut iluatsissappat ilinniartitaanikkut annertusaaneq pingaaruteqarluinnarpoq.

 

Utoqqaat inuuniarnerannut tunngatillugu pitsanngorsaanerit Naalakkersuisunit ingerlanneqarput. Taakkualu saniatigut Siumumiit Naalakkersuisunut suliuniutigeqquvarput utoqqaat sivisunerusumik suliffinniittalernissaat. Utoqqalinersiuteqalernermik 63-nut killiliisarnerit qaffanneqarsinnaanissaata anguniarneqarnissaat Siumumiit kaammattuutigissavarput.

 

Kræftimik nappaateqartut ilaasa nunatsinni katsorsarneqartalernissaannik suliniutit Siumumiit pitsaasutut isumaqarfigaarput. Aamma napparsimavinnut digitaliseringip telemedicinillu ineriartortinneqarnissaanut suliniutit ingerlateqqinneqarnissaat pisariaqartutut Siumumiit isumaqarfigaarput.

 

Nalunngilarput Atuarfitsialak pillugu inatsit ukiamut atuutilissasoq. Tamanna Siumumiit isumalluarfigeqaarput iluatsinnissaalu tapersersorluassagipput Siumumiit erseqqissasavarput.

 

Atuarfinnik aserfallatsaaliinerit killiffii Siumumiit eqqumaffigaagut. Taamaattumillu Naalakkersuisunut inassutigissavarput ukioq manna ukiunilu tulliuttuni annertunerusumik nalilersuilluarnikkut aningaasaliissuteqaqqullugit kolligialiortiternerillu pilersaarutit malillugit ingerlanneqarnissaat Siumumiit pingaartipparput.

 

Artuarfeqarfik pitsaasoq inuiaqatigiinnut nukittorsaallunilu pissuussutinik tunioraaffiummat suli pitsanngorsartuarnissaa Siumumiit suleqataaffigissavarput. Inatsisartut ilisimatusarfissap avataaniit aningaasaateqarfinnut aningaasaleqqataaffigineqarnissaanut piumasaqaataat tunngavigalugit Siumumiit nalunaarutigisariaqarparput sananeqarnissaanut avataaniit aningaasaateqarfimmit 40 million kr pissarsiarinissaat isumannaaqqaartariaqarmat.

 

Ilisimatusarfeqarfissap piviusunngortinneqarnissaa Siumumiit aalajangiusimavarput taamaattumik Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput avataaniit aningaasaliissutissarsiornerup pitsaanerusumik sukumiinerusumillu ingerlanneqarnissaa sulissutigeqqullugu.

 

Naggataatigut Siumumiit oqaatigissavarput assut toqqissiallaatigigatsigu aningaasant inatsisissap inuiaqatigiinnut sivisuumik utaqqisaasup Inatsisartut Naalakkersuisullu akornanni ataatsimoorfiulluni suleqataaffiulluarlunilu naammassiartuaarneqalermat. Taamaammat Siumumiit iluarisimaarparput qinersivimmi nutaajusumi aallarteriarnermi aningaasanut inatsisissap siulliusup inuiaqatigiinnut sineriapput tamakkerlugu ineriartornerup pitsaanngorsarnissaa nukittorsaqinnissaalu ilanngullugit siunertarimmagit.

 

Taamannak oqaaseqarluta piumasaqaativut innersuussutigalugit aningaasanut inatsisissap aappaaneerneqarnerani akuersaarluta taasissaagut. Qujanaq.

 

Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Tulliuppoq Josef Motzfeldt Inuit Ataqatigiit.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Illoqarfiit nunaqarfiit imaluunniit nunap immikkoortui ineriartortitsiviusutut taaneqartariaqartut tassaapput avammut tunisinnaasatsinnik imaluunniit nunani allani pisiarisartakkatsinnut taartaasinnaasunik tunisassianik ingerlatsiviusut. Imaluunniit ineriartortitsiviusut. Aningaasanut inatsit nunatta annertuutigut siammasinnerpaamillu ineriartortinneqarneranut periarfissarsioqatigiinnermut qulakkeerutaasussalluni sakkussaavoq. Nunatta immikkoortuini periarfissanik upperinninnermut takussutissaq soorunalumi innuttaasut nunap immikkoortuini qinigaasa innuttaasut peqatigalugit periarfissarsiullaqqissusaat piumassuseqarnerallu tamani aalajangiisooqataalluinnarpoq.

 

Innuttaasut illoqarfissuarnut qassikattannguaannarnut eqiterunnissaat siunnerfigineqangitsoq ilumoorukkutsigu tamanna aningaasaliisarnerup siammasissumik oqimaaqatigiinnerusumillu timitaliivigineratigut naqissuserneqartariaqarpoq. Taamak iliorneq innuttaasunut nalunaarnerussooq siunissamut isumalluarnissamut ikioqatigiinnerup pilersaarusioqatigiinnerup ilungersoqatigiinnerup imminullu ataasiakkaarluta ataatsimoornermik iluaqutaasumik isumaginissatsinnik kaammattuinerusoq.

 

Siullermeerinninnermi oqaaseqarnitsinni pingaartitavut arlallit Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit sukumiisumik sammineqarsimasut qujalluta maluginiarpagut. Taammaattoq ataasiakkaannguaqarpoq Ataatsimiititaliap Naalakkersuisunut saaffiginnissutigisimasaannik naammaginartumik naammassineqarsimanngitsutut nalilikkatsinnik.

 

Ineqarnermut tunngatillugu siullermeerinninnermi kaammattuutigaarput Inatsisartuni inatsisiliat nunamut tamarmut assigiinnerpaamik pereriarfissiisariaqartut. Uani nammineq pigiligassaminnik initaarniartut imaluunniit illutaarniartut taarsigassarsiniartarfinnit realkreditsimit nunatta annersaani attartorsinnaanngitsut eqqarsaatigaavut. Attartortuunermit piginnittuunermut ineqarnikkut periarfissiineq tunngavimmigut taamak periarfissaqartunut qujarunnarpoq. Attartortut pigiligassamittut inissiat pisiarisinnaasaat illoqarfissuarni taakkunani sananeqaqqaarnerminni kommunip sanaffiusup Namminersornerullutik Oqartussat akornanni avitseqatigiilluni aningaasaleeriaaseq 60/40 atorlugu sanaajupput. Tassa 60%-at Namminersornerullutik Oqartussanit aningaasalerneqarsimavoq. Allatut oqaatigalugu innuttaasut tamatta akileeqataaffigisatsinnit.

 

Taamaammat Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit kaammattuutigineqartoq normu 15- mut atatillugu Inuit Ataqatigiit Naalakkersuisunut isumaliutigeqqussavarput illoqarfinni marlukattannguaannarni ineqartunik attartortuunermut periarfiissineq ineqartunit attartortunit piginnittuunermut periarfissiineq atorlugu nunap sinnerani initaarniarnermut realkreditsit taarsigassarsisitsisarnerannut assingusumik periarfiissinnaaneq misissuiffigeqqullugu.

 

Attartortuunermut piginnittuunermut periarfissiinermi aningaasat isertinneqartartussat illoqarfissuarni qassikattannguaannarni taamak periarfissinneqartuni suli sanaartugassanut nutaanut tamakkerlutik Naalakkersuisut siunnersuutaattut aningaasaliissutigineqarnissaanut taarsiullugu aningaasat isertinneqartussat nunap sinnerani piginneqatigiillutik illuutitaarniaqatigiinnut 10/40/50 atorlugu illutaarnianut imaluunniit attartortuunermut piginnittuunermut aaqqissuussinermut atuerusuttunut realkreditsimut assingusumik taarsigassarsiniarfiusinnaasumik aningaasaateqarfiliorsinnaanermut Naalakkersuisut isumaqataangitsut Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamut allakkatigut akissuteqarnerisigut paasivarput.

 

Inissialiat pineqartut sananeqarnerini aningaasartuutigineqartut ilaasa kommunimit pineqartumik akilerneqarsimanerat eqqarsaatigalugu tamanna paasisinnaavarput. Taamaattoq attartortuunermit piginnittuunermut inissianik tunisaqartarnissani isertinneqartartussat 60 %-tiisa nunatsinnit tamarmik realkredit realkreditsit taarsigassarsisitsisarneranut assingusumik aaqqissuussinissamut aningaasaateqarfiliorsinnaanermi aningaasaliissutissatut atorneqarsinnaanerat Naalakkersuisunut isumaliutigeqquarput nangittumik.

 

Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit eqqortumik uparuarneqarpoq alla INI A/S-ip inissianik ineqartunut ingerlaavartumik aserfallatsaaliinermut atugasatut akiliutigisartagaannut tunngavoq.

 

Ukiuni 1995-miit 2002 ilanngullugu ineqartut nunarput tamakkerlugu aserfallatsaaliinermut atugassatut qaammammut akiliutigisartakkaminni ilanngullugu isumaqarlutik taakkua iluarsaassinermut aserfallaatsaaliinermut atorneqassasut akilersimavaat 262 million kr-nit. Taakkunanngali taamaallaat 161 million kr-nit atorneqarsimapput piffissami pineqartumi. Tassalu ineqartut inigisamik ingerlaavartumik aserfallatsaalinerinut piffissami taaneqartumi akiliutigisagaasa ilarpassuatsiarsui 157 million kr-nit atorneqarsimanatik toqqortaapput.

 

Tamanna ineqarnermut akiliutinut qaffasarsimarnernut 2002 ukiortaamit aammalu kingullermik ukioq manna martsip aallaqqaataanut pisunut sanilliunneqartariaqartut Inuit Ataqatigiit isumaqarput. Ineqartut inigisamik aserfallatsaalineqarnerannut akilersuigaluarlutik iluarsagassat pisariaqartinneqartut isumagineqanngippata sooq akilersujuassanerlutik isumaliuteqarlutik saqqummertarnerat Inuit Ataqatigiit paasilluarsinnaavaat.

 

Kingullernummi qaffaanernut marlunnut ilaatigut tunngaviginerarneqarpoq immikkoortortaqarfiit ineqartut immikkoortortaqarfii ingerlatsinerminnut aningaasassaqartariaqarnerat tassa aserfallatsaaliinernut il.il. kisianni inigisaq ingerlaavartumik naammaginartumik aserfallatsaalineqannginerisa kingunerinngitsoortussaanngilaat inigisat suli sukkanerusumik aserfallakkiartornerat. Ineqartut suli annertunerusumik akiliisarnissaannik kinguneqartinneqariaannaasoq.

 

Taamaattumik Inuit Ataqatigiit ilungersorlutik ? ilungersorlutik Naalakkersuinut kaammattuutigaat aserfallatsaaliinermut isumaginnittuusoq INI A/S tamanna pillugu piaartumik pilersaarusioqqullugu saaffiginnissuteqarfigissagaat.

 

Pingajuattut sanaartugassanut iluarsaassassanullu aningaasat atulersaakkatut illuartinneqarsimasut sumi atorneqassanersut aalajangersaaviginissaanni Inatsisartut pisussaaffiannik arsaarlugillusooq naalakkersuisut iliuuseqarniarnerat, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap eqqortumik uparuaavigisimavaa. Tassani minnerunngitsumik atuarfiit iluarsaanneqartussat eqqarsaatigaagut.  Ukioq imaalereersoq 17 mio. kr. atuarfigissarnernut atorneqartussat nunaqarfinni illoqarfinnilu sorlerni atorneqassasut naalakkersuisunit suli inassuteqaateqarfigineqarsinnaanngippata, tamanna ilumut isumatuumik pilersaarusiornerunersoq apeqquserneqartariaqarpoq.

 

Inatsisissatut siunnersuutip pingajussaaneerlugu suliarineqarnissaanut naalakkersuisut, atuarfinnut tunngasunuinnaanngitsoq, sanaartugassanulli tamanut piviusorsiortumik pilersaarutinut ilanngunneqartussanik tulleriiaarinissamut siunnersuumminnik aalajangiinissami susassaqartunut, tassa Inatsisartunut, saqqummiussaqartariaqartut Inuit Ataqatigiit pissusissamisoortutut naatsorsuutigaat.

 

Siullermeerinninnerup kingorna naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut Qaanaami atuarfiup iluarsarnissaanut nutaaliorfiginissaanullu allannguutissatut siunnersuummik saqqummiiniarlutik neriorsuutaat suli timitaliivigineqarsimanngitsoq Inuit Ataqatigiit maluginiarpaat.

 

Taassuma saniatigut Siorapalummi aamma Kullorsuarmi atuarfiit takusimasat tusarsimasallu najoqqutaralugit iluarsiivigineqarnissaat nukinginnarluinnarpoq. Ullumikkut Siorapalummi meeqqat atuartinneqarput nunaqarfimmi nakorsiartarfiusimasumi atorneeruttumi aamma nunaqarfinni aqutsisut allaffigisimasaanni aamma atorneeruttumi. Kullorsuarmilu atuarfik innuttaasut amerliartornerannut malinnaasinnaanngitsut ilagaat.

Nunaqarfimmi tassani atuarfik 1990 missaanni ilaneqarmat kingullemik innuttaasut taamanikkut 274-iusimasut 2002-mi 382-inngorsimapput. Meeqqat atuartut 90 missaanniittut klassinut qulingiluanut agguataarneqarsimasut inini atuartitsivinni arfinilinni atuartinneqartarput, tamakkulu saniatigut immikkut atuartitsinerit aamma ingerlanneqarput. Ukiuni kingullerni atuartut ukiumut 10-12-nnik amerlassusilinnik amerleriartarput.

Angajulliit klassit arfinillit ullaarnganit atuartinneqareeraangata nukarliit ualikkut arfininngoriartulerneranut atuartinneqartarput.

 

Nunaqarferujussuarlu katersortarfeqanngimmat atuartitsineq qaangiutiinnartoq eqqiaapallattoqartarpoq, unnukkut atorneqarnissaanut piareerlugu.

Atuarfiit iluarsagassat, allineqartussat nutaaliassallu tulleriiaarneqarnerini Kullorsuarmi, Siorapalummilu atuarfiit qanoq inissisimanerat paasersunnarpoq. Naalakkersuisummi Aningaasaqarnermut ataatsimiititalimut allagaqarput nunaqarfinni atuarfiit iluarsaannissaat qanoq tulleriinnilersorneqassanersoq pillugu nalunaarusiaq martsip ingerlanerani naammassineqartussaasoq.

 

Suliaq alla Inuit Ataqatigiit erseqqissaassuteqarfigisariaqagarput Aviisit nuna tamakkerlugu saqqummersartut nassiussuinermut aningaasartuutaannut nuusiorfiillu NCB-p akitsuusiisarneranut akiliutaannut matusissutissatut tapiissutinut tunngavoq.

Ataatsimiititaliap, Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap allagaannut akissuteqaamminni naalakkersuisut allapput, aningaasaliiffimmut tassunga aningaasaliunneqartarsimasut 1,5 mio. kr.-usut 2003-mut aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi siorna august 2002-mi saqqummiunneqartukkut sipaarneqarlutik peerneqarsimasut.

 

Tamanna ilumuunngilaq. Taamanikkut, august 2002, aningaasanut inatsisissatut naalakkersuisut siunnersuutaanni aningaasaliiffik 40.14.09 atorlugu naalakkersuisut ukioq mannamuinnaanngitsoq aammali ukiut missingersuusiorfiusut tamakkerlugit, 2006 ilanngullugu, aningaasaliissutit allanngoratik 1,5 mio. kr.-ussasut naalakkersuisut siunnersuutigaat.

 

Aatsaalli ataatsimiinnermut matumani naalakkersuisut siunnersuutaatigut aningaasaliiffik matumani pineqartoq imaarneqassasoq siunnersuutaavoq.

 

Taamaattumik naalakkersuisunut apeqqutigerusunnarpoq ilumut naalakkersuisut aningaasaliinnginnissamik siunnersuutertik akuerineqassappat, aningaasaliiffimmi tassani ukiup aallartinneranit ullumikkumut aningaasartuutaareersimasinnaasut qanoq matussusernialersaarneraat.

 

1.5 mio. kr.-nik aningaasaliisoqarnissaanik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutaa, isumaqatigiilluni siunnersuutaa Inuit Ataqatigiit aalajangiusimavaat.

 

Erngup nukinga atorlugu innaallagissiornerup annertusaaviginissaa Inuit Ataqatigiit tamakkiisumik tapersersorpaat. Tamatumali inerisaaviginissaanut / piorsaaviginissaanut tunngavissat sukumiisut Inatsisartut aalajanginnginnerminni ilisimasariaqaraat isumaqarpugut

Erngup nukinganik atuilluni innaallagissiorneq orsussamik nunanit allanit eqqussuinermut annikillisitsisussaavoq, silaannarmut minngersaannginnissamut nunatta pisussaaffianut iluaqutaassaaq akilerneqareerunilu innaallagissamik akikitsumik atuinikkut suliffinnut innaallagissamik atuinikkaanut iluaqutaasinnaassaaq.

 

Taamaakkaluartoq sananissaanut aningaasalersueriaatsit siunnersuutigineqartup saniatigut allat suut periarfissaanersut naammaginartumik paasisimatinnagit aalajangiiffigineqarnissaa 2004-mi aningaasanut inatsisissatut siunnersuummut kinguartinneqassasoq pilersaarummut akornutaanavianngitsoq Inuit Ataqatigiit isumaqarput.

 

Inatsisartut siulittaasuata 31. marts (ippassaaninnguaq) radiukkut apersorneqarnermini ilaatigut ilisimatitsissutigaa aningaasalersuinissamut aqqutissat ilaattut EIB akuersissuteqareersimasoq.

 

Kiisalu Inuit Ataqatigiit matumuuna erseqqissaatigeqqissavarput, Utoqqarmiut Kangerluarsunnguani nukissiornerup piviusunngortinneqarneranut atatillugu piumasaqaatigereersimagatsigu tullianik taama sanaartortoqannginnerani innaallagissap pilersinneqartussap inuussutissarsiutitigut siuarsaataasutut pilersitassanik pilersaaruteqareertariaqartoq isumarput. Tamanna piviusunngortinneqarsimanersoq takussutissaqanngilaq.

 

Ullumikkut Qaqortumi innaallagissiorfiup ajornaquteqanngitsumik Narsaq pilersorsinnaagaa paasitinneqarpugut.

Taamaattumik aallaqqaatigalugu Qaqortup Narsallu akornanni innaallagissamut aqqusersuutit ikkusorneqareersinnaapput. Erngup nukissiorfissaq sumi pilersinneqarnissaata qanorlu aningaasalersorneqarnissaata isummerfigiumaarnissaa utaqqeqqaanngikkaluarlugu.

 

Savaateqarnermut aningaasalersuinerup ullumimut allaanngortiallaannarneqarluni ingerlaannarnissaanut nunalerinermut naalakkersuisup Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamut allagai innersuussutigalugit, Inuit Ataqatigiit naatsorsuutigaat tamatuma aningaasaliissutitigut aaqqiivigineqarnissaa naalakkersuisut pingajussaaneerinninnissamut isumannaarsimassagaat.

 

Nutaaliassatut sanaartugassanut aammalu illuutinik iluarsaassinissanut ukioq mannamut aningaasaliissutiginiakkat suli sunut atorneqarnissaannik naalakkersuisunit siunnersuuteqarfigineqanngitsut katillutik 53,1 mio. kr.-inik aningaasartaqarpput, amerlaqaat. Taakku agguaanneqarnissaanni minnerunngitsumik iluarsaassinissat eqqarsaatigalugit, kommunit annikitsuinnarmik sanaartugassatigut maannamut aningaasaliiffigineqarallarsimasut salliutinneqarnissaat Inuit Ataqatigiit kaammattuutigaarput.

 

Naggasiullugu - naggaterpiaatigut naalakkersuisunut ilaasortamut Naatsorsueqqissaartarfimmut susassaqartumut apeqqutigissavarput ?Issittumi inuit, samit Chukotkamilu nunap inoqqaavisa inuuniarnermikkut atugaannik misissuineq? ukiuni arlaqalersuni nunatsinnit siuttuuffigineqarluni, nunattalu Issittumi Siunnersuisoqatigiinni nittarsaalluarsimasaa qanoq ingerlanersoq apeqqutigissallugu.

Pilersaarutaasimagaluarpoq misissuinerup siorna 2002-mi naammassereersimanissaa.

 

Maannakkulli Aningaasanut Inatsisissatut siunnersuummi ima oqaasertaliinnarneqarsimavoq:

?Misissuinerup Kalaallit Nunaanni ingerlanneqartortaa inuiaqatigiinnut tamanut takussutissiissaaq 2003-2004-milu naammassineqassangatinneqarluni, paasissutissanik misissoqqissaakkanillu katersuinermut aningaasalersuineq aqqutissiuunneqarsimappat.?

Erseqqissaatigissavarput suliassaq manna nunatta siuttuuffigalugu aallaqqaataaniilli nittarsaassutigisimammagu nuna tamat akornanni. Paasiniaanitsigulli ilisimalerparput misissuinerup inaarnissaanut nunatsinnit aningaasaliissutaasussat 1 mio. kr. missaanni amigaatigineqartut.

 

Misissuineq pingaaruteqartoq sulinermi atugassatut naammassineqarani pisoqalisuussanngippat pisariaqartitanik aningaasaliivigisariaqarnera naalakkersuisut naammassiniartariaqaraat Inuit Ataqatigiit isumaqarput.

 

Taamatut oqaaseqarluta Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aappassaaneerinninnermut isumaliutissiissutaa suliarilluagaasoq oqaaseqarfigaarput, kaammattuutigisai, inassuteqaatai

allannguutissatullu siunnersuutai tamaasa akuersaarlutigit.

 

Isak Davisen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Tullinnguuppoq Jakob Sivertsen, Atassut.

 

Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua.

Qujanaq.

2003-mi Inatsisartut aningaasanut inatsisissaattut Naalakkersuisunut saqqummiunneqartoq ATASSUT-mit aappassaaneerinninnermi imatut oqaaseqassaagut.

 

Inuiaqatigiit aningaasarsiornikkut ukiuni kingullerni tunngavissaariartorsimagaluartut piffissami matumani siunissamilumi aningaasaqarnikkut aqutsilluartoqanngippat aningaasarliorfiuleratarsinnaasumi inissisimasoqartoq ATASSUT-mit ilisimaarilluinnarparput.

 

Taamaakkaluartoq ATASSUT-mit naammagisimaakkatsinnik 2003-mut aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi aningaasaqarnikkut pissutsit ajornerulersinnaanerat sillimaffigereerlugu Naalakkersuisut 29,4 mio. kr.-nik sinneqartoornissamik siunnerfeqarnerat ATASSUT-mit taperserparput.

 

Naalakkersuinikkut aalaakkaasumik ingerlatsineq unikaallatsinneqarpoq pilersaarutaasumit siusinnerusukkut qinersisoqartariaqalerneratigut, tamatumalu kingunerisaanik inuiaqatigiit aningaasarsiornikkut ingerlanneqarnerat kigaallatsinneqarsimavoq, maannali tamanna qaangerniarlugu ingerlaqqittariaqarpugut.

 

2003-mut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaattut Naalakkersuisut siunnersuutaat aningaasanut inatsisissatut siunnersuutaaqqaartumut sanilliullugu allannguinernik annertuunik peqanngikkaluarluni inuiaqatigiit ulluinnarni atugaasa pitsanngoriaatissaannik arlalinnik siunnersuutinik ilaqarput ATASSUT-mit tamakkiisumik peqataaffigerusutatsinnik.

 

Ukioq manna nutaatut aningaasaliiffigeqqullugit Naalakkersuisut siunnersuutaat tamakkiisumik taperserpagut, uani pineqarlutik peqqinnissaqarfimmi utaqqisorpassuit ikilisarneqarnissaat, nakorsaatinut akitsoraluttuinnartunut matussusiisinnaanissaq, nunattalu avataani suliaritittariaqartunut aningaasartuuteqarnerunissaq sillimaffiginiarlugit peqqinnissaqarfimmut 20 mio. kr.-inik aningaasaliinerunissamik siunnersuut pisariaqavissutut isigalugu ATASSUT-mit peqataaffigissavarput.

 

Taamatuttaaq aappaasup isertitaqarnera tunngavigalugu maannamut pisortanit utoqqalinersiaqartitaasinnaanngitsut ukioq manna julip aallaqqaataaniit utoqqalinersiaqartitaalernissaannut siunnersuut tamakkiisumik ATASSUT-mit taperserparput, tamatumalu saniatigut pisortanit utoqqalinersiallit aningaasatigut atugarisaasa pitsanngorsarneqarnissaat siunertaralugu aappaagumut, tassa 2004-imut ukiunilu tulliuttuni 12,5 mio. kr.-inik illuartitsiniarneq utoqqartatta pisariaqartimmassuk ATASSUT-mit peqataaffigissavarput.

 

Kulturip, timersornerup sunngiffimmilu sammisassaqartitsiniarnerup inerisarneqarneratigut innuttaasut nukittuut inuttut akisussaassusillit inuiaqatigiinnilu sullisseqataarusuttut amerliartuinnarnissaannut qulakkeerineqataassasoq ilisimaarilluarlutigu ATASSUT-mit toqqissiallaatigaarput, siunnersuisooqatigiit taakkunannga aallutaqartut ingerlaannarnissaat Naalakkersuisut qulakkeerniarmassuk.

 

Aningaasanut inatsisissap aappassaaneerneqarneranut atatillugu Naalakkersuisut allannguutissaat Aningasaqarnermut Ataatsimiititaliamit akuersaarneqartut annertunerusumik oqaaseqarfiginagit ATASSUT-mit tamakkiisumik taperserpagut.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini sanaartukkanik tulleriiaarineq pillugu Naalakkersuisunut uparuaanera ATASSUT-mit paasilluaraluarlugu piffissap sivikinnera peqqutigalugu allanngortiterinissap ajornakusoorneranik aningaasaqarnermut Naalakkersuisup akissuteqaammini oqaatigisaa ATASSUT-mit taperserparput .

 

ATASSUT-mit aamma maluginiarparput nunatsinni aviisinut NCB-mullu tapiissutissatut ukiumut 1,5 mio. kr.-nik aningaasaliisarnerup ukioq manna ukiunilu tulliuttuni pingasuni aningaasaliisarnissamik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isummiussaa ATASSUT-mit apeqquserparput, Naalakkersuisut tapiissutinik aningaasarsiornermut sunniuteqanngitsunik qimatsiartuaarnissamik piumasaqaataat ATASSUT-mit pingaartutut isumaqarfigigatsigu inatsisissap pingajussaaneerneqarnissaanut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit nalilersoqqinneqarnissaa piumasaraarput.

 

Aammalu allanngutissatut siunnersuut nr. 90 Nuummi ilinniartunut najugaqarfiliornissat sulisorisanullu inissialiornissat pillugit pilersaarusiorneqarneri Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap unitikkallarneqarnissaannik piumasaqaataanut Naalakkersuisut akuersaannginnerat ATASSUT-mit paasilluaratsigu, ilinniartunut inissialiornissaq siunissami aningaasanik sipaarutaasussaasoq nalunnginatsigu. Taamaattumik pingajussaaneerinninnissamut ataatsimiititaliamit nalilersoqqinneqarnissaa pisariaqartutut ATASSUT-mit isigaarput.

 

Qorlortorsuarmi erngup nukiliorfiliornissap aningaasanut inatsisissap aappasaa-neerneqarnerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap peerneqarallarnissaanik piumasaqaataa ATASSUT-mit isumaqatiginngilarput, erngup nukinganik innaallagissiorfiit siunissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu inuiaqatigiinnut akilersinnaanerpaatut ATASSUT-mit isumaqarfigigatsigu. Taamaattumik aningaasanut inatsisissap pingajussaaneerneqarnissaanut allannguutissatut siunnersuutit nr.89 aamma 92 taasissutigineqarnissaasa kinguartinneqarnissaannik Naalakkersuisut inassuteqaataat ATASSUT-mit akuersaarparput.

 

Taamatut oqareerluta nunatta aningaasaqarnerata siunissaa eqqarsaatigalugu aningaasatigut sukangasuumik aqutsinissaq Naalakkersuisunit ingerlanneqartoq ATASSUT-mit taperserparput, nunattalu sinnerani kommunenut kaammattuutigissavarput allaffissornikkut suleqatigiiffiusinnaasut pimoorullugit nassaariniaqqullugit. Sutigut tamatigut immikkut ingerlatsiniarsarineq inuiaqatigiit akissaqartinngilaat, taamaattumik soqutigisatigut illuatungeriissinnaagaluaraanniluunniit ukiuni aningaasarsiornikkut eqqanaarniarfiusuni soqutigisat innarlinngikkaluarlugit kommunet suleqatigiissinnaanerat ATASSUT-mit upperigatsigu.

 

Pingaartumik inuiattut nammineernerulernissatsinnik aqqutissiuussinitsinni aningaasatigut immitsinnut artukkissanngikkutta ullumikkut pisut kisiisa aallaaviginagit ataatsimooqatigiiffigineqarsinnaasut pilersaarusioqatigiiffigineqarsinnaasullu nassaariniarluartariaqarpagut.

 

Sanaartornermut iluarsaassinermullu pilersaarusiortarnerup ullumikkornit isumannaannerusunngortinneqarnissaanik Naalakkersuisut ilungersorlutik suliaqarnerat ATASSUT-mit isumalluarfigaarput, ullumikkummi sanaartukkanut assigiinngitsunut aningaasaliissutit qaavisigut aningaasaleeqqittarnerit siunissami pinaveersaartariaqartut ATASSUT-mit isumaqarfigigatsigik, sanaartugassanik pingaartumik aningaasarpassuarnik nalilinnik pilersaarusiorluarnikkut eqqortumik aningaasaliisarnissaq kingunerisarmagu.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarluta aningaasanut inatsisissap aappassaaneernera oqaaseqarfigaarput, Naalakkersuisullu akissuteqaataat nalilersoqqeqqusaallu paasilluarlugit ataatsimiititaliami aningaasanut inatsisissap pingajussaanneerneqannginnerani ATASSUT-mit peqataanissarput qularutigineqassanngilaq.

Qujanaq.

 

Isak Davisen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Per Skaaning, Demokraatit.

 

Per Skaaning, Demokraatit oqaaseqartuat.

Tassa arlaleriarlunga oqarfigineqartarsimavunga arriitsunnguamik oqalulaartaqqullunga, ilaannili immaqa unillatsialaartarlunga, taava taamaasiorniarsarissuunga.

 

Tassa Demokraatit tungaanninngaannit Naalakkersuisut qutsavigeqarfigaavut 2003-imi Aningaasanut inatsisissatut siunnersuut pillugu akissuteqaataannut. Taanna Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami itisuumik suliarineqarsimavoq, maannalu Inatsisartunut saqqummiunneqarluni.

 

Piffissaq iluatsillugu Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami suleqatikka qutsavigeqarfigissavakka suleqataassuseqarsinnaalluarlutik maani piviusorsiorlutik ataatsimiititalimi suliassatit suliarisarsimammatigit. Iluarinerpaatillugu Naalakkersuisuni isumaqataasoqartutigut amerlanertigut Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq Isumaliutissiissutaani saqqummiunneqartutigut.

 

Ingammik Landskarsip isertitariumaagaasa annikilliartornissaanik ilimasaarineq isigalugu, taanna ilimagisariaqarmat piviusunngorumaartoq ukiuni aggersuni. Tamanna ilaatigut isumaqarpoq aningaasaliissutitta sukangasumik aqquneqarnissaanik, Demokraatiniillu taamatut iliuuseqarnissaq isumaqatigineqarluinnarpoq.

 

Tamanna pillugu neriuppugut Aningaasanik inatsisissatut atuuffissaani ukiuni aggersuni Naalakkersuisut piumasani eqqortitsiumaartut. Siunnersuutip uuma siullermeerutaasumik saqqummiunneqarneranut aamma aningaasaqarnermut politikki pillugu nalunaarutip sammineqarnerani atasumik aningaasaqarniarnerput pillugu ataatsimut saqqummiussaqareersimagama taakkua maannakkut uterfigissanngilakka.

 

Immikkoortulli ukununnga sammisut iserfigissavakka, tassa Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutaani isumaqarfiginngisaanik. Aallaqqaasiullugu erseqqissaatigissavara Demokraatit aalajangiussimagaat innersuussutaasut isumaqatigigamikkik Aningaasaqarnermi ataatsimiititaliami isumaqatigiilluta isumaqatigiissutitsinni saqqummiussagut.

 

NCB-akitsuut tapiissutissat kalaallit aviisiinut, hovedkonto 40.14.19 Demokraatinit pisariaqarsorivarput konto taassuma taamak isikkoqarluni attatiinnarneqarnissaa. Pissutaaqataammat nutaarsiassaqartitsinerup assigiiaanginnerusoq piumasaqarneranut inuiaqatigiiusugut 57.000-tinik inuttussusseqarluta pisariaqartitsinerput malillugu. Taassuminnga peersineq qulaajaneqarsinnaanngitsumik kinguneqarsinnaavoq ullutsinni pisartuni tusagassiuutit nammineerlutik isornartorsiutitalinnik saqqummiussinissaannut tunngasumik, taamalu pisoqarnissaanik Demokraatit akerlerivarput.

 

Taamak iliortoqarmat aamma nutaarsiassanik ingerlatitseqqittarneq nalikillisarneqartussaavoq, taassumap assigisaanik tunngavilersuineq aamma cd-it akitsuusersorneqarnerannut atorsinnaavoq. Taanna pissutaaqataavoq nipilersortartut periarfissinneqarnerannut nipilersuusianik saqqummiunneqarsinnaanerannut. Taamatut isummerneq Demokraatit tapersersorparput.

 

Eqqaamaneqassaaq allalluni tusagassiorneq aamma maani cd-lianik saqqummiisarneq, kulturitsinni ilapertuutaammata, immikkoortunilu tassani atugassarititaassappat sakkortuumik suliassiisarneq ajornerulernissaa taakkunannga nammanneqarsinnaanngilaq.

 

Naalakkersuisut akissuteqaatiminni ilannguppaat konto taanna sipaarutigalugu peerneqarsimasoq 2003-imi Aningaasanik inatsisissami siullermik ilusilerlugu siunnersuutigineqarmat, siorna august-imi saqqummiussaq malillugu.

 

Paasititsinerli taanna eqqunngilaq, konto taanna pineqartoq Aningaasanik inatsisissatut saqqummiussami ilaareermat. Taamaattumik Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami eqqunngitsumik paasissutissiisimapput, tamannalu pillugu Naalakkersuisut akissuteqarnissaa ujartorpara, aperalugu isummamut tassunga suli aalajangiussimanersut paaserusullugu.

 

Universitet-parken-imut atasumik kollegialiortitsineq hovekonto 84.40.10 maanna kollegianik sanaartorneq aallartinneqarpat universitetsparki piviusunngortinneqarnissaanut politikerit piumaffigineqalertussaapput, suli aningaasaliissutissat sinaakkusissat inissinneqanngitsut. Taakkua aatsaat sananeqarsinnaapput universitetsparki piviusunngortinneqarnissaa eqqanaarlugu paasigutsigu. Tassanili fond-it aningaasaataanik maanna piffissaq tikillugu katersineq annertuutut oqaatigisassaanngimmat.

 

Qorlortorsuarmi imermik nukissiorfiliorneq hovedkonto 89.71.40. Kangerluarsunnguami imermik nukissiorfimmik siunissamut eqqanaariffiuvoq iluatsittoq, Naalakkersuisut akissuteqaatiminni allapput. Demokraatiniit Naalakkersuisut ilumoornerarsinnaavagut tassuuna, kisianni ilumut maannakkorpiaq nukissiorfik iluatsittumik taasariaqarnersoq Demokraatiniit apeqquserniarparput, maani innuttaasut aamma inuussutissarsiortut innaallagissamik akikinnerusumik periarfissaqaleraluartut, innaallagissap akia atukkap akia suli appartinneqarsimanngilaq. Isumaqarpugut nukissiorfik aatsaat iluatsittutut taaneqarsinnaalissaguni innaallagiaq taassuminnga tunniunneqartoq naammaginartumik akeqalerpat.

 

Maannakkut apeqqutaalerpoq Qorlortorsuarmi imermik nukissiorfik innuttaasunit iluatsittumik aningaasaqarnikkut kinguneqassanersoq. Nalorninanngilaq minguitsuunissaq eqqarsaatigalugu iluatsiffiussasoq, C02-mik pilersitsisarnerup annertusiartunnginnissaa iluaquserneqartussaammat.

 

Qorlortorsuarmili imermik nukissiorfiliorsinnaaneq arlalinnik isummannartoqarpoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititalimi Isumaliutitsiissummik saqqummiussaqarpugut arlalinnik, utaqqivarpulli Naalakkersuisut taakkua akissuteqarfigissagaat. Taakku akineqarpata Inatsisartuni taava oqinnerusumik isummersorsinnaassammata sanaartugassaq akisoqisoq pillugu.

 

Ilanngullugu taalara paasisagut naapertorlugit Naalakkersuisut Den Europæiske Investeringsbank-imit siusinnerusukkut tusartinneqareersimasoq neriunarluarsaatinik. Bankip imermik nukissiorfiliornissaanik aningaasaleeqataasinnaaneranut tunngasumik. Taanna aningaasaleeqataasinnaappat Landskarsip aningaasat ilaat siunertamut allamut atorneqarsinnaalissapput, soorlu meeqqat atuarfiinut aserfallassimaqisunut iluarsaanermut.

 

Periarfissaq alla atorneqareersoq tassavoq Kangerluarsunnguami imermik nukissiorfiliortoqarmat aningaasalersuinermi aqqutigineqarsimasoq. Taamatut aaqqissuussisinnaaneq ajoraluartumik Naalakkersuisunut erseqqissaatigineqanngilaq. Periarfissammi tamarmik saqqummiunneqaraluarpata Inatsisartunut periarfissaqassagaluarpugut pitsaanerpaamik eqqornerpaamillu tulleriiaarinissamut.

 

Taamak oqaaseqarluta 2003-mut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuut akuersissutigineqarnissaa innersuussutigissavarput.

 

Taamaalillutalu Inatsisartunut kaammattuutigalugu allannguutissat tamaasa taasissutigissagaat ataatsimiititaliami innersuussutigineqarsimasutut.

 

Isak Davisen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

2003-imut aningaasanut inatsisissap siullermeerneqarnerani Kattusseqatigiit sinnerlugit oqaaseqaatikka innersuussutigalugit, suliap aappassaaneerneqarnerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa aammalu Naalakkersuisut akissuteqaataat imaattumik Kattusseqatigiit sinnerlugit oqaaseqaateqarfigissavakka.

 

Siullermik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini Naalakkersuisunut isornartorsiutai arlaqartut paasilluarlugit taperserniarpakka, tassa ilaatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap soorunami Inatsisartut siusinnerusukkulli piumasaqaatigisarlugillu pingaartitaat, aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap puigornagit arlalitsigut Naalakkersuisunut kaammattuutigineqartussatut piviusunngortinneqartussatullu piumasaqaatigimmatigit, soorlu oqaatigineqareersutut siullermik aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip innuttaasunit atuisunillu imaaliallaannaq ilaatigut paasineqarsinnaanngitsumik suliarineqarsimanera Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamiit aamma naammagineqanngilluinnarmat, taamaammallu Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamiit aamma kontonut assigiinngitsunut takussutissanik ersarissaasoqarnissaanik piumaffiginninnerat pissusissamisoortutut taperserpara.

 

Isumaliutissiissummi aamma takuneqarsinnaapput inatsisissamut siunnersuummut allannguutissaut siunnersuutit katillugit 107-it saqqummiunneqartut, kisiannili Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aamma Isumaliutissiissummini ersarissumik erserserippa, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisunut 3. marts 2003 inatsisissatut siunnersuummut tunngasunik apeqqutinik oqaaseqaatinillu piumasaqarneranut tunngatillugu, Naalakkersuisut akissuteqaataasa ilaat tamakkiisuunatillu allannguutissatut siunnersuutinik tamakkiisuunngitsunik aamma nassitsisoqarsimasoq, taamaammallu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap, inatsisassatut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut Naalakkersuisut erseqqinnerusumik paasissutissiissuteqarnissaat aamma piumasaqaatigineqartoq.

 

Taamaammat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip pissutsinut piviusunut naapertuuttumik suliarineqarnissaa qulakkeerniarlugu ilaatigut aamma 2001-imi Landskarsip naatsorsuutai pillugit Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliap pingaarnertigut kaammattuutai eqqaasitsissutigissallugut pingaartissimammagit Kattusseqatigiit sinnerlugit pissusissamisoortutut isigaara, tassami 2001-imi naalakkersuisoqarfiit marluk akuerineqanngitsumik 60 mio.kr.-init pallillugit atuivallaarsimanerisa uteqqinneqannginnissaat pinaveersimatinneqarluinnartariaqarmat.

 

Aamma iluaraara iluaralugu maluginiarpara; Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap pissutsit piviusut malinnaaffigalugillu eqqaasitsissutigimmagit, soorlu naalagaaffiup kommunillu iluarsaassinermut tapiissutigisartagaasa katillugit 59 mio. kr.-nit 2003-ip naaneraniik aammalu TELE Greenland-ip ukiumoortumik akilersuutaasa 60 mio. kr.-init 2004-ip naaneraniit landskarsimit pineqartarunnaarnissaat aamma eqqaasitsissutigimmagit, aammalu EU-mut alisarneq pillugu isumaqatigiissutip allanngortinneqarnissaanut sillimasariaqarnermut tunngasut ilanngullugit eqqaasitsissutigimmagit, minnerunngitsumillu aamma aningaasaqarnikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaammi oqaatigineqartut ilanngullugit aamma eqqaasitsissutigineqarmata Kattusseqatigiit sinnerlugit Naalakkersuisunut kaammattuutigissavara pissutsit allanngoriartornerat pimoorullugu ilorraap tungaanut saatinniaqqinnissa anguniarlugu susassaqartut tamaasa qanimut suleqatiginiaqqullugit.

 

Taamaattumik Kattusseqatigiit sinnerlugit assut pakatsissutigaara, Naalakkersuisut atuisunik susassaqartunillu pingaartitsinerarlutik oqaluttartut, Nunatsinni sulisartut, Sulisartullu Kattuffiisa, akit qaffakkiartunnginnissaat qulakkeerniarlugu aamma aningaasat naleerukkiartunnginnissaat anguniarlugu suleqatigiinninniarlutik Naalakkersuisunut saaffiginnikkaluarnerat Naalakkersuisunit itigartinneqarsimasoq ippassaq tusagassiuutitigut saqqummiunneqarmat. Tassami Kattusseqatigiinni takusinnaasagut paasisinnaasavullu naapertorlugit aatsaat taama Nunatsinni aningaasaqarniarnerup ilorraat tungaanut saatinniarneqarnissaanut susassaqartunik assigiinngitsunik suleqatiginninnissaq pisariaqartigalunilu pingaaruteqartigimmat.

 

Taamaammat Kattusseqatigiit sinnerlugit kaammattuutigeqqissavara, suut tamarmik akitsoriartorpallaannginnissaat aamma aningaasat naleerukkiartunnginnissaat qulakkeerniarlugu inuutissarsiutinik ingerlataqartut tamaasa susassaqartullu allat tamaasa ilanngullugit Naalakkersuisuniit suleqatiserineqassasut.

 

Kiisalu inuiaqatigiit aaqqissugaanerannut tunngasumik suliniutit ingerlanneqarnissaannut pilersaarutinut tunngatillugu Namminersornerullutik Oqartussat Royal Greenland-imik naammassisaqarsinnaassutsimik naleqqussaanissamik isumaqatigiissutip maannamut ersarissumik inatsisartunut paasissutissiissutigineqarnissaa Kattusseqatigiit sinnerlugit piumasaqaatigaara.

 

Aamma isumaliutissiissummi takuneqarsinnaavoq imaatigut usinik angallassinerup nutarterneqarnissaanut atatillugu ukioq manna majip aallaqqaataaniit assigiimmik akeqartitsineq atorunnaarsinneqassasoq.

 

Saqqummiussami ilaatigut aamma atuarneqarsinnaallunilu takuneqarsinnaavoq, angallassinerup sapinngisamik akikinnerpaatinniarnissaa anguniarneqartoq, kisianni aamma taamatut anguniagaqaraluarluni maannamut ersersinneqarpoq, atuisut ilaannut akikillisaataasunik pisoqarsimanngitsoq, naak Royal Arctic Line?p 2003?mut akileraarutissat peereernagit 90  mio. kr.?inik sinneqartooruteqarsimagaluartoq. Aamma isumaliutissiissummi takuneqarsinnaavoq Royal Arctic Line?p Namminersornerullutik Oqartussat inuutissarsiutinillu ingerlatsisut nalilersuinermi nukippassuit atorsimagaluaraat illua-tungeriit pisunik angallassinerup kinguneri pillugit suli isumaqatigiissuteqartoqarsimanngitsoq.

 

Usinik angallassinermut atatillugu Kattusseqatigiinniit ersarissumik paaserusuppara, usinik angallassinermi aaqqissuussineq nutaaq majip aallaqqaataani atuutilersussaq nunaqarfimmiunut Nunatsinnilu isorliunerusuni najugaqartunut tamanna qanoq sunniuteqassasnersoq Naalakkersuisut nassuiaateqarfigissagaat, tassami akuersaarluni imaluunniit itigartitsilluni taaseqataannginnermi taamaattut aamma ersarissumik nassuiaateqarfigineqarnissaat pisariaqarmata.

 

Tassami ilaatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap tupinnanngitsumik aningaasartuutikillisaanissaq anguniarlugu Naalakkersuisunut aamma inassutigimmassuk, usinik ilaasunillu angallassinerit immikkoorunnaarlutik ataatsimut aqunneqalernissaat Naalakkersuisunit sulissutigineqassasoq. Kisianni ajoraluartumik aamma uanga paasiuminaatsitannik tamanna Naalakkersuisuniit ilalerneqanngilaq, tassagooq ilaatigut usinik ilaasunillu assartuinerit taakku imminnut ataqatigiissaarneqarsinnaanerat ajornakusuussammat, aammalu umiarsuit naalagaasa maanna amerlanerit utoqqalilersut taartissaqartinniarnerat ajornartorsiutaasinnaammata.

 

Uanga isumaqarpunga utoqqatsissutitut taamaattut pissutsinut piviusunut naapertuutinngitsut, tassami naluneqanngilaq Nunatsinni Imarsiornermut ilinniartitsineq 1960?kunnili ingerlanneqartoq aamma ilisimaneqarpoq umiarsuup naalagassaatut ilinniarsimasorpassuit ullumikkut ilaatigut atorluarneqanngitsut, tassami ilarpassui immaqa tuppallersaanarlugit aalisarnermut nakkutilliisutut atorneqarput, uffa atofissavimminni pisariaqartinneqaraluaqalutik.

 

Isumaqarpunga pissutsit taamaattut aamma ilanngullugit naalakkersuinikkut alakkaamaneqartariaqartut.

 

Allannguutissatut siunnersuutit amerlanerpaat iluarsiinerinnaammata akuerseqataaffigissavakka, kisianni ataasiakkaat soorunami taasisoqannginnerani ersarissarneqarnissaat kissaatiginarpoq, soorlu assersuutigalugu kommuninut ataatsimoortumik tapiissutigineqartartut 7,6 mio.kr.?nik ikilineqarnissaannik siunnersuut apeqquserneqartariaqarsoraara, ilumut qanoq piviusorsiortiginersoq. Soorunami takusinnaavara KANUKOKA suliami peqataatinneqarsimasoq, kisianni naluneqanngitsutut 2002 eqqarsaatigalugu kommunit ilaatigut naatsorsuutiginngisaminnik meeqqat ulloq unnuarlu paarineqartarnerannut immikkut aningaasartuuteqartariaqarsimapput, soorlumi tamanna aamma isumaliutissiissummi takuneqarsinnaasoq. Taamaammat kommuninut ataatsimoortumik tapiissutit ikilineqarnissaannut tunngatillugu aamma oqaatigineqartariaqarpoq kommunit arlallit aamma aningaasatigut ajornartorsiuteqarmata.

 

Taamaammat kommuninut ataatsimoortumik tapiissutinik appaaniarnerup ersarissumik tunngavilersorneqarnissaa aamma taasisoqartinnagu piumasaraara nassuiaateqarfigineqassasoq, tassami 7,6 mio.kr.?nit saniatigut kommuninut isumaginninnermut tunngasuni aningaasartuuteqarnerussutissatut immikkoortitat aamma 5,3 mio.kr.?ngajannik ikilisinneqarnissaat siunnersuutigineqarmata.

 

Naggataatigut Naalakkersuisut akissuteqaamminni isummerfigeqqusaat Kattusseqatigiit sinnerlugit imaattumik oqaaseqarfigissavakka.

 

Siullermik Ilisimatusarfissamut tunngatillugu maannamut avataaniit aningaasaliisoqarsimannginnera Kattusseqatigiit tungaanniit isigalugu paasinarpoq, tupinnartuliatullu nalilerneqarsinnaanani, tassami apeqqutip taassuma qanoq piviusorsiortigisuunera apeqquserneqartariaqarmat, minnerunngitsumik sinerissami meeqqat atuarfiisa ilaatigut aserfallassimaqisut iluarsaanneqarnissaat salliutinneqartariaqarmata, taamaattumik Ilimmarfik tunngaviatigut akerlerinngikkaluarlugu pissutsit piviusut tunngavigalugit ingerlatsinissaq pingaartillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaataa akuersaarpara.

 

Qorlortorsuarmut tunngatillugu oqaatigineqartariaqarpoq, kujataani kommunit qulaatiinnarlugit aalajangernissaq Kattusseqatigiinniit orniginartinnginnatsigu, tassami anluneqanngitsutut kujataani kommunit Qorlortorsuarmi erngup nukinganik nukissiuuteqarnissamut tunngatillugu isumaqatigiinngimmata, taamaattumik Naalakkersuisunut kaammattuutigerusunnarpoq, kujataani kommunit qanimut tikillugit isumasiorneqarnissaat isumageqqullugu, suliallu nukissiuutit pillugit Nassuiaatip saqqummiunneqarnissaanut ilanngullugu qaqeqqinneqarnissaa isumageqqullugu.

 

Taamatut oqaaseqarlunga Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaatai kaammattuutaalu akuersaarlugit taaseqataaffigissavakka.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq.

 

Augusta Salling, Aningaasarsiornermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Naalakkersuisut Aningaasanut Inatsisissap aappassaaneerneqarneranni akissuteqaataannut, oqaaseqaatigineqartunut qujavunga. Aamma nuannaarutigaara ataatsimut isigalugu Naalakkersuisut akissuteqaataata aammalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiisitaliap Isumaliutissiissutaa, soorunami imminnut ataqatigiinnerat taanna maluginiarneqarluarsimasoq aammalu partiinit aammalu Kattusseqatigiinniit tunngaviatigut aamma isumaqatigineqartoq. Taamaattorli apeqqutit assigiinngitsut aamma partiinit Kattusseqatigiinninngaanniillu qaqinneqartut, soorunami aamma tusaavagut. Aammalu uani uanga akinerma saniatigut Naalakkersuisut susassaqarfimminni tunngassuteqartut akissuteqarfigissavaat.

 

Kisianni siullermik oqaatigeqqaalaarlara maluginiarakku Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat taperserneqartut, naak Aningaasaqarnermut Ataatsimititaliap allannguutissatut siunnersuutaani assigiinngitsunik isumaqarfigineqaraluartoq, ilaasa taperseraat ilaasalu aamma Naalakkersuisut akuersaannginnerannut tapersiinerat aamma malunnarluarpoq.

 

Qorlortorsuarmi kallerup inneranut nukissiorfissamik sananiarnermut tunngatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutigivaa, aningaasaliissutit Aningaasanut inatsimminngaanniit peerneqarallassasut. Naalakkersuisuninngaanniit kissaatigaarput allannguutissatut siunnersuutip massakkut taasissutigineqanngikkallassasut, tassalu  pingajussaaneerneqarnissaanut aatsaat taasissutigineqassasut. Paasissutissat qinnutigineqartut Naalakkersuisuninngaanniit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut ingerlatissallugit neriorsuutigaavut. Neriuutigaarpullu tassani paaseqatigiinneq tikinneqarumaartoq.

 

Uani Qorlortorsuarmut tunngatillugu aningaasalersueriaatsit pingasut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap sammivai, aammalu maani partiit arlallit aamma apeqquserpat, ilaatigut avatannginngaanniit aningaasalersuisinnaaneq sammineqarluni. Assersuutigineqarluni Nuup eqqaani erngup nukinganik innaallagissaliorfiliorneq avataaninngaanniit aningaasalersorfigineqarsimanera iluaqutaasimasoq. Tassani eqqaasitsissutigissavara taamanit nunatta aningaaasaqarnera pitsaavallaanngilaq, taamaattumik pingaaruteqarsimavoq / pisariaqarsimavoq avataaninngaanniit aningaasanik atorniarnissaq pinngitsoorneqarsinnaasimanngilaq. Kisianni ullumikkut aningaasanik periarfissaqarpugut aningaasalersuisinnaanissamut, tassalu avataaninngaanniit aningaasanik atorniassagaluarutta aamma eqqaamassavarput taakku akilersorneqartussaammata aammalu erniaqartussaallutik, taakku ilanngullugit akilersortussaassagatsigit.

 

Tamannalu tunngavigalugu Naalakkersuisuninngaanniit nalilersimavarput nunatsinninngaannit nammineq aningaasalersorneqarnissaa taanna nunatsinnut akilersinnaajunerpaajusoq. Tassalu tamanna tunngavigalugu siunnerusutigaarput Aningaasanut inatsimmi nunatsinninngaanniit tamakkiisumik aningaalersorneqartumik sananeqarnissaata aalajangiussimaneqarnissaa.

 

Kisianni soorlu oqareersunga paserusunneqartut sooq aningaasaleriaatsit allat qinerniarneqarsimannginnersut, taanna pingajussaaneerneqarnissaata tungaanut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut ingerlatinneqarumaarput, taavalu kissatigissavara taasilernermi allannguutissatut siunnersuutigisimasaat taassutigineqanngikkallassasut.

 

Taassuma saniatigut aamma eqqaasinnaavara Nuummi Ilinniartunut najugarfiliassat aammalu sulisunut najugaqarfiliassat aamma peerneqarallarnissaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigisimavai. Nuannaarutigivara malugisinnaagakku amerlanerussuteqartuninngaanniit paasilluarneqartoq ilinniartut inissaannik sanaartornissaq taanna pisariaqartoq, Ilisimatusarfissarluunniit sananeqassanngikkaluarpat, taakkua ilinniartut inissaat sulisullu inissaat pisariaqartinneqartut. Taamaattumik nuannaarutigaara taamatut amerlanerussuteqartunit soqutigineqartoq taanna, imaluunniit aalajangiusimaneqarnissaa kissaatigineqartoq tusaasinnaagakku.

 

Kattusseqatigiinninngaanniit ilaatigut uparuarneqarpoq eqqumiigalugu Sulinermik Inuutissarsiuteqartut Kattuffiata aammalu Sulisitsisut saaffiginnissutigisimasaat isumaqatigiinniarnermut tunngassuteqartoq Naalakkersuisuninngaanniit tikilluaqquneqarsimanngimmat, tassani oqaatigissavara erseqqissaassutigissavara, Naalakkersuisuninngaanniit erseqqissaassutigaarput isumaqatigiinniarnerit, Namminersornerullutik Oqartussat tungaanningaanniit ingerlalereersimasut, taamaattumillu pingasoqiusamik ? pingasuulluni isumaqatigiinniarnerit ingerlanneqarnissaat naleqquttutut isiginngikkipput, taamaattorli apeqqutini pingaarutilinni erseqiissaaffigiumallugit neqeroorfigaavut, siullermik taanna piffissaqarfigisimanngilaat kisianni qujanartumik kingusinnerusukkut akuersaarsimapput, Naalakkersuisut tamarmiutillugit ornillugit oqaloqatigiinnissinnaanermut.

 

Tassani erseqqisaatigissavara immaqa aamma soqutiginarsinnaammat, isumaqatigiinniarnissamut soorunami pingaaruteqarpoq akeq qafatsaaliorneqarnissaat, aamma taanna Naalakkersuisut pingaartippat, pingaartitarivaat. Taamaattumillu nunatsinni akit qaffatsaaliorneqarneranni suliniutit assigiingitsut ingerlanneqarput. Assersuutitut oqaatigiinnarsinnaavara orsussamut KNI Pilersuisup 2. januar akinik appartitsinera 4,1%?mik naleqartoq, taavalu aamma TELE Greenland A/S?p akinik appartitsinera, akit 10%?mik apparnerannik naleqartoq. Taassumalu saniatigut assartuinermi akit appartinneqarnissaannut

aamma massakkut suliniutit ingerlanneqartut. Tamarmik taakkua akit qaffatsaaliorneqarnerannut aamma sunniuteqartut aamma oqaloqatigiinnitsinni erseqqissaassutigigatsigu.

 

Taamaattumik oqaloqatigineqarput aamma aallaqqaataaninngaanniit piuminaalliorfigineqanngillat, kisiannili Namminersornerullutik Oqartussani isumaqatigiinniarnerit, isumaqatigiissuteqarnerillu aallartereersimammata, taamaattumik kissaatigisimasaat pingasoqiusamik isumaqatigiinniarnissaq taanna akuersaarsimanngilarput.

 

Aamma Kattusseqatigiinninngaanniit apeqqutigineqartoq paasiuminaatsinneqarluni KANUKOKA-mi tapiissutit ilanngarneqarsimanerat, taanna aamma uanga akissuteqarfigilaarusuppara maani tapiissutinut tunngassuteqartuummat. Tassa imaanngilaq kommunit pisartagaat nalinginnaasut ilanngarneqartut, kisianni isumaqatigiissuteqarnermi siorna ukiakkut ilanngunneqarnikuugaluarput massakkut aatsaat 1. juli atuutilersussat, tassa ulloq unnuarlu paaqqutarinninnermut tunngassuteqartut aningaasaliissutit, taakkuli kisianni isumaqatigiissuteqaratta taamanikkut 1. januar atuutilernissaa isumaqatigiissutigaarput. Kisianni massakkut aamma ilissi nalunngilarsi aatsaat 1. juli atuutilersussaapput, taamaattumillu isumaqatigiissutit isumaqatigiinniutigeqqippagut, taamaalillutik aningaasat taakkua soorunami atorneqarsimanngimmata aamma utertinneqarlutik.

 

Kisianni una aamma eqqaasat kommunit 2002?mi annertunerusumik atuisariaqarsimammata, taakku utertinneqartariaqarsimassanngikkaluartut kisianni oqaatigisinnaavara kommunit ataasiakkaat 2002?mi immikkut annertuumik eqqorneqarsimasut aamma KANUKOKA?mi isumaqatigiinniarnermi soorunami aamma ilanngullugit oqaloqatigissutigineqarmata, tassalu imaalillugit kommunit akileraarutitigut isertittagaat agguaqatigiissillugu annertussuseq aalajangersimasoq aallaavigalugu iluarsiivigineqarnissaanut aamma isumaqatigiissuteqartoqarnikuuvoq. Taamaattumik ukununnga aningaasanut taakkua kaputartuunneqarsinnaanngillat.

 

Kisianni tassa apeqqutit assigiinngitsut amerlanersai Naalakkersuisoqarfinnut assigiinngitsunik attuumassuteqartuummata oqaatigissavara, Naalakkersuisut assigiinngitsut isumaqatigiissuteqarfigigakkit akissuteqarfigissagaat, taamaattumik nuannaarutigaara annerpaarpaarpaatigut malugisinnaagakku aningaasanik inatsisissap massakkut saqqummiunneqartup isikkuni najoqqutaralugu akuerineqarnissaa naatsorsuutigineqarsinnaasoq.

Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqassaaq Aningaasarsiornermut udvalgip siulittaasua.

 

Per Rosing-Petersen, Aningaasarsiornermut Udvalgip Siulittaasua, Siumut.

Qujanaq. Tassa pisarnertut partiinut Kattusseqatigiinnut aamma Naalakkersuisut akissuteqaataannut qujarusuppunga. Isumaliutissiissupput annertulaarpoq taamaattumik aamma naatsorsuutigineqarsinnaanngilaq immikkuualuttut tamaasa, isummersuutit tamaasa, oqariartuutit tamaasa, partiinit Kattusseqatigiinninngaanniillu tamarmik ataatsikkut oqariartuutigineqarnissaat.

 

Kisianni taamaakkaluartoq nuannaarutigaara partiinit tamanit aammalu Kattusseqatigiinnit aammalumi minnerunngitsumik Naalakkersuisunit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aappassaaneernissamut Isumaliutissiissuta suliarilluagaasutut nalilersorneqarmat, aammalu taakkua tunngaviusumik kaammattuutigisai, inassuteqaatai, allannguutissatut siunnersuutai aamma partiinit Kattusseqatigiinnillu akuersaarneqarmata, taanna nuannaarutigaara.

 

Taamatut oqariarlunga tassa Naalakkersuisunut ilaasortap Augusta Salling?p saqqummiinermini aamma eqqaareeraa maluginiarparput aamma uagut Ataatsimiititaliap tungaaninngaanniit tunngaviatigut isumaqatigiittoqartoq Aningaasanut Inatsisissap siunnerusuutip saqqummiunneqarnerani Isumaliutissiissutigullu allannguutissatut siunnersuutigineqartut aamma eqqaassagaanni, tassani aamma tunngaviatigut isumaqatigiilluta malunnartorujorujussuusoq qujassutigissavara.

 

Taannalu uani qinersivimii nutaami Aningaasanut Inatsisissap siunnersuut siulleq taamatut neriussuunga aamma siunissami suleqatigiinnissamut tikkuussiumaartoq, aammami pingaaruteqarmat taamannak suleqatigiilluarnissamik una toqqamaliisussaammat.

 

Taava partiit ataasiakkaarlugit oqariartuutai tikissagaanni aamma Siumut sinnerlugu Ole Thorleifsen?p tamakkua oqariartuutit maluginiarsimagai malunnarpoq, tassa qupperneq siullermi taamannak oqariartuuteqarami. Taava aamma qujassutigerusuppara Siumut tungaaninngaanniit taamannak Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut isumaqatigiinnilluni angallannermut akitigut apparsaanissamik periarfissiinissamut pillugit Naalakkersuisut siunnersuusioqquneqarnerat, tassani ersarissumik oqariartuutigineqartoq malugisinnaavara. Aamma tassunga tunngatillugu assigiinngitsut misissueqqusinerit uani immikkut taaneqartut, mittarfiit, Ilulissat Nuuk?lu misissorneqarnissaat taakkartormagit, taannalu iluatsillugu aamma kommunit aningaasaleerussuussuseqarnissaanut misissuinissaat Naalakkersuisut kissaatigineqarpoq.

 

Taava aamma Siumut?minngaanniit immikkut maluginiarpara inuussutissarsiutit pillugit oqariartuutiminni aamma nunatta imminut pilersorneqarnerata annikitsiginera tassani immikkut maluginiarneqaqquneqarmat, taavalu assersuutigalugu Island, Danmark?lu qanoq annertutigisumik maligassiuisutut isiginiarneqartariaqarnera, minnerunngitsumik Island?mi pissutsit maligassiuisutut anguniagassatullu inissinneqarnissaanik uani oqariartuuteqarpoq.

 

Taavalu aamma Isumaliutissiissutitsinnut atatillugu Siumut?minngaanniit sermimik, imermillu avammut nioqqutissiornissamik pimoorussinerusumik oqariartuuteqarnera aamma isumaqatiginninnera qujassutigineqarpoq, aammalu Ataatsimiititaliap tungaaninngaanniit Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup tungaaninngaanniit oqariartuutit, tassalu piginneqataassutit annertunerpaartaasa nunatsinnit nunaqavissunit piginneqataanissaat periarfissinneqaqqullugit Naalakkersuisut suliniuteqaqquneqarnissaat uani oqariartuutigineqartoq pingaaruteqartoq aamma akuersaarlugu taperserlugu oqariartuuteqarpoq, tassani aamma soorlu assersuutigalugu aalisarnerup iluani raajanut kvotelersuisarnerit piginnittussatut pillugit aalajangersakkani misilittagaqarfigilluaripput taamannak aalisarnermut inatsimmi taamaattoqartoq, taanna pingaaruteqartorujorujussuartut Ataatsimiititaliap tungaaninngaanniit isigineqarpoq, nalunnginnakku aamma taassuma taamannak taperserneqarnera nuannaarutigaara.

 

Sinneqartoorutinut atatillugu aamma maluginiarpara Siumut tungaaninngaanniit taamannak sinneqartoortarnissaq oqariartuut siunertalimmik ingerlanneqarpat pingaarnersutut isigineqarpat, tassa imaappoq sinneqartoorutit inuussutissarsiornermut ineriartortitsinermut atorneqartuuppata  tamakkua siunertaqartumik sinneqartoortarnerit imaluunniit ?sinneqartoorutit isigivallaarnagit? kisiannili inuussutissarsiornermut inerisaanermut atorneqartarnissaanik paasisakka malillugit uani oqariartuutigineqarpoq.

 

Taava erngup nukissiorfiinut atatillugu oqariartuutigineqartut ilagaat Siumut tungaaninngaanniit aamma maluginiakkama ilagaat avataaninngaanniit aningaasalersorneqarnissaanik misissuisoqarnissaq, tassanilu aamma immikkut taaneqarluni Europæiske Investeringsbank?p soqutiginnilluni oqariartuuteqarsimanera nunatsinnut immikkut taaneqartoq maluginiarpara, aamma taanna partiinit allanit taanna oqariartuutigineqartoq maluginiarpara.

 

Taassuma saniatigut aamma Siumut?minngaanniit uani nutaatut isigineqarsinnaasutut ujartorneqarpoq suliffeqarfiit ingerlatseqatigiiffiit ilaasa aningaasaqarnikkut patajaassusaat, taanna qallunaatut ?soliditetsgrad?-mik taaneqartartoq annertoorujussuuneqartutut isigineqarpoq, tassa ilaatigut selskabit KNI Pilersuisoq?tut ittut, TELE Greenland?itut ittut soliditetsgrad-iqarput, tassa patajaassusaat 60-70% ilaatigullu 80% immaqa angullugu annertutigaaq, taamaattumillu aningaasat tungaatigut nukittoorujorujussuullutik nalinginnaasumik nunani allani taamannak patajaassusikkut qaffasissusaat 30-40% missaaniittarpoq ilaatigullu appasinnerusarluni, taamaaatumik uagut nunatsinni taamannak selskabit ilaasa taamannak inissisimanerat maluginiarneqartariaqartutut isigineqarnera uani  maluginiarneqarnera uanga nuannaarutigaara.

 

Taava aamma ilaatigut aamma taakkartorneqarpoq nalunnginneqartutuut Nuka A/S?mut kiffartuussinermut isumaqatigiissuteqartarnitsigut atatillugu aningaasaliisarnerput nalilersoqqinneqarnerani aamma namminersortunngorsaanissamut oqariartuuteqarneq, tassani aamma naluneqanngitsutut uagut ataatsimiititaliami isumasioqatigiinnitsinnut atatillugu Alluitsup-Paaniinnikuuvugut, tassanilu Alluitsup-Paani Qaqortumiikkattalu malunnarpoq Nuka A/S?p Alluitsup-Paani fantails?liorfeqarnera ajornartorsiutaasoq, tusakkagullu malillugit taanna allanngortinniarneqartoq imatut namminersortunngorsarlugu, namminersortunik ingerlatsisoqalernissaanik tassani aqqutissiuussisoqartoq soorunami qujarunnarpoq.

 

Aammalu Siumut tungaaninngaanniit aamma inunnik isumaginninnermut atatillugu ukua maluginiarneqarsimasut konto 30.13?mut oqariartuutigineqartut Ataatsimiititaliap tungaaninngaanniit oqariartuutigineqartut qaffasinnerujorujussuanik qaffariartorsimaneranut oqariartuutip Siumut taakku ilanngussimagai aamma soorunami qujussuteqarfigerusuppakka. Taavalu aamma uani aamma utoqqalinersiuteqartalernermut 63?inut killissarititaasoq qaffanneqarnissaa anguniarneqarnissaa Siumut?miit kaammattuutigineqartutut aamma ilumut immikkut taanna maluginiarpara, tassami uagut inuiaat Kalaallit ikittunnguuvugut taamaattumik avataaninngaanniit pisariaqartitsinerput annikillisassagutsigu tamakkua tamaasa aamma ilanngullugit eqqarsaatersuutigineqartariaqarput.

 

Taamatut Siumut oqaaseqartua imaattoriarlugu aamma naggataatigut oqariartuutaa tassani erseqqissaqqippaa pisariaqartoq taamannak suleqatigiilluarnissamut imaattorneqartoq.

 

Taava Inuit Ataqatigiinningaanniit Josef Motzfeldt?ip oqariartuutai pingajussaaneerneqarnissaanut aamma tunngaviusussaapput, soorlu aamma partiit Siumut taamannak oqariartortoq, uani ilaatigut aallaqqaasiinermini illoqarfissuarnut qassikattannguanut eqiterunnissaanut oqariartuutaa aamma maluginiarneqarpoq, aamma taanna isumaqarpunga Naalakkersuisut uani oqariartuutigisaannut naapertuuttorujussuusoq, tassami siammasinnerusumik imal. immikkoortuanut Naalakkersuisut taallugu ineriartortitsinissaq uani eqqartorneqartarmat.

 

Taavalu aamma maluginiarpara aamma maluginianngitsoorneqarsinnaanngilaq Isumaliutissiissutimut naapertuuttumik Inuit Ataqatigiit uani oqariartuuteqarmata Realkredit?mut assingusumik pilersitsisoqarnissaa Naalakkersuisut pimoorullugu misissuiffigineqartariaqartoq, tassami naluneqanngitsutuut massakkut taamannak aningaasalersuisinnaassuseqarnermik periarfissat annikitsuararsuupput nunatsinni, tassa nalinginnaasumik illoqarfiit sisamat taamaallaat taamak periarfissinneqarnikuupput, taamaattumillu attartortuminngaanniit, piginnittumut ilaatigut Naalakkersuisut suliniutigisaat illoqarfinni taakkunani sisamaannarni piviusunngussanngippata aammalu sineriammi tamani piviusunnussappata pingaaruteqartorujorujussuuvoq tassani aamma taamannak iliuuseqartoqarnissaa.

 

Taavalu aamma immikkut taakkartorneqartut ilagaat Inuit Ataqatigiinninngaanniit sanaartugassanut iluarsaassinissamut aningaasat atulersakkat massakkut aamma immikkut ullumikkut immikkoortut allamik taakkartorneqartut ? milliardit sinnerlugit massakkut inissisimalernerat immikkut iliuuseqarfigineqartariaqartutut aamma Ataatsimiititaliap tungaaninngaanniit oqariartuutigineqarpoq uani isumaqatigineqarpoq. Tassammi massakkut imak amerlatigilernikuupput allaat oqartariaqarluni ukioq ataatsip iluani aningaasaateqarfimmi ukiumut atortakkagut atortakkatsitut annertutigilersimanerat taanna annertutigaaq.

 

Immikkut aamma taakkartorneqarput atuarfinni iluarsaasseqqinnissat immikkut Inuit Ataqatigiit taavaat Qaanaami, Siorapalummi, Kullorsuarmilu atuarfiit tassanilu atattillugu aamma Ataatsimiititaliami annertungaatsiartumik oqaluuserinikuuvarput taanna nalunaarusiaq siorna maj?mi Naalakkersuisut nalunaarusiortissimasaat, tassani Ataatsimiititaliap tungaaninngaanniit ersarinnerusumik tunngavissaqarnissarput pingaartutut isigigatsigu Naalakkersuisunut aamma pingajussaaneerneqarnissanut apeqquteqarnitsinni tunngaviusoq oqariartuutigaarput.

 

Aammalu Inuit Ataqatigiinninngaanniit erngup nukinganut atatillug Qorlortorsuarmi pilersaarusiornissamut atatillugu uani aamma Siumut oqaaseqartuatuulli aamma Europæiske Investeringsbank uani immikkut taaneqarpoq, taamannak akuersaareersimaneq Inatsisartut Siulittaasuata 31. marts radiuukkoornermini oqariartuutigisimasaa maluginiarneqarsimavoq, tamannalu periarfissatut avataaninngaanniit aningaasalersuinissaq uani eqqartorneqartoq, taakkunanilu partiini marlunni immikkut taakkartorneqarnera maluginiarneqarpoq.

 

Aammalu uani taanna aaqqinniarlugu immikkut iliuuseqartoqassappat innaallagissap aqqutaanik aallartitsereertoqarsinnaaneranik oqariartuuteqarnera uumap apeqqutinik assigiinngitsunik qularnaarniarnerup ingerlanerani ingerlatsisoqarsinnaanera oqariartuutigineqarnera Inuit Ataqatigiinninngaanniit maluginiarneqarpoq, aammalu qujanartumik immikkut aamma savaateqarnermut aningaasalersueriaatsip Inuit Ataqatigiinninngaanniit uani aamma Isumaliutissiissummi naapertuuttumik eqqaasitsissutigineqarnera qujassutigineqartariaqarpoq.

 

Aammalu naggataarutaasumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Isumaliutissiissutaa suliarilluagaasutut oqaatigeriarlugu kaammattuutigisai inassuteqaataalu allannguutissatut siunnersuutai tamaasa akuersaarlugit Inuit Ataqatigiinninngaanniit oqariartuutigineqarpoq.

 

Atassut?minngaanniit Jakob Sivertsen oqariartuuteqarpoq, tassani Inuit Ataqatigiit qimavitsinnagit uani eqqartorneqartoq aamma ilagisaat puigugara uterfigeqqilaassavara, tassalu immikkut uani aamma NCB?mut aammalu aviisinut tapiissuteqartarnermut oqariartuuteqarsorigakku ? tassani aamma soorlu Isumaliutissiissummi ujartorneqartoq, tassani uterfigeqqilaassavara. Tassa aamma Naalakkersuisut tassani oqariartuutigisaat uterfigeqqilaartussaassagakku.

 

Soorlu aamma Atassut?p taanna ilaatigut aamma toqqammavigalugu uani oqaaseqarnermini aappassaaneerneqarnermini oqariartuutigigaa taanna Atassut?minngaanniit malugisinnaasakka malillugit ilalernartuutinneqanngilaq, taavalu aamma immikkut uani Atassut?minngaannit aamma immikkut inissisimanerminut tunngatillugu Qorlortorsuarmik taaneqarnerani aamma inassuteqaataat Naalakkersuisut uani imaattorpaat, tassalu immikkut nunatta nammineq isumagisaanik aningaasalersorneqarnissaa paasisakka malillugit partiiminngaanniit Atassut?minngaanniit ujartorneqarpoq.

 

Tassa maluginiarneqartutuut aamma Atassut?minngaanniit uani Ataatsimiititaliap aammalu Naalakkersuisut qimoqatigiilluarlutik imaluunniit paaseqatigiilluarlutik ingerlasimanerat immikkut maluginiarneqarpoq, aammalu aamma Atassut?minngaanniit  immikkut taakkartorneqarluni soorlu aamma partiinit allaninngaanniit taakkartorneqartoq sanaartornermi, iluarsartuussinissamullu pilersaarusiortarnermut ullumikkumut isumannaannerusunngortinneqarnissaanik oqariartuutigisaa, tassani una ajornartorsiut aamma soorlu aamma Atassut?minngaanniit taakkartorneqartoq nutaajunngilaq, aammalu aaqqiivigisariaqavissutut isigineqartuartarnikuugami uani nuannaarutigineqartariaqarpoq Atassut?ikkunningaanniit aamma taakkartorneqarmat.

 

Demokraatit sinnerlugit Per Skaaning aamma oqariartuuteqarpoq, tassani aamma immikkut taaneqartut ilagaat NCB?mut akitsuut aamma tapiissutit kalaalit aviisiinut konto 40.14.19?mut oqariartuutaanut atatillugu aamma soorunami Naalakkersuisut oqaaseqaataanut piguma aamma tassani immikkut taajumarpara, uani Ataatsimiititaliap tungaaninngaanniit ujartorneqartoq aamma Demokraatininngaanniit ujartorneqarmata.

 

Taavalu aamma immikkut taakkartorneqarluni Ilisimatusarfissarsuarmut atasumik kollegialiortitsinissamut Isumaliutissiissummi Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Isumaliutissiissutaani innersuussutigineqartoq, tassa siunnersuutiginerqartullu aamma uani taperserneqarmata, soorluttaaq aamma Qorlortorsuarmut atatillugu uani innersuussutigineqartut taperserneqarmata.

Siulittaasorlu nikuimmat ajoraluartumik Naalakkersuisut oqaaseqaatai suli tikitsinnagit, tassunga killittariaqarpunga.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqassaaq Kulturimut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoq.

 

Arkalo Abelsen, Kulturimut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoq, Atassut.

Partiinit assiginngitsuninngaanniit uparuarneqartut aammalu ujartorneqartut Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup akissutaanut ilassutissatut ukua oqaatigissavakka.

 

Josef Motzfeldt?p Inuit Ataqatigiit sinnerlugit oqaaseqarnermini ujartorpaa Qaanaanu atuarfik qanoruna piniarneqartoq ilaatigut. Soorlu qanittumi maanngaanniit nalunaarutigigiga tassa nunaqarfinni atuarfiit pillugit nalunaarusiaq naammasseqqammerpoq maani ataatsimiinneq ingerlaleruttortoq. Taannalu piniariaratsigu Naalakkersuisoqarfinni sulisut aammalu Sanaartornermi Naalakkersuisoqarfik peqatigalugit, taakkua illoqarfinni nunaqarfinnilu atuarfiit qanoq issusiannik nalunaarusiaq, taakkua suleqatigisillugit massakkut ulapputigineqarput. Taakkulu tunngavigalugit Naalakkersuisut tassa piffissami aggersumi tulleriaarisussaapput, taakkunani atuarfiit eqqarsaatigalugit sanaartugassani sorliit siulliunneqassanersut.

 

Qaanaaq eqqarsaatigalugu oqaatigisinnaavara tassa uanga Pisortaqarfinni sulisut aammalu Sanaartornermi Pisortaqarfimmi Mikael Petersen pisortaqarfiani, tassani suleqatigiillutik maannakkut taanna suliaq naammassiliivimmassuk pilersaarutaasut Qaanaami atuarfiiit iliuuseqarfiginissaanut.

 

Taava aamma taalaarusuppara kollegialiornissaq uani pineqartoq, tassa Ilimmarfissamut kukkusumik kaputartuunneqaqattaarpoq. Tassami ilinniartut pineqartut ullumikkut ilinniarfinni assigiinngitsuni ilinniartooreerput, taakkuluukua kollegiat amigarmata illoqarfimmi privat?ini attartorluni akisoqisumik inissaqartinniarnerat taanna pinaveersaarniarlugu uani kollegiaqalernissaq siunniunneqarsimasoq. Ataatsimilluunniit Ilimmarfiup pilersinneqarnissaanut attuumassuteqanngilaq.

 

Ajuusaarnartumik tassa kukkusumik kontop ataatsip iluani tassani ikkusimaneqarsimavoq, kisianni taakku imminnut attuumassuteqanngillat.

 

Oqaatigilaarsinnaavara 2002?mi privat?imik inissianik attartornermi ilinniartut nunatsinni eqqarsaatigalugit atorneqarsimapput 10,2 mio. kr.?nit kollegiassaaleqineq peqqutigalugu. Taavalu ikioq manna 2003?mi missingersuusiarineqarsimapput 8 mio. kr.?nit atorneqassasut aningaasartuutissatut, tassa ilinniartut kollegiani inissaqartinngisagut inissaqartinniarlugit.

 

Taamaattumik Naalakkersuisuninngaanniit assut sakkortuumik inassuteqaatigerusupparput taakkua kollegialiassat Ilimmarfissamut attuumassuteqanngimmata, kisiannili ilinniartuutigeriikkatsinnut massakkut siammerlutik assigiinngitsuni ilinniarfinniittunut taakkununnga inissiaammata, taanna akuereqqullugu pilersaarutigineqartutut sananeqarnissaat.

 

Aamma ilanngullugu taanngitsoorusunngilara Ilimmarfik tikillattaarneqarpoq, una eqqaamalaassavarput ilinniarfiit assigiinngitsut pineqartut aammalu Nunatta Allagaateqarfia taakkununnga ilaalluinnarpoq. Tamakkua imannak ullumikkut tattorliuuffigineqartigaat Ilimmarfiliunngikkutta taava taakkua ilinniarfiit aammalu ingerlatsiviit assigiinngitsut pinngitsooratik aningaasaliiffigisariaqaratsigit. Imaaginnarpoq taakkunani assigiinngitsuni piffinni ataatsimoortinnerisigut aamma aningaasartuuterpassuit sipaarfigineqarsinnaammata. Allaffisornikkut aqutsineq, aningaasanik aqutsineq, kantineqarneq, bibliotekeqarneq il.il. tamakkua assigiinngitsut ataatsimoortikkaanni sipaarutaasinnaasut aamma amerlaqaat.

 

Kisianni nalunngilluinnaqqissaarpara Naalakkersuisut taanna piumasaqaataat tassa avataaninngaannit minnerpaamik 40 mio. kr.?inik aningaasaliisoqarnissaa pineqarpat aatsaat taanna suliaq aallartinneqarumaartoq. Taannalu ullumikkut Naalakkersuisoqarfinni pimoorulluinnarlugu suut tingerlaataasinnaasut tamaasa ikkullugit suliariniarsaraarput.

 

Aamma tikkuarneqartut ilagivaat Demokraatininngaanniit, tassa Aningaasanunngooq Finansudvalg?inngooq kukkusunik ilisimatinneqarsimasoq Naalakkersuisoqarfimmi, taanna ajoraluartumik kukkuluttornikkut pisimavoq. Tassa paasissutissamininnguaq una imannak Finansudvalgip apeqquteqaataanut akissutit 25?t nassiunneqarsimapput uanga Naalakkersuisoqarfinninngaanniit, tassanilu aana kukkussutaasimasoq, tassa hovedkonto 40.14.09 tassani allassimasoq: Finanslovsforslag 2003-1 aammalu 2003-2 taakkua assigiittut, taanna assut ajuusaarutigissavarput, taanna kukkuneruvoq. Taannalu uagut Aningaasanut Naalakkersuisoqarfimmut 28. marts ajuusaarutigalugu taanna oqaatigisimavarput, taanna kukkunerusimasoq ajuusaarutigaara, piaaraluni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami pututitsiniutaanngilaq.

 

Taava aamma Josef Motzfeldt-p apeqqutigivaa Issittumik inuit Samit, Chukotkamilu nunap inoqqaavisa inuuniarnermikkut atugaannik misissuineq, taanna sumununa killittoq, qanoq ingerlava.

 

Tassunga oqaatigisinnaavara taanna ingerlataq ilisimatusaatigalugu misissuineruvoq, taavalu aamma suliami tassani Landskarsip aningaasartuuteqarnissaa suliap ingerlanneqarsinnaaneranut piumasaqaataanngimmat, avataanniilli aningaasalersornissaa tunngaviulluni. Taamaattumik oqaatigisinnaavara taanna suliaq suli piareersaataasutut ippoq, aammalu qularnanngitsumik tassa aningaasassaqartinneqaleruni suliaq taanna naammassiniarneqarumaarluni.

Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Allamik oqaaseqarumasoqarpa? Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Pisariinnerpaajusarmat Naalakkersuisut uani partiit oqaaseqartuinut oqaaseqaatinut akissuteqarnissaat siulliunneqartartussaq, taamaaliunngikkaangatta uteqattaarluta nalunaaquttap akunnerpassui atulertaratsigit ajuusaarnaqaaq partiit oqaaseqartui aallarteqqittariaqaratta.

 

Aallaqqaammut oqaatigissavara Inuit Ataqatigiinninngaanniit paasigatsigu qilaap ataani tupinnartunik pisoqartarnera maannga killeqanngitsoq.

 

Eqqaasitsissugissavarput Inuit Ataqatigiinninngaanniit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Isumaliutissiissummini inassuteqaatit tamarluinnaasa isumaqatigiilluni inassuteqaatigisimammagu. Aamma naatsorsuutigaarput Inatsisartuni suleriaaseq imaattoq Ataatsimiititaliani ataasiakkaani ilaasortaatitat gruppeminni parteeqatimi isumaannik nassarlutik isummerlutik atsioqataasartut. Isummaminnillu tunuliaqutaminnik akuerineqarlutik ataatsimiititaliani sulisartut.

 

Taamaaliunngikkutta Ataatsimiititaliani sulineq isumaarutissooq, uteqqattaaraluni asuli isumaqanngitsumik suleriaaseqarnermik uppernarsaataaginnalersussaalluni, taanna ajuusaarutigaarput.

 

Taavalu oqaaseqaatigineqartuni Siumut oqaaseqartuanut ukua silaannakkut angallannermut, minnerunngitsumik silaannakkut angallannermut kiffartuusseqatigiinnissami  isumaqatigiissummut tunngasut, taakkua isumaqatigalugit nutarterneqarnerini alaatsinaatassagut arlaqarput, kisianni aamma silaannakkut angallannerinnarmut tunngasuunngilaq. Nalinginnaasumik Namminersornerullutik Oqartussat sinnerlugit Naalakkersuisut isumaqatigiissuteqartarnerini kiffartuusseqatigiinnissamik ukiut imaattut ingerlatereerlugit ilikkarsimasariaqarparput, assersuutigalugu 1997?mioqqooqaaq peqassutsimut naleqqussaanermut atatillugu fabrikkini arlaqartuni aningaasaliinissamut Royal Greenland?imut qularnaveeqqusiillaratta 269 mio.kr.?nik, tassani piumasarineqartut naatsorsuutigineqarluni tassaasimavoq ukioq isumaqatigiissuteqarfiusoq tallimat qaangiuppata suliffiit ataavartut pilersinneqarsimassasut. Kisianni tassa taanna ajoraluartumik pilersinneqanngitsoorpoq, piumasaqaatigut qularnanngilaq tamatumani Naalakkersuisut piumasaqaatigisartakkagut Naalakkersuisut Inatsisartut sinnerluta alaatsinaalluartariaqaraat Inuit Ataqatigiinninngaanniit eqqaasitsissutigilaaginnarusupparput.

 

Taavalu Siumut oqaaseqaataasa ilaatigut nunatsinni nammineq pilersornerulernissaq ilaatigut nerisassatigut aammalu illoqarfinni ataasiakaaginnannguani ineriartortitsiviusuni taaguineq imermut uagut isumaqataannginnermut Siumut peqataaffigivaa, aamma nerisassanut nammineq imal. nalinginnaasumik nunatsinni pilersorneqalernissarput Siumup isumaqataaffigilersimagaa paasivarput.

 

Kisiannili aalisakkanik misissuinermi tunngatillugu aamma takornariartitsinermi naammassisaqarsinnaassutsimik atsioqatigiilluni sulinerup ingerlateqqinnissaa, taanna isumaqarpugut pisariaqarluinnartoq. Tassa aningaasalersuiinnarneq kinguneri annertunerusumik takussanagu uppernarsaatissaqartinnagit, aningaasanik aannertusaaraluni ingerlatsiniarnermut naapertuutinngilaq.

 

Taavalu aamma Namminersornerullutik Oqartussat aktieselskabiutaasa ataatsimoortumik ingerlanneqalernissaanut Inuit Ataqatigiit isumaat Siumumiit ilalerneqartoq paasivarput, ilaatigut siullermeerinninnermi oqaatsigut najoqqutaralugit aktieselskabit imminnut assingusunik ingerlataqartut nunatsinni naleqqunnerusumik ingerlatsisinnaanerat ujartoratsigu, kattussinnaaneq aallaqqaataasinnaasoq Namminersornerullutik Oqartussat selskabiuterpassuisa ataatsimoortumik aqunneqarsinnaanerannik isummamut aallaqqaataasinnaasutut.

 

Kisiannili raajat akiinut tunngasumik massakkut Naalakkersuisut ilimasaaruteqanngillat, taakkua Inatsisartut akuerereersimasaat akinut minnerpaaffiliinissamut ilaneqartariaqassasut. Taamaassimagaluarpat Inuit Ataqatigiinni isumaqarpugut maani ataatsimiinnermini Aningaasanut Inatsisissami ilimasaarutigineqareersimasariaqaraluartut, checkimik killeqanngitsumik atuiffiusinnaasumik Inatsisartut atsiuillutik tunniussisinnaanngillat. Aningaasanik aannertusaaraluni aqutsinermik tamanna akerliuvoq.

 

Kiisalu utoqqarnut sivisunerusumik sulisitsisalernissamik, tassa seniorpolitik Inuit Ataqatigiit utoqqarnut tunngatillugu oqaaserereertakkatsinnut naapertuuttumik oqaatigineqartut qujaruppagut. Atassummut Atassutip oqaaseqartuanut killinnitsinni ajuusaarutigalugu oqartariaqarpugut Atassutip oqaaseqartuata Isumaliutissiissummut tunngatillugu oqaaseqaatai Isumaliutissiissummi suliaminut, suleqataaffigisaminut, atsioqataaffigisaminut imminut assortuuttumik ulikkaarmat taanna annertunerusumik piffissaajaatigineqartariaqanngikkaluartoq taamaattoq ilaatigut kulturimik pingaartitsinermik  tunngatillugu oqaatigalutik aamma nuusiorfinnut, taavalu aamma aviisit nunamut tamarmut siammarnerisa sapinngisamik akissaqarfiginissaanut atsioqataaffigisimasartik tunukkaat paasivarput. Tassagooq Naalakkersuisut piumasaqaataat tapiissutinik annikillilerinissamut taanna ilaleramikku.

 

Naalakkersuisut piumasaqaatiginngilaat tapiissutinik piiaanissaq, Inatsisartut piumasaqaatigaat, kisianni tassani pingaartinneqarluni Inatsisartuninngaanniit partiinit tamanit manna tikillugu oqaatigineqartoq tassaavoq, assartuinikkut inuutissarsiutinut tapiissutaasartut tamakkua annikillileriffigineqartariartut utoqqarnut utoqqalinersialinnut allanullu pisartagalinnut nukissaqarnianerussagatta kulturikkut sulinitsinni nukissaqarneruniassagatta, imaanngilaq tapiissutit tamarluinnarmik piiarneqassasut. Tamakkua eqqartorneqaqqaalermatali Inuit Ataqatigiinninngaanniit pingaartillugu oqaatigivarput tamakkuninnga tapiissutinik annikillilerinissami misissueqqissaarnerit, tunngavilersuutit Inatsisartuni saqqummiunneqartut tunngavigalugit tapiissutit tamakkua ilanngartorneqassasut.

 

Taamaattumik ilaatigut sukangasuumik Naalakkersuisut piumasaqaateqarneranni oqaaseqarneq taanna ilumuunnginnerartariaqarpoq, taavalu aamma kollegialiornissanut ilinniartut iniissaannik sananissamut, taavalu sulisut inissaannik sulinissanut atatillugu nalinginnaasumik oqaatigisariaqarpoq 2002-iminngaanniit 2004 ilanngullugu 55 mio. kruunit sinnerlugeeqqooqaaq,  a? 46 mio. kruunit Nuummi kollegialiornermi atorneqareermata, aammalu Ilinniartitaanermut Naalakkersuisumut oqaatigissavara massakkut uani pineqartut, tassa 80.00.80-mi tassa pilersaarusiugassatut ilanngunneqartut kollegialiornissamut aallaqqaammut Ilisimatusarfeqarnissamut, Ilimmarfiup pilersinneqarnissaanut atatillugit Inatsisartunut saqqummiunneqarsimammata, taamaattumik allangortinneqassappat Inatsisartunut sukumiisumik eqqartorneqaqqaartariaqarpoq.

 

Qorlortorsuarmut tunngatillugu Inuit Ataqatigiit oqarnitsitut erngup nukissiuutinut nunatta annertunerusumik pilersulernissaa isumaqataaffigilluinnarparput. Kisiannili oqaatigineqareersutut aningaasalersueriaatsit sukumiisut 220 mio. kruuninik aningaasartallit Inatsisartuni ataasiaannarlugu oqaluuseralugu, tassa pingajussaaneerinninnermi isummerfiginissaat uagut taanna nangaassuteqarfigisorujussuuvarput.

 

Aamma innaallagissiorfiit pisoqalinerat pissutigalugit Narsami pisoqarfiusoq nalunngilarput, aamma ilisimaneqarpoq Sisimiuni aamma siornaannguaq Sisimiuni ajunaarnersuarmik kinguneqangajattumik pisoqallarmat, pisoqalisoorneq tassani pissutaavoq. Taamaattumik tulleriaarinissami ippasiamikkunni aamma nalunaarutigineqarpallattoq Sisimiuni taamatut erngup nukinganik nukissiorfiliornissaq isumatusaarnerusoq allaat. Suliluunniit tamakkua Inatsisatuni isummersorfigineqartinnagit ukiamut 2004-mut Aningaasanut Inatsisissami isummersorfigineqarnissaa uanga isumaqarpunga suliniutiginiakkap ajutoorneranik kinguneqarnavianngitsoq, tassani aamma Jakob Sivertsen Atassut sinnerlugu oqarpoq sanaartugassanik pingaartumik aningaasarpassuarnik nalilinnik pilersaarusiorluarnikkut eqqortumik aningaasaliisarneq kingunerisarmagu isumatusaartumik aningaasanik atuineq, saniatigullu toqqammavissaqarpianngitsunik maannaannaq Naalakkersuisut oqaallattullu akuersaarnermik gruppe sinnerlugu oqaaseqartarneq taanna tupigivarput.

 

Aamma Qorlortorsuarmut tunngatillugu ippassaani atsiornitta kingorna Atassutip gruppea sunik nutaanik tunngavissanik nassaarsimanersoq soorunami paaserusunnassooq, ippassaani atsioratta isumaqatigiilluta atsiorpugut isummerfiginissaata matuma kinguartinneqarsinnaanera isumatusaarnerussasoq.

 

Taava Kattusseqatigiit oqaaseqartuannut usinut assartuinermut akit assigiittussaanerannut oqaaseqasianut, tassa uaguttaaq taamak Kattusseqatigiit oqaaseqartuattulli isumaqarpugut. Taamatut assartuinikkut akikillilerineq innuttaasunut atuisunut tutsinneqarnissaa sapinngisaq tamaat malersungaartariaqarpoq qulakkeerneqartariaqarluni, tassanilu unammilleqatigiinnermut isummertartut taavalu aamma atuisut, pisisartullu siunnersuisoqatigiivi tassani peqatiserilluinnarneqartariaqarput.

 

Nuna tamakkerlugu ineriartortitsinissami oqaluutigaluni qanoq iliuuseqanngikkaanni tamanna pissusissamisuunngilaq, aamma oqaluuserisap immikkoortup 31 ullumi eqqartornerani Sanaartornermi Naalakkersuisoq oqarpoq, Inatsisartut inatsisiliortussaasut nunamut tamarmut assigiimmik atuuttussanik, tassunga sanilliullugu uteqqikkusupparput taanna Realkreditimut assingusunik nuna tamakkerlugu atuisinnaanermik attartorfiusinnaasumik Naalakkersuisut periarfissaqartutut massakkut uagut isigigatsigit attartortuunermut piginnittuunermut illoqarfissuarni sisamani inissiani tunisaqarnermi aningaasat iluanaarutaasut 60%-iisa nunamut tamarmut iluaqutaasussanngorlugit atugassiissutiginerini.

 

Taavalu ilaatigut oqaatigineqartoq aamma sinneqartooruteqarnissamut siunnerfimmut taarsiullugit aningaasat sulisariaqartut. Massakkut 29 mio. sinnilaaginnarlugit sinneqartooruteqarnissamut Inatsisartut isummernialerpugut. Taakkua isumaqarpugut Inuit Ataqatigiinninngaanniit ilungersorluinnarluta taakkua tukernersimaarfigisariaqarivut attattuarlugillu.

 

Ilisimasariaqarparput massakkut 500 mio.-t sinnerlugit sanaartornermi aningaasaateqarfimmi toqqartaqarpugut. Tassaaku aningaasat tamakku sulisinneqartussat, sinneqartooruteqarnissamik siunnerfik ukiunut artornarnerumaartunut nalaatassatsinnut taakkuupput sillimmatiginiagassagut.

 

Taavalu tupaallaatigaarput Ilinniartitaanermut Naatsorsueqqissaarnermullu Naalakkersuisup issittumi innuttaasut atugaannut misissuineq aatsaat piareersaataasuniittoq oqaatigimmassuk. 1999-imili aallartinneqarpoq, massakkullu kalerrinneqarnerput najoqqutaralugu 2002-mi, aamma aningaasanut inatsisissami allassimavoq 2002-mi inerneqartussaagaluarpoq. Taava suna pillugu aatsaat piareersaataasumiinnerarlugu oqartoqassava? Massakkut pilersaarut taanna suliarineqalermat oqaatigineqarpoq naatsorsueqqissaartarfimmit avataaniit aningaasassarsiornikkut pisortanillu aningaasalersorneqarluni ingerlanneqassasoq.

 

Isumaqarpunga tulluusimaarutissatut taamaattut naammassilivinnerini tunullugit qimattariaqanngikkivut. Nunatta erfalasumaarutigisimavaa taanna issittumi siunnersuisoqatigiit akornanni siuttuuffigalugu aallarnerfigalugu ingerlakkamikku. Atugassarput taanna misissuinersuaq pingaaruteqartoq naammassillannguanngitsoq pisoqalisoorutigisuussanngikkutsigu Naalakkersuisut eqqarsaatigisariaqarpaat naatsorsueqqissaartarfimmi aqunneqartup taassuma qanoq ingerlariaqqinnissaa inaarneqarnissaalu isumannaarniarlugit.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqassaaq Ineqarnermut Naalakkersuisoq.

 

Mikael Petersen, Attaveqarnermut, Avatangiisinut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Naalakkersuisuninngaanniit akissutigineqareersunut ilanngutilaarlugit aammalu ilassuteqalaarlunga aammalu uanga naalakkersuisoqarfimma ataani ineqarnermut tunngasutigut saqqummiunneqartut pillugit akissuteqassaanga, aammalu angallannermut tunngasut pillugit.

 

Siullermik Siumup oqaaseqartuata oqaatigisaanut tunngatillugu qujassaanga. Isumaqarpunga taamatut ersarissumik piumasaqarneq Naalakkersuisunut assut toqqissiallannartoq. Soorunami angallanneq pillugu assigiinngitsunik sammivilinnik oqallittoqaraangat isummat aamma qaleriiaalaartumik annissorneqartaraluartut kisianni tamatta nalunngilarput aningaasanut inatsisissaq pillugu oqallikkaangatta oqallinnerit taakkua annertunerpaamik aalajangiussassamik siunnerfissaqartitsisartut. Taamaattumik kaammattuutit Naalakkersuisunut angallannerup tungaatigut naammassiniaqquneqartut aammalu Siumumiinnaanngitsumit soorunami aamma partiinit allaninngaanniit Kattusseqatigiinniillu angallannermut tunngatillugu soqutigisat aamma ilisimariikkavut aamma naapertuulluinnartut nalunnginnakkit tassani innersuussutigineqartut taakkua naammassiniarlugit sulinerput ingerlatissavarput.

 

Minnerunngitsumik aatsaannguaq aamma Inuit Ataqatigiit sinnerlugit oqaaseqartup Josef Tuusi Motzfeldtip oqaatigitsiareeraa isumaqatigiissuteqartarnermut angallannermut tunngatillugu massakkut ilaatigut ingerlatseqatigiiffiit assigiinngitsut qaleriiaartorujussuarmik sulisippagut isumaqatigiissuteqarfigisarnerisigut. Arctic Umiaq Line taasinnaavarput, KNI Pilersuisoq, Air Greenland, Air Alpha, tassa angallassinikkut kiffartuussisut, taassuma saniatigut aamma nalunngilarput RAL pilersuinermik ingerlataqartoq nunaqarfiit eqqarsaatigalugit. Taamaattumik ullumikkumut misilittakkat ilaatigut ersarilluinnaqqissaartut nalunngereerlugit, immaqaluunniit oqarsinnaavunga misissueqqissaarnerujussuaq pisariaqanngilaq. Aalajangersaanissarput pisariaqarpoq, taamaattumik Naalakkersuisuni aamma taamatorpiaq eqqarsarpugut.

 

Tamakkunuunatigut misilittakkavut aallaavioreersut, selskabit misilittagaat aallaavioreersut, tassami annertunerpaamik Namminersornerullutik Oqartussat pigisaat selskabit kiffartuussisuummata atorluarlugit ilisimariikkat atorluarlugit aaqqissuussinissaq tassani pisariaqarpoq, minnerunngitsumik angallanneq eqqarsaatigalugu.

 

Aamma taamaappoq pilersuinermi, tassani KNI Pilersuisoq, RAL aammalu RAL-lip ataani RAP, tassa nunaqarfinnik pilersuinermik ingerlatsisoqarfik, taakkua aamma nalilersugassaassapput.

 

Soorunami Naalakkersuisuni neriuutigilluinnarparput angallannikkut akikillisaataasumik aammalu pisariillisaataasumik sullissinerit innuttaasut kiffartuunneqarneranni anguneqarsinnaassasut. Allatut anguniagaqassagutta tupinnassaaq. Tamatta taanna siunertaraarput, taamaattumik naatsorsuutigaara suleqatigiiffigilluarlugu tamanna piaartumik angusaqarfigisinnaajumaaripput.

 

Angallannermut tunngatillugu silaannakkut angallassineq eqqarsaatigalugu Siumuminngaanniit oqaatigineqartoq Nuummi Ilulissanilu mittarfiit tallilerneqarnissaannut tunngassuteqartoq taanna qujassutigissavara, tassa aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi naluneqanngilaq taakkununnga aningaasalersuinissanut nalilersueqqissaarnissat pisariaqartut, taamaalilluni aamma aningaasalersuinissaq taamaalillugu Inatsisartunut isummerfigisassanngorlugu saqqummiunneqarsinnaanngorlugu. Tamannalu ukiamut angallannikkut nassuiaatissaq annertooq aamma soorunami taakkunannga Nuummi Ilulissanilu mittarfinnik, Narsarsuarmi Kangerluarsuarmilu mittarfinnik taakkualu annertuumik angallaffiunerummata, minnerunngitsumik taakkunani aallaaveqartumik qularnanngilaq iluseqartussaq utaqqiinnarnagu tikkuussineq taanna iluarisimaarpara, taamaalilluni nalorninani aamma pilersaarusiornerit ingerlanneqarsinnaassammata.

 

Tassunga tunngatillugu silaannakkut angallassinermut tunngatillugu taanngitsoorusunngilara siorna taamanikkut Inatsisartuusut agguarneqareermata angallanneq pillugu aamma taamanikkut Naalakkersuisuusut nassuiaatissaraluannit, taannalu tikiliivillugulu qinersisussanngoratta taanna oqallisigineqanngitsoorluni. Taannalu nassuiaat agguaanneqareernikuummat taamanikkut Inatsisartuusunut aamma massakkut ilaatigut Inatsisartunngoqqissimasunut taakkunannga ilisimaarineqarpoq suut taamanikkut siunnerfiusimanersut. Kisianni tamatta nalunngilarput qinersineq qinersinerusarpoq aammalu qineqqusaarnermi siunnerfiit assigiinngitsut nutaat pilersarput, taamaattumik aamma Naalakkersuisut nutaanngorsimapput, Naalakkersuisunilu tamakku tunngavigalugit naleqqussaanerit peqqaartariaqarput, taamaattumik ukiamut taanna saqqummiunneqarpat Siumup oqaluttuata oqarneratuut Inatsisartut aalajangiussillutik siunnerfeqarnissaannik neriuppugut taanna kinguneqarumaartoq.

 

Taava ineqarnermut tunngatillugu Inuit Ataqatigiit oqaluttuata oqaatigisaanut oqaaseqalaassaanga immikkoortunut arlalinnut. Siullermik nuannaarutigaara Inuit Ataqatigiit oqaluttuata ilanngullugu saqqummiummagu, aamma siorna eqqaamavara taanna saqqummiuttareeraa, saqqummiuteqqimmagu. Tassa illoqarfinni mikinerusunik aningaasalersuinissamut realkreditit aqqutigalugit bankillu aqqutigalugit initaarniarluni attartornissamut periarfissatigut killilimmik atugaqartunut isumannaarinissaq pisariaqartoq. Soorunami periarfissat tassani aamma Naalakkersuisuni misissoqqissaassavagut. Kisianni eqqaamassavarput aamma Inatsisartut aningaasaqarneq pillugu oqallinneranni aammalu nalinginnaasumik sanaartorneq inissiaateqartitsinerlu pillugu oqallittarnerni aamma pingaartinneqartuarmat akiliisinnaassuseq tunngavigalugu aamma aningaasalersuisarnissaq. Aamma tamatumani taanna puigussanngilarput, tassa inuit ataasiakkaat attartorniartut namminneq aningaasaqarnermikkut inissisimanerat tassani aallaaviulluinnaqqissaarpoq, taamaattumik aamma realkreditit, taarsigassarsiniartarfiit piumasaqaataat piviusorsiortut aammalu nunatsinni tamanut atuuttariaqartut, atuuttariaqaraluartut taakkua Naalakkersuisuni aamma pingaartilluinnarpagut.

 

Atuuttariaqaraluartunut oqarninni isumaqarpunga tamanna isertugassaanngitsoq, aamma ersersittuartaratsigu bankit realkredit-illu nunatsinni sumiissuseq apeqqutaatillugu naak inuit ataasiakkaat aningaasarsiorluaraluartut, akiliisinnaassuseqaraluartut allaat sumi najugaqarneri tunngavigiinnarlugit itigartinneqartarmata. Tamanna inuiaqatigiinnit akueriuminaappoq, taamaattumik Naalakkersuisuninngaanniit tamakku pillugit, sualummik sanaartornermut tunngatillugu aammalu inissialiortiternermut tunngatillugu inuit namminneq sumiluunniit najugaqaraluarunik aningaasaleeqataarusuttut aammalu aningaasarsiornermikkut qularnaatsumik tutsuviginartumillu inissisimasut immikkoortinneqartarneri aaqqinniagassaavoq.

 

Inuit Ataqatigiit siunnersuutigisaat attartortumiit piginnittuunermut tunngatillugu aaqqissuussinerup aningaasat isertitai, tassa Landskarsimut isertinneqartut taakkua attartugassanngorlugit aaqqissuunneqarsinnaaneri soorunami ilanngullugu aamma nalilersorneqartariaqarpoq. Isumaqarpunga tassani siunissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu aningaasarpaalussuit pilersinneqartussat aamma suliseqqissallugit ineqarnerup tungaatigut pissusissamisoortoq, kisianni apeqqutaaginnassagunarpoq akisussaaffiliineq, ilusiliineq qanoq aaqqinneqassanersoq. Tamanna misissoqqissaarumaarparput nalilersoqqissaarlugulu.

 

Kiisalu Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata ilumoorluinnartumik oqaatigisai ukua uniffigaakka, tasa INI A/S-ip inissianik aserfallatsaaliinermut tunngatillugu aningaasarpassuarnik aamma uninngatitsilersimanera. Tamanna arajutsisimanngilarput Naalakkersuisuni. Tassa ilaatigut siusinnerusukkulli ukiuni arlariinni uninngasuutigineqalersimasut ilumoormat 262 mio.-t angullugit pigineqalersimagaluarmata taavalu aningaasanik atuineq uninngasuutigilikkanut naapertuutinngilluinnartumik aamma annertussuseqartarluni. Aammalu massakkut Naalakkersuisuniit takusinnaasarput naapertorlugu pissutsit taamatut ingerlaannassappata aamma ineqartut akiliutaat aqqutigalugit iluarsaassinissanut atugassatut inissinneqartartut, imaluunniit uninngatinneqartartut taakkua amerliartuinnaassapput, soorlu aamma sanaartornermut aningaasaateqarfittuulli. Taamaattumik suliassarput tassani aamma imaannaanngilaq. Naleqqussaanissarput pisariaqarpoq. Tamannalu pillugu oqaatigissavara INI A/S oqaloqatigalugu aallartereeratta, taamaalilluta aamma sanaartornikkut iluarsaassisarnikkullu aaqqissuussaasumik pilersaarusiorluagaasumillu ingerlatsilernissaq qulakkeerniarlugu. Soorunami neriuutigaarput tassani aaqqiinerit naammaginartumik aamma ilusilerneqarumaartut.

 

Kiisalu aamma sanaartugassanut nalinginnaasumik pilersaarusiortarnermut tunngatillugu Inuit Ataqatigiinninngaanniit piumasarineqarpoq Naalakkersuisut allaat atuarfiit kisiisa pinnagit kisianni sanaartorneq tamaat ataatsimut isigalugu tulleriiaarinermik ilusilikkamik matumani aningaasanut inatsisissap pingajussaaneerneqarnissaannut siunnersuummik Naalakkersuisut saqqummiissasut. Oqaatigeriissavara tassunga tunngatillugu tamanna Naalakkersuisuninngaanniit naammasisinnaassannginnatsigu. Unneqqarillunga taama oqassaanga. Pingajussaaneerinninnissaq aajunaralaannguaq. Tamakkiisumik taamatut tulleriiaakkamik suliaqarnissaq naammassisinnaanavianngilarput, ilaatigut aamma pissutigalugu massakkut Naalakkersuisuninngaanniit nutaamik aallarteriarnitsinni paaseqqissaagassagut amerlasoorujussuupput, soorlu assersuutitut taalaaginnarsinnaavarput taasagarput talittarfinnik piorsaanissamut sanaartornissamullu inuiaqatigiit aningaasaqarnerat aallaavigalugu nalilersueqqissaartitap suliaa taanna aatsaat tassa naammassilivippoq, kiisalu aatsaat aamma saqqummertussanngorpoq nunaqarfiit atuarfiisa nalilersuiffigineqarnerat pisariaqartitsinerup nalilersuiffigineqarnera. Taakkuinnaalluunniit taassagaanni annertoorujussuarmik sunniuteqartussaapput tassani tulleriiaarinermi.

 

Tulluarineruarput Naalakkersuisuni peqqissaartumik nalilersuinissarput aammalu oqaatigereerlutigu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut akissuteqarnitsinni, ilaatigut allakkatigut, 2004-mut aningaasanut inatsisissaq aqqutigalugu taakkua piumasarineqartut naammassiniarsaralugit suliaqarumaarluta. Tassa imaappoq ersarinnerusumik sanaartugassatigut tulleriiaarineq 2004-mut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutikkut tamanna naammassiniarneqartariaqartoq. Aamma tamatumaniipput soorlu oqaatigereeriga atuarfiit, soorlu aamma Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup tamanna erseqqissaraa.

 

Taassuma qimannginnerani ilaatigut Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup oqaatigitsiareermagit Qaanaamut tunngatillugu atuarfiit iluarsaannissaat, tassalu ilumoorpoq KIIIP aammalu sanaartornermut pisortaqarfik suleqatigiillutik tassani massakkut suliaq annertooq ingerlappaat aamma naammassilivillugit. KIIIP-ip pisussaaffini naapertorlugu innersuussinera naapertorlugu sanaartornermut soorunami aningaasaateqarfimmiit aningaasalersuinissaq massakkut suliarineqarpoq. Erseqqissaatigilaassavara Siorapalummut tunngatillugu ilaatigut Siorapalummi atuarfiup piaarnerpaamik naammassiniarneqarnissaa inassutigineqarmat, taamaalilluni soorunami KIIIP-eqarfik aammalu sanaartornermut pisortaqarfik neriuutigissavarput peqatigiillutik angumerineqarsinnaassappat 2003-mut aaqqiissutissamik aamma suliaqarsinnaajumaartut. Aningaasanut inatsisissaq soorunami angumerineqanngippat aamma periarfissaqarpoq Finansudvalgip akuerisaanik tamakku aallartinnissaat. Tamatta nalunngilarput taanna.

 

Aamma taamaalluinnarpoq Kullorsuarmut tunngatillugu. Kullorsuarmi atuarfiup pisariaqartinneqarnera annertuvoq, aamma oqaatigissavara tulleriiaarisimanermi massakkut aatsaaginnannguaq oqaatigisanni tassa naammasseqqammersumi aamma agguaanneqarumaartumi Kullorsuaq siullersanut ilaalluni inissisimammat.

 

Nunaqarfippassuit tassani aamma pineqarput. Tamatta taanna nalunngilarput, minnerunngitsumik nunaqarfiit ilaatigut aamma oqaatigisariaqarpoq ilaatigut nutarteriffioreersimagaluartut ukiuni qanittunnguani, allilerneqarnissaminnik pisariaqartitsisut aamma tassani isiginiarneqarput.

 

Kiisalu aamma Inuit Ataqatigiit saqqummiussaminni oqaatigisaannut tunngatillugu, tassa inatsisiliortarnermut tunngasoq, maluginiarpara Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata ersarilluinnartumik oqaatigigaa inissaqarniarnermut tunngatillugu inatsisiliortarneq nuna tamakkerlugu soorunami atuuttariaqartoq. Tamanna maluginngitsuunngilara. Taamaattumik tamanna nuannaarutigaara, Naalakkersuisunimi tamanna oqariartuutigijuaratsigu. Aamma ullumi oqallinnermi immikkoortoq 31-mut tunngatillugu tamanna erseqqissarpara. Ilumoorpoq soorlu oqaatigineqartoq, aamma siusinnerusukkut erseqqissartarsimavara, taamaattumik Inuit Ataqatigiillu tassuuna ataatsimilluunniit isumaqatigiinngissuteqanngilagut, isumaqatigiippugut.

 

Atassummullu tunngatillugu qujassutigissavara paasinnilluarsimammata, tassa sanaartornermut tunngatillugu pilersaarusiorluarnissaq aammalu tamatumani pinngitsoorani nalilersuilluaqqissaarnerit aqqutigalugit tulleriiaarinissaq paasilluarsimammassuk. Tassunga ilanngutilaassavara soorunami sanaartugassatigut tulleriiaarinissaq pitillugu kommunet aamma avaqqunneqarsinnaanngimmata. Tassanilu kommunet namminneq siunnersuutaat, piumasaqaataat, ilaatigullu aamma allatut ajornartumik kommunet kissaatigeriigaluakkaminnik tunuarteriataartarnerat tamakku tamarmik eqqumaffiginiagassaapput. Taamaattumik oqartoqarsinnaagunanngilaq tulleriiaarisoqaraangat taava taakkua qaqugorsuarmut inissisimajuaannassasut. Kommunet kissaatiminnik ilaanni allanngortitsisarput, allaat piaarnerpaamik allanngortitsinissamik kissaateqartarlutik. Inuiaqatigiit ataatsimut ingerlaatsitsinni kommunemi pissutsit aamma aningaasarsiornikkut inissisimanerit tunngavigalugit soorunami tupinnassanngilaq sanaartugassat ilaatigut allanngortinneqartassappata tulleriiaarsimaneri, ilaatigullu aamma sananngitsoortassappata.

 

Kisianni tamakkua soorunami anigorniarlugit suliavut ingerlatissavagut aammalu pilersaarusiortarneq pitsaanerpaat tutsuviginarnerpaarlu anguniarlugu aaqqiiniarsarissalluta.

Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Aappassaaneerinerummat kissaatigissavara apeqqutit maani inimi saqqummiunneqartut Naalakkersuisunut aamma akissuteqarfiginissaat erseqqissumik naatsumillu suliarineqarsinnaaqqullugit.

 

Tulliuppoq Ilaqutariinnermut Peqqinnissaqarfimmullu Naalakkersuisoq. Takanna.

 

Ruth Heilmann, Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Naatsunnguussapput uanga oqaaseriniakkakka. Siullermik qujassutigeqaara Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu aningaasaliissutaasut Naalakkersuisunit aamma partiinit tamanit Kattusseqatigiinnillu aamma taamatut akuersaarneqarnerat, pingaartumik innarluutilinnut tunngatillugu sullissinermi aningaasartuutaanerusussanik qinnuteqaatigut tamakkiisumik akuersaarneqarmata.

 

Soorunami Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aamma sinnerlugu siulittaasup isumaliutissiissuminut maani saqqummiinermini konto innarluutillit sullinneqarnerat pillugu aamma una tunngaviginerullugu kommunet misileraaviusut arlalitsigut akisussaaffimmik taamatut annertunerusumik tigusaqarnerisa kingunerimmagu misileraanermik annertuumik, annertunerusumik, immaqa naatsorsuutigisamik annertunerujussuarmik aningaasartuuteqalersimanerat, allaat oqaatigineqarluni 42% sinnerlugu qaffariaateqartumik. Tamanna Naalakkersuisunngorninni ajornartorsiut ilisimaarilereerlugu isumaqarpunga pisortaqarfinnik qulaajaaneq aamma pitsaasoq annertuumik suliaasoq ingerlanneqarsimasoq, tassa anguniarlugu aningaasaliissutit malinnaatinneqarnissaat. Sulimi taanna tamakkiisumik naammassineqanngilaq suliaq, naatsorsuutigaarput suleqatigiissitaliornikuugatta tassunga tunngatillugu taamatut aningaasaliissutit qaffakkiartornerisa tunulequtaat annertuumik qulaajarneqarlutillu aamma sammineqassasut massakut upernaap ingerlanerani, naatsorsuutigissavarpullu soorunami ukiamut tamakkiinerusumik taakkununnga tunngatillugu saqqummiussiumaarluta Naalakkersuisuninngaanniit.

 

Maanna aningaasanut inatsimmut siunnersuummi matumani aningaasaliissutissat qulaajarneqarsimapput annertuumik, kisiannili uani erseqqissaatigissavara suli tamakkiisoq taanna suliaq ingerlateqqissagatsigu, taannalu aamma Naalakkersuisoqarfimmi pimoorullugu ingerlatissavarput.

 

Uani oqaatigerusuppara partiit allat annerusumik uanga pisortaqarfinnut tunngatillugu oqaaseqanngimmata Siumup uparuagai, imaluunniit kissaatai oqaaseqarfigilaarusuppakka. Siullermik kissaatigaat nunagisaq qimannagu isumaginninnermi perorsaasunik aamma isumaginninnermi siunnersortinik pikkorissaanerup ilinniartitsinerullu annerusumik aallunneqarnissaa. Taanna pingaaruteqartorujussuartut uanga nammineq isumaqarfigaara amma. Tassani massakkut innarluutillit, pingaartumillu aamma tarnimikkut innarluutillit eqqarsaatigalugit piumasaqaataavoq ilinniarsimasunik sulisoqarnissaq. Pingaartumillu aamma annertuumik innarluutillit maani nunatsinni sullinneqarnerat pitsaasumik naammassineqassappat aammalu ingerlanneqartuassappat tassuunakkut amigaateqarnerput ullumikkut annertuumik ajornartorsiutaammat. Taamaattumik nerippunga Inatsisartut paasinnillutik neriullunga 2004-mi nunagisaq qimannagu taamatut isumaginnittunngorniarnerup aallartinneqarnisssaa taanna pimoorunneqassasoq. Isumaqarpunga taassuma tungaa pingaartorujussuusoq.

 

Aamma uani eqqaaneqanngikkaluartoq eqqaalaarusuppara Paamiuni innarluutilinnut massakkut ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmik pilersitsiniarnitsinni toqqammaviusut meeqqanut naatsorsuutigineqartoq taanna piviusunngortinneqarsinnaannginnera peqqutaammat ilaatigut atuarfik tassuunakkut immikkut atuartitsinermik ingerlatsisunik ilinniarsimasunik soqannginnera. Taanna ilungersunartutut isumaqarfigineqarpoq, taamaattumillu siunertaq allamut sangutinneqarpoq, tassa inuusuttunut taamatut tarnimikkut innarluutilinnut sammitinneqarnerulluni. Taamaattumik taassuma tungaa aamma eqqarsaatigalugu soorunami piareersarneq suli naammassineqanngimmat paasinnimmallu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq tassunga ukioq manna aningaasaliissutaasut immikkoortinneqassasut driftsreservemik taasartakkatsinnik. Taamaattumik taanna pilersaarut naammasseriarpat naatsorsuutigaarput Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut aamma ingerlatitsiumaarluta, neriulluta ukiup matuma ingerlanerani taanna piviusunngortinneqassasoq. Utaqqisut massakkut arlaqarput, aamma pisariaqartitsineq annertuvoq.

Qujanaq.

 

Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Tullinnguuppoq Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq.

 

Simon Olsen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Piffissap sivikitsunnguup iluani ukioq manna aningaasanut inatsisissap suliarinera sukangakuluttumik piffissaqarluni imaluunniit periarfissaqarluni ingerlanneqartoq tamanit ilisimaarineqarpoq. Siumumiit aprilip naanerata kingorna nunarsuarmi raajanut akit appasinnerujussuisa nunatsinni tunisassiorfinni sulisunut pingaarnerpaamillu aamma aalisartunut kingunerisinnaasaat pingajussaarinninnissamut eqqumaffigeqquneqarpoq. Tamanna nuannaarutigaara. Taamatuttaaq Inuit Ataqatigiit  savaateqarnermut tunngatillugu tapersiissuteqarnerat isumannaareqqusinerallu aamma paasinarluarpoq.

 

Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Tullinnguuppoq Jakob Sivertsen, Atassut.

 

Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua.

Pisariaqartinngikkaluarakku oqaaseqaqqinnissaq, kisianni isumaqarpunga Inuit Ataqatigiikkormiut oqaaseqartuat erseqqissaaffigisariaqartoq.

 

Uani eqqartukkagut aningaasat 221,5 mio.-nik naleqarput, taamaattumik uagut pingaartissimavarput partiimit amerlanerit isumaat maanga anngutissallugu. Soorunami Ataatsimiititaliami, pingaartumik Qorlortorsuarmut tunngatillugu kimigiisersimagaluarpunga aamma suleqatigiinnermut ataqqinnikkama ikinnerussuteqarnissaq pinaveersaartissimavara. Taamaattumik allatut ajornartumik pingajussaaneerinninnissamut naliliisoqarnissaa innersuussutigineqarmat taanna akuersaarsimavara.

 

Aamma Inuit Ataqatigiikkormiut oqarput aningaasat sulisinneqartariaqartut, ilaatigut 583 mio.-t taallugit. Taava Qorlortorsuarmi uagut nammineq aningaasalersukkatsinnik 220 mio.-t taakkua peerneqarpata nunatsinni aningaasat sulisinnaasut suli amerlanerulissapput, taamaattumik isumaqarpunga Inuit Ataqatigiikkormiut oqaaseqartuat imminut assortuuttunik oqaaseqartoq.

 

Erngup nukinganik nukissiuuteqarnermut iluatinnaataa uani immaqa amerlanerit nalunngikkaluaraat erseqqissaateqarfigissavara. Nunatsinni nalinginnaasumik kallerup inneranut illoqarfik akisunerpaaq 6 kroneqarpoq. Maannakkullu Nuummi taamaallaat 70 øreqarluni, taamaattumik Atassummit erseqqissumik oqaatigaarput siunissami erngup nukinganik nukissiuuteqarnissamik maannangaaq pilersitsinissaq arlalinni pisariaqartoq taamaalilluni siunissami aningaasat nunatsinni akiliutigisartakkagut ikinneraarsuit innuttaasunut, pingaartumillu aamma pissakinnerusunut tassani iluaqutaanissaa eqqarsaatigalugu.

 

Aamma isumaqarpunga Inatsisartut amerlanerpaartaasa nalunngikkat aningaasanut inatsisissaq maannakkut suliarisarput qaammatinik sisamanik kinguaattooqqavoq, taamaattumik tupinnanngilaq Naalakkersuisut erseqqissumik oqaatigimmassuk piffissaq taama sivikitsigisoq atorlugu allanngortiterinissat nukissaqarfigineqanngillat. Aammalu ataatsimiinnissatsinnut aallartinnitsinni ataatsimiinnerup naammassinissaa oqaatigineqareerpoq aamma tamaginnit Inatsisartunik akuersaarneqarluni. Taamaattumik allannguutissanik arlalinnik pissagutta taava aamma piffissaqarnerusariaqarpugut, taamaattumik uagut nalilersorsimavarput allanngortiterinaveersaarnissaq ullumikkut periarfissaanngitsoq, pingaartumik maannakkut ataatsimiinnitsinni. Aamma tupinnanngilaq Naalakkersuisut silatusaarlutik oqarput siunnersuutit aningaasanik nalillit maannamut naammassineqarsinnaanngimmata ukiamut tamarmik kinguartinneqarput, taamaattumik Naalakkersuisut maannakkut aningaasanut inatsisissaat sapinngisamik Atassummit uagut malinniarsimavarput. Soorunami aamma piareersimagaluarpugut allanngortiterinissamut.

 

Qorlortorsuarmut tunngatillugu Naalakkersuisut Inatsisartunut taasinissami punktit marluk 89 aamma 90 isummerfigeqqusaat assut uagut pingaartipparput isummerfigissallugit. 220 mio.-nik naleqartoq partiit allat qisuariarfiginngilaat. Uagut qisuariarfigaarput oqarluta taanna taasinissaq kinguartikkallarneqarniarli pingajussaaneerneqarnissaanut. Sumut iluaqutaassava maannakkut naaggaariarlugu pingajussaanik aamma akerliuffigalugu taasiffigissagutsigu? Taamaattumik eqqarsaatigilluakkamik uagut isumaqarpugut suliaqarsimalluta, ilaatigut Naalakkersuisut isummerfigeqqusaat erseqqissumik isummerfigigatsigit.

 

Aamma allannguutissamik 90 Naalakkersuisut saqqummiussaat, tassa ilinniartunut najugaqarfiliornissaq, taanna aamma kukkunikkut Ilimmarfissamut ilanngunneqarsimanera paasillugu taamaattumik tassunga tunngasumik aamma allannguutissamik saqqummiussaat tapersersimavarput. Aamma isumaqarpunga Naalakkersuisut nersortariaqartut kukkunertik kannguginagu nassuerutigalugu aaqqiinissamik siunnersuuteqarmata. Aamma uagut taanna tamatigut partiimi kukkusimagaangatta kukkunerput erseqqissumik nalunaarutigisarparput, taamaalilluni aamma inuiaqatigiinnut iluaqutaanissaa siunertaralugu.

 

Taassuma saniatigut siullermeerinninnermi ilaatigut oqaaserparujussuit atorsimasagut nangittumik oqaatigeqqinngilagut pisariaqanngimmat. Aamma nalunnginnatsigu maannakkut aningaasanut inatsisissaq sammisarput annertoorujussuarmik allanngorteriarnissaanut periarfissaqanngilaq. Taamaattumik uagut nammineq, pingaartumik gruppemi gruppep naliliinera tunngavigalugu sapinngisatsinnik mianersortumik oqaaseqarsimavugut. Kisianni soorunami ukiamut oqallinnissamut aamma peqataajumaarpugut.

 

Uanga assut pingaartippara Naalakkersuisut isummerfigeqqusaat punktit marluk maannakkut taasissutigineqannginnissaannik partiit allat qanoq isumaqarnertik taakkununnga tunngasumik oqaatiginngimmassuk, uagut aalajangiusimagatsigu taakkua taasissutigineqarnissaat kinguartinneqassasut, taamaanngippat 220 mio.-nut pituttortussaagatta.

Qujanaq.

 

Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Tullinnguulluni oqaaseqassaaq Inuutissarsiornermut Naalakkersuisoq.

 

Finn Karlsen, Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Naatsuarakasimmik. Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup erseqqissumik oqaatigereeraluaraa erngup nukinganik sanaartornissamut tunngasut aamma qaqeqqinnermini erseqqissuliutigereeraluarai taamaattoq partiit arlallit oqaaseqarfigimmassuk Den Europæiske Investeringsbanki soqutiginnilluni saaffiginnissimasoq. Taanna soorunami soqutiginarluinnarpoq aamma nalilersussallugu taamatut aningaasalersuisinnaaneq. Kisianni aamma soorunami nunatta nammineerluni aningaasalersinnaappagu uanga isumaga malillugu pitsaanerpaassagaluarpoq nunatsinni nammineq aningaasaatigut atorlugit avammut annissuinani aningaasalersorneqarsinnaanera. Soorunami tamakkua nalilersortariaqarput.

 

Taava Utoqqarmiut Kangerluarsunnguanut, taamanikkut pilersinneqarmat oqaatigineqarsimasut piumasarineqarsimavoq tulliani taamatut sanasoqassappat inuutissarsiornermut tunngasunik aamma siorsaanissamut ilaqartinneqassasoq. Tassunga tunngatillugu, Tuusip oqaasia ilumoorpoq pilersaarutinik tassani takussutissaqanngilaq, kisianni massakkut uani eqqartorneqarpoq Qorlortorsuup Kujataa. Tassunga tunngatillugu Kujataani kommunet ilaasa tamannarpiaq pillugu inuutissarsiutinik siuarsaanissaq pilersaarusiorpaat taanna sarfaq akikitsoq eqqarsaatigalugu, naatsorsuutigalugu. Taava Narsap Qaqortullu akornanni innaallagissamut aqqusersuutit ikkussoreerneqarsinnaasutut oqaatigineqarnerat taanna maannakkut toqqaannartumik akisinnaanngilara soorunami ilumut pitsaaquteqassanersoq imaluunniit pitsaanerussanersoq ikkussuutereerneqartariaqarneri. Kisianni soorunami misissortariaqarparput tassunga tunngatillugu tamanna.

 

Taava aamma oqaatigineqartut ilaatigut aktieselskabit kattussuuttariaqarnerannut tunngatillugu. Taanna Naalakkersuisuni isummerfiginikuuarput misissoqqissaassallugu imminut oqaluttut attuumassuteqartutut oqaatigineqarsinnaasut immikkut katersuuttariaqarneri Naalakkersuisuni taanna eqqarsaatigaarput misissoqqissaassallugu.

 

Inuutissarsiornikkut siuarsaanissamut piumassuseqartut imminut periarfissarsiorlutik ingerlaniarnerannut tunngatillugu oqaaserineqartunut, tassa tapersersortariaqarnerannut isumaqatigilluinnarpara tamanna periarfissaq atorlugu tapersersuisariaqartugut. Aamma taanna politikkikkut siunniuttareernikuugatsigu maani, pingaartumik Naalakkersuisuni.

 

Taavalu tunisassiorfiit atorneqanngitsut eqqarsaatigalugit aamma atorluarneqarnissaat inassutigineqarmat taanna pinngitsoornani pisariaqartoq, aamma aalisakkat takkukkiartornerat eqqarsaatigalugu pisariaqartinneqartorujussuupput tunisassiorfiit maannakkut atorneqanngitsut. Kisianni aamma taannaannaq eqqarsaatiginagu Avannaani tunisassiorfiit maannakkut atorneqanngitsut aalisagaqarfiusuni pinngitsooratik atorneqalernissaat piviusunngortinniarneqarnissaa Naalakkersuisuni sulissutigalugu ingerlapparput.

Taamatuugallarpoq.

 

Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Taasiniartussaassagatta aamma taammattumik neriuppunga oqaaseqartussaq tulleq naatsumik oqaaseqarumaartoq. Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Tassaana saqqummiussaqarninni paaserusutama ilaat Naalakkersuisunit akineqanngimmata maqaasillugit, pingaartumik usinik assartuisarnermut tunngatillugu tassani majip aallaqqaataani aaqqissuussinissami nutaami. Taanna nunaqarfinnut isorliunerusunullu qanoq sunniuteqassanersoq assorujussuaq soqutigigaluarpara paasissallugu. Taanna akineqarsinnaappat soorunami nalornissanngilanga qanoq taaseqataanissamut. Pingaartorujussuuvoq soorunami taaseqataanissami paasinngisat aammalu erseqqissaqquneqartut assigiinngitsut paasilluarnissaat.

 

Aamma Qorlortorsuarmut tunngatillugu, taanna tamanik naluneqanngitsoq aammalu tusagassiuutitigut siusinnerusukkulli eqqartorneqartoq, tassalu kommunet Kujataani ilaatigut isumaqatigiinnginnerat, allaat ilaatigut Motzfeldtip Tasia ilaasa piukkuppalukkaat, kisianni aatsaaginnaq Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisup akissuteqarnermini oqaatigisai naapertorlugit soorluuna immaqa isumaqatigiinneq taanna qaninnerulersimasoq, naak erseqqissumik oqaatiginngikkaluaraa. Taamaattumik nalorninalaarpoq aamma Qorlortorsuarmut tunngatillugu qanoq isummernissaq, minnerunngitsumik aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap maanna isumaliutissiissummini taanna pillugu oqaaseqaatai eqqarsaatigalugit.

 

Uagut Kattusseqatigiinni assorujussuaq soqutigaarput aamma pinngortitap nukingisa atorluarneqarnissaat. Taanna minnerpaamilluunniit nalornissutigineqassanngilaq. Kisianni soorunami pingaartutut aamma isigaarput aamma kommunet pineqartullu assigiinngitsut tamarmik sapinngisamik tamanut naammaginartumik aaqqiisoqarnissaa anguneqartassappat. Taamaammanuna saqqummiussaqarninni oqaatigigiga tassani aamma nukissiuutit pillugit nassuiaammik saqqummiisoqartussaammat ilanngullugu tassunga tunngasut pissutsit ilanngunneqarsinnaanerat ujartoriga.

 

Taava aamma isumaqarpunga pingaaruteqartoq aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini eqqaasaa, tassalu aalisakkerinermut tunngatillugu naammassisaqarsinnaassutsimik naleqqussaanermut tunngasoq suliaq maanna ukiut tallimat angullugit sivisussuseqalereersoq 97-imiilli, taanna aamma assut aningaasaqarnermut tunngatillugu isumaqarpunga pingaaruteqartoq erseqqissaassuteqarfigissallugu Naalakkersuisut tungaaninngaanniit. Taanna suliassaq, suliaq sumut killinnersoq, tassami suliaq taanna nunatta karsianut aamma millionerpassuarnik naleqarsimavoq, taavalu alloriarnissaq tulleq tassani qanoq Naalakkersuisut eqqarsaasersuuteqarfigineraat aamma isumaqarpunga paasissallugu pingaaruteqartoq. Taamaattumik taakkunnguit akineqarsinnaappata aamma qujassaanga, maani partiit assigiinngitsut aamma isummat assigiinngitsut saqqummiussuunneqartut arlalippassuit ilisarnarput aammalu inuiaqatigiinni ingerlatsinermut aningaasarsiornermullu tunngatillugu ataasiakkaarlugit itisilinngikkaluarlugit aamma maani saqqummiunneqartareersimasut nuannerput tusarlugit. Taamaattumik massakkut taasinissamut tunngatillugu taakkua erseqqissaatigineqarsinnaappata taava nalorninanga taasinissara peqataaffigisinnaassagakku taamatut oqaaseqarpunga.

 

Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Naalakkersuisut siulittaasuat.

 

Hans Enoksen, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut.

Qujanaq. Uani aappassaaneerinninnermi apeqqutit arlallit saqqummiussuunneqartut aamma Naalakkersuisut sinnerisa akissuteqarfigeriigaat ilaatigut immaqa ilai attulaassavakka naatsunnguamik.

 

Tassalu Inuit Ataqatigiit oqariartortuata Josef Motzfeldtip oqaatigiartuutigigaa uani attartortuunermut piginnittuunermut taakkua nalilersorneqartariaqartut, pingaartumik illoqarfissuit angisuut eqqarsaatigalugit. Aamma taanna Naalakkersuisuni piumassuseqarfigineqarpoq, tassa kommunet ilaatigut kommunet angisuut ilaat oqariartorpoq attartortuunermut piginnittuunermut inatsit atulersinneqartoq taanna ajoraluartumik atortinniarnera ilungersunartoq taannalu aamma allanngortittariaqartoq. Taamaammat Naalakkersuisuni piumassuseqartut taakkua sukumiisumik eqqartoqqissaarnissaat kommunet peqatigalugit, tassami siunnerfigineqartoq attartortuunermut piginnittuunermut aammalu taakkua akiliutaat atorlugit sanaartoqqinnissaq taanna isumaqarpunga pingaaruteqarluinnartoq pitsaasumik aaqqissuutissallugu, tassami aamma nunatta sinnerani innuttaasut najugallit taamatut aningaasanersuinermut aamma akileeqataanikuummata soorunami qitiusumik ingerlatsinerinnarmik illoqarfissuarni ineriartortitsinerinnarmut taakku atorneqarnissaat nalilesorneqartariaqarput. Aamma isumaqarpunga oqaloqatigiissutigissallugu pissanganartoq aamma Naalakkersuisut piumassuseqarput ineqarnermut tunngasut sukumiisumik nalilersoqqinnissaat eqqartussallugu.

 

Kisiannili misissuinersuit taakkua isumaqarpunga qimallugit sukkasuumik aaqqiissuteqarnissaq tikinneqartariaqalersoq. Ukiorpaalunngortuni nukissiuutit eqqarsaatigalugit imermik nukissiuuteqarnissaq misissuiffigineqarpoq Sisimiuni, Paakitsumi, Qorlortorsuarmi, taava massakkut aamma siunnerfigineqarpoq misissuisoqareerpat aatsaat Inatsisartut isummissasut. Taanna aamma ajunngilaq, kisianni misissuinerit naammattut pigereerpagut, isumaqarpunga sukkasuumik aalajangernissaq tikinneqartariaqalersoq. Taassuma saniatigut mittarfinnut tunngasut misissuinerit qasseriarlugimmitaavami aamma uterneqalerpat maani. Angallannermut isumaliutissiissutit qasseriarlugimmitaava maani utilerpagut annerusumillu alloriassanata. Isumaqarpunga taakkua massakkut pimoorutiivillugit isumaqatigiilluta alloriaqattaarnerit tikinneqartariaqalersut. Aamma innuttaasut erinitsapput aalajangersaasoqarnissaanut. Uanilu Naalakkersuisunngortut massakkut ilaatigut oqariartuutigineqaqattaarput sulinngitsut, suliassatik suliarinngikkaat. Kisianni qaammatini marluinnarni Naalakkersuisut massakkut sulinerminni soorunami tamaasa naammassisinnaanngilaat, taanna takussutissaqareerpoq sumiluunniit. Aamma qinersinissaq eqqarsaatigalugu ukiarmili septemberimi, oktoberimi naalakkersuinikkut sulinerit tamarmik unissimapput. Soorunami piffissami tassani aamma suliassat annertoorujussuit naammassiniarneqartussaapput, taamaattumik sulinngitsunik oqariartortarneq taanna isumaqarpunga mianersorfigisariaqaripput. Tassa sapinngisarput tamaat pitsaasumik angusaqarniarluta aammalu innuttaasut eqqarsaatigalugit suliaq ingerlapparput.

 

Nunatta imminut pilersornera aamma oqariartuutigineqartoq isumaqarpunga massakkut periarfissat pitsaanerulernissaannut inatsisissaq ataatsimiinnermi uani eqqartugarput annertuumik sunniuteqartussanngortoq, tassa nunatta iluani tunisassiornikkut, nioqqutissiornikkut akuersissuteqartarneq EU-p malitassai malikkunnaarlugit uagut nammineq maani akuersissuteqartalernissarput annertoorujussuarmik aamma pisuussutinik uumassusilinnik atuinermi alloriarfiussaaq, neriuppungalu tassuuna pisuussutit uumassusillit atorluarneqarnissaannut aqqutissamik ammaassisoqassasoq, aamma qularinngilara taanna annertuumik kinguneqassasoq, pingaartumik nioqqutissanik eqqussuineq neqissaqarniarneq eqqarsaatigalugu taamak annertutigisoq isumaqarama maani nunami atugassagut taakku atorneqartariaqartut, sapinngisamillu eqqussukkagut killilersorlugit. Maani atorsinnaasagut atortariaqarpagut avataaninngaanniit eqqussuiinnarsinnaanngilagut naammattunik ilaatigut neqit, neqissat eqqarsaatigalugit aaqqissuussisoqarpat amerlanerpaat qularnaarneqarsinnaagaluartut.

 

Taavalu Royal Greenlandimut isumaqatigiissutit 1997-mi pilersinneqarsimasut, tamatta nalunngilarput 2002-mi taakku naasut aamma Naalakkersuisut massakkut nutaamik pilersaaruteqanngillat taakkua aallarteqqinneqarnissaannik. Kisiannili aningaasalersuinissat aamma arlaleriarlugit Royal Greenlandiminngaanniit oqariartuutigineqartarput, suliffissuit Qeqertarsuarmi, Paamiuni Qasigiannguanilu ingerlaannassappata akileeqqittoqartariaqartoq. Kisianni Naalakkersuisut massakkut taamatut oqariartornermut akuersaaginnanngillat. Sapinngisamik tapiissutitaqanngitsumik aammalu inuiaqatigiinnut akeqanngitsumik ingerlanneqarsinnaappata taanna isumaqarpunga anguneqartariaqaraluartoq, kisiannili soorunalimi allanik piumasoqassanngippat qularnanngilaq aamma akileeqqittariaqarnissarput. Kisianni taanna neriuppunga pissanngitsoq aamma sapinngisarput tamaat pinngitsoortinniarlugu sulinerit ingerlanneqarput.

 

Aningaasalersuiinnarneq taanna isumaqarpunga assortuussutiginngikkipput maani, kisiannili tapiisutit tamarmik peerneqarsinnaanngitsut tamatta nalunngilarput. Assersuutigiinnarlugu massakkut nunarsuarmi raajat akii ima appasitsigipput allatut ajornartumik ukioq manna 10 mio.-t immikkoortinneqarlutik aammalu ulluni qaninnerpaani oqariartuutigineqarpoq ippassaq KNAPK-minngaanniit taakkua naammanngitsut, isumaqatigiinniarnerit ingerlanneqaraluartut isumalluarnanngitsut aammalu akit suli appariartortut. Taamaakkami tassuuna aamma sillimanissarput  pinngitsoorneqarsinnaagunanngilaq, tassa aningaasalersuiinnarneq taanna isumaqatigiinngikkaluaraanniluunniit aalisarnermik inuutissarsiutit pingaarnersaat annertuumillu suliffissaqartitsisoq kipusoortitsissappat taanna suli uagutsinnut akisunerujussuarmik kinguneqarsinnaasoq aarleqqutigisariaqarparput. Kisianni neriuppunga isumaqatigiinniarnerit ingerlanneqarmata pitsaasumik kinguneqarsinnaassasut, kisiannili aamma oqariartuutigineqarluni isumalluarnissamut massakkut tunngavissaqarpallaanngitsoq akit eqqarsaatigalugit.

 

Selskabit ataatsimuulernissaannik oqariartuuteqarneq Inuit Ataqatigiit oqaluttuata oqaatigisaa uannut pingaaruteqarpallaanngilaq kikkut isumagineraat, kisiannili uannut pingaaruteqarnerpaajuvoq inuiaqatigiinni akikillisaataasumik aaqqinneqarsinnaappat. Naalakkersuisut piumassuseqarput selskabit assigiiaat sapinngisamik ataatsimuulernissaat anguniarlugu sulisoqassasoq, aamma sulisoqarpoq, neriuppungalu tassuuna annertuumik aamma Inatsisartunik tapersersorneqarluta suliaq naammassissagipput, tassami assigiimmik ingerlasut ilaatigut aningaasarpassuit atorlugit ingerlatitsivugut, taannalu eqqarsarluarnerunngilaq, allanngortinneqartariaqarpoq, tassami nunaqarfinnut kiffartuussivilluunniit qiviaraanni tamarmik nunaqarfinnut kiffartuussisut suliaq ataasiinnarmik ingerlanneqarsinnaagaluartoq arlariinngorlugit massakkut ingerlatittaqattaarpagut millionerpassuarnik akilimmik. Imaanngilaq kiffartuussinerup ajornerulernissaa siunnerfigineqarmat, kisianniliuna kiffartuussinerup akikinnerulernissaa aammalu sullissinerup pitsaanerulernissaa tassani siunnerfigineqartoq, neriuppungalu tassuuna ikioqatigiilluta aningaasat atugassagut killeqaqimmata pitsaasumik aaqqiissuteqarsinnaassasugut aamma qularinngilara misilittagallit arlalippassuit selskabini sulisorineqartut oqariartuuteqarmata taakku ikiortigalugit sulisuilu pitsaasumik aaqqiissuteqarsinnaasugut.

 

Usinik assartuineq, akit apparnissaat, akit assigiigunnaarnissaat aamma Kattusseqatigiinninngaanniit oqariartuutigineqartoq, taanna qularnaarniarsimavarput aammalu Naalakkersuisut ilisimatinneqarput taamatut appaanermi nunaqarfinnut aammalu isorliunerusunut assartuineq akisunerulissanngitsoq. Neriuppunga eqqortumik oqarfigineqarsimassasugut, tassami Naalakkersuisunut oqariartuut taamak nipeqarmat taanna tatigilluinnaqqissaarparput. Tassa neriorsuutigineqarpoq akinik qaffaanermik kinguneqassanngitsoq. Akerlianilli ataatsimut isigalugu inuiaqatigiit assartuiffigineqarnerat taanna annertuumik akikillisarneqassasoq.

 

Tassa taamatut oqaaseqarlunga oqaaseqarfissakka oqaaseqarfigillatsiarpakka, aammalu una ilanngullugu oqaatigilaassavara aningaasartuutikillisaanissaq oqaasiinnaanngitsumik aaqqittariaqalerparput, tassa kommunet taavalu Namminersornerullutik Oqartussat assigiimmik sulinerput taanna nalilersoqqittariaqarparput aammalu Naalakkersuisut siunnerfigaat sapinngisamik sukkasuumik sulinerit aallartinneqartariaqartut aamma aallartinneqalerput, tassa oqaasiinnaanngitsumik timitaliinissarput taanna tikittariaqalerparput, neriuppungalu maani Inatsisartut oqaasiinnaanngitsumik oqaluttarsimassasut, tassa kattussuunnissaq, kommunet kattussuunnissaat ilaatigut kommunet namminneq akunnerminni assortuussutigisartagaat allallu piunnaarlugit kisianni ilaatigut mamaassinnaasumik qulaaninngaanniit aalajangiisarnissat taakku tikinneqartariaqalissapput, aningaasat atugassagut killeqartut aammalu aningaasartuutikillisaanissaq oqaasiinnaanngitsumik naammassineqassappat. Qularnanngilaq aalajangiisariaqalissaagut kommunet naammineersinnaatitaagaluartut allatut ajornartumik qulaaninngaanniit immaqa oqariartortariaqalissalluta inuiaqatigiit uku ukulu piumasaat naammassiniarlugit ukulu qitiusuminngaanniit aalajangerneqassapput. Isumaqarpunga tassuuna uagutsinnut piumaffiginerput sakkortunerulertariaqartoq aammalu kommunet namminneq soqutigisatik aallaavigiinnarlugit inuiaqatigiinni aningaasarpassuarnik atuineq aammalu Namminersornerullutik Oqartussat iluani suliassat assigiit ingerlanneqartut taakku qimanneqartariaqalerput, tassa pisariaqalissaaq allatut ajornartumik immaqa ullut ilaanni qulaaninngaanniit oqariartuuteqarnissaq.

Qujanaq.

 

Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisoq.

 

Finn Karlsen, Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Anthon Frederiksenip kommunet Kujataani assortuunnerannut tunngatillugu oqaasianut, ilumoorpoq uanga ilaatigut peqataanikuuvunga tassani kommunalbestyrelsemi ilaasortaagallarama. Kisianni tassani taamanikkut peqqutaaginnarput paasissutissaatigut immaqa annikippallaarsimapput, kisianni massakkut Naalakkersuisunngornerma kingorna paasinarsivoq Qorlortorsuup tunniussinnaasaa illoqarfinnut taakkununnga marlunnut ajunngitsorujussuusoq, tassami soorunami tamarmik nalilersortariaqarput. Motzfeldtip Tasia innaallagissamik pilersuineq tassanngaanniit aallaaveqassappat 1,2 mia. 1,7 mia. akornanni akeqartussaavoq apeqqutaatinnagu angissappat mikissappalluunniit. Taava Qorlortorsuarmut 220 mio. missaanni. Taavalu illoqarfiit taakku marluk eqqarsaatigalugit 19 kikawatt-i massakkut atorpaat ukiumut. Kisianni Qorlortorsuup massakkut tunniussinnaasaa 27,5 kikawatt-iuvoq taavalu allisinnaalluni 40 kikawatt-imut. Taamaattumik uanga massakkut paasinninnera alaavoq. Naluara kommune massakut Narsami qanorpiaq isummersimanersoq tassunga tunngatillugu, kisianni soorunami nassuiaanneqartariaqarput. Taava aamma piareersimasoqarluni Narsami qaquguugaluassanerpoq immaqa ukiorpassuit qaangiuppata periarfissaqarpoq Narsami tapertaasinnaasumik sananissamik aamma Qaqortumi. Tassa taakkua nassuiaatigineqarput erseqqissumik, taamaattumik Qorlortorsuup pilersinneqarnissaanut uanga taamanikkut akerliusimanera massakkut taamaakkunnaarnikuuvoq.

 

Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit, naatsumik.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Qujanaq, aamma qujanaq Naalakkersuisut ataasiakkaat akissuteqaataannut. Uani mianersuuttariaqagarput qularnanngilaq immaqa maani uteqqittariaqanngikkarluartoq tassaavoq suluusalinnik mittarfiliassat sananeqalermata taamani upperalugu neriorsuivugut innuttaasunut akikillerujussuassasoq. Massakkut Ilulissani Nuummilu talliliinissanut tunngatillugu angalasunut akikillisaataasussat, pisariillisaataasussat Siumup oqaaseqartuaninngaanniit siulittuutigineqarput. Soorunami takujumaarparput tamanna ilumuussanersoq. Kisiannili maani ilumut toqqammaveqarluni sananissaq, aningaasaliinissaq pilersaarusiornissarlu pisariaqarmat Nuup Kommuneata pingaaruteqartumik isummertussaanera matumani suli maqaasineqarpoq. Taava mittarfik tappinnga massakkut tallineqassappat qanoq sivisutigisumik atuunnissaa apeqqutaaginnarpoq Nuup Kommuneata qanoq pilersaaruteqarnissaanut.

 

Taavalu issittumi innuttaasunik misissuinermut tunngatillugu ilaatigut Naalakkersuisunut ilaasortamit oqaatigineqarpoq piareersaataaginnartumik massakkut killiffeqartoq. Ukiuni arlalinngortuni oqareernittut ingerlareerpoq, massakut uagut utaqqineqarpugut. Canada USA-lu akilereerput aningaasaleereerput, aammalu allat avataaniit aningaasaleereerput, inaarinninnissamulliukua mio.-t nunatsinninngaanniit utaqqineqartut.

 

Taavalu massakkut pingajussaaneerinninnissamut allannguutissatut siunnersuut 89 92-ilooqqooqaaq kinguartinneqarnissaannut Naalakkersuisut qinnuteqarnerat Inuit Ataqatigiinninngaanniit tukernersimaffigiinnarnianngilarput. Isumaqarpugut taamaaliornikkut uppernarsineqassasoq amigaatigineqartut suli ima annertutigisut ukiamut kinguartitsinissaq pisariaqartoq uppernarsarneqaannassalluni pilersaarummut akornutaanngitsumik. Inuutissarsiutitigut pilersaarutinik peqartoqanngilaq, maani nunaqavissut sulisorinissaannik pilersaarutinik peqartoqanngilaq, taamaattumik ilaatigut oqaatigineqarnera Kujataata ineriartortinneqarnera ajunngitsumik kingunissalimmik kinguneqassasumik oqalunneq taanna uppernarsivitsinnagu Inuit Ataqatigiinnut nalorninartorujussuuvoq. Kisianni tassa 89 92-illu kinguartinneqarnissaannut uagut akornutissaqartinngilarput.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Tulliuppoq Per Rosing-Petersen, Siumut.

 

Per Rosing-Petersen, Siumut.

Qujanaq. Naammassinnginnamaana oqaaseqarninnut atatillugu una Naalakkersuisut akissuteqaataanni qupperneq pingajuanni ilaatigut NCB-mut aviisinullu tapiissutinut tunngatillugu Naalakkersuisut sinnerlugit Augusta Salling oqarami tupaallannartoq paasillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarmat 2002-mut aningaasanut inatsimmut aningaasanut tunngavigalugu ukiumi aningaasanut inatsiseqarfiusuni 200? Inatsisartut pisussaaffeqartut. Tassani eqqaasitsissutigilaaginnassavara 17. december 2002 aningaasanut inatsisissaagallartutut aalajangiiffigineqarnikuusoq Inatsisartuni taavalu taassumap atuutikkallarneqarnera toqqammavigalugu aatsaat una 2003-mi aningaasanut inatsit akuersaarneqarpat atuuttussaammat taava siorna aningaasanut inatsisissamut siunnersuummi ukiuni tulliluttuni missingersuutaagallartumi allassimasut toqqammavigalugit taamaattussatut uanga inatsisitigut paasisakka toqqammavigalugit taamaammata malugeqqulaaginnassavara.

 

Taavalu ukua aamma Arkalo Abelsen Naalakkersuisut sinnerlugit oqarmat kukkussutigineqarsimasoq una kollegianut atatillugu allannguutissatut siunnersuut konto pingaarneq 80.00.80-imut tunngasoq, taanna Naalakkersuisut kukkunerat soorunami uanga ajunngitsutut tiguara taamaattumillu aamma kaammattuutigiinnassavara pingajussaaneerneqarnissaanulluunniit aamma allannguutissatut siunnersuutitut isikkoqartillugu taanna kukkuneq aaqqinneqarsinnaasutut Ataatsimiititaliap soorunami aamma tigujumaarmagu.

 

Taava aamma angallannermut atatillugu Mikael Petersenip Siumut immikkut taagamiuk eqqaasitsissutigilaaginnassavara Ataatsimiititaliap tamakkiisup una isumaqatigiilluni taakkartugaa aamma Naalakkersuisut siulittaasuata uani eqqaagamiuk nukissiorfinnut atatillugu aamma angallannermut tunngatillugu misissuinerpassuit, rapportiliarpassuit uagut Ataatsimiititaliap tungaaninngaanniit aamma taamatorluinnaq isigigatsigit, taamaattumik uagut qupperneq 13-anni allannguutaalluinnartussamik aaqqiivigineqarnissaa siunertaralugu uani siunnersuuteqarnerput naapertuummat, aamma soorlu Inuit Ataqatigiit sinnerlugit Josef Motzfeldtip aamma taakkua ujartorai.

 

Taava Josef Motzfeldtip oqaasianut tunngatillugu aamma assigiinngitsut paasisakka malillugit takusinnaagakku Naalakkersuisut siunnersuuteqartut allannguutissatut siunnersuutit 89-imut 90-imullu pingajussaaneerneqarnissaanut taasisitsinissaq utaqqineqartussanngortinneqartoq tunngavigalugu naluara partiini ataasiakkaani taanna isummerfigineqarsimanersoq, kisiannili taamaassanngippat siunnersuutigerusussavara unikkallalaassasugut partiit periarfissinniarlugit tassunga tunngassuteqartillugu qanoq isummernissaminnik tunngavilersorluarneqarnerunissaat, tassami uani aalajangiinissami innersuussutinilu toqqammavigalugit ullumikkut, utoqqatserpunga allannguutissatut siunnersuut 92 aamma 89 tassunga tunngatillugu taasisoqarnissaa uani innersuussutigineqarmat, taanna partiinit Kattusseqatigiinnillu soorunami aamma isummerfigineqartariaqartoq.

Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Tulliuppoq Per Berthelsen, naatsumik.

 

Per Berthelsen, Demokratit.

Qaqissamaanngivikkaluarama. Kisianni tassa apeqqutissaqarnera iluatsillugu qaqilaarpunga.

 

Siullermik iluatsillugulu aamma taalaassavakka ilaatigut qisuariaatigineqartut. Atassutip tungaaninngaanniit tupiginngilluinnarpara Jakob Sivertsen aamma Finn Karlsen isummiussimasaminninngaanniit maanna qimarratiginnillutik pinerat, taannami ila ajoraluartumik Atassutikkut ilisarnaatigilernikuuaat.

 

Siumukkunnut atatillugu ajuusaarnartippara inatsisiliami immaqa ukioq manna inatsisiliani pingaarnerpaami upernaami inatsisiliat pingaarnersaanni Siumut tungaaninngaanniit oqaaseqaateqartut oqaatsit marluk atorlugit saqqummiunneqanngimmat, taamaalillunilu aamma uagut oqaaseqartartutta malinnaaniarnera erloqinakujulluni. Taanna isumaqarpunga uparuartariaqartoq uani oqaluuserineqartoq taama pingaartigimmat.

 

Naalakkersuisut siulittaasuata oqalunnera allatut nalilersinnaanngilara, tassamiaasiit oqalunneq, oqalunneq, oqalunneq, ilaatigut oqalulluni tassa inuit utaqqikatammata aalajangiisoqartariaqalersoq. Ila, Naalakkersuisut siulittaasuaninngaanniit taama oqarneq ernumanaallak. Tunngavissat sumilluunniit misissornagit inuit utaqqikatammata aalajangiinissaq uani siunnerfiussappat.

 

Taamatuttaaq aamma tassa iserfiginaveersaaraluarakkit sapaatip akunneri matuma siorna Naalakkersuisunut allagaqarnikuugatta Demokratininngaanniit apeqquteqaateqarluta qassiiliutiginnginniassagatsigit ilaatigut makkua pulaterfigineqartut: Qorlortorsuarmut attuumassuteqartut, nammineq neqinik pilissuugatta avataaninngaanniit neqinik eqqussuinerup pakkersimaarnissaanik attuumassuteqartut. Tassa tamakkorpiaat ilaatigut apeqqutaammata tassani. Taamaattumik uani apeqqutigiinnassavara: Qaqugu Demokratit allaganngorlugu naalakkersuisooqatigiiliornermit isumaqatigiissut pillugu apeqqutiminnut akineqassappat? Sooq taamak sivisutigisumik utaqqisittariaqarpat? Marlummi maannamut akissutitut uanga piareersimatikkakkit, siulleq: Immaqa ingerlatsineq tutsuviginanngimmat sulisut ikilingaarmata akisussanik pissaarutilermat taamatut utaqqisitsisoqartoq, imaluunniit naalakkersuisooqatigiit ukua namminneq isumaqatigiissutimi qanoq imaqarnera sianiginnginnamikku akissutissaaruttut.

 

Maani apeqqutigiinnassavara oqalunneq una aammalu sukkanerusumik aalajangiisinnaaneq pilersinneqarnavianngilaq Naalakkersuisut tungaaninngaanniit siunissamik takorluuineq arlaatigut tusartinneqanngippat. Tamannalu Naalakkersuisut ilaatigut akisussaaffigivaat, tikkuussissallutik suna orninniarnerlugu, taamak ilillutik Inatsisartut oqaloqataallutillu siunnerfissamik pituttuineq ingerlassinnaaniassammassuk. Taamaattumik naatsorsuutigineqarsinnaanngilaq inuit qanorluunniit utaqqikatatsigigaluarpata sukkasuumik aalajangiisoqarsinnaanissaa ilisimanagu siunnerfik sunaanersoq. Taamaattumik neriuppunga ulluni aggersuni tulliuttuni Demokratit saaffiginnissutaat akineqassasoq, taanna aallaavigalugu aatsaat siunnerfeqartumik suleqataasinnaanerput ammaanneqassammat.

Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Eqqaasitsissutigilaassavara tassa aappassaaneerlugu aningaasat tungaatigut aalajangiiffiginiakkat sammigatsigit aammalu isumaqatigiinniarnerit ingerlassapput pingajussaaneerluni taasinerup inernissaata tungaanut. Taanna eqqaamassavarput, taamaattumik isummat mattussorneqaratik oqaloqatigiissutaanerat suli ingerlavoq.

 

Tulliuppoq Per Skaaning, Demokratit.

 

Per Skaaning, Demokraatit oqaaseqartuat.

Uanga Jakob Sivertsen Per Rosing-Petersenilu tusarusukkaluarpara, tassami Demokratit pineqartunut allannguutissatut siunnersuutinut Naalakkersuisut kissaatigisaannut taaseqataarusunnersugut. Tassani uanga innersuussutigiinnarpara oqaaseqaatitsinni oqaratta allanngutissat tamaasa taaseqataaffiginiarlugit isumaliutissiissummi.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Naalakkersuisut siulittaasuat.

 

Hans Enoksen, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut.

Qujanaq. Siullermik Josef Motzfeldt maani apeqqutigimmagu Nuup Kommunea maani tallileriniarnermut qanoq isumaqarnersoq. Nuup Kommunea soqutiginnippoq annertuumik aamma oqaloqataarusuppoq, ippassaq Nuup Kommuneani pulaarpunga, taavalu oqaloqatigiippugut assigiinngitsunik. Kisianni mittarfimmut tunngatillugu taanna oqariartuutaat annertuumik soqutiginnillutik aamma pilersaarusiornissaq aningaasallu eqqarsaatigalugit. Taanna kingusinnerusukkut Naalakkersuisuni uterfiginiarparput. Tassa soqutiginnittoqarpoq, Nuummiinnaanngitsoq aamma kommunet allat Ilulissat Kommuneat aamma nalunngilara ilaatigut Aasiaat Kommuneat taamatut oqariartuuteqartoq. Soqutiginninneq annertoorujussuuvoq kommuneni taakkunani mittarfiit eqqarsaatigalugit.

 

Per Berthelsen oqaaseqarnermini oqaatigisaa apeqqutit taakku qaqugu akiniarnerigut. Ilisimatipparput, inussiarnersumik ilisimatillugu taakku apeqqutaat massakkut toqqaannavissumik tamaasa akisinnaanngikkigut, kisiannili akissutissarput suliarineqartoq. Tassa 70-it sinnerlugit apeqquteqarputit, taakkulu soorunami sukumiisumik itisilerlugillu akineqassappata pitsaasumik akissuteqarnissarput uagut siunnerfigaarput.

 

Uanilu aamma suli misissuineq, misissuinermik nipilimmik oqariartuuteqarnerit paasisinnaanngilara, tassa misissuinerit ilaatigut rapportit amerlasoorpassuit Namminersornerullutik Oqartussani pigineqareersut aammalu ulluni kingullerni oqallittarnerni oqariartuutigineqartartut, misissuinerit naammareerput, timitaliinissarput taanna tikinniartigu. Aamma taanna Naalakkersuisut piumassuseqarfigaat.

Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Per Berthelsen, Demokratit, naatsunnguamik.

 

Per Berthelsen, Demokratit.

Ilarpassuassi nalummassuk oqaatigissavara saaffiginnissutit ukua tamavimmik naalakkersuisooqatigiiliornermut atatillugu isumaqatigiissummut aallaaveqarmata, taakkorpiaallu kisimik tunngaviullutik naatsorsuutigigatsigu isumaqatigiissusiornermi nalilersorneqareersimassasoq suleqatigiissutissat taakkua sunik imaqassanersut.

 

12. februar, inuuinni saaffiginnissuteqarpugut. 6. marts erngertumik akineqarnissatsinnik tuavisaaruteqarnitsigut akissuteqarfigineqarpugut. Maanna 2. april tikipparput, salloqittaavik qaangereerparput. Qallunaat nunaani piumasaqaataavoq allakkatigut saaffiginnissutit 6 søgnedage maximum, tassa ulloq unnuarlu arfinillit annerpaamik piffissaralugit akineqarnissaat. Saaffiginnikkattalu erseqqissarparput ukioq manna aningaasartuutissanut inatsisissamut oqallinnissamut qassiiliorusunnginnatta taakkua akissutit piumallugit.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq oqaaseqarteriarlugu immaqalu aamma Naalakkersuisut siulittaasuat qinnuteqarsoralugu aamma, taakku oqaaseqarteriarlugit taava Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siulittaasuata noqqaassutigisaa malinniarlugu isumaliorpunga, tassa ataatsimiinneq unikkallartissallugu.

 

Augusta Salling, Aningaasarsiornermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Qujanaq. Uani oqallinnerup naajartulernerani isumaqarpunga aningaasanut inatsimmut attuumassuteqanngitsunik annertuumik pulajartuaalersugut, taamaattumik isumaqarpunga naammassiniartariaqalissagipput una oqallinneq, tassami aningaasanut inatsimmi eqqartukkat annertuut maani aamma akissuteqarfigineqarput aammalu malunnarpoq partiit Kattusseqatigiillu ataatsimoorfeqartut pingajussaaneernissaanullu ikaarsaariarnissamut piareertutut isikkoqartoq.

 

Taavalu una erseqqissaassutigeqqissavara aningaasanut inatsisissamut siunnersuut tassa Naalakkersuisuninngaanniit siunissamut qularnaarinninniarluni suliaavoq. Mianerisassat mianeralugit kisiannili aamma ineriartortitsinissamut aningaasaliiffigisariaqartutut pingaartinneqartut aamma tulleriiaarineq tunngavigalugu suliarineqarsimallutik, tamannalu nuannaarutigaarput aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaminnganniit annerpaarpaartaatigut taperserneqarmat taamaalillunilu aamma partiininngaanniit, Kattusseqatigiinninngaanniit aamma ilalerneqarluni.

 

Aningaasaqarnikkut nammineersinnaanerulernissarput tamatta kissaatigaarput, taamaattumillu sukaterinerit ilaatigut aamma oqartarnerattut annernarsinnaagaluartut aamma aqqusaartartariaqarpagut, aqqusaartussaassavagullu aamma. Taamaattumik pingaaruteqartorujussuuvoq sinneqartoorutissat aningaasanut inatsisissami uani siunnersuutigineqartut taakkua annikillilerneqannginnissaat. Taanna naqissuseqqikkusuppara maanngaanniit. Tassa siunissamut eqqanaarsassagutta ukiunut ajornerusinnaasunut aammalu aningaasaqarnikkut nammineersinnaanerulissagutta taava pinngitsoorata aningaasanik inatsisiliornitsinni sinneqartoornissaq isumannaartariaqarparput.

 

Kisianni apeqqutigineqartoq ilanngullugu akilaarusuppara Kattusseqatigiinninnganniit, tassa assigiimmik akeqartitsinermut akitsuutip peerneqarneratigut nunaqarfinnut imaluunniit isorliunerusunut sunniuteqarnerlussinnaanera apeqqutigineqarmat oqaatigissavara assigiimmik akeqartitsinermi akitsuutit peerneqarneratigut akikillissut tamanut atuuttussaavoq. Taamaalilluni nassiussinermi nassiussanut akiliutigineqartartoq Qaanaamut nassiussisoqarpat aamma tassani sunniuteqassaaq akit annikinnerulernerannut. Naalakkersuisuninngaanniillu naatsorsuutigilluinnarparput nassiussat akikillinerat aamma kinguneqassasoq pisisartut soorlu pisiniarfinni pisiassaasa aamma akikinnerulernerannik nunatsinni sumiikkaluartumiluunniit.

 

Taamatut oqaaseqarlunga qujassutigissavara aamma minnerunngitsumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap sukumiisumik suliaqarsimanera, aamma misigisimavugut suleqatigiinnerput ajunngitsoq, aamma neriuppugut siunissami aamma taamatut pitsaasumik suleqatigiinnerput ingerlatissallugu, aammalu taama oqariarlunga soorunami partiit Kattusseqatigiillu aamma aappassaani uani suliarinninnermi inatsisissap aappassaaneerneqarnerani peqataalluarnerannut aamma qujavunga.

Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Naalakkersuisut siulitttaasuat.

 

Hans Enoksen, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut.

Naatsuarannguamik. Demokratinit saqqummiussisumut apeqqutit pillugit. Oqaatigissavara Demokratit politikkissaat naalakkersuisooqatigiit aalajangersugassarinngimmassuk, kisiannili namminneerlutik anguniakkatik maani saqqummiussortussaammatigit. Taakkua apeqqutisi akissuteqarfigissavagut, ajuusaarutigaaralu taama kingusitsigisumik akissuteqarniarnissarput, tassa oqaatigereerparput kingusinaarnerput taanna annertuumik utoqqatsissutigalugu taakkulu pinngitsooratik apeqqutit akineqarumaartut.

Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Per Berthelsen sisamassaa oqaaseqarumalluni qinnuteqarpoq, kisianni immikkorluinnaq aatsaat akuerineqarluni. Taanna aatsaat akuersissutigaara. Pingajussaarpit aatsaat? Taava kukkulluta immaqa oqaatigaarput. Utoqqatserpunga.

 

Per Berthelsen, Demokratit.

Aningaasarsiornermut Naalakkersuisoq oqaaseqarnermini imatut: Aningaasanut attuumassuteqanngitsumut pulajartuaaratta. Tassunga atatillugu Per Berthelsen Demokratit sinnerlugit oqaaseqarnera pillugu taama oqarsimappat taava eqqaasitsissutigeqqissavara saaffiginnissut una aallaaveqarmat qassiiliornaveersaarnissaq anguniarlugu akissuteqarfigineqarnissamik. Tassa oqallisissarpiap uumap aammalu taanna 5. marts, tassa aqaguani akissuteqarfigineqaratta utoqqatserfigineqarluta. 5. marts eqqaasitsissutigaara oqaluttarfimminngaanniit maanngaanniit, pisariaqartillugu akineqarnissarput qassiiliuteqannginniassagatta pisariaqanngitsumik.

 

Gruppernissaq taanna uanga Demokratit tungaaninngaanniit imatut pisariaqartorsuartut isiginngikkaluarparput, tassa taasissutissat piareersarneqareernikuupput, taasissutigineqarnissaat kissaatigigaluarparput, Naalakkersuisullu siulittaasuata ajuusaarluni oqarneranut ajuusaaqataaginnassaanga. 53-liivunga taamanikkut, neriuppunga 54-liitinnanga akineqarumaarlunga.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq. Kisianni tassa Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq oqaaseqareerpat taava ataatsimiinneq unikkallassaaq.

 

Augusta Salling, Aningaasarsiornermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Qujanaq. Tassa isumaqarama Demokratininngaanniit Per Berthelsenip oqaasianut aamma akissuteqartariaqarlunga. Taama oqartariaqarninnut pissutaavoq qimarratiginnittunik maanngaanniit upassussigavit, tassalu Atassutip oqaaseqartua aammalu Finn Karlsen, Naalakkersuisunut ilaasortaq Finn Karlsen upissuppat siusinnerusukkut isummernerminit qimarratiginnittutut. Taanna aningaasanut inatsimmut attuumassuteqanngilaq. Kisianni aningaasanut inatsimmut attuumassuteqartunik oqaaseqarput pissutigalugu paasisatik ersarinnerusut tunngavigalugit isummersimanerigaluartik allanngortittariaqarsimallugu. Taanna pissusissamisoorluinnarpoq. Ukiut pingasut-sisamat matuma siornatigut kommunalbestyrelsemi ilaasortaalluni paasissutissat tunngavigalugit isummersimagaanni Motzfeldtip Tasia piukkunnarnerusoq, kisiannili paasissutissat massakkut pigilikkani tunngavigalugit allatut isummersinnaappat taanna isumaqarpunga upissunneqartariaqanngitsoq aammalu qimarratiginnittutut isummersimanerminik qimarratiginnittutut oqaatiginnittoqartariaqanngitsoq. Aamma taamaappoq Atassutip oqaaseqartua eqqarsaatigalugu. Atassutip oqaaseqartuata Ataatsimiititaliami sulinermini pingaartillugit suliat Atassutip oqaatigerusutai anguniaraluarlugit, kisianni naapinniarsimavaasi pingajussaaneernissami inaavillugu suliarineqarnissaa naatsorsuutigalugu. Taamaattumik isumaqarpunga killilersorniarneqartariaqanngitsut ilaasortavut paasissutissanik annertunerusunik peqalernermikkut isummaminnik allanngortitsisinnaanermik. Qunusaarneqassanngillat qimarratiginnittartuunerarlugit. Taanna uanga akuerisinnaanngilara.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Ataatsimiinneq unitsinnagu oqaatigissavara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani allannguutissatut siunnersuutit katillugit 107-iummata ilanngunneqarput, taakkulu ima agguataagaapput: Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat 93-it nr. 1-miit 83-imut aningaasaliissutinut tunngasut aamma 95-imiit 105-imut oqaasertaliussanut tunngasut. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutai 13-it nr. 84-imiit 94-imut aningaasatigut tunngasut aamma 101-imiit 107-mut oqaasertaliussanut tunngasut. Tassa taakkuupput Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaatai isumaqatigiilluni saqqummiunneqartut. Nr. 101 kontomut pingaarnermut 74.94.02-mut oqaasertaliussassaq: Pisariaqanngitsutut isigalugu Ataatsimiititaliamit itigartitsissutigineqartussatut inassuteqaatigineqartut eqqaassanngikkaanni, tamatuma kinguneraat Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat tamaasa akuersissutigineqaqqullugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaatigimmagit. Allannguutissatut nammineerluni siunnersuutini 13-it akuersissutigineqaqqullugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap soorunami inassuteqaatigai. Naalakkersuisut akissuteqaatiminni oqaatigaat allannguutissatut siunnersuutitut nr. 88, 90-imut aamma 92-imut aammalu kinguneqqaatitut siunnersuummut 89-imut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaatai isumaqatiginngikkitik. Nr. 92-ip 89-illu taasissutigineqarnissaasa inatsisissatut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut kinguartinneqarnissaat kissaatigigitsik Naalakkersuisut oqaatigaat. Taannalu aamma oqaaseqarfigineqarpoq erseqqissumik Atassumminngaanniit aammalu paasivara aamma taamatut Siumup aamma taamatut aalajangiiffigineqarnissaa maannakkut kissaatigigaa imaalillugu pingajussaaneerneqarnerani tamanit taasissutigineqarnissaa kissaatigalugu.

 

Taamaattumik taakku taasitinnata erseqqissaatigaakka. Ataatsimiinneq unikkallarpoq. Minutsit qulit. 

 

 

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Taavalu ingerlaqqitsinnata apeqqutigissavara oqaasissaqartoqarnersoq?

Jørgen Wæver Johansen, Siumut.

 

Jørgen Wæver Johansen, Siumut.

Siumut Atassutillu inatsisartuni ilaasortaatitaasa isumaqatigiissutigaat allannguutissatut siunnersuut 88 aamma allannguutissatut siunnersuut 90, kiisalu allannguutissatut siunnersuutit 92 aamma 89-i, taakku tamarmik 2003-mut aningaasaqarnermut inatsisissatut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut inaarutaasumik aalajangiiffigineqarnissaat kinguartinneqassasut siunnersuutigissallugu.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Tulliuppoq Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Inuit Ataqatigiit aalajangiusimavaat allannguutissatut siunnersuut 88, tassalu tassani taavalu allannguutissatut siunnersuut 90 taakku ullumikkut taasissutigineqassasut, tassalu NCP-mut tunngasoq taavalu aamma kollegieliornissanut taavalu aamma sulisunut inissialiornissamut tunngasut massakkut taasissutigineqassasut.

 

Ataatsimiinnerullu uninngitsiarnerani oqareernitsitut 92 aamma 89 kinguartinneqaraluarpata, uagutsinnut taanna aporfiunngilaq, naak inatsisartuni ataatsimiititalimi inassuteqaaterput aalajangiusimagaluaripput.

 

Nalunngilarput pingajussaaneerinninnermi avataaninngaanniit aningaasalersuinissaq aalajangiusimaneqartussatut uagut siunnerfigigatsigu. Tassa imaappoq aningaasanut inatsimmittussaanngimmat, sanaartornermi inatsisiliortariaqassaagut pingajussaaneerinninnermilu taanna naammassineqarsinnaanngimmat, isumarput allanngortinngikkaluarlugu taasissutiginissaa pingajussaaneerneqarnissaanut taakkua marluk kinguartinneqarnissaa aporfissaqartinngilarput.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Per Skaaning, Demokraatit.

 

Per Skaaning, Demokraatit oqaaseqartuat.

Qujanaq.

Demokraatit tungaaninngaanniit aalajangiusimavarput aningaasanut inatsisissatut ataatsimiititaliaa innersuussutaa naapertorlugu taasiinnassasugut.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.

Allanik oqaaseqarumasoqarpa?

 

Naamik.

 

Taava tassa siunnersuutit Josefimit allaganngorlugit tigunngikkaluarlugit, taakkua nalunaarutigineqartut paasivakka allannguutissat 92 aamma 89, uani kinguartinneqarnissaat akerlerineqanngitsoq.

 

Kisiannili taasissutigineqarnissaat 88 aamma 90-ip taakkua aalajangiusimaneqarput.

Taavalu tassunga illuatungiliullugu Siumup Atassutillu taakkua siunnersuutigaat, 88, 90, 92 aamma 89 taakku tamarmik ilaasortaasunit aalajangiiffigineqarnissaat kinguartinneqassasut pingajussaaneerneqarnissaanut.

Taakkua siunnersuutit taasissutigissavagut oqaaseqartoqarumanngippat.

 

Taava aamma Per Skaaningip aamma siunnersuutigisaa kingulleq utoqqatserpunga, tassa taassumap paasivara tamaasa uani saqqummiussat tamakkiisumik taakkua taasissutigineqarnissat siunnersuutigigaa. Taakku uterfigiumaarpagut.

 

Siullermik taasissutigissavagut maani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allannguutissanut siunnersuutinut nr. 1-imiit 83-imut tassa inassuteqaatai isumaqatigiilluni. Taavalu nr. 95-imiit 101-imut, taava nr. 84-imiit 87, taavalu aamma 91-imut aamma 106-imiit 107-imut, taakkua inassuteqaatitai isumaqatigiilluni oqaaseqarfigineqartut aammalu inimi maani oqaaseqartunit tamanit akuersaarneqartutut nipeqarmata taakku siulliullugit taasissutigissavagut.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiitialiap inassuteqaataanut aatsaannguaq taagukkannut isumaqataasut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

31-t

 

Akerliusoqarpa?

 

Naamik.

 

Taasinngitsoortoqarpa?

 

Naamik.

 

Taava maannakkut taasissutigissavarput allannguutissatut siunnersuutit immikkut taasissutigeqquneqartut, tassa Per Skaaningip taasissutigeqquai siunnersuutit ukua, tamaasa siunnersuutigineqarnerisut ilillugit inerlugit taasissutigineqassasut. Taanna taasissutigissavarput.

 

Per Skaaningip siunnersuutaanut isumaqataasut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

6-it

 

Akerliusut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

17.

 

Taaseqataanngitsut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

8

 

Taavalu Inuit Ataqatigiit siunnersuutaat allannguutissaq siunnersuut aamma 88 taasissutigineqassasoq. Tassalu 88-imut tunngatinneqarput taakku kalaallit aviisiinut aammalu NCP-nut akitsuutit. Taakkua immikkut taasissutigineqarnissaat maannakkut siunnersuutigineqarpoq.

 

88-ip taama siunnersuutigineqarneratut isikkoqarluni akuerineqarnissaanut isumaqataasut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

9

 

Akerliusut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

17.

 

taaseqataanngitsut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

5 taaseqataanngillat.

 

Taamaalilluni taanna allannguutissaq taamaalilluni itigartinneqarallarpoq.

 

Taava aamma 90 aamma taamatut Inuit Ataqatigiit siunnersuutigaat, siunnersuutigineqarsimanermisut taasissutigineqarnissaa nr. 90-p siunnersuutigineqarsimanermisut isikkoqarluni akuersissutigineqarnissaanut isumaqataasut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

9

 

Tamatumunnga akerliusut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

17.

 

Taaseqataanngitsut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

5 taaseqataanngillat.

 

Taava itigartinneqareeraluartut allannguutissatut siunnersuut kingulleq Siumut Atassutillu inatsisartuni ilaasortaatitaasa isumaqatigiissutigisaat, tassa isumaqatigiinniarnerit suli ingerlapput, allannguutissatut siunnersuut 88 aamma allannguutissatut siunnersuut 90, kiisalu allannguutissatut siunnersuut 92 aamma 89 taakku tamarmik 2003-mut aningaasaqarnermut inatsisissap siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut inaarutaasumik aalajangiiffigineqarnissaat kinguartinneqassasut siunnersuutigineqarpoq.

 

Tamatumunnga isumaqataasut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

17.

 

Akerliusut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

6-it akerliupput.

 

Taaseqataanngitsut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

 

8 taaseqataanngillat.

 

Taamaalilluni allannguutissatut siunnersuutit taakku taaneqartut 88, 90, 92, 89-ilu inaarlugit siunnersuutigineqartussanngorput pingajussaaneerneqarneranni.

 

Taavalu maannakkut naggataarutaasumik siunnersuutigissavara pingajussaaneerinissaq sioqqullugu siunnersuut maanna ilusimisut iluseqartillugu taavalu allannguutissatut siunnersuutigineqartut inaarsarneqartussat ilanngullugit, ataatsimiitialimi suliareqqitassanngorlugu ingerlatinneqassasoq.

 

Taamaalilluni ataatsimiinneq aamma naavoq.