Oqaluuserisassani immikkoortoq 52-1 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Ullut
ataatsimiiffiusut aqqaneq sisamaat, pingasunngorneq 26. marts 2003, nal. 17:25.
Johan Lund Olsen, siunnersuuteqartoq, Inuit Ataqatigiit.
Ja. Qujanaq.
Issittumi peqqarniissinnaaqisumi imaatigut nunamilu pinngortitap tunniussinnaasaanik inuussutissarsiuteqarneq nukersornartuuvoq pinngortitarsuup aqutaanik aalisartut piniartullu nammineq pisuussutiginngisaannik piniutinik, angallatinik, qamutinik, qimminik il.il. annaasaqarnermik kinguneqarsinnaasartoq.
Klimap silallu allanngoriapiloortarnerata nassatarisaanik piniartut aamma piffissami sivisunerusumi inuutissarsiorsinnaajunnaartittarpai.
Ukiuni makkunani isorliunerusuni Qaanaami Ittoqqortoormiunilu tamanna nalaanneqartarpoq sikuniannginnerata imaluunniit imaluunniit kingusissukkut sikuniartarnerata qimussimik piniariarsinnaaneq ajornarsisittalermagu.
Ilaqutariinnut aalisarnermik piniarnerinnarmillu inuussutissarsiuteqartunut piniutit, angallatit il.il. inuuniuteqarniarnermi tunngaviulluinnarput sillimmasersimatinnani pinngortitap naalagaaneranik annaaneqarpata ullumikkut qangatut pisortanit ikiorsiissutigineqarsinnaanngitsut.
Sikuniannginnerata imaluunniit sikuniaasaartarnerata ilaqutariit piniartukkormiut piffissami sivisusinnaasartumi eqqornerluttarpai aningaasarsiorfeerutsittarlugillu. Namminermi inuutissarsiortutut inissisimagallartillugit allatigut pisortaniit ikiorserneqarsinnaasanngillat.
Ukiut siuliini, tassa siusinnerusukkut Inatsisartut aningaasanut inatsisaanni konto 50.01.04-mi pisortat ukiumut 3 mio. koruunit tikillugit immikkoortitsisinnaasarsimagaluarput, maannakkut ukiuni kingullerni sipaarniarnerup kinguneranik aningaasaliiffigineqartanngimmat ikiiorsiiviginiagassaraluanut konto qinnuteqaateqarfigisinnaajunnaarsimalluni.
Matumuuna siunnersuutigaara aningaasanut inatsimmi konto pineqartoq aningaasanik immikkoortitsivigineqartaleqqissasoq ukiuni kingullerpaani misilittakkat erseqqissumik takutereermassuk issittumi silap pissusaanik pissuteqartumik aningaasaateqarfeqarnissaq aamma pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq.
Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Siunnersuuteqartoq pereermat Naalakkersuisoq akissuteqaqqaassaaq, tassalu Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq. Takanna.
Simon Olsen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, Siumut.
1988-mi Inatsisartuni aalajangernerup kingunerisaanik aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqarpoq piniartunut, aalisartunut, savaatilinnut tuttuutilinnullu silap pissusianik pissuteqartumik ajornartorsiuteqalernerup, napparsimalernerup imaluunniit allatigut inuutissarsiuteqarnermi ajornartorsiuteqalernerup kingunerisaanik pineqartunut inuutissarsiornermik ingerlatsiinnarsinnaajunnaartitsisunut ajunaarutinik aningaasartuutinillu matussusiisarnissaq siunertaralugu.
Aningaasaateqarfik immikkut ikiorsiisarnermut aningaasaateqarfimmik taagorneqarpoq, aningasallu makkunuunatigut pissarsiarineqartarlutik:
1. Aningaasaateqarfiup siunertaanut inuit ilaasut akileeqataassutaanniit
2. Aningaasanut inatsisikkut ukiumoortumik aningaasaliissutiniit
3. Immikkut tapiissutinit,
tunissutinit il.il.
Aningaasaateqarfik
siulersuisunit ukuninnga inuttaqartunit aqunneqarpoq: Aalisarnermut,
Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, siulersuisuni siulittaasuusoq,
inuillu tallimat aalisartut, piniartut savaatillillu sinniisorisaat.
Aningaasaateqarfimmit
ikiorsiissutit inunnit ataasiakkaanit ikiorsiissuteqarfigineqarnissamut
qinnuteqaatit paasissutissanik eqqortunik tunngavilersuutitaqartut kiisalu
annaasat aamma tamatumunnga atatillugu aningaasartuutit amerlassusiannik
imaqartut tunngavigalugit agguaanneqarsinnaasarsimapput.
Aningaasaateqarfimmit
ikiorsiissuteqartoqarsimanngilaq, tamatumunnga peqatigitillugu pisortat
aningaasaataannit allanik siunertamut qinnuteqarfigineqartumut atatillugu
ikiorsiissuteqartoqarsimappat. Taamatuttaaq pigisanut matussutissanik
sillimmasiisarnermik aaqqissuussineq aqqutigalugu
matussuseqarsimasinnaagaluartunut taamaallaat immikkut illuinnartumik
ikiorsiissuteqartoqarsinnaasarsimavoq.
1999-imit
aningaasaateqarfiup 2001-p naanerani atorunnaarnera tikillugu immikkut
ikiorsiisarnermut aningaasaateqarfik taamaallaat nunatta Karsianit
aningaasalersorneqarsimavoq. Taamatuttaaq ukiuni taakkunani aaqqissuussineq
siulersuisunit peqataaffigineqanngitsumik taamaallaalli qitiusumik
allaffeqarfimmit aqunneqarsimavoq.
Pissutsit
taamaannerat ilaatigut Ombudsmandimit isorineqarpoq, pingaartutut
isumaqarfigineqarmat pisortat aningaasaataasa nakkutigineqarnerat aamma
aqunneqarnerat malittarisassat pisortatigoortumik akuerisat Inatsisartut
peqqussutaat imaluunniit inatsisaat malillugit pisariaqarmat.
Immikkut
ikiorsiisarnermut aningaasaateqarfimmit ikiorsiissutit ukiuni 1996-imiit
1998-imut ukiumut 3 mio. koruunit missaaniittarsimapput, tamatuma kingorna
malunnaatilimmik ikileriarlutik ikiorsiissuteqarnissamik naliliinermut
tunngavissat allanngortinneqarnerisa malitsigisaannik.
Ukiuni
kingullerni 1999-imiit 2001-imut ikiorsiissutit ukiumut 1,5 mio. koruunit missaanniittarput,
tassa 2001-mi immikkut ittumik tamanut atuuttumik piniartunut tapiissutit
tunniunneqartut iluarsiissutigineqarpata imaluunniit agguaqatigiissinneqarpata.
Inuutissarsiutigalugu
aalisartunut piniartunullu nammineq pisuussutiginngisaminnik
inuutissarsiutiminnik ingerlatseqqissinnaajunnaarsimasunut ikiorsiisarnermi
aaqqissuussineq pilerseqqinneqassappat inatsisitigut malittarisassat
pisariaqartitat suliarineqartariaqassapput. Tamatuma saniatigut
oqaatigineqassaaq ukiuni kingullerpaani allaffissornikkut periaaseq
amerlasuutigut naleqqutinngitsunik kinguneqartarsimammat, assersuutigalugu
suliap annertussusianut naleqqiullugu suliamik suliarinnittarneq
sivisuallaartarluni allaffissornermut qinnuteqartumullu ajoqutaasumik.
Kiisalu
erseqqissarneqassaaq inuutissarsiutigalugu aalisartunut piniartunullu
pinngortitap pissusiisa tassanngaannartumik immikkut ittumik pilernerinut
atatillugu inuutissarsiutimik ingerlateqqinnissaanut periarfissaminnik
annaasaqartunut ikiorsiisarnermi aaqqissuussineq nalinginnaasumik inuuniarnermi
ajornartorsiornermut akulerunneqassanngimmat. Taamaattumik aamma tamanna
erseqqinnerusumik nalilersuilluni misissorneqartariaqarpoq, isumaginninnermi
ikiorsiisarnerup kommunenit oqartussaaffigineqartup aamma ajunaarnersuarmik assingusunik
pisoqarnerinut atatillugu inuutissarsiummik ingerlatitseqqilernissamut
ikiorneqarnissamut killissarititaasut qulaajarlugit.
Taamaattumik
siunissami pineqartunut tunngatillugu aaqqissuussinerusinnaasut tamakkiisumik
ilaannakuusumilluunniit ataatsimoortumik sillimmasiisarnermik
aaqqissuussinertut pilersinneqarsinnaanera mattutereerneqarsinnaanngilaq.
Pisariaqartitsinerit
assigisaallu pillugit misissueqqissaarnerit tamakku ingerlanneqarnerat
suleqatigiissitamut inuutissarsiutinut tapersiisarnermik aaqqissuussinerup
iluarsaateqqinneranik suliaqartumut suliassanngortinneqarnissaat
isumaliutersuutigineqarsinnaavoq, soorluttaaq inuiaqatigiit
aningaasaqarnerannut tunngatillugu piniarnermik inuutissarsiuteqarnerup
misissuiffigeqqissaarneqarnerani 2003-mi naammassineqartussatut
naatsorsuutigineqartumi angusat inuutissarsiutigalugu aalisartut piniartullu
nammineq pisuussutiginngisaminnik tassanngaannartumik pisumik pissuteqartumik
taamalu inuutissarsiumminnik ingerlatsiinnarsinnaajunnaarsimasut ikiorserneqarsinnaanissaannut
aaqqissuussinermik pilersitsisoqarsinnaanera naliliinermi
ilanngunneqarsinnaassasoq.
Tamanna
tunngavigalugu siunnersuutip matuma siunnersuutigineqartup siunnersuutigisaatut
2003-mi aningaasanut inatsimmi atuutilersumik aningaasanut inatsisitigoortumik
suliniutiginissaa piviusorsiortutut isigineqanngilaq.
Naalakkersuisut
sinnerlugit siunnersuutigissavara qulaani taaneqartut tunngavigalugit
inuutissarsiutigalugu aalisartut piniartullu inuutissarsiutiminnik
ingerlatsileqqikkumallugit ikiorserneqartarnissaannut naliliinermut
tunngavissiat suut tunngaviussanersut taamatut aaqqissuussinermut
aningaasalersuinissamut periarfissat nassuiarneqarnerannik ilallugit
Inatsisartunut nassuiaasiortoqassasoq.
Taama
oqaaseqarlunga Naalakkersuisut sinnerlugit oqaatigissavara Inatsisartunut
ilaasortap Johan Lund Olsenip siunnersuutaani eqqarsaatinut tunulequtaasunut
paasinnikkama, taamaattorli kaammattuutigalugu siunnersuut
saqqummiunneqarneratut iluseqartillugu itigartitsissutigineqassasoq.
Simon
Olsen, Aalisarnermut,
Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, Siumut.
Qujanaq.
Naalakkersuisoq oqaaseqareermat taava partiit oqaaseqartuinut nuuppugut,
tassalu siulliussaaq Ole Dorph, Siumut.
Ole
Dorph, Siumup
oqaaseqartua.
Qujanaq.
Siumumiit Johan Lund Olsenip siunnersuutaanut ima oqaaseqaateqassaagut.
Siumup
oqaluuserisassatut siunnersuut soqutiginartutut isigalugu sammisimavaa, soorlu
aamma siunnersuutit allat taamatut isigisarigut. Aamma ajornartorsiutit
assigiinngitsut siunnersuuteqartup taakkartugai ilisaraagut.
Siumumiit
tunngaviusumik anguniarparput inuup nammineq suliffeqarnini
inuussutissarsiuteqarninilu aallaavigalugit imminut napatinnissani
ingerlattariaqaraa. Tamannalumi siunissami anguneqassappat inerisaanerup
tungaatigut suliassat annertunnguatsiaqaat. Aalisarnerup tungaa eqqaaginnartigu. Pisuussutinik
ullumikkut uumassusilinnik taakkunanngalu immitsinnut pilersornerput nunatsinni
suli pitsaanerulersittariaqartutut Siumut isumaqarpoq.
Ullumikkut
nunarput imminut 22%-it missaa pilersorpoq, Island imminut 95%-ip missaa
Danmarkilu imminut 98%-ip missaa pilersorluni. Kisitsisit nammineq
oqaluttuartut takuneqarsinnaapput.
Avataaniit
nerisassanik tikerartitsinerput ileqquliutiinnarsimasoq annertuallaartoq aamma takusinnaavarput.
Pisuussutigut uumassusillit pitsassuupput, minguitsorsuullutik mamaqalutillu,
uagullu sungiussiniarnerput ajornartorsiutigiinnarunarparput. Taakku tamarmik
nunatta avammut niuernerat sunnertarpaa, taakku tamarmik aalisartut piniartullu
atugarisaannut sunniuteqartarput. Siumumiit immitsinnut pilersornitta ukiumut
minnerpaamik 10%-imik pitsanngorsarnissaa Naalakkersuisunit
suliniutigineqarnissaa siunnersuutigerusupparput.
Siunnersuuteqartup
Johan Lund Olsenip siunnersuutigaa immikkut ikiorsiinermut aningaasaateqarfik 3
mio. kr.-nik aningaasaliiffigineqassasoq. Aningaasaateqarfik pilersinneqarami
assigiinngitsunik aningaasaliiffigineqartassasoq siunniunneqarsimavoq, ukiullu
kingulliit nunatta Karsianiit kisimi immerneqartarsimalluni, maannalu
uninngalluni. Siunnersuuteqartup oqaatigaattaaq nunatsinni pinngortitap nukii
ima sakkortutigisinnaasartut allaat piniutit il.il. tassanngaannaq
annaaneqarsinnaasarlutik piniartumut aalisartumullu sunniuteqapiluttartumik. Silarsuup nukii pineqarput. Nukiit
ila amiilaarnartaqaat. Ilaannikkut siku issusoorsuaq pappialatut ilillugu
aserortertarsinnaasarmagu, soorlu tamanna Ilulissat kangerluanni ilaanni
pisartoq. Pinngortitap nukii teknikkikkut qanoq ilioraluaraanniluunniit
ajugaaffigineqarsinnaanngitsut.
Taamaammanuna
Siumup naliliinera aallaavigalugu pisariaqarluinnartoq inuussutissarsiuteqartoq
kinaluunniit inuussutissarsiornini il.il. illersorniarlugu sillimmasissalluni.
Sualummillu taama ulorianarsinnaatigisumik inuussutissarsiuteqaraanni
nunaqaraannilu.
Siumumiit
ilisimavarput ullumikkut aalisartut piniartullu sillimmateqarniarnikkut
annertuumik ajornartorsiuteqartut. Takuinnartigu ataatsimoorussamik
sillimmasiisarnerit ukiorpaat ingerlareeraluarluni ullumikkut suli aalisartunik
piniartunillu malinneqanngitsoq, naak inatsisitigut
pinngitsaaliissutaagaluarluni. Apeqqullu taannarpiaq ukiap 2003-p
aallartilaarnerani Ilulissani ataatsimeersuaqatigiinnermi aalisartunik
allanillu aalisarnerup tungaanik suliaqartunik peqataaffigineqartumik
eqqartorneqarsimavoq.
Tallimanngornermi
21. marts 2003 immikkoortoq 99, inuusuttut aalisarnermut piniarnermullu
inuussutissarsiuteqalerusuttut ilinniarnermik ingerlatsisalernissaannik
pilersitsinissamut suliniuteqarnissamik inimi maani oqallisigineqarmat
Naalakkersuisunit oqaatigineqarpoq aningaasanut inatsimmut 2004-mut
qaammarsaanermi ilinniartitaanermilu aningaasaateqarfik
pilersinneqaqqinniartoq. Suliniut taanna Siumumiit tamakkiisumik
tapersersorparput, taamaalilluni aalisartut piniartullu annertuumik
qaammarsaanermik sullinneqarnissaat aallartissammat kattuffik kommunellu
suleqatigalugit.
Siumumiit
pingaaruteqarluinnartutut isigaarput inuussutissarsiortut tamarmik namminneq
arlaannik ajutooriataarnissamut sillimmasersimanissaat, aamma suliami matumani
pineqartumi aalisartut piniartullu ajutoornissaminnut
sillimmasersinnaanissaminnut periarfissaqarput, ajoraluartumik ikittuinnarnik
atorneqartumik. Taamaattumik Siumumiit inuit pineqartut amerlagunaqisut
atortuminnik il.il. sillimmasernissaannik sakkortuumik kaammattorusuppagut
imminnut ilaquttaminnullu annertuumik akisussaaffeqarpummi.
Naalakkersuisut
akissuteqarnerminni nalunaarutigaat inuussutissarsiutinut tapiisarnermik
aaqqissuussinerup iluarsaateqqinneranik aamma maanna suliniuteqartoqartoq,
kiisalu inuiaqatigiit aningaasaqarniarnerannut tunngatillugu piniarnermik
inuussutissarsiuteqarnerup misissueqqissaarfigineqarnerata sulissutigineqarnera
ukioq maanna naammassissasoq, taakkualu inerneri kingusinnerusukkut
Inatsisartunut saqqummiunneqarumaartut.
Naalakkersuisut
inassuteqaataat Siumumiit tusaatissatut tiguarput, misissuinerillu inerneri
pissangalluta saqqummiunneqarnissaat qilanaarilereerparput, suliallu matuma
taama isikkoqarluni aappassaaneerlugu oqaluuserineqarnissaa
innersuussutigissavarput, taamaakkaluartoq tunngaviusumik maanna isummernerput
aalajangiusimassallutigu nalunaarutigissavarputtaaq.
Qujanaq.
Jonathan
Motzfeldt,
ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Tulliulluni
oqaaseqassaaq Agathe Fontain, Inuit Ataqatigiit.
Agathe
Fontain, Inuit
Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Kalaallit
nunarput ilisimaarilluaraanni kiisalu piniarnermik aalisarnermillu
inuussutissarsiuteqartut atugarisaat ilisimaarilluaraanni Johan Lund Olsenip
siunnersuutaa apeqquserneqarsinnaanngilaq.
Pinngortitarsuaq
avatitsinniittoq pinneqisoq aammali peqqarniissinnaaqisoq piniartuunermik
aalisarnermillu inuutissarsiuteqartoq ilungersunangaaqisumik
nalaataqartissinnaasarpaa. Piniartoq qanorluunniit pinerraritsigigaluaruni,
tamaviaartigigaluaruni nammineerluni silamik uumasunilluunniit
aqutsisinnaanngitsoq, pinngortitarsuarmi aqunneqarsinnaanngitsoq tamatta
nalunngilarput.
Ukiuni
kingullerni misigisalerparput silaannaap allanngornerata kingunerisaanik
piniarnermik aalisarnermillu inuutissarsiutillit siunnersuuteqartup Johan Lund
Olsenip taakkartugai Qaanaami Ittoqqortoormiunilu annertuumik eqqugaasarput.
Taamaattumik Qaanaami Ittoqqortoormiunilu piniarnerinnarmik
inuussutissarsiuteqarfiusuni pissutsit immikkut isigineqartariaqartut Inuit
Ataqatigiinninngaanniit isumaqarpugut.
Inuit
Ataqatigiit isumaqarpugut pissutsit ilisimaleriikkagut siumut isigaluta
iliuuseqarfigisinnaagigut immikkut ikiorsiisarnermik
aningaasaateqarfiliornikkut.
Naalakkersuisut
akissuteqaamminni akornutaasinnaasutut taakkartugaat utoqqatsissutaannartut isigaagut
allaffissornikkut iluarsineqarsinnaasut. Pinngortitarsuummi allanngornerata
kinguneri allaffissornikkut aaqqiisoqarsinnaannginneranik
tunngavilersuuteqarluni isiginngitsuusaarneqarsinnaanngitsut Inuit
Ataqatigiinniit isumaqarpugut.
Taamatut
oqaaseqarluta siunnersuutip ataatsimiititalianut susassaqarfiusunut
aningaasaateqarfiup qanoq aqunneqarsinnaaneranut saqqummiusseqqussummik
suliakkiisoqarnissaa innersuussutigaarput.
Jonathan
Motzfeldt,
ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Tulliulluni
oqaaseqassaaq Jensine Berthelsen, Atassut.
Jensine
Berthelsen,
Atassutip oqaaseqartua.
Inuussutissarsiutigalugu aalisartunut
ikiorsiisarnermut aningaasaateqarfimmik ukioq manna atuutilersussamik Naalakkersuisut
sulissutiginneqquneqassasut Inuit Ataqatigiit sinnerlugit Inatsisartuni
ilaasortap Johan Lund-Olsenip siunnersuutaa Atassummit imatut
oqaaseqarfigissavarput.
Aalisartut piniartullu namminneq
pisuussutiginngisaminnik pinngortitalli piliaanik piniutinik, angallatinik,
qamutinik, qimminik il.il. annaasaqarsimatillugit sillimmasersimanginerup
kingunerisaanik inuussutissarsiorsinnaaneq innarlerneqarsimatillugu pisortanit
ikiorsiisoqarsinnaaqqullugu Johan Lund Olsenip siunnersuutaa Atassummit ilalersinnaagaluarlutigu
siunnersuutigineqartutut pisortat kisimik aningaasalersuinissaannik
tunngaveqartinniarneqarnera eqqarsarnartoqartipparput. Ajornartorsiutimmi
qiterisaa siunnersuuteqartup nammineq oqaatigaa, tassalu
sillimmasersimasannginneq.
Atassummit isumaqarpugut inuit ataasiakkaat
aammalumi inuussutissarsiuteqartut, suliffiuteqartut
eqqanaarinninnerpaasinnaanerujuassasut sillimmasersimanermikkut.
Sillimmasernissamillu pisussaaffeqarneq
qulangiinnarlugu aningaasaateqarfiliortoqassappat aalisartut piniartullu
ikiornasoralugit paarsisutut imminut inississinnaaneq navianartoqarpoq, tassami
inuit akisussaaffimmik arsaartuinnarnagit namminneq aaqqiiniarsinnaanerannik
pisortat arsaartuisunngorsinnaapput.
Taamaattumik pisortat kisimiillutik
pilersitaannik aningaasalersugaannillu ikiorsiinermut
aningaasaateqarfiliortoqassappat akisussaaffimmik arsaartuinerussannginnersoq
apeqqutigineqarsinnaavoq.
Sinerissap qanittuani raajarniarneq pillugu
pikkorissarnermi isumasioqatigiinnertalimmi januarip naanerani Ilulissani
ingerlanneqartumi sulisilluni ajoqusersinnaanermut sillimmasiivimmit
saqqummiunneqarpoq pisortat sillimmasiisarnermut oqilisaagaluartut
aalisarnermik piniarnermillu inuussutissarsiuteqartut periarfissamik
atuerusussuseqarnerat killeqartoq, tamatumalu kingunerisaanik
sillimmasiinissamik qulakkeerinninniarluni allaffissornikkut suliniutit
kinguneqartinneqartarneri annikitsuinnaammata sillimmasernissaq allanut
tunniuttariaqalersinnaasoq ilimasaarutigineqarpoq, taamaattoqassappallu
piniartut aalisariutaatillillu sillimmasiinerminni nunatta karsiata 40
procentimik tapiisarnera annaaneqarsinnaalluni.
Taamatut oqareerluta Atassummit
siunnersuuteqartup aalisarnermik piniarnermillu inuussutissarsiuteqartunut
ikiorsiisarnermik aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqarnissaanik ujartuinera
aaqqiiniaqataaffigerusupparput.
Takorloorneqarsinnaavoq sillimmasiisarfiit
peqatigalugit aaqqiissutissarsiortoqarsinnaasoq, Atassummiillu
oqaatigissavarput aalisartut piniartullu namminneq peqataanissaat
avaqqunneqarsinnaanngitsoq aalajangiusimagatsigu. Taamatuttaaq inuit
ataasiakkaat inuussutissarsiuteqartutullu sillimmasernissamik namminneq
akisussaaffeqarnerannik arsaartornianngikkaluarlugit
aaqqissuussiortoqarsinnaanissaa Atassummit pingaartipparput.
Aningaasaateqarfillu pilersinneqassaguni
aalisartunit, piniartunit, kommunenit aammalu Namminersornerullutillu
Oqartussanit aningaasalersorneqarsinnaavoq, Atassummillu qularutiginngilarput
tamanut naapertuuttumik aningaasalersorneqarsinnaanissaa
isumaqatigiissutigineqarsinnaasoq.
Aningaasaateqarfimmilli taamaattumik pisortat
peqataaffigisaannik pilersitsisoqassappat, aalajangersimalluinnartunik
malittarisassaqartinneqarnissaa piumasarineqartariaqarpoq,
sillimmasinngitsoornissamullu aqqutissiuusseqataanissaq pinaveersimatinneqartariaqarpoq.
Naalakkersuisullu innersuussutigaat
inuussutissarsiutinut tapersiisarnermik aaqqissuussinerup
iluarsaateqqinneqarneranik suliaqartitanut suliassanngortinneqarsinnaanera
isumaliutigineqarsinnaasoq, piniarnermillu inuussutissarsiuteqarnerup misissuiffigeqqissaarneqarnerani
paasinarsippat taamaattumik pilersitsisoqarnissaa avaqqunneqarsinnaanngitsutut
nalilerneqassappat tamatuma aaqqinneqarnissaanut Atassummit peqataassaagut.
Taamatut oqaaseqarluta Inatsisartuni ilaasortap
Inuit Ataqatigiinneersup Johan Lund Olsenip siunnersuutaa taama iluseqarluni
akuersaarneqassanngitsoq Atassummit inassutigaarput.
Jonathan
Motzfeldt,
ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Tulliulluni oqaaseqassaaq Palle Christiansen, Demokratit.
Palle Christiansen, Demokratit oqaaseqartuat.
Aalisartortatta piniartortattalu inuuniarnerminni ullumikkut atugarisaat sulinerminnilu atugassarisaat Demokraatit tungaannit ilisimaarilluinnarpavut.
Siunnersuummi oqaatigineqarpoq ilaqutariinnut sillimmasersimanngitsunut piniutinik tamakkiisumik annaasaqarneq akisoorujussuusinnaasoq. Taamaattumik ilaqutariit taamaatut siunissami sillimmasernissaminnik isumaginninnissaat sakkortunerpaamik kajumissaarutigissavarput, taamaalillutik aalisarsinnaanatillu piniarsinnaasannginnissaat piffissami sivikitsuinnarmi pisarsinnaaqqullugu.
Soorlu siunnersuummi allaaserineqartoq pinngortitamut tunngassuteqartut piniarnerup killeqariartorneranut pisuusimappata aammalu taakku, soorlu silarsuup kissakkiartornerata malunnarsisikkiartoraa, siunissami takussaanerujartuinnassappata Demokratit isumaat naapertorlugu ikiorsiinermut aningaasaateqarfiinnaanngitsumik ikiorsiissutissanik allanik aaqqissuussisoqartariaqarpoq.
Aalisartut piniartullu massakkut inuussutissarsiutiminnik ingerlassiinnassappata ajunaarnersuarmut aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqartariaqarpoq, tassa piffissani aningaasatigut ajornartorsiorfiusuni ikiorsiiffiusarsinnaasunik. Aningaasaateqarfiup taamaattup siunnersuutigineqartumut allaassutigissavaa aalisarluarnerup piniarluarnerullu nalaanni aalisartut piniartullu nammineerlutik aningaasaateqarfimmut nakkaatitsisartussaassammata. Taamatullu aaqqissuussineq taaneqarsinnaassalluni imminut ikiornermik.
Aalisartoq piniartorluunniit inuussutissarsiumminik ingerlassiinnarnissaminik kissaateqarunnaarpat, taava uagut pisortat piareersimaffigissavarput pineqartup inuussutissarsiummut allamut ilinniarteqqinneqarnissaa. Inuit ulluinnarni inuuniarnerminni naammaginartumik ingerlaannarniarsinnaanngitsut pisortat tungaannit taamaarusaartinniaannarsinnaanngilagut. Inuit taamatut nalaataqartut, eqqarsaataaseq allalluunniit pissutigiinnarlugit taamaarusaartinniaannarnissaat pissuserissaarnerunngilaq.
Oqallinneq manna paqumigisamik immaqa qaffatsitsisoq ilaasa immaqa nakeriallaatigissavaat. Ajornartorsiutilli qaqinneqanngikkunik aaqqinneqarnavianngillat. Demokratinit isumaqarpugut inuit ikiorneqartussat siunersiorneqartariaqartut, taamaaliornikkut angusassat pitsaanerpaat anguneqassammata.
Demokratit tunngaannit ikiorsiisarnissamut aningaasaateqarfiliornissamik siunnersuut isumaqatiginartinngilarput, taamatut aaqqiinissaq pitsaanerpaajusorinnginnatsigu.
Taamatut oqaaseqarlutik Demokratit inassutigissavaat siunnersuutip taamatut isikkoqarluni itigartinneqarnissaa.
Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Tulliulluni oqaaseqassaaq Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.
Inatsisartunut ilaasortap Johan Lund Olsenip siunnersuutaa soqutiginarluinnartoq Kattusseqatigiit sinnerlugit imaattumik oqaaseqarfigissavara.
Siunnersuuteqartoq ilumoorluinnarpoq, pingaartumik ukiuni makkunani aalisarnermik piniarnermillu inuutissarsiorneq sumiiffiit ilaanni aalisarnermik piniarnermillu inuussutissarsiuteqartunut ilaatigut annertuumik eqquinerlutsitsisarmat. Siunnersuuteqartup oqaatigaa Qaanaami Ittoqqortoormiunilu qimussimik piniarniarnissaq sikuniannginnerata ajornarsisittaraa. Ilumummi taamaalluinnarpoq. Kisianni aamma taamaappoq Upernaviup kommuneani qularnanngitsumillu aamma kommuneqarfinni kujasinnerusuniittuni. Tamanna assigiinngitsutigut piniartunut aalisartunullu ajornartorsiortitsivoq. Tassami aalisartoq piniartorluunniit ullumikkut namminersortutut inuutissarsiortutut inatsisitigut isigineqarpoq. Tamanna tusaannarlugu tulluusimaarnarlunilu usorsisimaarnarsinnaagaluarpoq, kisianni pissutsit piviusut qiviassagaanni aalisartut piniartullu ullumikkut nunami inuutissarsiuteqartunut naleqqiullugit assigiinngitsorussuarmik pineqarput. Allaammi oqartoqarsinnaavoq aalisartut piniartullu inuutissarsiuteqartuniit allaniit immikkoortinneqarput. Tassami silap pissusaa imaluunniit pinngortitap qanoq ilinera aalisartumut piniartumullu inuutissarsiorniarnermi apeqqutaalluinnartarmata.
Assersuutigeriarutsigu ullumikkut aalisartoq piniartorluunniit assigiinngitsunik peqquteqavilluni inuutissarsiorsinnaajunnaaruni pisortanit annertussusileriikkanik ikiorserneqarsinnaanngilaq. Aamma taamaappoq erninermut meeravissiartaarnissamullu tunngatillugu. Aamma tassani aalisartoq piniartorluunniit allanit immikkoortinneqarput. Tamanna Kattusseqatigiit sinnerlugit isumaqarpunga akuersaarneqarsinnaanngitsoq pissutsit ilaatigut taama erloqinartigisinnaasut aamma eqqarsaatigalugit maani nunami ilaatigut inuuniarfigissallugu ilaanneeriarluni peqqarniittaqisumi.
Taamaattumik siunnersuuteqartoq Kattusseqatigiit sinnerlugit paasilluarlugu tamakkiisumik taperserpara aammalu Naalakkersuisunut kaammattuutigiinnarnagu piumasaqaatigissallugu aalisartut piniartullu annertussusileriikkanik ikiorserneqartalernissaat kiisalu erninermi meeravissiartaarnermilu aamma aalisartut piniartullu inatsisitigut allatulli pineqalernissaat ilanngullugu sulissutigeqqullugu. Taamaanngippat Kattusseqatigiit sinnerlugit Inatsisartut tulliani ataatsimiinnissaannut tamanna aalajangiiffigisassatut oqaluuserineqarnissaa saqqummiunneqarumaarmat. Tassami aalisartoq piniartorluunniit ullumikkut immikkut illuinnartumik kommunemut saaffiginnikkaluarpat allamik oqarfigineqarneq ajorpoq taamaallaat pissarsiarisarpai oqaatsit imaattut: Namminersortuugavit ikiorsinnaanngilatsigit.
Isumaqarpunga aamma Naalakkersuisup akissuteqarneratuut suliaq manna aalisarnermik piniarnermillu inuutissarsiuteqartunut aamma annertuumik pingaaruteqaqimmat itigartiinnaqinagu suliamut attuumassuteqartumut attuumassuteqartut tamaasa peqatigalugit inatsisitigut malittarisassat pisariaqartitat suliarineqartariaqartut.
Taamatut oqaaseqarlunga inassutigissavara suliap aappassaaniinnginnerani susassaqartunut tamanut tusarniaassutigineqassasoq, suliallu ukiamut aappassaaneerneqannginnerani Inuutissarsiornermut Ataatsimiititaliami suliarineqarnissaa inassutigalugu.
Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Tulliulluni oqaaseqassaaq siunnersuuteqartoq Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit.
Johan Lund Olsen, siunnersuuteqartoq, Inuit Ataqatigiit.
Naalakkersuisut partiillu oqaaserisaannut siullermik qujanaq, kisianni pingaartumik Inuit Ataqatigiit Kattusseqatigiillu ilaasortaatitaannut Aantuummut qujaqqaarusuppunga. Taakkua siuinnersuut iternga tikillugu paasilluarsimavaat, taamaammallu taakkua immikkut, tassa Inuit Ataqatigiit Aantuullu immikkut qutsavigissallugit isumaqarpunga pissutissaqarluartugut.
Kisianni aamma erseqqissarumavara uani siunnersuutinni Inatsisartuni toqqaannartumik susassaqarfigisarput taanna siunnersuuteqarfigigakku. Tassami Inatsisartut uagut maani inatsisiliortutut aningaasanut inatsit maani Inatsisartut ataatsimiittarfianni suliarisarparput, aningaasaliissutissallu tassunga aamma immikkoortissinnaasarlutigit maani naalakkersuinikkut piumassuseqartoqaraangat aammalu siunnerfigiumaneqartut maani isumaqatigiissutigineqarsinnaagaangata.
Taamaammat akornutissaqanngilaq soorunami allat, kisianni tassa Inatsisartut ataatsimiittarfiata avataaniittut taakkua aamma aningaasaateqarfimmik, tassa immikkut ikiorsiisarnermik aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqassappat aamma peqataatinniassallugit. Kisianni taakkua uagut Inatsisartut toqqaannartumik peqataatinnissaat, akilersueqataatinnissaat taanna toqqaannartumik uagut susassaqarfiginngilarput aammalu akileeqqullugit taamatut peqqusinnaanngilagut. Kisianni suliniutigineqarsinnaavoq soorunami, tassalu taanna qinnutigaara. Uanga taamaallaat isumagiinnarpara maani Inatsisartuni uagut isumannaarniaqqaagassarput taanna maannakkut isumagisariaqaripput, tassalu aningaasanut inatsit aqqutigalugu ukiumoortumik aningaasaliissutinik soorlu qangatut aamma immikkoortitsisoqartariaqartoq.
Aningaasaateqarfimmik pilersitsisinnaagutta aningaasanik ikioraaqqilersinnaagutta akornutissaqanngilluinnarpoq allat aamma tassunga aningaasaateqarfimmut aningaasatigut aamma akileeqataasarnermikkut peqataatinneqarsinnaasuuppata. Tassa akornutissaqanngilluinnarpoq.
Taamaammat eqqumiigikuluppara maani amerlanerussuteqartut una siunnersuutigisara paasilluarsinnaanerarlugu oqalussinnarlutik imaaliinnarlugu akuersaalersaanngimmassuk. Taanna tupinnakujuppoq. Tassami aamma eqqaamasariaqarparput sillimmasiisarfiit nalinginnaasut, tassa forsikringsselskabit nalinginnaasut taakkua ajunaarnersuarnut imaluunniit silap pissusaannut, imaluunniit pinngortitap imminik nukiinik pilersinneqartunut taarsiissuteqarumaneq ajormata. Kikkut tamarmik taanna nalugunanngilaat, nammineq angallataatillit soorunami sillimmasiisarfinnut angallatertik aamma sillimmasersimassavaat, kisianni forsikringspolicerput misissorluarutsigu tassani paasilissavarput silap pissusaanik imaluunniit klimap allanngoriapiloorneranik arlaannik ajutoortoqarpat, taava sillimmasiisarfiup taakkua taarsiiffigisinnaanngikkai. Taanna kikkut tamarmik nalugunanngilaat.
Taamaattuminguna piniarnerinnarmik inuussutissarsiuteqartut aammalumi aalisartorpassuit maannakkut immikkut ikiorsiisarnermut aningaasaateqarfeqarunnaarnikuummat ukiuni makkunani pinngortitap imminik nukiinik eqqorneqarnerluttartut arlaatigut aamma eqqumaffiginiartariaqarivut aammalu immikkut aningaasaateqarfiliornissaq aamma ilungersuutigeqqittariaqaripput.
Taamaattumik soorunami oqaatigeriikkattuut uggorilaanngitsuunngilara partiit ukua naalakkersuisooqatigiittut, tassalu Siumut Atassutillu aammalu Naalakkersuisut peqatigalugit inassutigimmassuk una saqqummiunneqartoq, siunnersuutigineqartoq taamatut iluseqartillugu itigartitsissutigineqarnissaa innersuussutigimmassuk. Taanna uggornarpoq, neriuutigaaralu una aappassaaneerneqartussaammat aammalu aningaasanut inatsisissatut siunnersuut suli aappassaaneerneqanngimmat aammalu ataatsimiinneq aprilip 10-anni naammassitinnagu aningaasanut inatsisissaq ukioq mannamut atuuttoq akuersissutiginiartussaassagatsigu, taava aappassaaneerinninnissap tungaanut aammalu aningaasanut inatsisissap aappassaaneerneqarnissaata tungaanut una siunnersuutiga aamma ilanngullugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami aammalumi ataatsimiititaliani allani susassaqartuni eqqarsaatigilluarneqarumaartoq.
Taakku oqaatigereerlugit una aamma oqaatiginngitsoorusunngilara, naalakkersuisooqatigiit Siumut Atassullu pilersinneqarmata eqqaamaqqeqqissaarparput aamma ilaqutariit piniartukkormiut aalisartullu atugaannik pitsanngorsaaniarlutik oqariartuuteqartartut, allaallumi aamma naalakkersuisunngortitseqatigiinnerminni tamanna pingaartissalugu allaat atsioqatigiissutigisimavaat.
Kisianni takusinnaasatsituut aammalu tusariikkatsituut Naalakkersuisut una siunnersuut ilaqutariinnut piniartukkormiunut aalisartunullu atugaannik pitsanngorsaaniartussaq imaaliinnarlugu akuersaalersaanngilaat, tamannalu soorunami pakatsinarpoq. Pakatsinarneruvorli maanna aamma paasinarsimmat Naalakkersuisut siulittaasorilersimasarput naalakkersuisunngunnginnermini ilungersornerpaasartoq apeqqummi matumani una siunnersuutigineqartoq iluatigalugu Naalakkersuisunit tapersersorsimanngimmagu. Tamattami maani qinigaaffiup siuliani maani ataatsimeeqataasarsimasugut tamatta eqqaamaqqeqqissaarparput maannakkut Naalakkersuisut siulittaasorilersimasatta apeqqut taanna arlaleriarlugu maani Inatsisartut ataatsimiittarfianni saqqummiuttarsimagaa, tassami Naalakkersuisunut siulittaasunngorsimasup piniartukkormiut ilaqutariit aalisartullu atugaannik pitsanngorsaaniarluni oqariartortuartarsimavoq, kisianni tassa ajoraluartumik maanna paasinarsiinnarpoq taakku oqaasiinnaasimagunartut, tassami uani siunnersuutigineqartoq akuersaalersaarneqanngilaq.
Maanna piffissanngorpoq aammalu piffissanngormat
paasiinnarparput taamatut piniartunut aalisartunullu ikiorsiisarnermut
aningaasaateqarfiliortoqarniarlernera Naalakkersuisuninngaanniit,
pingaartumillu Naalakkersuisut siulittaasorisimasaanninngaanniit
tunulluinnarneqarsimasoq. Naak-una
taanna piumassuseq? Piumassuseq ukiuni kingullerni arlalinni Naalakkersuisut
siulittaasuaninngaanniit suaartaatigineqartoq. Naak-una inuiaqatigiinni
ilungersunartorsioreersunut oqilisaasserusulluni maani oqaluttarfimminngaanniit
timitaleerusullunilu ilungersuuteqartuartarsimanerit? Taakkua maanna
itigartitsinialersaarlutik Naalakkersuisut taamatut inassuteqarneranni
piumassuseq taanna tammarluinnarsimavoq. Oqassaanga Naalakkersuisunut,
pakatseqaanga, kisianni aamma kisimiikkunanngilanga tassani pakatsisuni. Aamma
qularnanngitsumik piniarnerinnarmik inuutissarsiuteqartut amerlaqisut aamma
pakatsingaassapput una siunnersuut iluatsissinnaassanngippat.
Jonathan
Motzfeldt,
ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Tulliuppoq
Aalisarnermut Naalakkersuisoq.
Simon
Olsen,
Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, Siumut.
Aap
siullermik siunnersuuteqartup oqaaserisai soorunami tigujuminarunaqaat. Tassami
ukiorpanngorput maannakkut suliniarnerit sakkortusiartuaarneranik
peqqissaarullugillu ingerlajartorneranni, pasitsaqalaalersutullusooq aatsaat
eqeeriartuallattoqalermat.
Siumumit
Naalakkersuisut akissuteqaataannut paasinnilluarsimaneq aammattaarlu
assigiin-ngitsunik oqariartuuteqarneq pitsaasutut ilumoortutullu
oqaatigisariaqarpoq. Aammalu kaam-mattuineq sillimmateqartariaqarnermik
pitsaasutut nalilertariaqarluni, taanna nuannaarutigaa-ra.
Taamatuttaaq
Atassutip aamma paasinnilluarnermik tunngaveqartumik oqaaserisaanut aamma
qujajumavunga. Itilisinngikkaluarlugit periarfissanik aamma taakkarsuineq
pitsaaqisoq aamma oqaatiginngitsuussanngilara.
Atassut
ilumoorpoq oqarami suliassaq peqqissaarullugu aamma suliarisariaqarnera.
Inuit
Ataqatigiit oqaaseqartuanut isumaqarpunga Naalakkersuisut akissuteqaataat,
iluamik paasineqarsimanngitsoq aammalu ilaatigut paatsoortuusaarnermik
imaqartoq, taanna sooruna-mi naliliinera malillugu isiginngilara.
Demokraatinit
paasinnilluarneq malunnaqqissaarpoq. Tassami aamma nammineersinnaassut-simik
annertunerusumik piumasaqaateqarneq pingaartinneqarnera
oqariartuutigineqarneralu pitsaalluinnaqqissaarpoq. Tassuuna paasinarluarpoq
tamatta aamma inuuniarnerup imaan-naannginneranik ikiorneqarnissaannarmik
piumasaqarnissaq mianersuutigisariaqarput.
Kattusseqatigiit
ilumoornerartariaqarpakka assersuutigineqarmat avalliunerusuni
piniartoqar-finni sikuniannginnera, ilungersunartorsiortitseqisoq. Aammattaaq
aalisartutut piniartutullu annertussusileriikkamik
ikiorserneqartariaqalernissamik oqariartuuteqarneq tassunga atasoq, aamma
immini paasinarluarpoq.
Taamaakkaluartoq
siunnersuuteqartup siunnersuutaa Naalakkersuisunit paatsoorneqanngilaq.
Taamaammat
issuaalaarnissara neriuppunga akuerineqalaassasoq.
Naalakkersuisunit
ilaatigut ima oqarpugut,
Pisariaqartitsineq
assigisaalu pillugit misissueqqissaarnerit tamakku ingerlanneqarnerat sule-qatigiissitamut
inuutissarsiuutinut tapersiisarneq aaqqissuussinerup
iluarsaateqqinneqarnera-nik suliaqartumut. Tassa malugalugu suliaqartumut
suliassanngortinneqarnissaat isumaliuu-tersuutigineqarsinnaavoq.
Soorluttaaq
inuiaqatigiit aningaasaqarnerannut tunngatillugu piniarnermik
inuussutissarsiuu-teqarnerup misissuiffigeqqissaarneqarnerani 2003-mi
naammassineqartussatut naatsorsuutigi-neqartumi, angusat
inuussutissarsiuutigalugu aalisartut piniartullu namminneq
pisuussutigin-ngisaminnik tassanngaannartumik pisumik pissuteqartumik, taamalu
inuussutissarsiuutinik ingerlatsisinnaajunnaarsimasut
ikiorserneqarsinnaanissaannut aaqqissuussinermik pilersitsiso-qarsinnaanera
naliliinermi ilanngunneqarsinnaassasoq.
Ingerlaqqilaarpunga.
Qujanaq.
Tamanna
tunngavigalugu siunnersuutip matuma siunnersuutigineqartup siunnersuutisaatut
2003-mi, aningaasanut inatsimmi atuutilersumi, aningaasanut inatsisitigoortumik
suliniutigi-nissaa piviusorsiortutut isigineqanngilaq.
Naalakkersuisut
sinnerlugit siunnersuutigissavara, qulaani taaneqartut tunngavigalugit
inuus-sutissarsiuutigalugu aalisartut piniartullu, inuussutissarsiuutiminnik
ingerlatiteqqikkumallugit ikiorserneqartarnissaannut naliliinermut
tunngavissiat suut tunngaviussanersut, taamatut aaqqissuussinermut aningaasalersuinissamut
periarfissat nassuiarneqarnerannik ilallugit, inatsisartunut
nassuiaassiortoqassasoq.
Taanna
malugineqarsimanngitsutut ippoq.
Naalakkersuisut
iliuuseqarnianngitsutullusooq Inuit Ataqatigiinniit aammalu
Kattusseqatigiin-niit oqaatigineqarnerat, isumaqarpunga
maluginiarneqartariaqartoq tamanit.
Taamak
neriuppunga paaseqatigiiffiusumik suliaq ingerlanniarnera pitsaasumik
inississinnaa-jumaartoq.
Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Tullinnguulluni
oqaaseqassaaq Agathe Fontain, Inuit Ataqatigiit.
Agathe
Fontain, Inuit
Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Johan Lund
Olseni ilumoorpoq oqarami nalinginnaasumik sillimmasiinerit ajunaarnersuarmi
atorneqarsinnaanngillat. Taamaammat-una taanna siunnersuutigineqartoq.
Naalakkersuisut
oqarnermini Siumumiit Atassummiillu paasilluarneqarsimaneranik oqaluttoq taanna
oqaatigisariaqarpara, paasilluarsimannginnamikku-una taamatut oqartut,
innersuussuti-gigaat nalinginnaasumik sillimmasiisarnerit.
Nalinginnaasumik
sillimmasiisarnerit atorneqarsinnanngimmata allatut ajornartumik immik-kut
aningaasaateqarfimmik pilersitsinissamik siunnersuuteqartoqarpoq. Johan
siunnersuute-qarpoq.
Taanna
aamma ukiuni arlaleriarluni qaqinneqartartoq nalunngilarput. Aamma Johanip oqarne-ratuulli
Hans Enokseni inatsisartuni ilaasortaanermini aamma taanna
tamaviaarutigisarnikuu-aa.
Pisariaqavimmammi
assersuutigisinnaavoq Qaanaami piniarnerinnarmik inuussutissarsiuute-qartut.
Kommunelu taama aningaasaatikitsigisoq kingullermik aamma tassuunakkut
takuar-put, kommuneluunniit akissaaruttoq inunnut nalinginnaasumik
ikiorsiissutissanik tunniussi-sinnaanermini. Taamaattuni aningaasaateqarfik
taanna atorneqarsinnaavoq.
Aamma
aningaasaateqarfik taanna Johanip nassuiaaneratut, allanik peqatissarsiorsinnaavoq
taamaalillunilu pisortat kisimik isigineqaratik aamma, isumaqarpunga
piniarnermik aalisar-nermillu kattuffimminngaanniit taanna taamatut
peqateqarluni aningaasaateqarfiliornissamut pinaasernavianngitsut. Kisiannili
peqataarusussasut aamma allagaqaatini siunnersuuteqartu-mut allagaqaatimini
ersertereerpaat.
Ikiorneqaannarnissamik
piniartut tamaviaarlutik piniartut qanoq tamaviaarnartigisumik
pinngortitaminngaanniit nalaatinneqartartut ikiorneqaannarnissaminnik
utaqqineqarnissaat, uanga isumaqarpunga taamatut oqarneq tassami taamatut
oqartoqarsinnaanngilaq.
Nalunngikkaanni
piniartut qanoq tamaviaartigalutik ilaquttaminnik pilersuinissaminnut qanoq
tamaviaartigisartut, periarfissaqartinneqaratillu allamik
ikiorsiiffigineqarnissaminnik. Taakku-a ilumut paasisinnaagaanni oqaatsit
taakkua atorneqarnavianngillat.
Ukioq
naatsorsuutigissavarput ukioq naalerpat, pilissapput aamma immikkut
ikiorserneqarnis-samik qinnuteqaqattaartoqalissaaq ilimagisinnaavarput ukiuni
kingullerni pisaqartaarnikuu-voq taanna. Taanna aamma sillimaffigisinnaavarput.
Taamaalilluni
inatsisartut tamarmiullutik aalajangigaannik taanna taamatut ikiorsiisarneq
pia-reersimaffigineqariissagaluarpoq.
Isumaqarpunga
aamma ataatsimiititaliani susassaqartuni qaqinneqaruni oqaluuserisaq una,
taakkua aamma sillimmasiisarfiillu allallu pineqartut, kattuffiillu
tassuunakkut isumasioqati-giinnerminni nassaarisinnaagaat taassuma immikkut
ittumik ajunaarnersuarmik nalaataqartu-nut ikiorsiisarnermik
tunniussisinnaalluni.
Taamaakkami
paasisinnaanngilara tunngaviatigut isumaqatigikutsooriarlugu taava suliassaq
taamatut nangissinnaanngitsut. Isumaqarpunga naapiffissaqarsinnaasoq
oqaaseqartut tamarmik ingerlateqqinneqarpat ataatsimiititalianut, tassuunakkut
taava qanoq iliorluta taanna pilersissinnaagipput nassaarisinnaagipput.
Isak
Davidsen, ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tullinnguuppoq
Jensine Berthelsen, Atassut.
Jensine
Berthelsen,
Atassutip oqaaseqartua.
Johan Lund
Olsen, siunnersuutit soqutiginarluinnartoq pillugu Atassumminngaanniit
akissute-qarnitsinni oqarpugut, piareersimavugut aningaasaateqarfimmik
pilersitsisoqarnissaanut sule-qataassalluta.
Taamaattorli
piumasaqaatit assigiinngitsut naammassineqarnissaat aamma pingaartillugit
taakkartorpagut. Ilaatigut piniarnermik aalisarnermillu
inuussutissarsiuuteqartut namminneer-lutik peqataanissaat. Taamaattumik
minnerpaamilluunniit akerliusutut aammalu piniartunik aalisartunillu
tunutsiinnartutut naqissuserniarneqarneq aamma sakkortuluatsiarpoq.
Taamaattoqanngilluinnarpoq
suleqataarusuppugut. Kisianni aamma aajuna eqqumaffigineqar-tariaqartoq,
siunnersuutip taassumap ilusaa aningaasanut inatsimmut 2003-mi
immikkoortitsi-soqariissasoq pineqartut oqaloqatigineqanngitsulluunniit.
Taamaattumik
muminganut iliornissaq uagut Atassumminngaanniit mianersuutigaarput.
Oqaloqatigiinnerit ingerlaqqaartariaqarput, Naalakkersuisut aamma tikkuussipput
inuussutis-sarsiuutinut tapersiisarneq pillugu nalilersuinermi tamanna aamma
ilanngunneqassasoq.
Taamaattumik
taamatut aalisartunik piniartunillu illersuisutut immitsinnut
oqaatiginiartarluta-lu, illuatungaani illersuinianngitsutut
oqaatigineqarsinnaanngilagut, Hr. Johan Lund Olsen, taamaattoqanngilaq.
Aqqutissarsiuussissaagut
kisianni aamma aajuna Atassumminngaanniit oqaatigisarput, taama-tut
aningaasaateqarfimmik ikiorsiinermut aningaasateqarfimmik pilersitsinikkut
inuit nam-minneq akisussaassuseqarlutik, iliuuseqarsinnaanerat qulaatiinnarlugu
iliussannginnatta.
Eqqumaffigilluinnaqqissaarparput
pinngortitap allanngoriartornerani inuussutissarsiut
navia-nartorsiortinneqarsinnaasoq allaat, aamma navianartorsiortinneqartartoq.
Aamma muminga-nik pisoqartarpoq.
Issannguaq
tusarparput Avannaata Radioani Qaanaarmiunngooq nannumasorsuit, ataaserooq
ulloq ataaseq aallarami quleraarpoq.
Pinngortitarsuup
tunniussinnaasai taama nikerarsinnaatigipput ajorluinnartumik kinguneqartu-mik
pisinnaavoq, aamma illuatungaanut aamma pisinnaavoq.
Peqqissaartumik
suliarineqartariaqarpoq aningaasaateqarfimmik isuma taanna isumaqatigaar-put.
Kisianni pituttuereerneq taanna aamma mianersuutigisariaqarparput.
Nammineerluni
iliuuseqarsinnaassusseq ataqqilluinnartariaqarparput. Qanoq ililluta
nammi-nersornissarput angusinnaagatsigu, inuiaqatigiittut immitsinnut
pituttoqattaarluta sutigut tamatigut pisortat isumalluutissanngorlugit,
pisortallu kisimik isumalluutissanngorlugit aaqqiiniartassagutta.
Illersorneqarsinnaanngilaq.
Taamaammat
oqaloqatigeeqqaartoqartariaqarpoq kattuffiit aalisartut piniartullu sinniisaat
Namminersornerullutik Oqartussat kommunellu, akornanni
oqaloqatigiittoqartariaqarpoq. Tamanna aamma paatsuugassaanngilaq,
qulaaninngaanniit aajukku aningaasat sussa ilissi iliuuseqarasi, taamatut
isukkulimmik iliuuseqarsinnaanngilagut. Aamma inuit ataqqinassusaat aamma uani
eqqarsaatigisariaqarparput.
Isak
Davidsen, ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tullinnguuppoq
Naalakkersuisut Siulittaasuat.
Hans Enoksen, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut.
Qujanaq.
Uani siunnersuuteqartup upissutingaatsiarmanga aamma naatsorsuutigereerpara oqariartuute-qassasoq, neriuppunga Inuit Ataqatigiit eqqissillutik maani tusarnaassasut. Aammalu oqaase-qartunut illakulugatik. Ilaasortanik ataqqinnillutik pissusilersorlutik maani ataatsimiittarfim-miittassasut. Neriuppunga taanna siulittaasoqarfimmi suliassaq uterfigineqartariaqartoq ataa-sialinngillat maani oqaluttut suusupagalugit pissusilersortarnerat.
Siunnersuuteqartup oqariartuutigaa, Hans Enokseni pisinnaasani tamaat aalisartunut piniartu-nillu illersuisartoq. Ilumoorpoq, aamma uppernarsaatissaqarpoq. Aamma taanna qaquguluun-niit qimannavianngilara maani inatsisartuni peqataatillunga.
Aamma siunnersuuteqartoq akisussaaffik kisiat uannut tunniunniarsinnaanngilaa. Tassa naalakkersuisooqatigiillatsiarsimavugut qaammat ataaseq, aammalu aningaasanut inatsisissaq suliarineqarpoq siunnersuuteqartorlu periarfissaqarsimassagaluarpoq, taanna soqutigilluinna-runiuk aamma aningaasanut inatsisissamut siunnersuummut ilanngunnissaa oqaatigissallugu.
Aningaasanut
inatsisissaq suliarineqarpoq. Allanngortippallaarnagu aalisarnermut tunngasut
allanngortinneqanngilluinnaqqissaarput. Taamaammat Hans Enokseni kisimi tassani
pisuutin-niarneqarniarli aamma akisussaaffik tigussavara, allat qimaaniarunik
qimaaniarlik. Uanga oqariartussaanga inuiaqatigiinnut uani siunnersuummi
massakkut isumaqataananga innersuus-suteqaqataasunga. Pissutigalugu
kingullermik immikkut ikiorsiisarnermik aningaasaateqar-fimmi
ikiorsiissuteqaratta 3 millioni, ukioq siulleq 3 millionit, taavalu
eqqaamanerlunngik-kukku kingullermik 1,5 millionit missaani.
Taava
kukkunersiuinermi ataatsimiititaliaq ersaarilluinnaqqissaartumik
oqariartuuteqarpoq, malittarisassat taamaatsillugit illersorneqarsinnaanngitsoq,
aammalu Naalakkersuisut unioq-qutitsisutulluunniit aallaat oqaatigalugit.
Taavalu
aamma Ombudsmandip oqariartuuteqarpoq, taamatut malittarisassat itsillugit
illersor-neqarsinnaanngitsoq tassa innuttaasut assigiimmik pineqarnissaat
tassani aallaavigineqarmat. Aammalu siunnersuuteqartup oqartarneratuut
inatsisit malillugit ingerlatsisoqassammat.
Taassuma
soorunami oqariartuuteqarnera uagut massakkut ataqqilluinnaqqissaarparput,
aamma nalunngilluinaqqissaarparput kukkulluta aalajangersaagutta ingerlaannartumik
kukku-nersiuinermut ataatsimiititaliamut oqariartuutigineqassasugut,
Naalakkersuisut eqqunngitsu-mik aalajangiipput tunngavissaqaratik
ingerlatsipput.
Soorunami
taamatut uagut iliornissarput aamma peqataaffigerusunngilarput. Aammalu
aningaasaateqarfik atorunnaareermat nutaamik aningaasalerneqassappat, taava
inatsisit malit-tarisassallu akuerineqarsimasut, taakku aallaavigalugit aatsaat
pilersitsisoqartariaqarpoq.
Tassa
aningaasartaanik ikkussiinnavissinnaanngilagut, inatsisartunukartariaqassaagut
inatsisi-sissamik siunnersuuteqarluta, taannalu ukioq manna ilimaginngilara
naammassineqarsinnaa-soq.
Aammalu
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap tamatigorluinnaqqissaaq taamatut
ikiorsiissu-teqaraangata sakkortuumik upissuttarpaatigut. Tassa inatsisartut
aningaasaqarnermut ataatsi-miititaliaat aamma uagut Naalakkersuisuni
tusaasussaavarput, taakkua oqariartuutaat aamma malinneqartussaammata.
Uanga
naalakkersuisuullartiarninni Aalisarmut Naalakkersuisuullatsiarninni
annertuumik qanoq iliuuseqarsimavugut, tassa puisit amiinut tunngasut akii
qaffanneqarput, aatsaat taama qaffatsigalutik. Imaanngilaq uanga kisima
angugikka, kisianni inatsisartut minnerunngitsumil-lu KNAPK peqatigalugu
suleqatigeeqqissaarluta aaqqissuussisimavugut.
Rejet
akiinut tapiissutit annertuumik aningaasartallit ikkunneqarsimapput, benzinamut
tapiiso-qarsimavoq, solarimut tapiisoqarpoq taavalu allatigut aamma
inuutissarsiornikkut pitsanngor-saasoqarluni.
Kattussuunniartut
pilersinneqarsimapput ukiorpassuarni eqqartorneqartartut, timitaliiffigine-qarput.
Taamaammat tapersersuisuusaariarluni tapersersuinngitsutut oqariartorneq taanna
ilumuunngilluinnaqqissaarpoq.
Uanilu
aamma erseqqissaassutigissavara uanga taakkua kisimiillunga angunnginnakkit,
kisianni ilissi aammalu kattuffiit peqatigalugit anguneqarmata. Taanna
tulluusimaarutigaara Aalisarnermi Naalakkersuisuunerma nalaani alloriarnerit
inuiaqatigiinni malugineqarsinnaa-sut pilersikkatsigit ilissi peqatigalugit.
Uani
minnerpaarpaamilluunniit uanga toqqissisimanngissutissaqanngilanga. Tassami
kukku-nersiuinermut ataatsimiititaliap aammalu aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap oqariartuutaat ersarissut, massakkut
illersorneqarsinnaanngitsoq taamatut aningaasaateqarfimmik agguaasar-neq,
taakkua aaqqissuuteqqissaarneqartariaqarput.
Aamma
nalunngilluinnaqqissaarpara Johanip inatsisinik pingaartitseqimmat,
qularinngilara tassani inatsisit aaqqissuunnissaanni aamma peqataajumaartoq.
Tassa massakkut periarfissa-qanngilaq inatsiseqanngimmat,
inatsisilioqqaartariaqarpoq aammalu uani oqaatigissavarput piniarnermut
inuussutissarsiuutillit misissuiffigineqarnerat 2003-mi naammassineqartussatut
oqariartuutigineqartoq, tassani takoqqaarusupparput qanoq pitsaasumik
aaqqeeriarnissaq aal-laaveqartinneqassanersoq. Tassami
eqqoriaasaqattaaginnarluta aaqqissuussisarnerit taakku qimanneqartariaqarput
aammalu siunissamut ataavartumik ingerlassinnaasatsinnik
pilersitsi-sariaqarpugut.
Nuannaarutigaara
uani illersuisutut isertuunnagu oqariartuutigisaqattaarassinga, akisussaaffik
peqataaffigaara itigartitsineq aamma qimarratiginianngilara.
Akisussaasuseqartumik inuiaqati-giinni ingerlatseqataanissaq tamatta
soqutigisarigatsigu.
Qujanaq.
Isak
Davidsen, ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tullinnguuppoq
Ole Dorph, Siumut.
Ole
Dorph, Siumup
oqaaseqartua.
Qujanaq.
Una
oqaluuserisarput piumagutta unnuaq naallugu oqaluuserisinnaagipput massakut
takusin-naavara. Kisianni suna tamarmi killeqartariaqarpoq aamma
oqaluuserisassaq una oqaluuseris-savarput naammassillugulu.
Siumuminngaanniit
una oqaluuserisassaq eqqartoratsigu, aamma taavarput soqutiginartutut
isigisimallugu eqqartorsimallugu.
Soorunalimi
ilaasortap kialluunniit siunnersuut saqqummiukkaangamiuk inatsisartunut
ilaasortamut tassunga pingaaruteqarsimammat taanna inatsisartunut isummerfiginissaa
pisari-aqartarpoq. Taamaattumillu gruppekkaartumik tamakku suliassat
suliarisarpagut aammalu isummersorfigisarlutigit.
Aamma
Siumumi uani apeqqummi taamaaliorsimavugut. Taamaattumik iternga tikillugu
taanna suliassaq samminikuuvarput, aamma minnerunngitsumik uanga annertuumik
mislitta-gaqarfigaara. Tappavani aalisartoqarfimmi annertuumik ukiorpassuarni
inooqataanikuugama.
Innersuussutigerusuppara
KNAPK-p siulittaasuata allakkat allassimasai, inatsisartunut Naalakkersuisunut
ingerlatinneqartut 25. marts 2003. tassani isorliunerusut piniartoqarfiillu
eqqartoramigit allassimavaa, maannakkut piniakkat nunatsinni piniartuulluni
inuussutissar-siuuteqarneq ajornarsigaluttuinnartoq.
KNAPK-p
siulittaasuata nassuerutigivaa piniartuulluni inuussutissarsiuuteqarneq
massakkut ukiuni kingullerni ajornartorsiorfiuleraluttuinnartoq.
Taamaattumik
Siumuminngaanniit uagut isumaqanngilagut taanna katastrofondimik
pilersit-siinnarluni aaqqiivigineqarsinnaasoq.
Ajornartorsiutit
taakku takkussimappata tunngaviatigut ajornartorsiutit taassuma aaqqinnissaa
samminiartariaqarparput. Taanna ajornartorsiut qaangerneqarsinnaanngippat taava
periarfissat allat taava saanniartariaqarpagut.
Ippassaanikkunni
punktit arlaanni oqallikkatta aamma aalisarnikkut inuussutissarsiuuteqarneq
pillugu, piniartoqarfiit eqqartoratsigit Siumuminngaanniit taavarput,
pisariaqassappat taava piniartuunermiik aalisartuunermut
ikaarsaariarsinnaanerup ullumikkut piniartoqarfiinnartut
inuussutissarsiorfiusuni ingerlannissaa immaqa pisariaqalersinnaasoq. Kiisalu
aamma ilinni-artitseqqinnerit aqqutigalugit ikaarsaarneq aamma
ingerlanneqarsinnaasoq.
Isumaqarpunga
tamakku periarfissat maannakkut isiginngitsuusaaginnarsinnaajunnaarigut. Aamma
massakkut 2003-mut ikaarsaarsimanitsinni periarfissat suulluunniit
ammatinniartaria-qarpagut, qanga pissusitoqqanut ikkusimaniaannaraluarutta
aamma siunissaqanngitsumut ingerlajuassaagut.
Una
imaattoq ajornartorsiummik taamaattumik nalaataqarsimalluni
sillimmasersinnaanngin-nermut siunnersuuteqartoq oqaaseqarpoq. Aamma
taamannarpiaq Agathe Fontaini oqaaseqar-poq.
Kisianni
uanga misilittagaqarfigaara Ilulissat Kangerluanni aalisartut aamma
atugarisartagaat, Ilulissat Kangerluanni aalisartut sermersoraangat
ulluugaluarpat unnuaagaluarpalluunnit minutsialunnguit ingerlanerinnaani,
aalisartut piniutitik tamaviveqqissaasa annaasarpaat, imaluunniit iluliarsuaq
aseroraangat aalisarfiup eqqaaniittoq, piniutitik tamaviveqqissaasa
annaasarpaat. Taavalu kommunemukartarput taavalu ajunngitsorsiassanik
assigiinngitsunik piniutinillu imaattoq tunineqartarlutik.
Kisianni
tamannak ingerlasoqaannarsinnaanngimmat ikioq immaqa tallimat arfinillit matuma
siornatigut aalisartut Ilulissani peqatigiiffiat suleqatigalugu, suliniuummik
aallartitsisimavoq Kalaallit Forsikringiat suleqatigalugu. Aamma neqeroorummik
tunniussaqarput taamanikkut ajunngulluinnartoq aamma unamminarluinnartoq. Tassa
sillimmasersinnaanissaannut neqe-roorutigineqarpoq qimmit, qamutit, inoqqat,
allunaasat, tuut, petromaxit ikumasartut, aallaa-sit, tupit taqussat
tamaviveqqissaasa sillimmaserneqarsinnaapput.
Kisianni
aamma taamanikkut KNAPK-p killeqartumik piumassuseqarnera pissutaalluni taanna
qatangiinnarpoq. Periarfissat tamakkua ullumikkut uterfigisariaqarpagut aammalu
allo-riarfissatut isumaqarpunga avaqqutiinnarneqarsinnaanngitsut.
Taamaattumik-una Siumumiit oqartugut, inuk kinaagaluaruniluunniit imminut
inuussutissarsiornini illersorniarlugu pinngit-soornani
sillimaseriarsinnaanissaminik suliniuteqarsimasariaqarpoq.
Illarniarussi
illassaasi, uanga soqutiginngilara.
Kisianni
erinarsortartoq iggiarlulernissaminut allaat sillimmasersinnaavoq ullumikkut. Taa-matut sillimmasersinnaanissamut
periarfissat annertutigipput.
Taamaattumik
massakkut aliasuppallaarata siumut isigisumik aaqqiinissatsinnut tamatta
sule-qatigiinniarta. Isumaqarpunga taamaaliorutta ajunngitsumik
suliniuteqassasugut.
Qujanaq.
Isak
Davidsen, ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tullinnguuppoq
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.
Tullinnguutissaaq
Johan Lund Olsen.
Anthon
Frederiksen,
Kattusseqatigiit.
Tassa uani
soorunami piniartuinnaat eqqartorneqanngillat aamma siunnersuuteqartup
siunner-suutaani aalisarnermik piniarnermillu inuussutissarsiuuteqartut ataatsimoortillugit
pineqarput. Aamma isumaqarpunga eqqaamasariaqaripput nunatta nunarujussuatta
sumiiffinni assigiinngitsuni pissusaa assigiinngitsorujussuusarmata, aammalu
piniagassaqarnermut aalisa-gaqarnermullu tunngasut aamma
assigiinngitsorujussuusarlutik.
Imaaliallaannarluni
ikaarsaartoqarsinnaanera piniarnermiik aalisarnermut immaqa
takorloor-neqarsinnaagaluarpoq. Kisianni aamma nalunngilarput massakkut
misilittakkat aammalu pissutsit atuuttut ullumikkut qiviarutsigit aamma
imaaliallaannarluni piniarnerminnganniit aalisarnermut ikaarsaarsinnaaneq aamma
aporfissaqartartoq arlalitsigut. Takussutissaqareer-poq minnerunngitsumik
Qaanaaq aamma Upernaviup kommunii eqqarsaatigalugit.
Ilumut
qularnanngilaq immaqa paasisitsiniaaneq aamma suli amigaateqarpoq annertuumik,
pingaartumik aalisarnermik piniarnermillu inuussutissarsiuuteqartut akornannut
akornanni. Minnerunngitsumik sillimmasiisarnermut tunngasut eqqarsaatigalugit.
Tassami
nalunngilarput inatsisartut aamma siusinnersukkut eqqaamanerlunngikkuma 90-ikkut
naalernerani, ataatsimoorluni sillimmasiisarnermut aningaasat
akilinngitsoorneqarnikut 1996?miit 98 ilanngullugooqqooqaaq taamanikkut
isumakkeerneqarput akilerneqarsiman-ngimmata ukiuni arlaqartuni.
Erloqinartumik
inissisimavugut taanna nassuerutigisariaqarparput sillimmasiisarnermut
tunngatillugu.
Taamaattumillu
ajornanngitsuararsuunngilaq imaaliallaarnarlugu aalisarnermik
piniarnermil-luunniit sillimmasertinniassallugu. Tassani periusissat aammalu
paasititsiniaanerit qularnan-ngitsumik annertuut ingerlanneqartariaqassapput.
Qujanassagaluarpormi
Europamiutut allatulli sillimmasiisarneq qaammaasaqarfigalugulu imaaliallaannaq
atortilersinnaasuugutsigu aalisarnermik piniarnermillu
inuussutissarsiuuteqar-tunut tamanut. Kisianni pissutsit piviusut maani
nunatsinni atuuttut eqqaasariaqarpagut takul-lugillu qanoq qanoq
ittoqartoq-una.
Uani
Aalisarnermut Piniarnermullu Naalakkersuisup akissuteqaataa soorunami aamma
uanga misissorluarsimavara. Ilaatigullu aamma siunnersuuteqartup
taperserneranut pissutaaqataasu-nut ilaapput, akissuteqaammi
nalorninarpalaartumik suliaq ingerlanneqareersup ingerlanne-qarneranut
atatillugu, uani eqqartorneqartoq isumaliutersuutigineqarsinnaasumik
oqaatigim-magu aalajangersimarpalaanngimmat. Tassa suliap ingerlanneqareersup
maannakkut tassunga ilanngullugu uumap suliap ilanngunneqarsinnaanera,
ssinnaavoq taanna oqaaseq-una nalorni-nalaartukasik tusarlugu.
Tassa
imaassinnaavoq ilanngunneqanngitsoortoq kisiannili aamma taamaassinnaalluni.
Oqaa-seq taanna atorneqartillugu ersarissumik takujuminaattarpoq qanoq
eqqarsartoqarnersoq.
Aamma
oqaaseqartut ilaasa oqaatigivaat ikiorsiisariaqartarneq massakkumut allaallumi
qaam-materpassuit qaangiutinngillat, tassa decemberimioqqooqaaq aamma
Naalakkersuisup Siulit-taasuata oqarneratuut, sikuniapiloornera ilaatigut
pissutigalug allatut ajornartumik aalisartunik ikiorsiisariqarneq piniartunullu
pisariaqarsimavoq kommunenut isorliunerusut eqqarsaatigalu-git.
Naalakkersuisut
Siulittaasuata oqaatigivaa taamatut Naalakkersuisut iliortarnerat kukkunersi-uinermi
ataatsimiititaliami aammalu aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami allaat,
soorunami uparuarneqaatigisaritsik.
Kisianni
isumaqarpunga una uani suliaq assersuutigigutsigu akuersissutigineqariarpat
asser-suutigalugu, inatsisartut tamarmik akuerisaat, inatsisartut
ataatsimiititaliaasa arlaannaataluun-niit Naalakkersuisunut
uparuaatigisinnaanngilaa oqarluni ajortumik iliorpusi.
Tassa
inatsisartut qullersaammata inatsisartut tamarmik aalajangerpata, taava
Naalakkersuisut soorunami inatsisartut aalajangernerat tunngavigalugu
sulisussaagamik.
Minnerpaamilluunnit
annilaan-ngatigissaanngilaat taanna oqaaseq atorneqarsinnaassappat.
Ataatsimiititaliap
arlaanninngaanniit uparuarneqaatigisinnaallugu.
Taamaattumik siusinnerusukkut
pisartut massakkut massakkumut assersuutiginiarneqarneri aamma isumaqarpunga
pissusissamisoorpallaanngitsoq. Tassami nammineerluni aalisarner-mik
piniarnermillu inuussutissarsiuuteqartuninngaanneersuulluni perorlunilu
taamatut inuuni-arsimasuninngaanniit. Isumaqarpunga paasiuminarnerusartut qanoq
inuit taamatut atugaqartut atugaqarnersut. Naak ukiut ingerlagaluartut
sukkaqalutik aamma taamaattoq taamatut inuusi-malluni inooqataasimallunilu,
naatsorsuutigisinnaanagu qaammatit tamaasa aalajangersimasu-nik
aningaasarsisinnaalluni. Naatsorsuutigisinnaanagu ukiup qanoq ilinerani qanoq
ikkumaar-nersoq. Naatsorsuutigisinnaanagu aqagu qulinik nannukkumaarnerluni,
naatsorsuutigisinnaa-nagu angiluttuissussanerluni. Erloqinartorujussuuvoq.
Uanga nammineerlunga
inuussutissarsiut taanna misilissimanngikkaluarlugu, kisianni siulikka taamatut
inuussutissarsiuuteqarsimammata aammalu nammineq tassa taakkunani
meeraasima-gama, nalunngilara qanoq inuussutissarsiuuteqarneq taanna ittuusoq.
Taamaammat
imatut ajornanngitsigisumik oqartoqarsinnaanngilaq akki aajuna periarfissaq
sillimmasiinissamut igginngaraluaruit taarsiiffigineqaannariaavutit.
Isumaqarpunga ajornan-ngippallaartoq taamatut oqassalluni, pissutigalugu
ullumikkut aalisarnermut piniarnermillu inuussutissarsiuuteqartorpassuit allaat
ilaasa naluaat, sillimmasiisarnermi periuutsit qanoq ittuusut, taanna
ilumoorpoq.
Taamaattumik
paasititsiniaanissaq taanna isumaqarpunga annertuumik Naalakkersuinikkut
eqqumaffigineqartariaqartoq.
Ajussaqaarmi
uuma ukiup naalernerani aamma ullut ukiullu qanoq ilinera pissutaalluni,
sior-natuut ukiullu siuliituut pisoqaqqissappat Naalakkersuisunut
saaffiginnittoqaqqilluni, oqarluni ajornartuuvissorpugut ikiulaartigut. Taava
qanoq iliussappat Naalakkersuisut?
Immaqa aamma kukkunersiuinermut
ataatsimiititaliamiit aningaasaqarnermullu ataatsimiitita-liaminngaanniit
tikimik nappaaffigineqaqqissapput. Ombudsmandiminngaanniit
oqarfigine-qaqqissapput inatsisinik tunngavissaqannginnassi
taamaaliussanngilasi, taamaaliortariaqan-ngilasi.
Kisianni
maannakkut inatsisartut aalajangersinnaasuuppata oqarlutik, aap periarfissamik
ammaanissamut suliniuteqarniarpugut, taava Naalakkersuisut suliassaq taanna
tigussavaat aallartillugulu kingorna oqarfigineqarsinnaajunnaarlutik, ajortumik
iliuuseqarpusi.
Isumaqarpunga
paaseqatigiinnikkut assortuunniaannarani aamma soorunami taamatut
inuus-sutissarsiuuteqartut peqatigiiffii kattuffiilu suleqatigilluarlugit,
suliassat naammassineqarsin-naappata tamanut annernanngitsumik
paaseqatigiinnermillu naammassineqarsinnaappata, taanna
pitsaanerpaajussaagaluartoq.
Qujanaq.
Isak
Davidsen, ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Ja, tassa
oqaluuserisaq soorunami sivisoorujussuarmik oqaluuserisinnaagaluarpoq, kisianni
aamma imaalereermat oqaluttussat tullii piumaffigissavakka naatsumik, Johan
Lund Olsen, siunnersuuteqartoq, Inuit Ataqatigiit.
Johan Lund Olsen, siunnersuuteqartoq,
Inuit Ataqatigiit.
Ja, qujanaq.
Sillimmartaareertariaqarpugut
taanna tamatta immaqa isumaqatigiissutigisinnaagunarparput. Taamaattumik
oqaaseqartoq kingulleq Anthon Frederiksen uanga aamma isumaqatigilluinnar-para
oqarmat, ukiup ingerlanerani assersuutigiinnarlugu juulli sioqqutitsiarlugu
ukioq manna, arlaanninngaanniit qinnuteqartoqassappat, kisiannili aningaasanut
inatsimmi immikkoortitsi-soqareersimanngippat, taava aarlerinartua uaniissaaq,
tassa ombudsmandiminngaanniit aammalu inatsisartut kukkunersiuinermut
ataatsimiititaliaaninngaanniit uparuarneqarnissaq, taanna
aarlerinartorujussuusussaavoq.
Tassami taamatut
pisoqavinnikuuvoq taamani eqqaamanerlunngikkukku 2001-imiunngikkuni 2000-imi
Naalakkersuisut aamma immikkut ikiorsiissuteqarmata piniartukkormiunut aamma
aningaasaliissuteqarlutik immikkut.
Taamani aamma aningaasanut
inatsimmi aningaasartaqanngimmat, inatsimmik tunngavissa-qanngimmat soorunami
ombudsmandip aammalu inatsisartut kukkunersiuinermullu ataatsi-miiitaliaata
taanna uparuartuutigivaat Naalakkersuisunut.
Taamaattumik-una
massakkut periarfissaqartugut sillimmartaareerluta inatsisitigut
tunngavis-sarput taanna aaqqinniarlugu, uanga siunnersuuteqartunga, tassa
2003-mi aningaasanut inatsimmi ukiunilu missingersuusiorfinni aningaasanik
immikkoortitsereertariaqartugut, ukiuni kingullerni pisarnertituut pisoqartarneratuut
juullilivinnerani aningaasanut inatsimmi aningaasartaqanngitsumi tassalu
inatsimmi tunngaveqanngitsumik Naalakkersuisut qanoq-una aningaasaliinissaat,
tassami inatsimmik sanioqqutitsinerussammat. Taannaana
pinaveersima-tinniarumallugu taamatut siunnersuuteqartunga.
Taavalu tassa
ilisimaneqartutut maannakkut aningaasanut inatsisissatut siunnersuut tassa
2003-mut ukioq mannamut atuuttoq, tassa maannakkut suliarineqaleruttorpoq
aappassaaneer-tussaassaarlu eqqaamanerlunngikkukku sapaatip akunnerata
tulliani. Kisianni kingusinnerpaa-mik aprilip qulinganni inatsisartut
ataatsimiinerput maani naammassigutsigu, aningaasanut inatsisissaq tassa
naammassereersimasussaavarput. Maanilu aamma
akuersissutigereersima-sussaallutigu.
Taamanikkornissaanut
aprilip qulinganni maani pingajussaaneerneqareerpat aningaasanut inatsit
allatuulli inatsisitulli naleqartigilissaaq soorunami inatsisaammat.
Taamaammat-una
tassa sillimmartaareernissaq taanna siunertaralugu, maannakkut aningaasa-nik
immikkoortitsiniareertariaqartugut. Ajuusaarnassaqaarmi ukiuni kingullerni
pisarsimasu-tuulli juulli qanillilernerani Naalakkersuisut aamma
qinnuteqaqqissappata, kisiannili inatsisi-tigut tunngavissaqanngiinnartumik.
Taamaammat
pisariusorujorujussuaq alla ataatsimiititaliat immikkut
qinnuteqarfiginialooq-qaarlugit ombudmandimit uparuarneqarnissamik
aarleriutigaluni taava pisoqartussaassaaq, taannaana
pinaveersimatinniartariaqaripput.
Aamma
pisariaqarluinnarmat taamatut immikkut ikiorsiisarnermut
aningaasaateqarfeqarnis-saq. Immikkut ikiorsiisarnermut aningaasaateqarfik
taanna qangamaannaa 2000-imiugunar-poq atorunnaarsinneqarpoq.
Eqqaamanerlunngikkukku 2000-ip naanerani taanna atorunnaar-sinneqarpoq kisianni
kukkusimassaguma tassa utoqqatserpunga.
Kisianni
pisartut pingaartumik tassa pinngortitap allanngoriartupiloornerata
nassatarisaannik taamatut aningaasaateqarfimmik pilersitsinissarput, taanna
sanioqqukkuminaatsorujussuuvoq. Taamaammat-una tassa piffissaagallartillugu
periarfissaqartillutalu taava sillimmartaareertari-aqartugut.
Isak
Davidsen, ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tulllinnguuppoq
Agathe Fontain, Inuit Ataqatigiit. Pingasorialeravit 2 minutsit.
Agathe
Fontain, Inuit
Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Hans
Enoksenimuna upassummanga uanga aamma akilaarusukkiga. Tassa
tassanngaannartumik periataarneq, oqaatsimik tusarluni quujatsariataarneq
taanna illaruaatiginninnermik kinguneqanngilaq. Illit nammineq aamma taanna
atortarpat.
Finni
oqarfigissavakkit, peruakkit oqaluttuukkatsigut aamma illit nammineq taanna
misigereernikuusimagit. Kisianni uani 2 minutsiinnaammata
nassuiaatigisinnaanngilara. Illaruaatiginninneqanngilaq, oqaaseq atorneqartoq
tusarlugu tassanngaannartumik, “spontant”, illariarneq taanna illaruaatissatut
tigusassarinngilat. Illit nammineq aamma taamatut iliortaravit taamaammat
isumaqarpunga paasisinnaalluarimma taamatut tissitsanninnut.
Unaana
oqaatiginiarlugu Ombudsmandip uparuaasimaneranut tunngavilersuutigineqartut
Naalakkersuisut akissuteqaamminni, tassa siulersuisunit peqataaffigineqanngitsumik
taamaallaat qitiusumik allaffissornermi aqunneqarsimammat Ombudsmandip taanna
uparuarsimavaa. Taamaammallu tassa taanna allanngortikkaanni, periuseq
allanngortikkaanni soorunami taanna akornutissaasut aamma
nassaarineqarsinnaapput. Hans Enoksen siunnersuutigigakku illit siullermik
aporfeqarmat, taava tullianut alloriartoqqissinnaavoq taakku aporfiit
allanngortillugit taavalu taanna periarfissaq ammaatiinnarlugu.
Aap,
Ilulissat kommuneata qanoq iliorsimanera torrassuaq, taamaakkami ilumut ataatsimiititaliami
una suliarineqaqqippat Ilulissat kommuneata immaqa killiffianinngaanniit
ingerlaqqittoqarsinnaavoq, taava sillimmasiinermi taakkua periarfissat aamma
nassaarineqarlutik. Taamaakkami kinguartiinnarnagu tamanut pitsaanerpaassaaq
immikkut ittumik aningaasaleeqattaarnerit ukioq naalerpat peqqinnginnissaannut
tamakkua aamma inisseriissallugit.
Taava
soorunami Jensine Berthelsenip assersuutigisaa nannussimasoq qulinik;
tunitsivissaqanngikkunimi nanorsuit qulit neqai sumut atussavai?
Isak Davidsen,
ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tassa
massakkut naggataarutigalugit oqaaseqartissavagut Naalakkersuisut
siulittaasuat, tullinnguutissaaq Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu
Naalakkersuisoq.
Hans Enoksen, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut.
Qujanaq. Kingullermik oqaaseqartumut. Minnerpaamilluunniit uanga Agathe atiatigut taallugu oqaaseqannginnama maani. Taava oqarpunga Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitai. Agathe, upissunneqanngilatit. Tassuuna aamma oqariartuutit paasivara.
Kisianni uani Anthon Frederiksenip oqariartuutai Inatsisartut akuerisimasaat aallaavigalugu aningaasat ikkunneqarsimappata tassa Inatsisartut ataatsimiititaliaat qanorluunniit oqalukkaluaruni tusaaneqartariaqanngilaq tamarmik akuerereermassuk. Taamatut nipilimmik oqariartuuteqarputit.
Inatsisartut inatsisit tunngavigalugit maani, pingaartumik aningaasanut tunngasut aaqqissuuttussaavaat. Aamma taanna isumaqarpunga qaquguluunniit qimanneqassanngitsoq. Tassa inatsisit malillugit maani isumannaatsumik aaqqissuussinissaq tamatta pisussaaffigaarput, aammalu qaammarsaanermi aningaasaateqarfik taamanikkut 2001-imi uanga Aalisarnermut Naalakkersuisuunerma nalaani 2001-imi decemberip naaneranut atorunnaarsinneqarpoq, taamanikkullu agguaagatta 700.000-inik suli sinneqartoq taakkua aningaasat ilallugit agguaasoqarpoq. Taamaakkaluartoq tassani sakkortuumik upissunneqarpugut inatsisinik uniuilluta ingerlatsinerarluta. Soorunami taamatut oqariartorfigineqarnissaq aamma massakkut Naalakkersuisuni piumanngilluinnaqqissaarparput. Malitassagut malissavagut, Inatsisartut tamarmik aalajangersimaguarpatigilluunniit inatsisit innuttaasut assigiimmik pineqarnissaannik aammalu ikiorsigassat assigiimmik pineqarnissaannut taanna oqariartuuteqarnissaq soorunami pingaartorujussuuvoq.
Uanilu aamma agguaassinermi malittarisassami inuit ataasiakkaarlutik qinnuteqartartussaapput, tassalu taanna aamma uparuarneqartoq piniartut ataatsimoorlugit ikiorsiisaqattaarpugut immikkoortinniarnerinut piffissaq atugassarput sivikippallaaqimmat. Inatsisinik uniuilluta immikkut ittumik ikiorsiisaqattaarpugut. Oqariartuutigineqarpoq aningaasat taakkua amigaatiginngilluinnakkatik taamanikkut ilaasa tigoorarpaat. Tassa ilaatigut immikkut ikiorserneqarsimapput 700.000-it sinnerlugit aningaasarsiallit ingerlalluartut aalisartut, qaleralinniarnermi aningaasanik sippulimmik ilaatigut oqariartuutigineqarput ilai pillit, aammalu ikiorsiissutigineqartut taakkua soorunami qujarullugit tigusimavaat, naak amigaatiginngikkaluarlugit. Tassa taakkua aamma mianersorfissat, aamma kukkunersiuisut, minnerunngitsumillu aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap uparuartugai. Taamaammat tassani ataatsimoortumik isumaginnittarneq isumaqarpunga siunissami mianersorfigisariaqaripput, tassami ikiorniakkagut immaqa ilai amerlanerusut ikiorneqarsinnaagaluartut kisianni amigaateqanngitsut aamma arlalippassuit oqariartuutigineqarmat ikiorneqartut. Taanna isumaqarpunga pinngitsoortinneqartariaqartoq, tassami pisariaqartitsisut ikiorneqartariaqarput. Aningaasanik amigaateqanngitsut ilanngullugit massakkut ikiorseqattaaratsigit.
Qujanaq.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tullinnguuppoq Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq.
Simon Olsen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, Siumut.
Ikiorsiissutit taamatut pineqartillugit allaffissornartorujussuartut takorloorneqarneq ajorput. Kisianni taamaappoq. Taamaammanuna peqqissaartumik ingerlanissaq tamakku ilanngullugit aamma misissuataagassaasoq, suliallu ingerlareersut Naalakkersuisunit oqaatigineqartut aamma ingerlasussaapput peqqissaarullugit.
Ullumikkut killiffik imaannaanngitsorujussuuvoq ataatsimut isigalugu. Ukiut kingulliit ilalissuit namminersornerulinngikkallarnitsinninngaanniit, oqarutta ukiut 45-t missaanni qaangiuttut maannakkumut nunatsinni ingerlaaseq qiviarutsigu sorparujorujussuarnik allannguutitsisaqattaarfiuvoq. Tamaani raajarniutit, raajarniuteeqqat ima amerlatigisut tikisinneqallaraangamik aasaq tamaat ullut tamaasa qanoq silagitsigigaluallarpat kiloalunnguaannarnik tunisinneqartarlutik. Pigamik, pigamik kilisaateqalerput. Amerlasoorpassuit takkummata, akit apparmata ikittuarannguanngoqqipput.
Taakku sioqqullugit kilisaatit saarullinniutit takkupput. Takkummata aamma asuuliivissut. Ullumikkut kalaallit kilisaatit naalagaalu aquttuusut 99-inik pilerpagut nunanit allaninngaanneersunik 100 mio.-likkaanik akilerlugit suli atukkagut. Kalaalleqatigut immineerlugit. Kiap tamakku takuai? Naamik, takuneqanngitsoorput.
Qullissani ukiut marlussuit matuma siorna akiani
ajutoortoqarmat kilisaatit angallateeqqat piginneqatigiiffittut pilerlugit
suliarineqaraluarmata kiap paasivaa? Politikkerip ataatsilluunniit
paasiumanngilaa, aamma Inuit Ataqatigiimmiut naamik. Naamivik naamik. Periarumanngillat.
Saarulliit
tammakalerneranni aalisartut ... oqimaanneroqaat uku ilaqutariinnut. Tamaakkua
nunatsinni atuuttuarput. Nutaarsiassatut isigissallugit naamerluinnaq
eqqartugassaanngillat. Kisianni qujanartoq uaniippoq: Inuit Ataqatigiit massakkut
ukiuni tulleriinni tulleriikkiartortuni takunnikkiartornera
qujanarluinnarluinnartuuvoq. Siornatigut Siumup aamma Atassummi
taasariaqarpara, taakkua pimoorullugit tamakkua tappiffigijuartuuaat. Kisianni
Inuit Ataqatigiit isitik matoqqavaat tassuuna. Qujanarluinnarpoq taanna
massakkut takuneqalermat aammalu periarumasoqalermat, taamatut
oqaatigisariaqarpoq. Taamaammat assersuutitut taasakka oqaatigerusuppakka
tappiilliorfigineqartartut amerlavallaaluatsiartut, nammineq aamma
pisooqataaffigineqartut takuneanngitsoorsinnaanngillat. Taamaammat
oqaatigissavara naggataa-tungaatigut Naalakkersuisuni massakkut ingerlatsinermi
ataatsimut isiginnilluni ingerlaniarsarinerit sapinngisamik katagaatinngitsumik
neriuppunga illua-tungiliuttut paasilluarsinnaasariaqaraat.
Aammattaaq
Naalakkersuisunit oqaatigisariaqarpoq amminut tunngatillugu qularnanngitsumik
erniinnannguaq aamma piniartuunngitsut periarfissinneqassammata
tapiissutitaqanngikkaluartumik. Suliat taamaattut malittareqqissaarneqarput
aammalu kisitsisit takusinnaasagut malillugit illersorneqarsinnaasumik
ingerlatsinissaq persapparput. Taamaammat Naalakkersuisut siulittaasuata
imminut illersorsinnaasumik oqaannarluni imaaliinnarluni periartarnermik
ilaanni pisoortarnernik mianersortumik ingerlatsinermik oqaatigisai
assortorneqassallutik pissutissaqarfigineqanngilluinnarput.
Qujanaq.
Isak
Davidsen, ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tassa massakkut naggataarutigalugu oqaaseqassaaq Anthon Frederiksen. 2 minutsit pingajussaaniileravit.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.
Tassa aamma paatsoorniaannarluni immaqa paatsoortuusaartarnerit maani piffissaajaataannarput asuli. Ilumut tusarnaarluartarneq pisariaqarpoq pingaaruteqarlunilu suliani taamannak ilungersunartigisunik sulinermi.
Uani oqarpunga suliami attuumassuteqartut tamarmik, tamaasa peqataatillugit aaqqissuussinermi kukkussutaasarsimasut aammalu Naalakkersuisut siulittaasuata oqarneratuut ilaatigut 700.000-t angullugit aningaasarsiallit tapiiffigineqartarsimasut tamakkua pinngitsoorniarlugit soorunami aaqqissuussisoqartariaqarnera taanna minnerpaamilluunniit uanga itigartinngilara. Pisariaqarpoq. Aamma oqaatigineqarpoq Aalisarnermut Naalakkersuisup akissuteqarnermini suliaq ingerlanneqartoq. Kisianni uani uumap suliap taamaaliinnarlugu itigartinneqarnissaa tulluartuusorinngikkigaana isumaqarama aamma iluatinnaatillit suliami uani eqqartorneqartut pinngitsooratik suliamut ingerlareersumut ilanngunneqartariaqaraluartut. Taamaattumik singunnisarlutalu sukannisarlutalu oqallinnissarput pisariaqanngilaq. Paaseqatigiilluta uatsinnut immaqa akisaqattaanniutigiinnarlugu suliniarsarigutta taanna sivitsorsaataaginnassaaq.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Oqaraluarama naggataaq, naggataamik oqaaseqartitsillunga, kisianni Jensine Berthelsen, Atassut. 2 minutsit.
Jensine Berthelsen, Atassutip oqaaseqartua.
Apeqqutaavoq kikkut paasinnikkumanngitsuusaarnersut, Aantuut. Ersarilluinnartumik oqariartuutigineqarpoq siunnersuut taamatut iluseqarluni akuersaarneqannginnissaa inassutigineqartoq, amerlanerussuteqartullu aamma taanna qangarsuarli oqaatigereerpaat. Taamaattumik apeqqutaavoq piffissaajaaneq sumiinnersoq. Ersarilluinnartumik aamma oqariartuutigereerparput aningaasanik pituttuereerluni taamatut kattuffinnut attuumassuteqartunut saaffiginninnissaq nukillaarsaataaginnassaaq nukittorsaataanani. Taamaattumik peqataasussat peqatigilluinnarlugit aningaasaateqarfiliortoqassappat aningaasaateqarfiliortoqassaaq, kisianni inuit akisussaaffiiarnagit. Qassissaa uteqattaaraluarnerparput, taamaattumik minnerpaamilluunniit akisussaaffimmik qimarratiginninniartutut oqaluttoqarnera imaluunniit paatsoortuusaartoqartumik pasinniniartoqarnera pissutissaqanngilaq. Tunngaviusumik isumaqatigiippugut, pilesitsisoqassaguni pilersitsisoqassaaq. Kisianni peqqissaartoqartariaqarpoq.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Taamaalilluta ullumikkut oqaluuserisaq immikkoortoq 52 taamatut isikkoqarluni aappassaaneerneqarnissaminut ingerlaqqittussaasoq aalajangerneqarpoq.