Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 26-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Ullut ataatsimiiffiusut aappaat, pingasunngorneq 5. marts 2003, nal. 15:05

 

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 26

                         

 

Meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunner­suut.

(Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq)

(Siullermeernera)

 

Ruth Heilmann, Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Isumaginninnermut ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaani 1997-meersumi inassuteqaatit ilaatigullu meeqqanut inuusuttunullu tunngasut pillugit Inatsisartuni oqallinnerit aalajangiinerillu tunngavigalugit meeqqanit inuusuttunillu ikiorsiisaneq pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut Naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiutissavara.

 

Ukiakkut katersuunnermi siunnersuut saqqummiunneqarpoq naammassineqaranili. Tamanna periarfissaq atorlugu Naalakkersuisut siunnersuut misissoqqippaat ilaqutariinni inuussutissarsiutigalugu paarsisartuni inissiinermut tunngasuni ilaqutariinni paarsinermi atorfinitsitaanermilu kiisalu ilaqutariit nalinginnaasumik paarsisartut ilaqutariilu inuussutissarsiutigalugu paarsisartut isumannaatsumik pikkorissartinneqartarnissaannut akisussaaffiit pillugit nassuiaatini erserissaasoqarluni.

 

Aalajangersakkat maanna atuuttut nutarternerisa aammalu suliassaqarfimmi suliniutit nutaat pillugit aalajangersakkatigut siunertarineqarpoq meeqqanik inuussutunillu ikiorsiinissamut periarfissat pitsaanerulernissaat. Pisariaqartitsineq aallaavigalugu ikiorsiinissaq meeqaanik inuusuttunillu ikiorsiinermi tunngavigineqalissaaq maannamut tunngavigineqartartoq ilaqutariit ataatsimut pisariaqartitaat kisimik isiginiarneqarunnaassallutik.

 

Taamaattumik peqqussutissatut siunnersuummi meeqqap tunngaviusumik pisariaqartitai peqqussummi qitiutinneqarput.

 

Kinguneriligassaa tassaavoq ilaqutariinni meerartalinni inooqataanermi atugarisamikkut ajornartorsiuteqartuni siusissukkut iliuuseqartoqartartussanngormat.

 

Siusissukkut iliuuseqarnermi ajornartorsiutit meeqqamut inuussuttumulluunnit annertusivallaannginnissaat periarfissinneqassaaq. Aammalu ajornartorsiutit meeqqap ineriartoqqinnissaanut ajoqusiisumik atornarnerulinnginnissaat periarfissinneqassalluni.

 

Siusissukkut akuliunneq pinngitsooranilu iliuusissanik pilersaarusiortarnerit ilaqutariinni meerartalinni ajornartorsiutit annertusiartuinnarnissasannik pitsaaliueqataassapput. Peqatigisaanillu assersuutigalugu meeqqamik katsorsaanissaq siunertaralugu inissiinissamik pisariaqartitsinerit annikillisissallugit.

 

Peqqussutissatut siunnersuummi immikkoortut nutaat pingaarnerit tassaapput iliuussissanik pilersaarutit kommunini ilaqutariinni inuussutissarsiutigalugu paarsisartoqalernissaa kiisalu kommunit ulloq unnuarlu paaqqinniffinnik pilersitsisinnaaneri pillugit aalajangersakkat.

 

Angerlarsimaffimmi suliniutinut iliuussissatut pilersaarutivut siunertaq erseqqissarlugu inissiinertigut aamma inissiinerup unitsinneqareernerani malinnaanikkut meeqqap inuusuttulluunniit siunissaa isumagineqassaaq. Meeraq qiutinneqassaaq meeqqamullu atugassaritinneqartut meeqqat paaqqutarineqarnissaminut ineriartoqqinnissaminullu tunngaviusumik pisariaqartitai meeqqallu nalinginnaasumik inuuneqarnissamik pisinnaatitaaffia

Isumagineqassapput.

 

Ilaqutariit inuussutissarsiutigalugu paarsisartut pillugit aalajangersakkat ilaatigut kinguneqassapput nunatsinni inissiinissamut periarfissat amerlinerannut. Peqqussutissatut siunnersuutip kalaallisoortaani oqaatsit taaguutillu nutaartaqarput.

 

Oqaatsit taaguutillu taakku meeqqanik inuusuttunillu ikiorsissarneq pillugu inatsimmi aalajangersagaapput nutaat oqaasertaanulluunniit allannguutaallutik. Peqqussutissatut siunnersuutinni oqaatsit taaguutillu nutaat tassaapput. Inuttut siunnnersorti suliuuteqreernermi malinnaaneq. Ilaqutariit inuussutissarsiutigalugu paarsisartut aammalu ilaqutariit nalinginnaasumik paarsisartut.

 

Taguutit nutaat oqaasiliortunit akuerisaapput. Siunnersuut pisortaqarfinnut aalajangersimasunut suliassaqarfinnut suliamut atatillugu kattuffinnut KANUKOKA-mullu tusarniaassutigigineqarsimavoq. Tusarniaanermi akissuni oqaaseqaatit pisariaqarfiisigut siunnersuummut ilanngunneqarput.

 

Peqqussutissatut siunnersuut kommunini inissianik ingerlatsisut ilinniagaqarsimasuunissannik piukkunnarsagaannissaanullu piumasaqaatip annertunerulerneranik kinguneqassaaq. Suliniutit nutaat kommuninut Naalakkersuisunullu allaffissornikkut annertunerusumik annikinnerusumilluunniit suliaqarnerulernermik aamma kinguneqassapput.

 

Suliassaqarfiit nutaat allannguuteqartulluunniit aningaasartuuteqarfiunerulernissaat tassaapput inuttut siunnersorti oqilisaassineq efterskolemiinneq, ilaqutariit inuussutissarsiutigalugu paarsisarut ilaqutariinni paasisartunik inissiinerup nalaani pilersuinermut aningaasartuutit kiisalu ilaqutariinnik paarsisartunik aamma ilaqutariit paarsisartut suliassanik ingerlatsisarfiisa pikkorissartinneqarneri.

 

Peqqussutissatut siunnersuuteqarnermi aningaasartuutaanerulersussat katillugit ukiumoortunngorlugit 18,3 million kr-nik annertussuseqartussatut naatsorsorneqarput. Taakkunannga annertunerpaa 15,9 million kr-nik amerlassusillit kommuninit aningasartuutaassallutik.

 

Taamaattumik meeqqanut inuusuttunullu peqqussutissatut siunnersuut tunngavigalugu 2003-mut kommuninut ataatsimoortumik tapiissutit 5,9 million kr-ninik immikkut qaffanneqarsimapput.

 

Peqqussutip januarip aallaqqaataani 2003 atuutilernissaa pilersaarutaasimgaluarpoq Naalakkersuisunngortulli siunnersuutigaat peqqussut julip aallaqqaataani 2003 atuutilissasoq. Taamaattumik meeqqanut inuusuttunullu suliassaqarfimmut tunngatillugu kommuninut ataatsimoortumik tapiissutit pillugit isumaqatigiissut isumaqatigiinniutigineqaqqissaaq.

 

Peqqussutissatut siunnersuut julip aallaqqaataani 2003 atuutilerfissaa sioqqullugu kommuninut sulianik ingerlatsisunut pikkorissaatigineqarnissa pilersaarutigineqarportaaq. Naalakkersuisut taamatut oqaaseqarlutik siunnersuut Inatsisartunut oqaluuserisassanngortippaat. Qujanaq.

 

Per Rosing Petersen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, sinniisussap aappaat, Siumut.

Ilaqutariinnermut peqqissutsimullu Naalakkersuisumut Ruth Heilmannimut qujanaq. Taava partiit oqaaseqartui tullinnguupput. Siulliulluni oqaaseqassaaq Doris Jakobsen Siumut sinnerlugu. Takanna.

 

Doris Jakobsen, Siumup oqaaseqartua.

Qujanaq. Siumup anguniarpaa meeqqat inuussuttullu tamarmik pitsaasumik peroriartornissaannut ineriartornissaannullu pitsaanerpaamik periarfissaqarnissaat. Ilaqutariit pitsaanerpaamik tunngavissinneqarnissaat meeqqat inuunerminni aallartilluarsinnaaqqullugit.

 

Meeqqat pisariaqartitaat ilaatigut isumagineqartariaqarput ilaqutariinnut politikkeqarluni meeqqat ineriartornerannut angajoqqaat piffissaqartillugit akisussaaffimmillu tigumminiarnissaannut periarfissillugit.

 

Meeqqat ataasiakkarlutik pisinnaatitaaffigaat sapinngisamik angajoqqatik tamaasa najussallugit. Angajoqqaat tassaapput meeqqamut akisussaaffimmik tigummiartussat.

 

Meeqqat peroriartornerat toqqissisimanartumik atugassaqarfiusariaqarpoq. Meeraq kingusinnerusukkut inersimasunngornissamut piareersarfiinnaanngilaq imminili naleqarluni.

 

Misigisaqarluarluni eqeersagaalluni toqqissisimallunilu meeraasimaneq inuup ineriartorneranut tunngaviuvoq pingaarluinnartoq. Taamatut siunertaqartumik angajoqqaarpaasuit ullumikkut qitornaminnut asasaminnut perorsaaniarnerat ingerlanneqartoq Siumumi nalunnginnatsigu nuannaarutigisaqaarput. Siunissamillu qaamanerulersitsisutut isumallualersitsisoq qujassuteqarfigilluinnarparput.

 

Ilaqarpugulli taamatut ingerlatsinissaminnut nukissaalatsisunik arlaatigut ajornartorsiutearnermik peqquteqartinneqartumik ilaqutariinni ajornartorsiuteqalersartunik. Taamaattut ikiorsernissaannut annertunerusumik siusinnerusukkullu periarfissaqalernissaq nikissaqarnerulernissarlu tamatta pisariaqartilluinnarparput.

 

Qanortoq suliniarneq tamanna pingaarluinnartoq nakussatsinneqarli manna inatsisissaq aqqutigalugu.

 

1997-p kingorna arlaqartut aamma meeqqat inuusuttuaqqallu ajornartorsiutaannik aaqqiissuteqartitsiniarluni siunnersuuteqartarput. Ilaallu oqaluuserineqarlutillu Naalakkersuisunut isummersuutinik suliareqqusanillu malitseqartinneqartarput. Siumumili minnertaassanngeqaagut tassuunakkut siunnersuuteqartarlutalu takisuunik pingaarutilinnillu oqariartuuteqartaratta.

 

Ukioq 2000 meeqqat ukiuattut ingerlanneqarpoq suliniutaasullu meeqqanut nuannersinnaasut illoqarfinni nunaqarfinnilu ingerlanneqarput. Isumasioqatigiinnerit annertuut malitsigisaannillu ajornartorsiutinik qulaajaanerit pikkorissaanerit kommunini KANUKOKAmi Namminersornerullutik Oqartussallu peqatigiillutik aaqqissugaannik annertuumik aamma ingerlatsisoqartarluni.

 

Taamaattumik aamma Siumumiit isumalluarfigaarput ukiuni tulliuttuni ilaqutariit ukiuattut taallugu tamanut nuannaarutaasumik ingerlatsisoqarnissaa piviusunngortinneqassasoq. Suliniaqatigiiffiit meeqqanik inuusuttuaqqanillu suliaqartut peqatigiiffiit kattuffiillu suleqatigilluinnarlugit.

 

Ilanngullugu maluginiaqquneqassaaq meeqqat inuusuttullu siunnersuisoqatigiiffiat SORLAK piffisami kingullermi meeqqat ajornartorsiutaat pillugit inuiaqatigiinnut ersarissumik silami isiginnaartitsinerit atorlugit oqariartuuteqartarmat. Tamannalu inuiaqatigiinni aalassassimaarutaasoq maluginiagassaavoq.

 

Ukiuni kingullerni meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasaqarfik pilersinneqarnikuuvoq sulilu inerisarneqarluni. Suliniutip siunertaraa uppernarsaatissanik katersivimmik pilersitsinissaq ineriartortitsinissaq.

 

Nunatsinni meeqqat inuusuttullu atugarisaat pillugit ilisimasat pioreersut tassunga katersorneqassallutik aaqqissuunneqqassallutillu.

 

Paasissutissat katersorneqassapput meeraq aallaavigalugu assersuutigalugu pissutsit ilaqutariinnermut tunngasut peqqissutsimut atuarnermut ineqanermullu tunngasut. Aammattaaq tassani pissarsiarineqarsinnaallutik apeqqutit soqutiginarluinnartut imminortarnermut sumiginnagaanermut meeqqanik kinguaassiuutitigut atornerluisarnermut allanullu tunngassuteqartut.

 

Meeqqat inuussuttuaqqallu pillugit allat suliniutaat aamma pissarsiarineqarsinnaapput. Ukioq manna Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinnerini saqqummiineqassaaq. Ukiaaneranilu naatsorsuutigineqarpoq meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasaqarfik ataavartumik ingerlanneqalissasoq.

 

Suliniutit taamaattut immersorneqaatigisarsimagatsigit peqatigisartakkagut isummanik tunniussaqartarnerat matumuuna Siumumit qujassutigissavagut aammalu minnerunngitsumik immikkut ilisimasaqartunik perorsaasunik psykologinillu imaannaanngitsunik suliaqartunik isummat misilittagaasullu uagutsinnut apuussorneqartarnerat pillugit ilisimasatsinnut pisuunnguallaatigisarsimasavut sulinitsinnilu nakussassaatigisarlugit.

 

Siumumi soqutigilluinnarlugu aamma pilersitseqataaffigaarput Inatsisartuni isumaginninnermut iluarsaaqqinnermi atatsimiititaliarsuarmik kingullermik 1995-97-mut suliaqarneq. Taamanikkut suliaqartuni pingaarutillit ilaattut meeqqat inuusuttullu atugarisaannut tunngasut annertuumik soqutigineqarluarlutik sammineqarnerat Siumumit peqataaffigilluarsimavarput.

 

Taamaattumik isumaliutississuummi Inatsisartut suliassaanni kaammattorneqarnerat akisussaaqataaffigaarput naammassisaqarfiginiassallugulu piareersimajuarpugut.

 

Ataatsimiititaliarsuup ukiuni marluinnarni suliaasa annertuujusup saqqummiunneqaneranit ukiut tallimat qaangiuttut kingumut qiviaraanni assigiinngitsorpassuartigut meeqqat inuussuttuaqqallu atugarisaannut tunngasunik annertuumik qulaajaaffigineqarsimanerat tamatta qularnanngitsumik maluginiarsimassavaput.

 

Aap ilisimasaqarnerulersimavugut meeqqat inuusuttuaqqallu atugarisaannut pisariaqartitaannullu tunngasunik. Inatsisartutigoortumik Naalakkersuinikkut kommuninilu kaammattuutaasut ilaat naammassisaqarfiginiarneqartarsimapput aningaasaqarneq soorunami aallaavigalugu annertussusilerneqartartunik.

 

Ilami suliassat amerlaqisut siunertaqarluartullu ajoraluartumik aningaasassaqartinneqartanngillat. Siumumi suliniutaasuni ersarinnerpaatut pingaarnersiuinermi aallaqqaammut pinaveersaartitsineq salliutinneqarsimavoq.

 

Kommunini pinaveersaartitsinemik siunnersortimik pilersitsisoqarpoq, Paarisalu pilerseqqinneqarluni imigassamik ajornartorsiuteqartunut qaqiffimmi katsorsartinnissamut periarfissaqalersimavoq.

 

Ilaqutariinnut siunnersuineq arlalitsigut kommunini minnerunngitsumik annerusumilluunniit angusaqarfiusarsimavoq. Ilami allanik taasaqartoqarsinnaavoq. Ingerlaqqittariaqarpugulluu 2001-mi Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneranni tamatta eqqaamajunnarsivarput meeqqat inuusuttullu pillugit nassuiaat 2001 meeraq pingaarnerutillugu Naalakkersuisunit saqqummiunneqarmat Siumumit oqaaserisatut imartuut annertuullu amerlasuut eqaamasaqarfigisimassagaat naatsorsuutigaarput.

 

Siumumi maluginiarparput nuannaarutigalugulu taamanikkut saqqummiutagut amerlanerpaartaat malillugit manna inatsisissaq pingaaruteqangaartoq meeqqat inuusuttullu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaattut siunnersuut Naalakkersuisunit saqqummiunneqarmat Siumumiit iluarisimaarparput eqaatsumik inatsisissaq suliaasoq pitsaasutut isumaqarfigaarput.

 

Pisariaqartitsineq aallaavigalugu ikiorsiisarnissaq ikiorsiinissaq meeqqanik inuusuttunillu immikkut isiginnittumik ikiorsiissarnermi tunngavigineqalissaaq maannamut tunngaavigineqartoq. Ilaqutariit ataatsimut pisariaqartitai kisimik isiginiarneqarunnaarlutik meeqqat pisariaqartitavii peqqussummi ilaatigut saamineqarput.

 

Ajornartorsiuteqartunut siusinnerusukkut akuliunneq aamma pinngitsoorani iliuusissanik pilersaarusiornissaq ilaqutariinni meerartalinni ajornartorsiutit annertusiartuinnarnissaannik pitsaaliueqataassaaq. Taamaalilluni meeqqat inuusuttulluunniit siunissaa  isumaginiartussanngorlugu taamalu kingunerissallugu angerlarsimaffiup avataanut inissiisarnerit annikillisarneqarnissaat.

 

Taamatuttaaq inissinneqareersut aamma eqqarsaatigalugit angerlarsimaffimminnut uternissaannik siunertaqartumik pilersaarusiornerit sakkortunerusumik suliniuteqarfigineqarnissaannik malittarisassiinerit aallunneqalerumaartut nutaamik inatsimmi allannguutaasoq anguniakkamut suliniarnermut eqqaannerulersitsiumaartoq.

 

Siumumiittaaq maluginiarparput maannamut paaqqinniffiit piusut Namminersornerullutik Oqartussanit pilersinneqarsimasuullutillu ingerlanneqartuunerat. Siunissamik kommunit paaqqinniffinnik kommunimit ataatsimit arlaannilluunniit pigineqartutut pilersitsinissaannik periarfissinneqartut.

 

Aammalu oqaatigineqarluni Inatsisartut paaqqinnittarfiit sananerini ingerlatsinerinullu aningaasartuutinik tapiissuteqarsinnaanerinut periarfissaq peqqussummut atuuttumut naapertorlugu allanngortitsisoqannginneragaasoq.

 

Taamatut nassuiaammi atuarneqarsinnaasut itinerusumik paasisaqarfigeqqissaanissaat ingerlatsinermillu akisussaaffiullu sumerpiaq inissisimanissaa pillugu erseqqissumik oqaatigineqarnissaat Siumumiit pingaartikkatsigu piumasarissavarput inatsisissaq ataatsimiititaliami nalilersuiffigineqarnissaa pisariaqartoq. Aammalu susassaqartut tamaasa attuumassuteqartut suliaqartussat angajoqqaarsiat angajoqqaajusut peqatigalugit pikkorissarnermik malitseqarnissaa pinngitsoorneqarsinnaanngitsutut Siumumit isumaqarfigaarput.

 

Taamatut oqaaseqarluta saqqummiussaq angisooq qujassutigaarput isumaginninnermilu ataatsimiititaliami aappassaaneerneqartinnagu nalilersorneqarnissaa piumasaraarput.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermik aqutsisoq, sinniisussap pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Tullinnguuppoq Inuit Ataqatigiinniit Asii Chemnitz Narup.

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Inuit imminut napatittut imminnut oqartussaaffigisut imminnullu akisussaaffeqaqatigiillutik inooqatigiittut tassaapput Inuit Ataqatigiit anguniagaasa pingaarnerit ilaat. Isumaginninnermut politikkerput aamma taakkunannga aallaaveqarpoq.

 

Nunarput meeraaffigalugu nuannersuussaaq meeqqanut tamanut. Meeraq inuunermut tikilluaqqusaasutut misigisimatinneqassaaq asaneqarluni ataqqineqarluni innimigineqarlunilu pisinnaatitaaffeqarluni peroriartussaaq.

 

Aamma meeraq paarilluarneqarnissamik ineriartornissamik ilinniartitaanissamillu pisinnaatitaaffeqarluni peroriartussaaq. Inuiaqatigiittut ingerlaatsip allanngorarnerat malitsigisaanik ilaqutariit inissisimanerat suliassaallu annertuumik sunnerneqarput. Taamaalillunilu ilaqutariit iluminni namminneq akisussaaffigalugit isumagisarsimasaasa inuiaqatigiinnit isumagisassanngortinneqarlutik.

 

Tunisassiornikkut aningaasarsiornikkullu pissutsit allanngorarnerisa arnat suliffeqarfinni atorfissaqartinneqarnerat annertusisippaat tamannalu arnarpassuarnit ilassilluarneqarpoq.

 

Imaaginanngitsoq suliffeqarnikkut aningaasarsiorneq imminut napatinnissamut taamaalillunilu inuusuttut kiffaanngissuseqarnissamut aqqutissiuussisuummat aammali inoqutigiit aningaasatigut imminnut napatissinnaassappata arnap suliffeqarnissaa ilaqutariinni amerlasuuni pisariaqartinneqarmat.

 

Inersimasut angerlarsimaffiup avataani suliffeqalernerat ilaqutariittut inooqatigiinneq sunnerpaa ilinniartitsineq perorsaanerlu tassaajunnaarlutik ilaqutariit kisimiillutik akisussaaffigalugit susasssaqarfii. Immikkulli ilinniarsimasunut suliassiissutigineqarlutik isumagisassanngortinneqarput.

 

Soorlu meeqqanik perorsaaneq atuartitsineq ilinniartitsineq       ilaalu ilanngullugit.

 

Allatut oqaatigalugu meeqqat inuunerat imaluunniit meeraaneq taamaalilluni toqqaannartumik ilaqutariit ulluinnarni inuunerannut tamakkiisumik akuujunnaarpoq immikkulli inissisimalersutut oqaatigineqarsinnaalluni.

 

Ilaqutariit sanngisuut kinaassuseqarluartullu inuiaqatigiinni allanngoriartortuni patajaallisaaqataasssapput. Angajoqaat qitornaminnit pilersuisussaatitaanerat isumginnittussaatitaanerallu Inuit Ataqatigiinni ataqqivarput. Isumaqarpugullu angajoqqaatut akisussaaffiup pitsaasumik naammassineqarsinnaanissaa inuiaqatigiit eqqanaarniartussaagaat.

 

Inuuniarnikkullu atukkamikkut artukkerneqarnertik peqqutigalugu angajoqqaaqarpoq meeqqamik pisariaqartitaannik naammaginartumik tunniussaqarsinnaanngitsunik. Meeqqamilu soqutigisaannik tamakkiisumik illersuisinnaanngitsunik piumassuserinngisaminnik.

 

Tamanna nassuerutigalugu akisussaaqatigiinnermi nammaqatigiinnermillu anersaaqarluta angajoqqaat tamarmik angajoqqaajulluarsinnaanissaannut inuiaqatigiit periarfissiissapput tassa Inuit Ataqatigiit taamak isumaqarpugut.

 

Tassami ullutsinni meeraqarpoq angajoqqaaminnit toqqissisimasumik peroriartornissaminnut isumagineqarluarnissaminnullu periarfissalutsitaasunik. Inuit Ataqatigiinni taakku ikorfartornissaannut tapersersornissaannut ikiorsernissaannullu inuiaqatigiit angisuumik pisussaaffeqartut isumaqarpugut.

 

Piffissanngorporlu ikiorsiissutit qanoq ittuunissaannut suullu tunngavigalugit neqeroorutigineqartarnissaannut nutaamik peqqussusiornikkut malittarisassaliornissaq.

 

Taamaattumik nuannaarutigaarput Naalakkersuisut meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuutertik ullumikkut saqqummiummassuk.

 

Peqqussutissatut siunnersuut qilaanarisimaqaarput ilami Inatsisartuni inuiaqatigiinnilumi oqallinnerit annertuut ukiuni qaangiuttuni ingerlanneqarsimapput. Nutaamillu peqqussusiornissamik malitseqartitsinissaq erininarsilluinnarpoq.

 

Siunnersuut ataatsimut isigalugu nalilissagutsigu Inuit Ataqatigiit tungaaniit oqarusuppugut iluarisimaakkatsinnit imaqarpoq akuersissutiginnginneranilu misissoqqissaarneqartariaqartunik imaqarpoq. Taamatuttaaq amigaataasorisatsinnik ilassutissanik saqqummiussiumaarpugut.

 

Meeqqat atugarisaat pillugit oqallinnerit qassiit Inatsisartuni ukiuni siuliini ingerlanneqarput. Peqqussutissatullu siunnersuutip misissornerani Inuit Ataqatigiinni nuannaarutigeqisatsinni malugaarput oqallittarnerni isummat saqqummiuttarsimasavut annertuumik tusaaniarneqarsimallutik siunnersuummi ilanngunneqarsimammata.

 

Peqqussutissatut siunnersuummi erseqqissarneqarpoq kikkut ikiorserneqartussat pineqarnersut. Iluaraarpullu naartuut innarluutillit meeqqallu allat peqqissumik ineriartornissaminnut ulorianartorsiortinneqartut ilanngunneqarsimammata.

 

Kiisalu 18-leereeraluartut pisariaqatitsinerat naapertorlugu ikiorserneqaannarnissamik neqeroorfigineqarsinnaanerat meeqqat inunngornermut allagartaa aalajangiisuunani meeqqalli pisinnaasaa pisariaqartitaalu aallaavigineqalissammata eqaallisaataaneruvoq isumaqarluartoq.

 

Meeqqap isumaata tusarniarneqatarnissaanut malittarisassat meeqqap pisinnaatitaaffiinik illersuinertut isigalugit isumaqatigaaguttaaq peqqussutip tunngavii tamakkiisumik tunuliaqutserniarlugit nalunaarutigeriissavarput. Taakkualu oqaaseqarfigitsiassavakk. Tassa meeqqap pisariaqartitai siunissami tunngavigalugit ikiorsiisoqartarnissaa paatsoorneqarsinnaanngitsumik naqissuserneqarpoq.

 

Tamatuma kingunerissavaa maannamut ikiorsiisarnermi tunngaviusup allanngortinneqarluinnarnera. Isumaqarpormi angajoqqaat angajoqqaatut pisinnaatitaaffii salliutinneqassanngitsut meeqqalli pisariaqartitai pingaarnerutillugit sullissinerit ingerlanneqartalissasut.

 

Siusissukkut imaluunniit pilertortumik qisuariartarnissamik pisortat pisussaaffeqalernissaat aamma tunngaviuvoq erseqqissoq.

 

Ikiorsiissutaasinnaasunik neqerooruteqartarnissaq pisariaqanngitsumik kinguarsarneqartuarunnaarnissaa neriuuteqarfigalugu ilalerparput. Minnerunngitsumik nuannaarutigaarput kissaateqarsimanitsituut peqqussummi naartuut ilanngullugit susassaqarfigineqalissammata.

 

Taamaaliornikkummi pinaveersaartitsinermi isuma tassani pingaartinneqartoq takusinnaagatsigu. Susassaqartut assigiinngitsut meeqqanik inuusuttunillu sullissisut qanimut ataatsimullu siunnerfeqarlutik suleqatigiinnissaat qulakkeerniarneqarpoq aamma siunnersuummi.

 

Pisariaqarluinnartutut isumaqarfigaarput nukiit ilisimasat annertuut aaqqissuulluakkamik suleqatigiissinnissaat. Sulisut kaammattoqatigiinnissaannut pingaaruteqaannarani sullissinerup ataqatigiissaakkamik ingerlanneqarnerunissaanut aqqutissiuussissoq isumaqarpugut.

 

Inuit Ataqatigiinni pingaartipparput inuit akornanni susassareqatigiittutut akisussaaffeqaqatigiittutullu nunaqqatigiittut inooqatigiinnissap kaammattorluarnissaa tunngavissinnissaalu.

 

Taamatuttaaq ilaqutariinni ikioqatigiinnerup sapanginnaveersaarnissaa. Peqqussutissallu tunngaviisa ilagissagaat kissaatigivarput. Siunnersuutillu aappassaaneerneqannginnerani ilaqutariinnermut peqqissutsimullu ataatsimiititaliami nalilersoqqussavarput paragraf 7, immikkoortoq 2-mi oqaasertaliunneqartut aqqutigalugit tamanna naammaginartumik qulakkeerneqarsimanersoq.

 

Naalagaaffiit peqatigiit meeqqat pisinnaatitaaffii pillugit isumaqatigiissutaata peqqussummi ersialaartinniarneqarnera Inuit Ataqatigiinni iluarisimaarparput. Atsioqatigiiffigisimasap malitsinniarnissaanut iluaqutaasussatut isumaqaratta. Taamaattoq anguniartariaqarsorivarput nunatta nammineq toqqaannartumik FN-mut nalunaaruteqartarlernissaa.

 

Taamatuttaaq kissaatigissavarput paragraf 3, immikkoortulerneqassasoq stykke 2-mi tassuunakkullu nunatsinni Naalakkersuisut pisussaaffilerneqassasut nunatta FN-imut nalunaarutigisartagaasa siunissami kalaallisut allanneqartassasut aammalu tamanut saqqummiunneqartalissasut. Inuiaat kalaallit meerartamik qanoq atugaqarnerat paasissutissiivigineqartarnissamik piginnaatitaaffeqartut isumaqaratta.

 

Kommunit pisussaaffii tunngaviatigut annikillisinneqaratik paarlattuanik annertusaavigineqartutut oqaatigisariaqarput. Assersuutigalugu kommunit ilaqutariit inuussutissarsiutigalugu paarsisartussanik akuersisinnaanngussagamik meeqqallu annertuumik ajornartorsiuteqartut taakkununnga isumagisassanngortissinnaasallugit.

 

Kommunit nammineersinnaatitaanerat tunngaviatigut Inuit Ataqatigiinnit tapersersortuarparput pingaartipparputtaaq oqartussaqataaffiit akisussaaffiillu siammasissuunissaat. Taamaattumik meeqqanut tamanut pitsaasumik atugassaqartitsinissamik pisussaaffik suli kommunini inissisimajuaannassammat tunngaviatigut illersorparput.

 

Illuatungaatigut apeqquserusunnarpoq kommunit meeqqat pitsaasumik atugassaqartinnissaannut pisussaaffitsik ilumut naammaginartumik naammassisarneraat.

 

Taamatut apeqqusiisariaqalernitsinnut peqqutigaarput ilaatigut meeqqat sumiginnakkat ukiuni kingullerni amerliartuinnarsimanerat.

 

Ikiorsiissutitut periarfissiissutit peqqussutissatut siunnersuummi erseqqissaavigineqarnerat annertusarneqarnerallu pitsaasuusoq Inuit Ataqatigiit tungaaniit nalilerpagut. Ullutsinnut pisariaqaritanut periarfissaasunullu naleqqussaanertut isumaqarfigigatsigit.

 

Meeqqat atugarisaannik inuiaqatigiinni oqallinnermi meeqqat angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartarnerannut tunngassuteqartut sammineqartarsimaqaat. Tamatumunnga peqqutaasut arlaqarunarput. Meeqqanik sumiginnagaasarnerit inuiaqatigiini tappiffigineqarnerulernerat. KANUKOKAp siorna upernaakkut kommuneqarfinni qulini misissuisitsineratigut paasinarsimmat taamani meeqqat 100-150-sillu akornanni angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarnissamik pisariaqartitsisut.

 

Kiisalu ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni ingerlatsinermut matussutissatut aningaasaliissutit 1999-miilli naammattarsimanngimmata tamannalu annertuumik aamma minnerunngitsumik Inatsisartuni oqallisaasarsimammat.

 

Nunatsinni meeqqat atugarliortut nunatta meerartaat ataatsimut eqqarsaatigalugit amerlanerunngikkaluartut taamaattoq amerlavallaarput. Innimiilliorfigineqartarnerat sumiginnarneqartarnerallu ima imaannaanngittartigaaq meeqqat taakku timikkut tarnimikkullu peqqissusiat ineriartornerallu uloriarnartorsiortinneqartarluni.

 

Meeqqat taamaattut sumiginnagaanertik peqqutigalugu amerliartornerisa aalleqqutiginissaanut pissutissaqarmat Inuit Ataqatigiit pingaartipparput meeqqat taakku annertuumik illersussallugit. Pitsanngorsaanerillu nukinginnarnerpaat inuiaqatigiinni taakkununnga angajoqqaavinullu sammitinneqarnissaat Inatsisartuni sulinitsinni pingaartissimavarput.

 

Meeqqat taakkua tassaapput ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni katsorsarneqarlutillu paarineqartut. Aammalu ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut inissinneqarnissaminnut utaqqisut.

 

Kommuninut 2003-mut ataatsimoortumik tapiissutigineqartussat pillugit Naalakkersuisut KANUKOKAllu isumaqatigiissutaat naapertorlugu ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut akiliuteqartitsisarnermut aaqqissuussinerup tunngaviatigut allanngortinneqarani ingerlaannartussanngortinneqarpoq.

 

Tamanna uissuumminanngitsuunngilaq. Qinigaaffimmi siuliani uaguinnaanngitsoq aammali Inatsisartut isumaginninnermut ataatsimiititaliaa aningaasaqarnermullu ataatsimiititaliaata Naalakkersuisunut noqqaassutigiuartarsimammassuk akiliisitseriaasissanik nutaanik sulaqartoqaqqullugu kissaatigineqartarluni meeqqat sumiikkaluarunilluunniit aningaasat aporfiginagit ikiorserneqarsinnaanissaat anguniartariaqartoq.

 

Ilaqutariinnut peqqissutsimullu Naalakkersuisoq akiliisitseriaatsit pillugit suliniutissatut takorluukkani nassuiaateqarfigissagai taamaammat kissaatigaarput.

 

Nutaaliatut ilaqutariit inuussutissarsiutigalugu paarsisartunik kommunit atorfinitsitsisalersinnaanissaat aqqutissiuunniarneqalerpoq. Malugaarput taakku meeqqanik annertuunik ajornartorsiuteqartunik paarsisarnissaat takorloorneqartoq.

 

Meeqqat pineqartut tassaapput ullutsinni ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut innersuunneqartartut. Aaqqissuussineq nutaaq kommunit annerusumik pisussaffilerneqarnissaannut alloriarneruvoq. Tamannalu immini isornartoqanngilaq.

 

Aaqqissuussineq taamaattoq arlalitsigut iluatinnaateqarsinnaavoq taamaattorli mianersorfissat arlaqarput. Akuerseqataanissamut Inuit Ataqatigiinni qulakkiigassatut pingaarnerpaatut isigisarput tassaavoq meeqqat piariaqartitaasa soqutigisaasalu naammaginartumik illersorneqarsinnaanissaat.

 

Tamannalu aatsaat qulakkeerneqarsinnaasorivarput ilaqutariit inuussutissarsiutigalugu paarsisartussat meeqqanik ajornartorsiutilinnik ikiorsiinissamut tunuliaqutarissaarpata. Tassa ilinniakkamikkut misilittakkamikkullu.

 

Taamaammat Inuit Ataqatigiinniit paragraf 21. immikkoortoq 1 allatut oqaasertalerneqarnissaa piumasarivarput. Tassami massakkut imatut allassimasoqarpoq ilaqutariit paasisussat  pikkorissarnissamik ingerlaavartumillu nukittorsarneqarnissamik neqeroorfigineqarsinnaasut.

 

Ilaqutariinnik paarsisartussanik suliassiissutigineqartartussatut takorloorneqartut eqqarsaatigalugit isumaqarpugut ilaqutariit paarsisut pikkorissartarnissamut nukittorsartarnissamullu pisussaaffeqartinneqartariaqartut.

 

Tamannalu ilaqutariinnut peqqissutsimullu ataatsimiititaliami nalilersorluarneqarnissaa kissaatigissavarput.

 

Taava siunnersuutigineqarpoq aamma meeqqat pillugit paasisimasalittut qitiusumik ataatsimiititalialiortoqassasoq. Tassa ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni pisortap meeqqamik angerlartitsisoqarnissaa illersorneqarsinnaangitsut isumaqarfigippagu maalaaruteqarsinnaanerannut kissaatitsinnut taarsiullugu meeqqat pillugit paasisimasalittut qitiusumik ataatsimiititalialiortoqarnissaa siunnersuutigineqarpoq.

 

Inuit Ataqatigiit siunnersuutigisimasatsinnut naaperiaanertut isigaarput ilalernartuutillugulu. Ataatsimiititalialli inuttalersorneqarnissaanut tunngatillugu ilinniartitsisumik aamma inuttaqartinneqarnissaa piukkunnartutut nalilerparput. Taakkumi inuiaqatigiinni meeqqat pillugit paasisimasaqarluartunut ilaalluinnarmata.

 

Ilaqutariinnut peqqissutsimullu ataatsimiititaliami nalilersorneqassasoq kissaatigissavarput. Ilanngullugulu nalilersoqqussavarput ataatsimiititaliap suliassai piginnaatitaaffii pisussaaffiilu.

 

Ukioq 2001 aallarnerfigalugu meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasanik katersuiffik aningaasanut inatsit aqqutigalugu aningaasaliiffigineqarluni pilersinneqarpoq. Siunertaavoq nunatsinni meeqqat inuusuttullu atugaat pillugit paasissutissarpassuit aaqqissuussaasumik katersorneqartarlernissaat.

 

Eqiteriveqalernissamik kissaat isumaginninnermut iluarsaaqqinnermut ataatsimiititaliarsuup saqqummiuteqqaarpaa. Sisimiunilu juni 2000-mi meeqqat pillugit isumasioqatigiinnermi oqaluusereqqinneqarpoq tunaartaalu ilusilerneqarluni.

 

Inuit Ataqatigiit aallaqqaammulli paasissutissanik katersuiffeqalernissaq tapersersorparput. Ilisimagatsigu paasissutissarpassuit sumi tamaani pigineqaraluartik arajutsineqartartut. Taamaalillunilu inunnut amerlasuunut siammartinneqanngitsoortarlutik naak atorfissaqartinneqarluaraluatut ilinniarfeqarfinni qinikkat akunnitsinni aammalu ilisimatusarnermik suliallit akornanni.

 

Inuit Ataqatigiit pingaartipparput katersuiffiup inatsisitigut illersugaanissaa. Takorloorparput siunissami ungasippallaanngitsumi katersuiffiup suliassai annertusarneqarsinnaasut isumaginninnikkut misileraarnermik suliniutinik nalilersuinernik ungasinnerusorlu isigalugit meeqqat inuusuttullu atugarissaat pillugit ilisimatusarnermik aallutaqalersinnaassasoq.

 

Maanna misiliutitut ingerlavoq naallu aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi ataavartunngortinneqarnissaa oqaatigineqaraluartoq kissaatigaarput peqqussutissatut siunnersuutikkut matumuunakkut immikkut malittarisassiuunneqassasoq siunertaanik ingerlanneqarneranillu erseqqissaasussanik.

 

Peqqussutip akuerineqarluni atortuulersinneqarnissaa eqqarsaatigalugu minnerunngitsumillu siunertaminut naapertuuttumik atortinneqarnissaa anguniarlugu qaammarsaanerit pikkorissartitsinerit oqallinnerit ingerlanneqartuarnissaat pisariaqassaaq.

 

Minnerunngitsumik kommunit isumaginnittoqarfiini sulisut ullumikkornit suli annerusumik piginnaanngorsarnissamut periarfissinneqartariaqartut Inuit Ataqatigiinnit isumaqarpugut.

 

Isumaqarpuguttaaq isumaginninnikkut sullissinerup pitsaassutsimigut qaffassartuarnissaa aqqutissiuunneqarsinnaasoq, sulisut aaqqissuussamik ataavartumillu pikkorissartinneqarnerisigut, kiisalu akissarsiaqartitaanermikkut allatigullu sulinerminne pitsaasumik atugassaqartinneqarnerisigut.

 

Taamaattumik pissanngatigaarput Naalakkersuisut isumaginninnerup iluani sulisut atugaannik misissuinerup inerneri qanoq suleriaqqinniarnerminnut atorniarneraat.

 

Aningaasartuuteqarnerulernissamik kinguneqartussaassasoq peqqussut taamatut isikkoqarluni akuerineqassappat ilisimaneqarpoq, naalakkersuisullu aningaasartuutissat qanoq annertutigissasut missingersorsimavai. Tamakku peqqissaartumik Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiisitaliamit nalilersorneqarnissaat kissaatigaarput, minnerunngitsumik qulakkeerniartariaqarsorivarput suliniutissat nutaat ataqatigiissarneqarlutik ingerlanneqarsinnaanissaat, kiisalu ilaqutariit inuussutissarsiutigalugu paarsisartunut aningaasaliissutissatut missingersuutit piviusorsiortuunersut.

 

Angajoqqaat akuerseqqaanngikkaluarlugit angerlarsimaffiup avataanut inissiisoqartarnera nalinginnaanngilaq, alloriarnerusarporlu imaannaanngitsoq. Inuit Ataqatigiinniit taamaammat pingaartipparput tassuunakkut malittarisassat sukumiisumik Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu Ataatsimiisitaliamit misissorluarneqarnissaat mianerisassallu tamarmik ilanngullugit nalilersorluarneqarnissaat kissaatigissavarput.

 

Taamatut oqaaseqarluta peqqussutissatut siunnersuutip aappassaaneerneqannginnerani pisarneq malillugu Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliamit suliarineqarnissaa kaammattuutigaarput, ilanngullugulu kalaallisut oqaasertaasa peqqissaartumik misissorneqarnissaa kissaatigalutigu, suleqqinnissatsinnulu peqataanissatsinnut qilanaarpugut.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermik aqutsisoq, sinniisussap pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq, taava partiit oqaaseqartui ingerlaqqissapput, massakkullu Atassumminngaanniit Ellen Christoffersen.

 

Ellen Christoffersen, Atassutip oqaaseqartua.

Qujanaq. Meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut.

 

Meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut, inatsisartut 2002-imi ukiakkut ataatsimiinneranni saqqummiunneqartoq siullermeerluni oqallisigineqarnerani erseqqissumik Atassummit tamanna taperserneqarsimavoq. Suliarli naammassineqarsimanngilaq Inatsisartunut qinersisoqartussanngormat. Maannakkullu siunnersuutip Inatsisartunut nutaanut aalajangigassanngorlugu saqqummiunneqarnera Atassummit aamma iluarisimaarnartipparput. Atassutip inuiaqatigiinnut sullissiniarnermini, sullissinerminilu pingaartittuarpaa inuk qitiutillugu, tassanilu apeqqutaanngilaq inuup meeraanera, utoqqaaneraluunniit, uanili siunnersuummi pineqartut tassaapput meeqqat inuusuttullu.

 

Peqqussutissatut siunnersuutip tunngavigisai

Peqqussutissatut siunnersuut qulaani taaneqareersoq 1997-imi Isumaginninnermik Iluarsaaqqiinermut Ataatsimiititaliarsuup Isumaliutissiissutaani inassuteqaatit annertuumik tunngavigalugit suliarineqarsimavoq. Aammattaaq ukioq 2000 nunatsinni meeqqat ukiuannut atatillugu ataatsimeersuarneq ingerlanneqarsimavoq. Meeqqat inuusuttullu isumagineqarnerani periaatsit nutaat qulequtsiullugu. Ataatsimeersuarnermilu aaqqiissutissatut imaluunniit allannguutissatut siunnersuutigineqarsimasut aamma ilanngunniarneqarsimallutik peqqussutissamut nutaamut. Minnerunngitsumillu inatsisartut meeqqat inuusuttut ilaqutariit isumaginninnerlu pillugu inatsisartut ataatsimiittarneranni oqariartuutigineqarsimasut annertuumik tunngavilersuutinut sunniuteqanngitsoorsimanngillat.

 

Siunertat ersarissut

Peqqussutsimut siunnersuutip malunnaatilimmik allannguutissatut Atassummit iluarisimaarlugit maluginiarsimavagut.

 

Meeqqap inuusuttulluunniip qitiutinneqarnera

Suliniutini meeqqap inuusuttullu pisariaqartitaasa aallaavigineqarnissaat piaartumik meeqqap inuusuttullu ikiorsiiffigineqartarnissaat ajornartorsiutit annertusivallaannginnerani siusissukkut pilersaarusiorluakkamik iliuuseqarfigineqartarnissaat.

 

Kommunit ulloq unnuarlu paaqqinniffinnik pilersitsisinnaanerinut aalajangersaaneq Ilaqutariinnik inuussutissarsiutigalugu paarsisoqartalernissaa suliniuteqareernermi malinnaanissamik pisussaaffiit, inuttut siunnersorteqarnermik aaqqissuussineq, ilaqutariinnut oqilisaanermik periarfissiisinnaanerit.

 

Meeraq angajoqqaat avatangiisillu

Atassummi annertuumik ukiup ingerlanerani sulissutitut pingaartittuarsimavarput toqqissisimasumik ilaqutariit atugaqartinneqarnissaat, minnerunngitsumillu ilaqutariit immikkut pisariaqartitsisut pisortanit akisussaassusilimmik tunngavilersorluakkamillu sullinneqarnissaannut aqqutissiuussinikkut. Taamaattumik Atassummi pingaartilluinnarparput meeqqat inuusuttullu ajornartorsiutaasa annertusivallaannginneranni ikiorsiisarnissaq, iliuuseqarnissarluunniit pisariaqarluinnartoq. Meeqqap inuusuttulluunniit toqqissisimalluni ineriartortinneqarnissaa annerusumik innarlerneqassanngippat.

 

Periarfissaalersut ilagisaat efterskolemut periarfissiineq aamma Atassummit iluarisimaarparput. Isumaqarpugullu tassani aamma pingaaruteqarluinnartoq inuttut siunnersortip qanimut ataavartumik aamma atassuteqarfigiuarsinnaanera, minnerunngitsumik suliniuteqareernermi malinnaanikkut meeqqap toqqissisimasumik ineriartornissaa qulakkiivinniarneqarsinnaammat.

 

Meeqqap angerlarsimaffiup avataani inissinneqarallarsimasup toqqissisimasumik angajoqqaaminnut utersinnaanissaata qulakkeerneqarnerulersinnaanera aamma taamaattumik Atassummit pingaartipparput, inuttut siunnersortip peqatigalugu angajoqqaat sukumiisumik piukkunnarsarneqarsinnaanerat pisariaqarluinnarmat. Meqqat toqqissillutik ineriartornissaat minnerunngitsumillu aamma ilaqutariit toqqissisimasumik avatangiisineqarnissaat avaqqunneqarsinnaanngimmat.

 

Aningaasaliissutissat

Peqqussutissamut siunnersuutip ukiaq 2002-imi Inatsisartuni suliarineqarluni peqqussutip naammassineqarnissaa ilimagineqarsimagaluarpoq. Taamaasillunilu 1. januar 2003-imi atuutilersinneqarnissaa aallaavigalugu kommuninut ataatsimoortumik tapiissutit qaffaaffigineqarsimagaluarput 15,9 mio.kr.-inik. Taamaattumik Naalakkersuisut siunnersuutigivaa peqqussut 1. juli 2003 atuutilersinneqassasoq, taamaaliornerullu malitsigissavaa meeqqat inuusuttullu suliassaqarfiit pillugit naalakkersuisut kommuninut isumaqatigiinniussutigeqqinnissaa, ataatsimoortumik tapiissutit pillugit isumaqatigiissutigisimasaraluaminnut.

 

Peqqussutip atuutilertinneqarnissaa

Peqqussutip Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaani isumaliutissiissutigineqareerluni Inatsisartunilu oqaluuserineqareernerup kingorna akuerineqassappat 1. juli 2003 atuutilersinneqarnerani, inatsisartut peqqussutaa nr. 9, 30. oktober 1992-imeersoq atorunnaarnissaa Atassummit pissusissamisoorsoraarput.

 

Meeqqap inuusuttulluunniip qanoq iliuuseqarfigineqarnissaanut sukumiisumik pilersaarusiorfigineqartarneratigut toqqissisimanartumik illersorneqarsinnaasumillu ineriartortitsinissamik peqqussutissatut siunnersuummi erseqqissumik oqariartuuteqarnera, minnerunngitsumillu aamma kommunit annerusumik peqataatinneqalernissaat periarfissaalersussat Atassummi assut iluarisimaarpagut.

 

Taamak naatsumik oqaaseqarluta Atassummiit Inatsisartut peqqussutissaatut Naalakkersuisut siunnersuutaat Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu ataatsimiititaliamut isumaliutissiissutigineqarnissaanut innersuussutigaarput.

Qujanaq.

 

Astrid Fleischer Rex, Demokraatit oqaaseqartuat.

Oqaluuserisassaq 26-imut Demokraatit oqaaseriumasaat meeqqanut inuusuttunullu ikiuineq pillugu inatsisartut peqqussutissaatut siunnersuut.

 

Siunnersuut sivisuumik oqaluuserilluareerlugu Demokraatit imaattunik oqaaseqaateqarniarput.

Demokraatit tungaanninngaanniit iluarisimaarparput meeqqanut inuusuttunullu ikiuineq pillugu siunnersuummik saqqummiussisoqarnissaannik Naalakkersuisut suliniuteqarsimammata. Tassami taanna ukiorpassuarni sumiginnarneqarsimavoq.

 

Naak siunnersuummi pingaarnerusutigut iluarisimaarinnilluta oqaaseqaraluarluta, siunnersuut uparuagassaqalaartipparput, soorlu allassimasoq § 2-mi issuaavunga.

?Meeqqanut inuusuttunullu timikkut tarnikkulluunniit sanngiinnerusumik piginnaaneqartunut, imaluunniit ikorfartuiffigineqarnissamik immikkut pisariaqartitsisunut suliniuteqarneq piaartumik siunnerfeqartumillu aallarnerneqartassaaq?.

 

Tamanna Demokraatit akerliuffigisinnaanngilaat, kisiannili oqaaseqatigiit issuaavigeriikkakka taamatut oqaasertaqarlutik sunniutissappata takoreersinnaavarput, tarnit nakorsaannik, timikkut sungiusaasunik (ergoterapeutinik), oqalunniarnermikkut tusaaniarnermikkullu perorsasunik, sagsbehandlerinillu amerlanersuunik atorfinitsitsisariaqassasugut, tassarpiaappulli taakkorpiaat immikkut ilisimasallit pissarsiariuminaatsittakkagut.

 

Aajunalu apeqqutiginiagara; Immikkut ilisimasallit taakkua taagoriikkakka siunnersuutip ukioq manna 1. juli atuutilinnginnerani qanoq ilillugit pissarsiarissavagut? Qulequtaq kusanarmat, iluassagaluarpoq siunnerfiit kusanartut imaata aammattaaq malissagaluarpagit. Isumaga malillugu siunnerfiit eqqortinniaruminaassapput sulisussanik ilinniarsimasunik amigaateqartoqassappat.

 

Ikiorsiissutigineqartartussanut tunngatillugu. Taanna naapertorlugu § 9-imiittut nr. 9-imi naapertorlugit najugaqaatigalugu atuarfimmiittarnissanut imaluunniit efterskolemiittarnissanut aningaasatigut ikiorsiineqartarsinnaasussaassapput. Paaserusukkaluarpara tassani atuarfiit najugaqarfiusut imaluunniit efterskolet aalajangersimasut isumaqatigiissuteqarfigineqareersimanersut, nalunnginnatsigumi qanoq ajornartartigisoq tulluussaaniarluni efterskolenut.

 

Iliuuserisassatut pilersaarutini taakku pillugit allassimavoq: Iliuuserisassatut pilersaarutit immaqalu katsorsaavigineqarnissamut pilersaarutit, nammineerlutik suliassanik ataasiakkaani sakkussaalluartussaassapput, iliuuserisassanut pilersaarusiortarnissaq immaqalu katsorsaavigineqarnissamut pilersaarusiortarnissaq kommunit akisussaaffigisussaammatigik takorlooruminaatsipparput, kikkut pilersaarusiortarumaarnersut tassani Isumaginninnermi allaffeqarfinni, suliassanik suliarinnittartut suliassarpassuaqareersuummata.

Apeqqummut tassunga Naalakkersuisunut ilaasortaq qanormitaava oqaasissaqarpa ?

 

Taavalu inuutissarsiutigalugu paarsisartut pillugit.

Immikkoortoq taanna assut ernumatissaqarnartipparput, §-imi tassani ilaatigut allassimavoq:

Meeqqat inuusuttut tarnikkut annertuumik ajoqusigaasimasut, meeqqat inuusuttut annertuumik sumiginnagaasimasut aammalu meeqqat inuusuttullu timikkut tarnikkullu annertuumik innarluuteqartut, inuussutissarsiutigalugu paarsisartut isumagisassarissagaat.

 

Allassimagaluarpoq ? aap ? inuussutissarsiutigalugu paarsisartut Isumaginninnermik suliaqarnermik tunuliaqutaqassasut imaluunniit suliarisimasamikkut assingusumik misilittagaqassasut. Kisianni avatangiisit suut iluanni suliassaq taanna oqimaatsoq eqqartorneqartoq suliariniartassavaat. Siunnersuut naapertorlugu ulloq unnuarlu nal.ak. 24-ini piareersimajuartartussaassapput, tassanilu eqqarsaatigigaanni ineqartut meeqqat inuusuttullu qanoq ittuuneri, tamanna inunnut naakkittaatsuliorningajattulluunnit oqaatigisariaqarpoq. Tamatuma saniatigut meeqqamik inuusuttumilluunniit paarsinissaminnut akissarsiassaa, ukiumut 180.000 kr.-iuinnartinniarneqarmata paasiuminaatseqaara.

 

Inuutissarsiutigalugu paarsisartunut atugassarititaasussat annertuumik pitsanngorsaavigineqanngippata annilaanngatigaara ilungersunaqisumik suliaqarnertik artorsarfigiliaartassagaat. Tamatuma kingunerissavaa meeqqap inuusuttulluunniit angajoqqaarsiakulaartarnissaa. Tamanna meeqqamut inuusuttumut pitsaasuunaavianngilaq. Tamatuma saniatigut tusarusunnassagaluarpoq angajoqqaarsiaasartussat nammineerlutik qitornaminnut qanoq piffissaqartarumaassanersut, tassa angajoqqaarsiaasartussat oqaaseqaatit malillugit allassimanerisut, nal.ak. 24-ini piareersimajuartartussaassammata.

 

Demokraatit isumaqarput inuutissarsiutigalugu paarsisartut pillugit isumassarsiaq meeqqanut inuusuttunullu ulloq unnuarlu inissamik immikkorluinnaq ittumik pisariaqartitsisunut, pitsaasumik aaqqiissutaasussaasoq. Tassani meeqqanut inuusuttunullu atuartitsinermi immikkut aaqqissukkamik taamaallaat illoqarfigisami avataani neqeroorutigineqarsinnaasumik malinnaasinnaanissamik atorfissaqartitsisunut.

 

§ 22 issualaarallarlara: ?Aalajangersakkap paaqqinniffiit asigiinngitsumik ilusilinnut immikkoortinngilai, taamaattumik Naalakkersuisut meeqqanut inuusuttunullu assigiinngitsunik ikiulinnut aammalu attaveqarnissamut, pineqarnissamut, suliaqarnissamut il.il. assigiinngitsunik pisariaqartitsisunut paaqqinniffiit akuleriissitsivigisinnaallugillu atorluarsinnaavaat?.

 

Aalajangersagaq ima paasisariaqarpat, meeqqat inuusuttullu akuleriissiinnarneqarsinnaasut, assigiinngitsunik pisariaqartitsinerat apeqqutaatinnagu, oqartariaqarpoq tamanna apeqquterujorujussuussaaq.

 

Isumaga naapertorlugu meeqqamut inuusuttumut kinguneqarnerlorujussuarsinnaalluni, tassami qanoq pineqarnissamik pisariaqartitsinertik naapertorlugu inissinneqartarnissaat pingaaruteqartorujussuummat.

 

Apeqqummullu tassunga Naalakkersuisumut ilaasortaq qanoq isumaqarnersoq pissangallunga utaqqissavara.

 

§ 21-anni allassimavoq, angajoqqaarsiassat paaqqinninnissamut peqqissaartumik paasitsinneqartarnissaat pisinnaatitaaffigigaat, aammalu iliuusissatut pilersaarummik naqitamik ataatsimik tunineqartassasut, tassa angajoqqaarsiat tamakkuninng agguaanneqartassapput. Assorsuaq takujuminaatsippara Isumaginninnermut allaffeqarfiit ukioq manna 1. juli taanna nallertinnagu tamatumunnga qanoq ilillutik piffissaqarumaassanersut. Nammineerlunga angajoqqaarsiaagama nalunngilara meeqqamut sullissisoq (sagsbehandlereq) oqaloqatigerusukkaluarlugu kommunimut attaviginiartarnera, qanoq ajornakusoortartigisoq. Attaveqarnitsigullu qasseeriarluta oqarfigineqartarpugut sullissisoq suliunnaarsimasoq, ukiup ataatsip ingerlanerani suliamik suliarinnittut assigiinngitsut tallimat-arfinillit taarseraassinnaasarput meeqqamut aali ataatsimut sullissisut.

 

Angajoqqaarsiaalluni ilisimatinneqannngikkaluarluniluunniit, tamanna suliassanut suliarinnittunik sagsbehandlerinik isornartorsiuinerunngilaq, tassuunnaana oqaatiginiariga ersersinniarlugulu qanoq suliassanik suliarinnittut nammakkersorniartigigivut, massakkullu suli, suli annermik piummaffigilerivut.

Tamanna Naalakkersuisup isumaqarfigivaa ?.

 

Naggataatungaatigullu angajoqqaat akiliuteqartarnissaannut tunngatillugu allassimasoq una;

Kommunip angajoqqaat akiliuteqanngitsissinnaagai pisariaqartitanut naleqquttumik inuuniaannarnissaminnik ajornartorsiuteqalersinnaappata. Tassani assut paaserusukkaluarpara qanoq paasineqassanerpa una; pisariaqartitat naleqquttut ? qanormitaava taanna paasisariaqarpa?

 

Taamatut oqaaseqarluta Demokraatinit kaammattuutigissavarput siunnersuutip aappassaaneerneqannginnerani Ilaqutariinnut Peqqinnissamullu Ataatsimiititaliamut suliarineqartussanngorlugu innersuunneqarnissaa. Taanna inassutigaarput.

Qujanaq.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermik aqutsisoq, sinniisussap pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Taava partiit il.il. oqaaseqartartui naggataarlugit.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Peqqussutissatut siunnersuutip tamakkiisumik oqaaseqarfiginnginnerani Kattusseqatigiit sinnerlugit oqaatigissavara, Kattusseqatigiinni pingaartilluinnakkatta ilagilluinnarmassuk meerartatta inuusuttortattalu inersimasunngornermi sapinngisamik kiffaanngissuseqarlutik nammineersinnaalernissaat naalakkersuinikkut anguniakkani pingaartillugu ersarissumik siunertarineqartariaqarmat.

 

Peqqussutissatut siunnersuummi ilaatigut tunngavigineqarput Isumaginninnermut Iluarsaaqqiinermik Ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaata 1997-imi Inatsisartuni oqallisigineqarnerata kingunerisaanik aalajangiisimanerit. Oqaatigereertariaqarporli ataatsimiititaliarsuup 1995-imiit sulilerneraniit, taamanikkut paasisat maanna ukiunik qulingajannik pisoqaassuseqalereermata aammalu ilaatigut ineriartornerup malitsigisaanik maannakkut pissutsit piviusut taamanikkorniit aamma allaanerulersimammata.

 

Aap, meeqqap qitiutinnissaa pingaaruteqarpoq, kisianni meeraq qitiutissagaanni eqqaamasariaqarluinnarpoq perorsaanermi meeraq naalaganngortinneqassanngimmat aammalu meeqqap piumasai tamaasa akuersaarneqarsinnaanngimmata.

 

Taamaammat Kattusseqatigiinni isumarput naapertorlugu meeqqap qitiutinneqarluni ineriartortinneqarnissaanik oqartarneq ilaatigut oqarataarnertut nalilerneqarsinnaasutut oqaatigineqartariaqartoq isumaqarpugut. Tassami nalunngilarput ukiuni makkunani ajoraluartumik meerarpassuit namminneq pisuussutiginngisaminnik sumiginnarneqartartut amerligaluttuinnarput, angajoqqaaminniit qimagutsinneqartarlutik erloqisinneqartut.

 

Takorlooriarsiuk meeraq angajoqqaaminiit qimagutsinneqarsimasoq qanoq ililluni inuiaqatigiinni qitiusutut inissisimasinnaanera. Asanninnermik pisariaqartitsinera sumiippa, inunnik tatigisaminik pisariaqartitsinera sumiippa, akisussaaffinnik pisussaaffinnillu toqqissisimasumik ilinniagaqarsinnaanera sumiippa, avatangiisit sungiusimasani qimallugit nammineq pisuussutiginngisaminik kiffaanngissusiiagaalluni inuit takornarluinnakkami akornanni ingerlanialernermini qanoq timimigut, tarnimigullu erloqisinneqarsinnaanera takorloortariaqarpoq. Ilumut meeraq kisiat qitiusutut isigineqalissappat Kattusseqatigiinni isumarput naapertorlugu mianersuutigisassat sillimmaffigisariaqartullu ilagisariaqarpaat, meeqqap inuunermi sinnerani isumannaatsumik timikkut anersaakkullu patajaatsumik ingerlariaqqinnissaanut qulakkeerinniffiginissaa.

 

Tassami meeraq ineriartornermini kisimiitinneqarsinnaanngilaq, pisariaqartitaasa annersaat oqareernittuut, tassa asanninneq. Taannalu amerlanerpaatigut angajoqqaaminiit pisarlugulu angajoqqaaminut asannissuseqarfigivaa. Taamaattumik meeraq kisiat qitiutinnagu kisiannili ilaqutariit ikiorserneqartariaqartut qitiusutut inissisimanissaat Kattusseqatigiinniit pingaartutut isumaqarfigaarput.

 

Taamaaliornikkut meeraq ilaqutaalu avissaartuuttinnagit, tamaasa ataatsikkut ikiorserneqartariaqartut isumaqaratta, tassa ilaatigut ilaqutariinnut katsorsaavinnik  pilersitsinikkut. Soorunami § 1-imi siunertarineqartutuut meeqqap qitiutinnissaa pingaaruteqarpoq, kisianni Kattusseqatigiinniit takusinnaasagut misilittakkallu naapertorlugit naammanngilaq meeqqap kisimi ikiorserneqarnissaa sulissutigissallugu.

 

Tassami misilittakkat ersarissumik takutereerpaat meeraq kisimi ikiorserniarneqaraangat ilaqutariillu sinneri suallannagit, ikiorsernagillu taava meeraq ilaquttaminut qimagutsinneqarsimasoq uteraangami angajoqqaaminut ajornartorsiutinut iluarsineqarsimanngitsunut uteqqiinnartarmat. Suullu tamarmik aallaqqaataaniit aallarteqqittartut.

 

Taamaattumik Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut ilaqutariit ajornartorsiuteqartut ataatsimoortillugit ikiorserneqartariaqartut, taakkuukkajuuttarmatami meeqqaminnik sumiginnaasartut.

 

Taamaammat Kattusseqatigiinni isumarput naapertorlugu ilaqutariinnut katsorsaaveqalernissap pisariaqarluinnartutut isumaqargigaarput, taamaaliornikkut ilaqutariit avissaartuutinngikkaluarlugit qularnanngitsumik ullumikkorniit pitsaanerusumik akikinnerusumillu ilaqutariinnik meeqqanillu sullissineq ingerlanneqarsinnaammat, ilaqutariit, ilaquttat, nalunngisat allallu kisiisa isumalluutiginagit.

 

§ 2-imi oqaaseqatigiit imaattut: ?Kommunalbestyrelsi pisussaavoq meeqqat ineriartornerannik, ingerlalluarnerannik, nammineersinnaanerannillu siuarsaasumik alliartorneranni atugassaqartitsinissamik?.

 

Isumaqarpunga sissuertariaqaripput kommunabestyrelsit angajoqqaat pisussaaffii sinnerlugit iliuuseqannginnissaat qulakkeerniassallugu. Tassami § 4-imi pisortat nakkutilliisussaatitaareermata.

 

§ 14 aamma 15-i iliuusissanik pilersaarutit meeqqamut ataatsimut tunngasussaavoq, aammalu ilaatigut piumasaqaataavoq inisseereernermi kingusinnerpaamik ullut 14-it qaangiutsinnagit kommunalbestyreli iliuusissamik pilersaarummik suliaqassasoq.

 

Isumaqarpunga taamatut suleriaaseqarnissaq ajunngikkaluarluni, kisianni pissutsinut piviusunut naapertuutinngitsoq, tassami naluneqanngilaq kommunalbestyrelit ilai ilaanni qaammatit arlallit, marlulluunniit angullugit ataatsimiinneq ajormata.

 

Taamaattumik aalajangersakkat taamaattut pissutsinut piviusunut naapertuutinngitsut, aammalu sulianut kinguarsaataanngitsumik aaqqinneqarnissaat iluarsisariaqartutut isumaqarfigaakka.

 

Peqqussutissatut siunnersuummi aalajangersakkat ilaatigut naapertorlugit Naalakkersuisut pisussaapput meeqqanut angerlasimaffiup avataanut inissinneqartussanut pisariaqartunik amerlassusulinnik paaqqinniffinnik inissaqartitsinissaq nakkutigissallugu. Aap tamanna assut soqutiginarpoq, tassami ullumikkut nalunngereerparput meeqqat inuusuttullu angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartussat inissaqartinneqanngitsut allaat qanoq amerlatiginersut ilisimaneqanngimmalluunniit tamakkiisumik. Ilaatigut oqaatigineqartarpoq 150-it missaaniittut, maannakkut inissaqartinneqanngitsut tamanna Naalakkersuisut aamma nalunngereerpaat.

 

Taava aperisariaqarpoq peqqussutissatut siunnersuut una 1. juli 2003 atuutilerpat meeqqat inuusuttullu angerlasimaffiup avataanut inissinneqartussat inissaqanngitsulli qanoq iliuuseqarfiginiarneqarpat?

 

Meeqqat inuusuttullu angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartussat, ilaqutariinnut, kammalaatinut, ilaquttanut allanulluunniit meeqqanik inuusuttunillu annertuumik timikkut anersaakkullu ikiortariaqartunut ilaqutariinnut inuutissarsiutigalugu  Bånd 6 naavoq

 

Bånd 7

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

§ imaaliallaannarlugu akuersaarnartinngilarput nalunnginnatsigu meeqqat inuusuttullu taamatut inissisimasut ilaatigut annertoorujussuarmik inunnik ilinniarsimasunik sullinneqarnissaminnik pisariaqartitsisartut.

 

Qularnanngilaq ilaqutariit ilaat suliassamik taamaattumik taama annertutigisumik tigusisinnaanerminnut nukissaqarsinnaapput, kisianni eqqaamasariaqarpoq pisortat pisussaaffii ilaqutariinnut ajornartorsiuteqannginnerusunut tunniussuutiinnarneqannginnissaat eqqumaffigilluarneqartariaqarmat.

 

Taamaammat Kattusseqatigiinni anguniakkatta pingaartut ilaat uani avaqqunneqarsinnaanngitsoq isumaqarpugut, tassa ilaqutariit avissaartutsikkunnaarlugit ilaqutariinnut katsorsaaviliortiternikkut ilaqutariit ataatsimoorfissaannik nukittorsaqatigiiffissaannillu pilersitsinikkut meeqqat inuusuttullu sumiginnarneqartartut aamma ullumikkorniit qularnanngitsumik pitsaanerusumik ikiorserneqarsinnaanerat tassuuna anguneqarsinnaammat.

 

Ullumikkut inooriaaserput qiviariarutsigu ilaqutariippassuaqarpoq ajoraluartumik angummanniapilooqisunik, taamaammallu anaanaq ataatarlu tamarmik suliffeqartariaqarput illumut, kiassarnermut nalinginnaasumillu inuuniarnermut malinnaaniassagunik tamarmik ulapittariaqarput. Ullaakkut anigunik unnukkut qasullutik soraassapput. Meeqqat tassuunakkut annertuumik sumiginnarneqareertarput.

 

Eqqarsaatigeriarsiuk ukiorpassuunngillat illumi ningiup angerlarsimaffik meeqqallu annerusumik paaralugillu nakkutigigallarmatigit meeqqanut perorsaaneq inuppalaarnerusoq ingerlanneqartoq miserratissaanngimmat.

 

Soorunami nalunngilara maanna aamma angajoqqaarpassuaqarmat meeqqaminnik ajunngitsumik perorsaanermik ingerlataqartunik. Kisianni ukiuni kingullerni miserratissaanngitsumik aamma meeqqanik perorsaaneq ataatsimut tamaat isigalugu pitsanngoriarsimanngitsoq tamanit ilisimaneqarpoq. Eqqaamasariaqarpormi meeqqap kialluunniit pisariaqartitaasa annersaat tassaammat asanninneq, taannalu amerlanerpaatigut angajoqqaaniit pineqartarpoq.

 

Meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasanik katersuivik sumut piva? Qanoq ingerlava? Qanoq atorneqarpa? Takusinnaavarami aningaasanut inatsisissamut siunnersuummi 630.000 koruunit immikkoortinneqarsimasut.

 

Taamatut oqaaseqarlunga suliap aappassaaneerneqannginnerani Inunnik isumaginninnermut Ataatsimiititaliami suliarineqarnissaa inassutigaara.

 

Per Berthelsen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, sinniisussap sisamaat, Demokratit.

Taamalu tassa ullumikkut oqaluuserisassani immikkoortoq 26, meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut partiinit Kattusseqatigiinnillu oqaaseqarfigineqarpoq.

 

Allanillu nappaasoqanngilaq partiit avataasigut oqaaseqarumasunik, kisianni Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq Ruth Heilmann oqaaseqarumavoq. Takanna.

 

Ruth Heilmann, Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Nuannaarutigeqaara meeqqanut inuusuttunullu ikiorsiissuteqarneq pillugu peqqussummi siullermeerinninnermi partiit aammalu Kattusseqatigiit Demokratillu taamak annertutigisumik aammalu soqutiginninneq takutillugu oqaaseqarmata.

 

Ilumoorpoq suliassaq annertuvoq, soorlu aamma Siumup oqaaseqartuata taamatut oqaatigigaa. Ukiorpassuarni suliassaq ingerlanneqarsimavoq. Naalakkersuisut arlallit aqqusaarneqarsimapput, ataatsimiititaliani ilaasortat aamma arlallit aqqusaarneqarsimapput, minnerunngitsumillu sulisorpassuit aamma assigiinngitsut suliarisimasaat maanna aamma attuuasimasaat naammassineqartussanngorpoq. Taamatut isikkoqaraluarpoq naammassineqartussaalluni, kisianni massakkut sinaakkutissat killiliussassallu saqqummiunneqarput, suliassarlu aatsaat aallartinneqassaaq.

 

Taamaattumik uani saqqummiussassatsinni aamma nalunaarutit assigiinngitsut suliarineqartussaapput, aamma pikkorissaaneq sulisunut, soorlu uagut saqqummiinitsinni taamatut oqarpugut aamma pikkorissaanermik malitseqartinneqartussaammat sulisunut. Aammalu malunnarpoq maani ataatsimiititaliat ilaasortat soqutiginnilluinnartut. Aamma imarisaa aammalu peqqussutip paragraffii ataasiakkaarlugit allaat qanoq isumaqarneri annertunerusumik paasisaqarfigissallugit.

 

Kingullerminngaanniit ? Kattusseqatigiit saqqummiussaat oqaaseqarfigissavara siullermeerullugu. Ilumoorpoq tamatta kissaatigaarput aamma perorsaanermi nammineersinnaalernissaq anguniarlugu aamma peroriartortitsinissarput aammalu kiffaanngissuseqarnissarput. Tamanna ataatsimoorullugu maannakkut anguniarlugu aamma uani pingaartumik meeqqat inuusuttuaqqallu ajornartorsiuteqartut umiamullusooq pitsaasumik ingerlaarfimmut ilanngullugit ikitillugillu aamma ingerlaarfimmut siunnerfeqartumut ingerlanniassallugit aamma ilaatikkusuppatta tamatta. Tamarluinnattalu taanna akisussaaffigalugulu aamma susassareqatigiittumik suleqataaffigerusullugu maannakkut nassueruteqarneq isumaqarpunga sulisunut assigiinngitsunullu nunatsinniittunut tamanut aamma nukittuallaataassasoq maannakkut peqqussutissap taamatut suliarineqarnerani aamma pitsaasumik isumaqarpunga suliarineqarnerani aammalu ilisimasallit peqatigalugit suliaq ingerlanneqareernikuummat, taamaattumik tassani naatsorsuutigineqarluinnassaaq aamma tassani peqatigalugit aamma taassumap, pingaartumik ataatsimiititaliamut nassuiaatigineqarnissaa ulluni qaninnerni piumaartoq.

 

Uani ilumoorpoq peqqussutissap imarisaa tassaasoq meeraq kisiat qitiutinnagu aamma ilaqutariit ikiorserneqarnissaat tassani pingaartinneqartorujussuummat. Tassani ilaatigut apeqqutigineqarpoq soorunami aamma meeraq taamatut ikiorneqareerput inuussutissarsiornermi ilaqutariinni imaluunniit inuutissarsiornermi paarsisartuni ilaqutariinni tassaniinnermi kingorna aamma ilaqutariinnut nammineq angajoqqaarisaminut uterteqqinnissaa anguniarlugu aamma iliuusissat pingaarutillit uani piareersaasiorneqartussat sukumiisumik aamma suliarineqartussaapput. Soorunami aamma ilaqutaasut aammalu nammineq meeraasoq ilaatigut peqatigalugu, kiisalu sulisut tassani aamma nakkutilliisut paarsisartussallu tassani suleqatigilluinnarlugit pilersaarusiassaq aammalu malittarisassaq perorsaanermut tunngatillugu meeqqap pisariaqartitai aallaavigalugit suliarineqartussaalluni.

 

Uani aamma apeqqutigineqartoq unaavoq Kattusseqatigiinnit, peqqussummi tassani kommunalbestyrelse atorneqarpoq pissutigalugu kommunalbestyrelse kommunemi oqartussaasuummat, taamaattumillu akisussaaffimmik aamma kommunep iluani agguataarisussaalluni. Tassani pingaaruteqartorujussuuvoq soorunami Isumaginninnermut Ataatsimiititaliap peqataalluarnissaa. Kiisalu aamma kommunalbestyrelse. akisussaassutsimik annertuumik tassani tigummisaqarnissaa.

 

Soorlu aamma oqaaseqartut arlallit oqaatigivaat kommune pisussaaffilerneqartussaavoq annertuumik, aammalu tassunga tunngatillugu aningaasat bloktilskud aqqutigalugu malitsigisassai ilaatigut isumannaarneqareeraluartut, kisianni aamma imarisassaanut tunngatillugu, soorlu oqartoqartoq apeqquserneqarluni Inuit Ataqatigiinninngaanniit ilumut aningaasat tassunga atugassat naammannersut. Tamakku eqqarsaatigalugit ataatsimiititaliami nalilersorluarneqaqqittussaapput aammalu KANUKOKA-p aammalu Namminersornerullutik Oqartussa akornanni isumaqatigiinniutigineqarnerini soorunami imarisassai tunngasut nutaamik isumaqatigiinniutigineqaqqittussaallutik.

 

Ilumoorpoq ullumikkut inooriaaserput qangaanut naleqqiullugu allaanerujussuuvoq. Tamatta inuiaqatigiinni sakkortuumik pisussaaffilerneqarsimavugut, aamma taanna peqqinnarpoq, tamatta arnaq aamma angullu ilaqutariillu nipilersuisut aamma suliffeqartariaqarlutik. Taamaattumik qangamut soorunami uteqqinnissarput naatsorsuutiginanngilluinnarpoq aamma suli annerusumik angusaqarumalluta namminersornerulerneq angujumallugu kiisalu inuutissarsiornikkut suli sakkortunerusumik ingerlajumalluta massakkut suliniuteqaratta. Taamaattumik pingaaruteqartutut isumaqarfiginarpoq kattuffiit, suliffeqarfiit suleqataallutik, peqataallutik aammalu massakkut, soorlu Sorlak aamma peqataajumalluni uani Siumup oqaaseqartuata Doris Jakobsenip oqaatigisaatut aamma meeqqat sumiginnagaasut pingaartumik eqqarsaatigalugit oqalliseqarnissat peqataaffigiumaneqartut, kiisalu allaat Nunatsinni Sulisitsisut Peqatigiiffianinngaanniit allaat suliniaqataarusussuseqarneq tusagassiutikkut massakkut saqqummiunneqarpoq. Taamaattumik nuannaarutigisinnaavarput tamatta kikkut tamarmik peqataarusussuseqalersimammata ullumikkut ajornartorsiutip angisuup meeqqanik sumiginnaanerup uani taanngikkaluarlugu qanoq meeraq sumiginnagaasoq sunik atugaqarsimanersoq. Kisianni ataatsimut isigalugu annertummat ajornartorsiut, aammalu siunissaq eqqarsaatigalugu allaat aarleritsassimaartoqarluni, taamaattumik ullumikkut iliuuseqartariaqarnerput tassani isumaqarpunga piffissanngortoq aammalu annertuumik iliuuseqarnissaq pingaaruteqartorujussuusoq.

 

Allaat oqartoqartarpoq aningaasaliissutit annertuut Inatsisartuninngaanniit aalajangiiffigineqartartut taakkua tunulliutilaariarlugit taava meeqqanut inuusuttunullu atugarisaasut ilaqutariinnullu atugassarititaasut qiviarnerullugit massakkut ingerlasariaqartugut. Tamanna uanga aamma isumaqatigilluinnarpara, taamaattumillu uani partiit aammalu Kattusseqatigiit Demokratillumi tassani peqataarusussuseqarnerat neriulluarnartutut isumaqarfigalugu.

 

Atassutikkut oqaaseqartuata Ellen Christoffersenip tassani annertuumik tapersiinera peqataalluarsimallutillu suleqataanerat uani ersarissumik aammalu malunnaatilimmik akisussaaqataarusunnerat neriulluarfigaara. Soorunami aamma ullumikkut suleqatigiissuteqaratta meeqqat inuusuttullu atugarisaat, pinngitsooranilu aamma ilaqutariissutsikkut atugarisat suli annerusumik pitsanngorsarneqarnissaannut siunnerfeqarluta. Taamaattumik una peqqussut aqqutigalugu piviusunngortitsinissa uani annertummat assigiinngitsorpassuartigut, taamaattumik tassuunakkut piumassusermik takutitsinerat isumaqarpunga neriulluarnarluinnartuusoq.

 

Asii Chemnitz Narup soqutigilluarlugumi taanna ingerlattaramiuk aamma naatsorsuutigisimavara annertuunik oqaaseqassasoq, tassanilu pingaarutillit assigiinngitsut aamma Inuit Ataqatigiinninngaanniit saqqummiunneqarput. Soorlu aamma pingaartillugu ullumikkut killiffiusoq imaannaanngimmat naqqaniit allartiffeqartariaqartugut, meeqqap naartuuneraniit tassani anaanaq naartusoq aammalu ilaqutaasut kiisalu soorunami qitornat angerlarsimaffillu peqatigalugu siunnersuineq annertunerusoq tassani ingerlanneqartussaq uagut aamma Ilaqutariinnermut Peqqinnissamullu Naalakkersuisoqarfimmi taanna suliniutigalugu PAARISA peqatigalugu massakkut siunnerfinnik assigiinngitsunik piareersaasiorpugut. Taamaattumik naatsorsuutigilluinnarpara saqqummiussisoqarumaartoq taakku eqqarsaatigalugit suliniutit ullumikkornit suli ersarinnerusut tassuunakkut ingerlanneqarsinnaaqqullugit.

 

Soorunami tamakkiisumik tamaasa tulleriiaarlugit oqaaseqarfigerusunnaraluarput, aamma apeqquterpassuummata pingaartumik Demokratit tungaaninngaanniit. Naatsorsuutigaaralu soorunami aamma Ataatsimiititaliap uani partiini oqaaserineqartuni pingaartillugu oqaatigisaqattaarmassuk ataatsimiititaliami nalilersorluarneqarnissaa taanna uterfigeqqinneqartariaqartoq uanilu paragraffini assigiinngitsuni apeqqutit saqqummiunneqartut akissutissarsiffigineqarumaarmata uani oqaluttarfimmit ataasiakkaarlugit akiornissai soorunami pisinnaagaluartoq kisianni piffissangaatsiarujussuaq atorneqarsinnaammat naatsorsuutigaara naapeqatigiiffigalugu aamma tamakkua paaseqatigiiffigiumaarigut.

 

Uani peqqussummi pisariaqartitsineq aallaavigalugu ikiorsiinissap siunertaraa pingaarnertut iluarsartuunneqarsimavoq. Tassani meeqqap pisariaqartitai aallaavigineqartussaapput, soorunami taakku pisariaqartitat meeqqap pisinnaanngippagit taava arlaatigut angajoqqaamininngaanniit tunniunneqarsinnaanngippata arlaatigut ajortoqarsimassaaq.

 

Eqqarsaatigiinnarsinnaavarput meeqqat ataasiakkaat eqqarsaatigalugit soorunami meeraq isumagineqarluni nerisassaminik atisassaqarlunilu ingerlanneqartariaqarpoq. Aamma meeraq peqatiminut attavigissaartillugu aamma pinnguaqateqarnissaa soorunami eqqarsaatigalugu taamatut pisariaqartitsinera ingerlanneqartariaqarluni peroriartornerani.

 

Taavalu aamma meeraq angajoqqaaminit isumagineqarluartissallugu aammalu meeraq ineriartornermini ilinniarnerminullu nukissaqalersissallugu imaluunniit nukissaqartissallugu, meeraq toqqissisimatissallugu ukiuminut tulluartunut sammisaqartissallugu, atuartuunermini aammalu sunngiffimmi aamma tassani annertuumik, soorunami meeqqap soqutigisai aallaavigalugit pisariaqartitsineralu aallaavigalugu aamma isumagissallugu. Minnerunngitsumillu annerpaamillu meeraq asaneqarluni naleqartinneqarlunilu misigisimassalluni pingaartumik angajoqqaaminit pingaartinneqarluni.

 

Taakkua pingaarutillit meeqqamut tunniunneqarsinnaagaangata nalunngilarput meeraq toqqissisimalluni peroriartorsinnaasartoq. Soorlu eqqaamajunnarsivarput taamani Sisimiuni pikkorissartitsinermi imaluunniit isumasioqatigiinnermi suleriaatsit nutaat tassani pineqarmata aammalu taamatut saqqummiiffigineqaratta tassani suli uummarissaqqinneqarpoq aamma qanoq erininarsitigisoq peqqussutissap taassuma meeqqanut inuusuttunullu ikiorsiisarneq pillugu nutaamik aaqqissuuteqqinneqarnissaa. Maannakkullu taanna nutaamik saqqummiunneqarpoq aammalu malitsigisassai assigiinngitsut nalunaarusiat suliarineqartussaapput, soorlu uani apeqqutigineqartunut ilaammata oqaatigisinnaavara pilersaarutigineqarmat meeqqanut inuusuttunullu ulloq unnuarlu paaqqinniffiit pillugit Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaat tassani aalajangersarneqartussaallutik. Tassa ulloq unnuarlu paaqqinniffiit pilersinneqarnissaannut, pisatsersorneqarnissaannut siulersorneqarnissaannullu ingerlanneqarnissaannullu malittarisassat tassani suliarineqartussaapput malitsigisassaanik uuma peqqussutip.

 

Amma paaqqinniffinni perorsaanermut malittarisassat ulloq unnuarlu paaqqinniffiup kommunalbestyrelsemik suleqateqarluni isumaginninnermik perorsaanermut tunngasunik allanik suliaqarsinnaanera pillugu malittarisassat, aamma ilanngullugu akiliuteqarnissamik aalajangersakkat. Aamma ulloq unnuarlu paaqqinniffiit ukiumoortumik nalunaarusiaasa tunniunneqarnissaat, ilusissaat imarisassaallu il.il. malittarisassat.

 

Kiisalu aamma malittarisassat allat meeqqanut inuusuttunullu ikiorsiisarneq pillugu aamma Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaat ukuninnga imaqartussaapput, tassa illersuisoqarneq pillugu malittarisassat, inuttut siunnersortinik toqqaasarnermut akissarsiaqartitsinermullu malittarisassat kiisalu inuttut siunnersortitut sulinerup qanoq ingerlanneqarnissaanut malittarisassat. Ilaqutariinnik paarsisussanik akuerinnittarneq pillugu malittarisassat, ilaqutariit paarsisussat sulineranni pissutsit aningaasarsiaqarnerat paaqqinnersiuteqarnerallu pillugit malittarisassat, aammalu angajoqqaat akiliutissaasa amerlassusissaat pillugit malittarisassat.

 

Tassa peqqussutissap malitsigisaanik taakkua suliarineqartussaapput, kisianni suliarineqareersimanissaat uani soorunami kinguarsaataasariaqanngimmat massakkut peqqussutissaq taamatut isikkoqarluni saqqummiunneqarpoq. Ukuli suliarineqartussat sulisut peqatigalugit aammalu pikkorissartitsinerni isummat aallaavigalugit aamma taakkua naammassiniarneqartussaapput. Taamaattumik peqataaqqinnissarsi tassuunakkut isummersueqataaqqinnissarsi naatsorsuutigisariaqassaaq.

 

Uani taamatut apeqqutigineqartut ataasiakkaarlugit akinngikkaluarlugit neriuppunga tamakkiisumik taamatut akissuteqarfigigikka aammalu qanoq suleriaqqinnissami pissuseqartoqarumaarnissaa tassani ilanngullugu. Qujanaq. Apeqqutissaqartoqaruni soorunami ammavunga akinissaanut.

 

Per Berthelsen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, sinniisussap sisamaat, Demokratit.

Naalakkersuisumut qujavunga, ingerlariaqqitsinnatalu eqikkaallunga taalaassallugu oqaluuserisassaq immikkoortoq 26 pillugu partiit Kattusseqatigiillu sinnerlugit oqaaseqartut tamarmik aappassaanerinnitsinnani ataatsimiititaliamut ingerlatinneqarnissaa kissaatigimmassuk, kisianni tulliulluni oqaaseqarumalluni nappaanikuuvoq Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiinnut oqaaseqartitaasuusoq, aappassaaniissaaq.

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Qujanaq. Inuit Ataqatigiit sinnerlugit Naalakkersuisumut qujassuteqassaanga akissuteqaataanut. Taamaattoq apeqqutigisarput ataaseq qitiutitarput tassa akilersuutit ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut.

 

Massakkut annertuuliuutiginngikkaluarlugu taamaattoq oqaatigissavarput Inuit Ataqatigiinninngaanniit maluginiaratsigu aningaasanut inatsisissamut siunnersuutip suliarineqarnerani ilaatigut piumasaqaatitut aallaavigineqarsimammat inissat ulloq unnuarlu angerlarsimaffinniittut inissaritinneqartut taakkua sippornagit paaqqutarinnittassasut, paarsisassasut. Overbelægning ? tassa taanna inerteqqutaalersimasutut oqaatigisariaqartoq. Taanna eqqarsarnartoqartipparput, taamaalilluta aamma apeqqusertariaqassallutigu aningaasaliissutissatut illuartinneqarumaartussat naammakkumaarnersut.

 

Aarleqqutigaarput aningaasat naammannersut peqqutigalugu utaqqisut allattorsimaffianniittut amerlaqisut nalunnginnatsigu. Aamma siorna ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni ukiumoortumik nalunaarutip atuarnerani tassani erseqqissorujussuarmik oqaatigineqarmat Uummannami meeqqanut angerlarsimaffik aammalu Tasiilami, tassa taakku marluk inissaatitik sipporujussuarlugit ukioq naavillugu paaqqutarinnittartut meeqqanik. Taamaattumik taanna immikkut misissorneqartariaqartoq isumaqarpunga ataatsimiititaliap tungaaninngaanniit Naalakkersuisullu aggersarnissaat taamanikkornissaanut kissaatigiumaassavarput.

 

Taava aamma oqaatigeriikkattuut ukiuni siuliini sisamani ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut akiuliutit annertuumik oqallisaasarsimapput, tassanilu noqqaassutigijuarsimasatta ilagaat kommuneqarfiit aamma aningaasatigut naammaannartunik isertitaqartut taakkua meerartaasa immikkut pineqannginnissaat, kisianni pisariaqartitsinerat naapertorlugu aamma ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni inissinneqartarsinnaanissaat taanna qulakkeertariaqartoq. Taamaattumik maannamut aaqqissuussisimanerput ilumut nutaamik nalilertariaqartoq uagut suli taamannak isumaqaratta.

 

Siunnersuutigilersaarparput 50%-imik akiliutissat bloktilskudikkut illuartinneqartarnerata procentitaa qaffanneqarsinnaasoq 75%-inngorlugu, taavalu kommunet inissiigaangata 25%-ip nalinga akiliutigisartagassaattut isumaqarpugut immaqa taanna tulluarnerusoq. Ilami massakkut ilisimaneqarmat kommunet aningaasakilliorfiusut ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut akiliutigineqartartut iasilaarisartorujussuugaat.

 

Taamaattumik aammaarluta oqaatigissavarput isumaqarpugut taanna aaqqittariaqartoq.

 

Uagut Inuit Ataqatigiinninngaanniit paasisinnaavarput Demokratininngaanniit oqaaseqartartup Astrid Fleischer Rexip kommuneni sulisut annertuumik piginnaaneqartariaqarnerannik kissaateqarluni ujartuimmat. Ilami sullissineq ullumikkut pitsaasumik naammassineqassappat isumaginninneq ataatsimut isigalugu, taava pisariaqarluinnarpoq sulisut pitsaasumik tunuliaqutaqarnissaat ilinniakkamikkut.

 

Isumaginninnerup iluani sulisut qiviassagutsigit imatut nalilertariaqarpagut susassaqarfinnut allanut sanilliullugit taakkua katataaleraluttuinnartutut allaat isumaqarfigineqaqqajaammata.

 

Peqqinnissaqarfimmi sulisut assigiinngitsutigut pikkorissarnissamik tunngaviusumik ilinniartitaanerat isumannaarneqarluartutut oqaatigisariaqarpoq.

 

Ukiuni kingullerni Atuarfitsialammik piorsaanissamut atatillugu aningaasarpassuit illuartinneqartarput ilinniartitsisut piginnaanngorsarneqaqqinnissaannut tunngatillugu. Taava illua-tungaatigut qiviartariaqarpugut isumaginninnerup iluani sulisut piumaffigineqarnerat inuiaqatigiit tungaanninngaanniit annertusigaluttuinnartoq taamaattoq aningaasatigut pikkorissarnissamut malitsitsisarnerput annikippallaarsorivarput.

 

Tassunga atatillugu maluginiarparput Arkalo Abelsen Naalakkersuisoq ivertinneqarluni radioaviisikkut apersorneqarnermini oqaatigimmagu nammineq Ilinniartitaanermut Naalakkersuisutut eqqumaffigilluinnarniarlugit isumaginninnerup iluani sulisut. Taamaattumik isumalluarpugut Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu Naalakkersuisup aammalu Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup suleqatigiinnermikkut kiisami taanna aaqqissinnaassagaat. Tunngaviusumik ilinniartitaanerat misissoqqittariaqarpoq, aningaasaliissutit minnerunngitsumik nalileqqittariaqarput. Ataavartumik aaqqissuulluagaasumik ilinniartitseqqinnissamut periarfissaat taanna aamma qulakkeertariaqarpoq. Ilami ukiut kingulliit arlallit assersuutigiinnassagutsigu inunnik isumaginninnermut siunnersortinngorniat ilinniarfiannut aningaasaliigaangatta pikkorissarnissamulluunniit aningaasaliisannginnatta, uffa inatsisitigut peqqussutitigut tamanna piumasaqaataasoq ilinniarfeqarfiup naammassissagaa. Taamaattumik tassuunakkut suliassat nukinginnartut Inuit Ataqatigiinninngaanniit isumaqarfigaagut sulisut piginnaanngorsaqqinnissaat taanna.

 

Tassunga atatillugu aamma ujartortuartakkatta ilagisaat tassaavoq ilisimatusarneq. Pingaartittorujussuuarput Inuit Ataqatigiinni sulinikkut allatigullu misilittakkat ilisimatuussutsikkut suleriaaseqarluni nalilersorlugillu allaaserineqartarnissaat. Inuiaqatigiittut piginnaanngorsarneq aamma tassaniippoq. Inuiaqatigiittut ingerlaarnitsinni misilittakkanik atorluaaneq tassuuna qulakkeerneqarsinnaavoq.

 

Taamaattumik periarfissaq iluatsillugu Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq kaammattorusussavarput Inuit Ataqatigiinninngaanniit isumaliutigeqqullugu pissusissamisuussannginnersoq 2004-minngaanniit isumaginninnermut ilisimatusarnissamut aningaasanik illuartitsisalernissaq.

 

Naalakkersuisup susassaqarfia peqqinnissamut tunngasortaani aningaasarpassuunngikkaluartut taamaattoq peqqinnissamut tunngasuni ilisimatusarnissamut aningaasaliissutinik Inatsisartuninngaanniit peqarpoq. Taamaattumik tulluartipparput aamma isumaginninnikkut ilisimatusarnissamut aningaasaliissutit aappaaguminngaanniit akuersissutigineqartalissappata.

 

Peqqussutissatut siunnersuut qimerloorlugu iluamik paaseqqissaanngilarput taamatut iluseqarluni akuerineqassappat kommunet kisitsisitigut paasissutissiisarnissaat naammaginartumik qulakkeerneqarsimanersoq. Taamaattumik isumaqarpugut taanna aamma misissoqqissaarneqartariaqartoq. Taamatut misissoqquneqarneranut peqqutigaarput ilisimagatsigu, naak ullumikkut kommunet ataasiakkaat pisussaaffeqareeraluartut sukkulluunniit meeraq angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartillugu nalunaaruteqartarnissartik, taava taanna pisussaaffik naammassisimanngilaat. Taamaalilluni qitiusuminngaanniit, aamma uagut Inatsisartunut ilaasortatut taassuma tungaatigut pissutsinik ineriartornerup sua-tungaanut ingerlanersoq malinnaavigisinnaasannginnatsiguluunniit, naak kisitsisit tamakkua pisariaqartilluinnaraluarigut minnerunngitsumik maani sulinitsinni. Taamaattumik taannartaa aamma ataatsimiititaliami qaqinneqartussatut uagut takorloorparput.

 

Ukua meeqqanik sullissisut assigiinngitsunik ilinniakkamikkut tuniliaqutaqarlutik qanimut suleqatigiinnissaannut isuma peqqussutitigut pingaartinneqartoq ilalersorlutigu oqaatigereerparput. Taamaattoq oqaatigissavarput nalunaaruteqarnissami annertusisamik pisussaaffik ilinniartitsisunut, peqqinnissaqarfimmi sulisunut allanullu atuutsinneqartoq politiini sulisunut atortinneqarnissaa uagut kissaatigisorujussuuarput. Ilisimaneqarluarpummi politiit sulinerminni meeqqat inuusuttullu atugarisaat qanoq ittuuneri ilisimasaqarfigilluartarmatigit.

 

Nalunngilarput soorunami danskit naalagaaffiata politeeqarneq eqqartuussiveqarnerlu akisussaaffigigaat, taamaalilluta toqqaannartumik piumasaqarsinnaanngitsugut, kisianni kaammattuutigerusussavarput Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq Naalakkersuisut siulittaasuat peqatigalugu danskit statsministeriannut susassaqartunullu inussiarnersumik saaffiginnissasut isumaqaratta pissusissamisoortoq politiit aamma tassani annertusisamik nalunaaruteqartarnissamik pisussaaffilerneqarpata. Ilumut taamaaliornikkut siusissukkut akuliunnissamut isumap timitalerneqarnissaa qaninneerarsuanngussammat.

 

Inuit Ataqatigiinni isumaginninnikkut pissutsit eqqartoraangatsigit soorunami siunertat marluk taakkua sanileriissillugit pingaartittarpagut anguniagaqarfigineqarnissaat, tassa pinaveersaartitsinermut tunngasoq aammalu katsorsaanermut tunngassuteqartut.

 

Taamaattoq aamma pingaartipparput erseqqissassallugu katsorsaanerinnaq aqqutigalugu inuit atugaat patajaallisarneqartanngimmata aamma patajaallisarneqarsinnaanngimmata. Kisianni ineqarnikkut, suliffeqarnikkut, ilinniartitaanikkut, akileraartarnikkut allatigullu ilaqutariit atugaat tamakkiisut aamma patajaallisarneqartarmata. Taamaattumik qilanaarissavarput ilaqutariit sanngisuut tunngavissinniarlugit ataatsimoortumik politikkimik aalajangersaanissarput. Aamma qilanaaraarput Ane Hansenip oqaluuserisassanngortitaa kingusinnerusukkut sammisussaagatsigu, tassa ilinniagaqarsimanngitsut pikkorissarnissamut ilinniarnissamullu periarfissinneqarnissaata annertusarneqarnissaanut tunngasoq. Tamannami pingaartinneqartariaqarpoq, paasinarsereermammi KIIP-ip misissuisitsisimanera naapertorlugu uppernarsineqareermat ilinniagaqartartut nunatsinni tassaapput meeqqat ilinniarsimasunik angajoqqaallit. Taamaattumik ilinniartitsinerit pikkorissartitsinerillu annertuumik siuarsaavigineqartariaqarput angajoqqaat tassuuna aamma angajoqqaajulluarnissamut tunngavissinneqassammata.

Taakkuugallarput.

 

Per Berthelsen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, sinniisussap sisamaat, Demokratit.

Asii Chemnitz Narupimut qujavunga. Taavalu tulliulluni oqaaseqarumavoq Demokratinit oqaaseqartuusoq Astrid Fleischer Rex, aappassaaneerluni.

 

Astrid Fleischer Rex, Demokratit oqaaseqartuat.

Naalakkersuisup akissuteqaataanut qujavunga aamma utaqqinngilara tamarsuisa ullumikkut soorunami akisinnaassagitit, kisianni eqqarsaasersuutissatut aamma tunniuppakka tamassinnut, imaaginnanngilaq uagut kisitta udvalgitsinnut.

 

Tassani oqalugialeqqaaravit ippigilaagara taalaarlara qujallutit partiinut, Kattusseqatigiinnut Demokratinullu. Uagut aamma partiiuvugut.

 

Oqareeraluarluni apeqqutikka tamarsuisa akissuteqarfigineqassasut maannakkorpiaq, kisianni immaqa qinnuigeqqilaarsinnaavakkit, efterskolenut tunngasut ullumikkut akineqarsinnaanersut nalunnginnakku qanoq pingaartigisoq atuarfeqarfimminngaanniit efterskolenut qinnuteqartoqarniaraangat meeqqamut tulluussarlugu efterskole pisaratta. Ilaqutariissutsimut, meeqqamut sorpassuarnullu. Kisianni uani pineqartut meeqqat inuusuttullu ajornartorsiortut, tassani immikkut oqaloqatigineqarsimanersut imaluunniit arlariit oqaloqatigineqarsimanersut efterskole ? tassani paaserusukkaluarpara. Meeqqammi taakkua imaaginnanngimmata efterskolemukartinneqaannassasut. Kisianni allassimagaluarpoq tulluussarneqartassasoq. Aamma apeqquserujussuarpara inuusuttuaqqat taakku pineqartut ilaatigut immaqa småkriminelinngorsimasutut allassimasut taakkua ilumut efterskoleni tigorusunneqartassanersut. Neriuppunga tigorusunneqarsinnaassasut aamma oqaloqatiginnittarnerup iluani.

 

Taava immaqa akisinnaassagaluarpat qanoq taanna apeqqutigisara meeqqanut inuusuttuaqqanullu ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni aalajangersagaq paaqqinniffiit assigiinngitsumik pissusilinnut immikkoortitinngilai, taamaattumik Naalakkersuisut meeqqanut inuusuttunullu assigiinngitsunik ukiulinnut aamma attaveqarnissamut pineqarnissamut allatullu assigisaannik akuleriisitsivigisinnaallugillu atorluarsinnaavaat. Taanna assorujussuaq aamma ullumikkut paaserusukkaluarpara. Paasinerluppara? Imaluunniit imatut paasissavara sumulluunniit meeqqat inissinneqarsinnaasut qanorluunniit suliassartaat assigiinngitsigigaluarunik?

Taanaannaagallarli. Qujanaq.

 

Per Berthelsen, Inatsisartut siulitaasuannut sinniisussat sisamaat, Demokratit.

Astrid Fleischer Reximut qujavunga. Taava tulliulluni oqaaseqarumavoq Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq Ruth Heilmann. Taavalu tulliukkumaarpoq Ellen Christoffersen Atassumminngaanniit oqaaseqartuusoq aappassaaneerluni.

 

Ruth Heilmann, Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Siullermik Demokratit partii sinnerlugit oqaaseqartoq Astrid Fleischer Rex. Soorunami uani oqaatigiuminaappoq meeqqat qanorlu qanorlu ittuuneri immikkoortiterlugit nalilersussallugit sumullu inissinneqarnissaat. Tassani soorunami meeqqap pisariaqartitai aallaavigalugit aammalu meeqqap nammineq kajumissusaa aallaavigalugu inissinniarneqartartussaapput ilisimasallit suleqatigalugit. Taanna taamatut akerusuppara.

 

Efterskoleliartitsisarnissaq taanna soorunami oqartariaqarpugut meeqqat tamarmik sumiginnaasut imatut pinerluuteqarsimasuusanngillat. Taamaattumik efterskoleliarusullutik kajumittut soorunami ikiorserneqartassapput. Aamma uani aningaasanik immikkoortitatta ilaani aamma aningaasassaqartinneqareermat. Soorunami aamma tassani periarfissaq nalilersoqqissaarneqassaaq KIIP peqatigalugu. Uani ingerlaannaq oqartoqarsinnaanngilaq qassinukua efterskolemut ingerlatinniarigut? Kikkunuku? Kisianni periarfissaq uani ammaanniarneqarpoq meeqqap aamma inuusuttuaqqap soqutigisai tassaniissinnaammata efterskolemukarusukkaluarluni immaqa siusinnerusukkut eqqarsaatigisimallugu uani periarfissamik ammaassiniartoqarmat. Taamatut aamma, soorlu inuutissarsiutigalugu paarsisartunut immaqa paarisassanngortiinnanngikkaluarlugit aamma taamatut periarfissaqartitsisoqarsinnaanera.

 

Uani apeqqutigineqartoq oqaatiginiarluguuna puigoriga. Tassa meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasaqarfik aamma Kattusseqatigiit apeqqutigimmassuk, taanna sumut pinersoq. Taanna MIPI-mik naalisarneqartartoq aamma plakatinik assigiinngitsunik nivinngaajortorsimapput, aamma maani gangimiittoqarpoq. Taamaattumik eqqaamanerlunngikkukku siorna aprilip qulingiluaanni atoqqaartinneqarpoq, taavalu ukioq massakkut ingerlareersoq annertuunik suliniuteqareerluni ippassaaninnguaq saqqummiussipput tassani malinnaatinneqartut suleqatigiillu.

 

Taanna nalunaarusiaq pitsaasorujussuummat paasisanillu assigiinngitsorpassuarnik imaqarluni, suliap sumut killissimaneranut, suut suliarineqarsimanersut aamma suut siunissami pisariaqartinneqarumaarnerannik imalik kissaatigisimavara maannakkut Inatsisartut ataatsimiinnerata nalaani upernaaq manna nalunaarusianngorlugit Inatsisartunut agguaanneqassasut.

 

Tassani ingerlariaqqinnissami soorunami aperisoqarpoq: Qanoq suliaq ingerlateqqinneqassava aamma sunut atorneqassava? Taamaattumik taassumap ? naatsorsuutigaara aamma ataatsimiititaliami immaqa eqqartorneqarsinnaanera.

 

Ilumoorami, Asii Chemnitz Narupip aamma oqaatigaa, isumaginninnikkut ilisimatusarneq nunatsinni ingerlanneqartariaqartoq aamma sakkussanik peqartariaqartugut. Taamaattumik taanna pilersinneqarsimavoq aamma meeqqat inuusuttullu atugarisaat eqqarsaatigalugit nalunaarusiorneq naatsorsueqqissaartarfiup aamma tamakku ingerlassimanngimmagit. Aamma kisitsisit qanoq amerlatiginersut, soorlu aamma Asiip oqaatigaa politeeqarfik peqatigalugu tunniunneqartarsimasut nalunaarsorneqartartut soorunami isertugaataapput taakku, aamma saqqummersinneqarunnanngillat, kisianni pisariaqartinneqarlutik atorneqarnissaminnut, soorlu tigoriaannanngorlugit imaluunniit alakkariaannanngorlugit, tassani pigineqannginneri ullumikkut ilisimatusartunut suliniartunullu aamma amigaatigineqarput.

 

Assigiingitsorpassuit uani saqqummiunneqartussami meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasaqarfimmeersut nalunaarusiaq taanna saqqummerpat, tassani saqqummiunneqartussaapput suut, suunukua ullumikkut nalunaarsuutit meeqqanut inuusuttunullu tunngatillugu amigaatigineqartut, aammalu suut massakkut suliarineqarsinnaappat massakkorluinnaq. Aamma suut aningaasartalerlugit naatsorsueqqissaartarfimmut suliaritinneqarsinnaanersut. Tamakkorpassuarnik imaqarpoq taanna. Piaartumik saqqummersinneqarnissaa isumagiumaarparput.

 

Aamma Asii Chemnitz Narupip oqaatigaa, ilumoorpoq ilaqutariit massakkut qanoq inuunerat, inooriaaseqarnerat ilisimasaqarfiginerulertariaqaripput. Taamaattumik Dorisip saqqummiussaa Siumuminngaanniit ilaqutariit ukiuannut pilersitsinissamik isuma aamma piviusunngortinneqartussaq, neriuppunga aamma taanna tapersersorneqarumaartoq qularnanngitsumik ukiulerneqareersinnaagaluartut ullumikkut immaqa 2004-mut. Kisianni saqqummiunneqassaqqaarpoq Inatsisartunut aammalu isummerfigineqarluni. Tassani naatsorsuutigineqarsinnaavoq annertuumik ilaqutariissutsikkut pissutsit tassani ukioritinneqartussami eqqartorneqarumaartut aammalu qulaajarneqarumaartut.

 

Asiip apeqqutigisaa ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni, soorlu Uummannami Tasiilamilu inissat sipporlugit inissiisarnerit tamakku utaqqisoqarpallaarnera pillugu. Ilumoorpoq ullumikkut atorneqarput taamatut. Allaat immaqa sulisut suliassaqarnerulersillugit. Kisianni soorunami tassani forstanderii aamma nammineq naliliisarput qanoq nukissaqarfigitiginerlugit taamatut kommunet saaffiginnissutaat aallaavigalugit aamma meeqqat pisariaqartitsisorujussuit eqqarsaatigalugit tigusiinnartarsimanerat, immaqa aningaasanik malitseqartinneqanngitsunik.

 

Qanittukkut forstanderit ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni maani naapeqatigiinneranni peqataasimavunga. Assigiinngitsorpassuartigut paasisassarpassuarnik taakku tunniussaqarput, taamaattumik oqarfigaakka naatsorsuutigalugulu tullianik taamatut ataatsimiooqatigiinnermi pingaaruteqassasoq siammasinnerusut peqataatillugit, soorlu ataatsimiititaliaq siammarnerullugu sullissaqartut tassani paasissutissanik annertuunik amma politikkikkut ingerlaniaqqinnissami ilisimasassanik nalilersuisarnissamullu siunissami meeqqat atugarisaannut tunngatillugu, pingaartumillu sumiginnagaasunik. Imartoorujussuarmik saqqummiussaqarnerat assut uanga iluatinnaateqartikkakkut, taamaattumik neriuppunga tullianik taamatut katerisimaassappata tulararfik taamatut peqatigiiffiata aaqqissugaanik amerlanerusut peqataajumaartut. Aammalu tassani isummersornerulluni immaqa ingerlatsisoqarumaartoq peqatigiilluni suut suliniutit siunnerfiillu aamma Inatsisartunut susassaqartunullu allanut ingerlateqqinneqarsinnaammata.

 

Aamma oqaatigissavara Isumaginninnermut Ataatsimiititaliat KANUKOKA-p aaqqissugaanik aprilip naalernerani Ilulissani ataatsimoortussaammata, taamaattumik aamma naatsorsuutigisariaqassaaq massakkut una saqqummiussaq pillugu allatigullu aamma uani eqqartorneqartut pillugit qularnanngitsumik eqqartuisoqarumaartoq. Neriuutigaarput arlaatigut peqataatinneqarnissarput aamma Inatsisartuninngaanniit, imaluunniit ilisimatinneqarnissaq suut suullu tassani eqqartorneqarnersut.

 

Allamik oqaaseqaqqissanngilanga. Qujanaq.

 

Per Berthelsen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartuni siulittaasumut sisamaattut sinniisoq, Demokratit.

Qujanaq. Taavalu maannamut oqaaseqarniarluni nappaasimasut kingullersaat Ellen Christoffersen, Atassummi oqaaseqartuusoq aappassaaneerluni.

 

Ellen Christoffersen, Atassutip oqaaseqartua.

Qujanaq. Tassa ilaatigununa oqaatigereersimasatsinnut tapiliukkusullugu FN-imut nalunaarusiortarnissamik maannakkut peqqussummi pisussaaffiliineq aamma assut Atassumminngaanniit iluarisimaaratsigu. Neriuppugullu aamma tassani kommunet annertuumik naalakkersuisoqarfimminngaanniit kajumissaarneqarumaartut taakkua pisussaaffiit naammassiniaqqullugit, pingaaruteqarluinnaqqissaarmammi aamma qanoq taamatut meeqqat pisussaaffiinut FN-ip malittarisassaanni nalimmassaallunilu pisoqarnerani aamma taamatut paasissutissanik tunniussisinnaanissaq.

 

Naggataatigut oqaatigilaaginnarusuppara neriuutigalugu ataatsimiititaliami peqqussutissamut siunnersuutip eqqartorneqarnissaanut apeqqutigineqarsimasut tamakkua soorunami akissutissartai tigusimassagigut pingaaruteqarluinnarmata ataatsimiititaliap suleriaqqinnissaanut apeqqutit taakku pingaaruteqartut saqqummiunneqarsimasut.

 

Naggaterpiaatigut oqaatigilaaginnassavara ilaatigut soorunami nuanneraluaqisut isummat assigiinngitsorpaasuit inunnik isumaginninnerup tungaatigut isummat annissorneqartut uunga imm. 26-mut tunngatillugu. Kisianni ilaatigut tavalaarnertut nalilerusussinnaavara suliat aalajangersimasut eqqartorneqartussanut piffisarujorujussuaq atortooratsigu, taamaasillunga taannartaa uparualaaginnarusuppara. Naluara aqutsisuninngaanniit taanna eqqumaffiginiarneqartarnersoq imaluunniit pissusissamisuuginnalersimanersoq taamatut sorparpassuit allaat tikissinnaanngortarlugit oqaaseqarsinnaaneq tunngavigiinnarlugu.

 

Per Berthelsen, Inatsisartut siulittaasuannut sinniisussat sisamaat, Demokratit.

Qujanaq. Uanga tunginninngaanniit oqaatigiinnassavara nutaraagama immaqa eqeersimaarsimasinnaanera tassani annertunerusinnaammat.

 

Kisianni tassa qulequttamut uunga oqaluuserisassani 26-imut atatillugu oqaaseqarumasut naammassivagut, taamaalillunilu oqaaseqartut partiit sinnerlugit Kattusseqatigiillu oqaaseqartui aallaavigalugit tassa immikkoortoq 26, meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuummut aappassaaneerinnittoqartinnagu Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliamut ingerlatsisoqarnissaa kissaatigineqarpoq.