Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 85-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Ullut ataatsimiiffiusut arfersarnat, tallimanngorneq 28. marts 2003, nal. 14:22.

 

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 85

 

 

Aalisarnermi aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqarnissaa siunertaralugu Inatsisartut Naalakkersuisut ukiuni tallimani atuuttussamik siunnersuusiornissamik peqquneqarnissaat pillugu Inatsisartut aalajangiiffigisassaattut siunnersuut.

(Per Rosing-Petersen)

(Siullermeernera)

 

Per Rosing-Petersen, siunnersuuteqartoq, Siumut.

Kalaallit Nunaanni Inatsisartut suleriaasianni paragraf 32. immikkoortoq siulleq naapertorlugu matumuuna aalajangiiffigisassatut siunnersuut imaattoq Inatsisartunut aalajangigasanngortippara.

 

Aalisarnermi aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqarnissaa siunertaralugu Inatsisartut Naalakkersuisut ukiuni tallimani atuuttussamik siunnersuusiornissaannik peqquneqarnissaat pillugu Inatsisartut aalajangiiffigisassaattut siunnersuut. Ukiuni kingullerni ineriartortisisimanermi siunnersuut tunngaveqarpoq.

 

Ataatsimiititaliat misissuisimanerpaalussuillu kingunerisaanik ineriartortitsineq annertooq pisariaqartorlu aallartisarneqarnikuuvoq. Maanna paasisat pitsaasumik inerititaqarfiusumillu kinguneqassappata siunnersuut una aamma tunngaviulluinnartariaqarpoq. Taamaattumik Namminersornerullutik Oqartussat nunatsinnilu aalisartut kattuffii APK aamma KNAPK kiisalu Royal Greenland A/S suleqatigalugit aningaasaateqarfimmik pilersitsinissaq siunertaralugu Namminersornerullutik Oqartussat aalisarnerup aningaasaateqarfianut aningaasaliissapput ukiumut 20 million kr-nimik annertussusilimmik.

 

Aningaasaateqarfiup ukiuni tulliuttuni tallimani suliassaata pingaarnersarissavaa sinerissap qanittuani raajarniat angallataasa nutarteriffiginissaat. Angallatit nutaat nunatta pinngortitakkut pisuussutiinut naleqquttut unammillersinnaassusillit aalisartunit pisaariortorneqassapput.

 

Angallatit 20-t missaaniittut sinerissami suliffissuit pisassallu agguataarsimanerinut naapertuuttumik pisinnaasallit ujartorneqassapput. Taamaaliornikkut angallatit pinngortitap atugassarititaanut naleqqunnerusut akilersinnaassutsimillu piareersimanerusut pigineqalissapput.

 

Aningaasaateqarfiup angallatip akiata tamakkiisup 20-25 %-tii taarsigassarsinertut angallatitaarniartumut atukkiuttalissavaa. Takorloorneqarpoq aningaasaliineri sinneri imatut agguataaneqassasut. 70 %-a Det kongelige fiskeribankemiit aamma 5 imaluunniit 10 %-tit akornanni aalisartumiit namminermit siulequtitut. Qujanaq.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Taava akissuteqassaaq Aalisarnermut, Piniarnermut, Nunalerinermullu Naalakkersuisoq.

 

Simon Olsen, Aalisarnermut, Piniarnermut, Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Hr. Per Rosing-Petersenip siunnersuutigaa aalisarnermik aningaasaateqarfimmik ukiuni tallimani atuuttussamik pilersitsisoqarnissaa Naalakkersuisut siunnersuusioqquneqassasut.

 

Inuutissarsiornermi tapersiisarnermi aaqqissuussinerup allaffissornikkut ingerlanneqarnera 2001-mi decemberip ulluisa aallaqqaataaniit Inatsisartut ataatsimiititaliaannit Naalakkersuisunut nuunneqarpoq. Naalakkersuisut aalisarnermi aalisariutinik ingerlaavartumik naleqqussaanermut anguniakkanullu Naalakkersuisut siunniussimasaannut imminut akilersinnaasumik aalisartoqalernissaanut aaqqissuusinerup sunniutigisassai malinnaavigeqqisaarpaat.

 

Atorfilittatigoortumik 2001-p ingerlanerani Danmarkip kunngeqarfiani aalisarnermut aningaasaateqarfik kongeridet Danmarks fiskeribank attaveqarfigineqarpoq aalisarnermut aningaasaateqarfik nunatsinni aalisarnermik inuussutissarsiuteqarnerup ullumimiit annertunerusumik aningaasalersueqataaffigineqarnissaanut soqutiginnippoq oqariartuut taannarpiaq 2001-mi oktoberimi Sisimiuni Sisimiut kommuniata aaqqissugaanik isumasioqatigiinnermi aalisarnermik aningaasaateqarfimmit oqaatigineqarpoq.

 

Imminut akilersinnaasunngortitsinissaq siunertaralugu aalisarnermit nalinginnaasumik naleqqussaanermut atatillugu kisianni kisiannili aammattaaq assersuutigalugu EU-mut suleqatgiiissutigineqartut pillugit immikkut suliniutinut atatillugu pasiniaalluni sulineq annertooq aallartinneqarpoq.

 

Tapersiisarnermik aaqqissuussinerit aalisarnermut attuumassuteqartut tamakkerlugit iluarsaateqqinneqarnissaat siunertaralugu.

 

Tassunga atatillugu tapertaasinnaasut suulluunniit qujarunneqarput. Pissutsit imaannaanngitsorujussuit pitsaanerpaamik aaqqiiviginissaat tassani soorunami pineqarmat. Tassunga atatillugu inuutissarsiortunit taamallu pisortat karsiannit aningaasalersueqataaffigineqartumit aningaasaateqarfiliortoqarnissaa itigartikkusunngilara. Kisianni piffissaq sivikitsoq isigalugu ajornartorsiutaasut aaqqiiviginiarneranni fondtimik aningaasaateqarfiliorluni aatsaat aaqqiissuteqartarnissaq pissusissamisoortutut isiginngilara.

 

Taamaattumik ukiut tallimat aallaavigalugit aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqarnissaa anguniagarisamut naapertuutinngilaq. Aammattaaq isumaqarpunga taamatut iluseqartumik siunnersuuteqarnermi aningaasartaleereernissaq siusippallaartoq. Siullermik sukumiisumik missuilluartoqaqqaartariaqarpoq.

 

Kisianni imatut naatsorsuilaaraanni qanoq annertutigisumik aningaasalersuisoqarnissaannik pisariaqartitsisoqarnersoq takuneqarsinnaavoq. Missingersoraanni ukiut tallimat imaluunniit ukiuni tallimaniit qulinut tulliuttuni sinerissamut qanittumi raajarniarnermi angallatit 25-t tamarmik 15 million kr-nit missaannik akeqartut taarsersorneqassasut. Katillugit 375 million kr-nit missaanni aningaasalersuisoqartariaqarpoq. Taakku 20-25 %-tii Namminersornerullutik Oqartussani aaqqissuussineq aqqutigalugu aningaasalersuiffigineqassappata taava 100 million kr-nit missaanni aningaasaliissuteqartoqartariaqarpoq. Tassalu piffissap taassuma iluani ukiumut 10-20 million kr-nit missaannik amerlassusilinnik.

 

Tassani takutinniarneqaannarpoq aalisarnerup tamarmiusup ilaannaata qanoq annertutigisumik aningaasalersuiffigineqarnissaanik pisariaqartitsisoqarnersoq. Soorluttaaq aalajangiiffigisassatut siunnersuummi Per Rosing-Petersen imminut sanilliunneqarsinnaasunik eqqarsaatersuuteqartoq.

 

Taamaattumik isumaqarpunga aningaasanut tunngatillugu aalajangiinissaq Inatsisartut utaqqimaaruttariaqaraat. Paasiniaasoqaqqaanissaata tungaanut aammalu sukumiinerusumik siunissami aalisarnermik inuutissarsiuteqarnerup iluani aningaasalersuisoqarnissaanut aaqqissuussisinnaanerup ilusissaanik siunnersuuteqartoqarnissaata tungaanut.

 

Siunnersuut pillugu aalisarnermik siunnersuisoqatigiit tusarniarneqarput. KNAPKp oqaatigivaa sinerissap qanittuani raajarniarnermi aningaasaliinissamut periarfissat ineriartortinnissaannut peqataarusulluni. Toqqaannartumilli aalajangiussassatut siunnersuut isummerfiginngilaat.

 

Tamanna tunngavigalugu Naalakkersuisut inassutigaat aalajangiiffigisassatut siunnersuummi tunngavilersuutigineqartut aammalu aqqiissutissatut tikkuartorneqartut inussutissarsiutinut tapersiisarnermik aaqqissuussinermik nutarteraluni sulinermut aammalu aalisarnermut tapiissuteqariaatsit allat aaqqissuunneqarsinnaanerannik nalilersuilluni misissuinissamut ilanngunneqassasut. Kisianni aalajangiiffigisassatut siunnersuut taamatut iluseqartillugu akuerineqassanngitsoq.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Taava partiit oqaaseqartuinut nuuppugut. Siulliussaaq Ole Dorph, Siumut.

 

Ole Dorph, Siumup oqaaseqartua.

Qujanaq. Siumumiit aalisarnermik aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqarnissaa siunertaralugu Inatsisartuni Naalakkersuisut ukiunut tallimanut atuuttussamik siunnersuusiornissaannik peqquneqarnissaat pillugu Inatsisartut aalajangiiffigisassatut Per Rosing-Petersen siunnersuutaanut ima oqaaseqaateqassaagut.

 

Siumup tunngaviusumik anguniarpaa Kalaallit Nunaat namminersortoq pilersissallugu.  Aningaasarsiornikkut imminut napatittoq innuttaalu imminut pilersortut pilersissallugit anguniakkat annertupput unamminarlutilli.

 

Per Rosing-Petersenip siunnersuutaa Siumumi ilassilluarparput. Siunnersuut iluarisimaarparput minnerunngitsumik nunatta aningaasatigut avammut niuernikkut ullumikkornit isaatitsinerunissaa pisariaqarluinnarmat. Siunissamilu suli tamanna annertunerusumik pisariaqalerumaarluni.

 

Ilumut inussutissarsiornikkut siunnersuutit oqallisissiat inuussutissarsiornermut tunngassuteqartut amerlanerusuuppata suli nuannernerussagaluarpoq. Per Rosing-Petersenip siunnersuutigaa aalisarnermut aningaasaateqarfimmik ukiuni tallimani atuuttussamik pilersitsisoqarnissaanik Naalakkersuisut siunnersuusioqquneqassasut.

 

Ukioq 2003 aallartilaaraa sinerissap qanittuani raajarniarnerup ingerlanera pillugu Ilulissani ataatsimiissutigineqarpoq aalisarnermik soqutisasaqatigiinnit peqataaffigineqartunit. Apeqqullu siunnersuutip imarisaata asserpiaa annertuumik oqallisigineqarpoq. Maluginiarparpullu apeqqut taannarpiaq ukioq 2000-mi Sisimiuni aamma oqallisigineqarsimasoq, ilaatigut fiskeribankeniminngaaniit peqataaffigineqartumit.

 

Naalakkersuisut akissuteqaataanni oqaatigineqarpoq sulineq annertooq maanna Naalakkersuisunit suliarineqartoq aalisarnermik tapersiisarnermik aaqqissuussinerit. Ilaliullugit aalisarnermut aningaasaateqarfiup nunatsinni aalisarnermik inussutissarsiuteqarnerup ullumimiit annertunerusumik?

Bånd 2 naavoq

 

Bånd 3

(Ole Dorph)

 

suleqatigalugit, tamannalu kingussinerusukkut Inatsisartuni saqqummiunneqarumaartoq. Suliaq ingerlanneqartoq Siumumiit ilassilluarparput, tassunga ilaammat siunissami aalisarnerup imminut akilersinnaajartuaarnissaata sulissutigineqarnera.

 

Taamaammat siunnersuut taamanikkut isikkulik maannakkuugallartoq itigartinneqarnissaa Siumuminngaanniit innersuussutigissavarput.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarluta Siumumiit isumarput saqqummiupparput.

Qujanaq.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Illillu. Taava Siumut oqaaseqartua Ole Dorph oqaaseqareermat tullinnguuppoq Agathe Fontain, Inuit Ataqatigiit.

 

Agathe Fontain, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Sinerissap qanittuani aalisariutit nutarsarneqarnissaasa pisariaqassusia januar 2003-imi Ilulissani pikkorissaatigalugu isumasioqatigiinnerup takutippaa.

 

Sinerissap qanittuani aalisarneq nunami suliffisaqartitsinerup uummatigaa. Siunissamilu taamatut ingerlaannassappat piorsaanissaq pisariaqartoq Inuit Ataqatigiit ilisimaaraarput.

 

Aalisarnerullu ajornartorsiuteqartarnera imminullu akilersinnaasumik ingerlanneqarnissaa siunertaralugu ataatsimiititaliani nukinnik piffissanillu atuinaqisumik sulisoqarpoq, naak suliaasa inaarneri ilaatigut erinitsaannarfiugaluartut.

 

Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut aalisarnermut aningaasaateqarfeqarneq pisariaqarluinnartuusoq. Takorloorneqarsinaavoq pisarinngitsuukkat aalisarnermik aningaasaateqarfimmiit pisiarineqartarnissaat, taassuminngalu akisuninngorlugit tuneqqinnerisigut aningaasaateqarfimmut aningaasalersuineq pisinnaasoq.

 

Aningaasaateqarfimmut kattuffiit aningaasaliisarnissaannik aamma isumaqatigiinniarfiusariaqassapput. Siunnersuuteqartup Per Rosing-Petersen-ip sinnersuutaa ukiuni tallimaannarnut atuuttussatut siunnersuutaavoq. Ullumikkut sinerissap qanittuani imminut akilersinnaasunngortinniarlugu aningaasaliissutaasartut ilumut piviusorsiornersut paasiniarneqartariaqarpoq, aammalu nutarterinissamik piffissaliinermut takorluuineq piviusorsiornersoq ilanngullugu.

 

Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut ukiunut tallimaannarnut aningaasaateqarfiliornissaq piviusorsiortuunngitsoq, siunnersuulli pitsaassaaq ataavartumik aningaasaateqarfilioraanni.

 

Taamaattumik Naalakkersuisut inassutaat, tassa inuutissarsiutinut tapersiisarnermik aaqqissuussinermik nutarteraluni sulinermut aammalu aalisarnermi tapiissuteqariaatsit allat aaqqissuunneqarsimanerannik nalilersuinissamik ilanngunneqarnissaat Inuit Ataqatigiit ataavartumik aningaasaateqarfiliorsinnaaneq piaartumik suliarineqarnissaa inassutigissavarput.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Agathe Fontain-imut qujavugut. Taava tullinnguupoq Jensigne Berthelsen, Atassut.

 

Jensigne Berthelsen, Atassutip oqaaseqartua.

Qujanaq.

Aalisarnermik aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqarnissaanik, ukiullu tallimat taassuma atuunnissaanik Siumut sinnerlugu Inatsisartuni ilaasortap Per Rosing-Petersenip siunnersuutaa ATASSUT-mit imatut oqaaseqarfigissavarput:

 

Ilumoorpoq siunnersuuteqartoq, ataatsimiititaliat sulinerisigut aammalu misissuisoqartarneratigut aalisarnerup nutarterneqarnissaanik, imminut akilersinnaasunngorsarneqarnissaanik, tapiissutinik isumalluutaarutitinneqarnissaanik suliniuteqarnermi tunngavissatut innersuussutigineqartartut pitsaasut maanna pigineqartut atorluarlugit aalisariutigissaanerup aalisariutikillisaanerullu ingerlanneqarneri sukkatsissallugit tunngavissaqarluartitsivoq.

 

Taamaattorli peqqissaarluni arlaannaannulluunniit sapinngisamik annaasaqaataanngitsumik aaqqissuunneqartariaqarmat piffissangaatsiaq atorlugu ingerlanneqarpoq tamatta nalunngilarput. Taamaammat ATASSUT-mit naalakkersuisutulli piviusorsiornerusorinngilarput ukiunut aalajangersimasunut pituttuilluni aaqqissuussisoqarnissaa.

 

Naluneqanngilarmi teknologi qanoq pilertortigisumik ineriartortitsiviunersoq, allaammi ilaatigut oqartoqarsinnaavoq ullumikkut nutaaliaasut aqaguani nutaanngilereersimasarlutik taamaammat ATASSUT-mit orniginartinneruarput aningaasaateqarfiliortoqassappat siunniunneqartariaqartoq ataavartumik pilersitsisoqarsinnaanissaa.

 

Siunnersuuteqartoq isumaqatigaarput Namminersornerullutik Oqartussat, aalisartut kattufii, APK aamma KNAPK aammalu Royal Greenland A/S suleqatigalugit pilersitsisoqarsinnaasoq, aammattaaq ATASSUT-mit qularutiginngilarput tamanut akuersaarneqarsinnaasumik isumaqatigiissusiortoqarneratigut Kongeriget Danmarks Fiskeribank, tamatumalu saniatigut EU-mi aningaasaateqarfiit attuumassuteqartut suleqatigalugit tamanna piviusunngortinneqarsinnaassasoq.

 

ATASSUT-millu iluarisimaarparput Naalakkersuisut suliniuteqarmata siunissami aa-lisarnermik inuussutissarsiuteqarnerup iluani aningaasalersuisoqarnissaanut aaqqissuussisinnaaneq pillugu siunnersuuteqartoqarniarluni aamma, misissuinerillu takutissappassuk Fiskeribankitut ittumik nunatsinni pilersitsisoqarsinnaasoq akilersinnaasumik taava ATASSUT-mit piviusunngortinneqarnissaanut suleqataanissarput qularutigineqassanngilaq.

 

Aningaasanilli immikkootitsereerlutik Inatsisartut aalajangersaaniassagunik nunatta ani-ngaasaqarneranik annikinngitsumik navianartorsiortitsisinnaassapput, taamaattumik attuumassuteqarsinnaasut tamaasa peqqissaartumik suleqatiginerisigut aaqqissuussinissamik innersuussuteqartoqarpat Inatsisartut aalajangersaanissaat aatsaat killiffigineqassasoq ATASSUT-mit isumaqarpugut.

 

Siuliani taakkartukkavut tunngavigalugit siunnersuut taama iluseqarluni akuerineqassanngitsoq Naalakkersuisut inassutaat ATASSUT-mit ilalerparput.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Taava partiit oqaaseqartuinut ingerlaqqippugut. Demokraatit sinnerlugit Palle Christiansen.

 

Palle Christiansen, Demokraatit oqaaseqartuat.

Siunnersuuteqartumut Demokraatiniit imaattumik oqaasissaqarpugut.

 

Aalisarnermut aningaasaateqarfimmik pilersitsinissaq eqqarsaatigalugu aaqqissuussinermik naleqqussaassinissaq sinerissami qanittumi aalisarnerup iluani ingerlanneqalereersoq siunnersuuteqartumit maluginiaqqussavarput.

 

Sinerissap qanittuani aalisarnerup akilersinnaasumik ingerlanneqarnissaa eqqarsaatigalugu siunnersuuteqartup iserfigisaa aaqqissugaanermik naleqqussagaanerup matuma aaqqiivigisussaassavai. Taarsigassarsinissamut periarfissaq eqqarsaatigalugu Fiskeribankimi taarsigassarsinissamut massakkut periarfissaqareerpoq. Taarsigassarsiat allatut isikkullit eqqarsaatigineqarsinnaassappata aningaaseriviit pioreersut innersuussutigineqartariaqarput, tassami taarsigassarsisitsisarnermut Namminersornerullutik Oqartussanut ingerlaqatigiinnermut equsoortitsissanngimmata.

 

Taamatut oqaaseqarluta siunnersuutip itigartinneqarnissaa Demokraatit kaammattuutigaarput.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Inatsisartunut ilaasortap Per Rosing-Petersen-ip siunnersuutaa Kattusseqatigiit sinnerlugit imaattumik oqaaseqarfigissavara.

 

Ukiuni kingullerni sinerissamut qanittumi aalisarnerup aaqqissuuteqqinneqarnerani aammalu aalisariutikkillisaanerup kingunerisaanik raajarniuterpassuit unerartinneqarsimapput, ilai qaleralinniarnermut ilaallu saattuarniarnermut saassimapput, kisianni amerlaqaaat ingerlariaqqissinnaasimanngitsut. Ilaat periarfissanik allanik misiliisimapput ilaalli uniinnavissimallutik atorunnaavissimallutillu.

 

Soorunami ilaat iluatsissimapput, kisianni aamma amerlaqaat iluatsitsisimanngitsut. Maannakkut sinerissamut qanittumi aalisarnerup suli naleqqussarneqarneranut atatillugu ilaatigut ukioq sinerissamut qanittumi raajarniarneq pillugu Ilulissani isumasioqatigiinneq ingerlanneqarpoq, isumasioqatigiinnermi tassani ilaatigut oqaatigineqarpoq sinerissamut qanittumi raajarniarnerup iluarsaateqqinneqarneranut atatillugu angallatit ilaat pisoqalisoorsimasut taarsersorneqarnissaannut, aallatulluunniit iluarsaanneqarnissaannut aningaasat minnerpaamik 200 mio.kr.-init amigaatigineqartut.

 

Taakkuinnaanngillalli aamma tamanit ilisimaneqarpoq sinerissap qanittuani qaleralinniarnermi pingaartumik umiatsiaaqqanik taarsersuinissamut aamma aningaasaliisussanik annertuumik pisariaqartitsisoqartoq. Tamannalu miserratissaananilu pisariaqarluinnartuusoq aamma tamanit ilisimaneqarpoq. Minnerunngitsumik EU-miit piumasaqaatit sakkortusiartornerat aamma eqqarsaatigalugu.

 

Taamaattumik Per Rosing-Petersen-ip siunnersuutaa tunngaviatigut isumaqatigaara, soorunami qulaaniit aalajangereerlugu iliuuseqarnissaq Kattusseqatigiinniit orniginartinneq ajoratsigu, suliami matumani susassaqartut assigiinngitsut soorlu aamma siunnersuuteqartup oqaatigissaatut taakkua tamaasa peqatigalugit aalisartunut aamma angallateqarnikkut atugassarititaasut aaqqissuussivigineqarnissaannut Kattusseqatigiit sinnerlugit tamakkiisumik tapersiivunga.

 

Siunnersuut sunaluunniit inuiaqatigiinnut iluaqutaasussamik kinguneqartussatut isikkulik iluatinnaatilillu Inatsisartut ilaasortat ilaannit saqqummiunneqaraangat, Naalakkersuisunit ileqquliutiinnarneqarpallaarunarpoq siunnersuut akissuteqarfigisarlugu suliaq misissorlugu aallartinneqareerpoq, taava siunnersuutip akuerineqarnissaa Naalakkersuisunit inassutigineqanngilaq.

 

Taamatut suleriaaseqarneq allanngortinneqarluinnartariaqaraluarpoq, tassami Naalakkersuisut akissuteqarnerminni ilaatigut oqarput; ?Tassunga atatillugu tapertaasinnaasut suulluunniit qujarunneqarput?. Isumaqarpunga suliap ingerlareernerani aamma siunnersuummi uani saqqummiunneqartut partiinit, Kattusseqatigiinniillu aamma suliap ingerlateqqinnerani tapertaalluarsinnaagaluartut.

 

Taamatut oqaaseqarlunga siunnersuut taperserlugu oqareernittuut aappassaaneerneqannginnerani susassaqartut tamarmik tusarniaaffigineqarnissaat inassutigaara, tamatumalu kingorna Inatsisartut inuutissarsiornermut ataatsimiititaliaanut suliarineqarnissaa aamma inassutigalugu.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Taava tullinnguuppoq siunnersuuteqartoq Per Rosing-Petersen, Siumut.

 

Per Rosing-Petersen, siunnersuuteqartoq, Siumut.

Qujanaq. Naalakkersuisut akissutaannut aammalu partiit, Kattusseqatigiillu akissutaannut siullermik qujarusuppunga.

 

Una Aqqaluk Simon Olsen-ip akissummini qupperneq siullermi una pinnguatsiarpat 2002, 2001-imik oqarsorigakkit atorfilitsitagoortumik ingerlanera Danmark taanna paatsuujallakkamaana pingaaruteqarami uani misissuisimanermi atatillugu qanoq pisoqarsimaneranik ukioq taanna taaneqarnera pingaaruteqalaartutut isigeriarakku, paaserusukkiga 2001-iusimanersoq allassimasutulluunniit 2002-imanersoq.

 

Taanna eqqaalaariarlugu unaana aamma naggasiinerpit ilaatigut tunngavilersuininni KNAPK?p taanna aamma tusarniaasimanermut atatillugu toqqaannartumik aalajangiussaq siunnersuisup isummerfigisimanngikkaat ippassaaninnguaq una allatara nassiunneqartoq, uannut aamma apuunneqartoq Inatsisartunut tamanut agguaanneqarsimasoq allassimagami, uani issuaalaassuunga, imm. 2;

 

?Naalakkersuisup akissutaani KNAPK isummerfigisimanngitsutut allaat oqaatiginiarneqarpoq, tamanna eqqortuunngilaq matumuunalu ajuusaarutiginninnerput oqaatigineqarli?.

Taamannak oqariarlutik aamma allapput;

?oqariartuutip pingaarnersaat malugeqquvarput tassaasoq aningaasaateqarfeqalernissaq tapersersoratsigu, aningaasaateqarfik ukiuni tallimani atuuppat, ukiumut 13-20 mio.kr.-nit tungaannut inuiaqatigiinnut pilliutaatissatut taarsigassarsiaritillugit, imaluunniit tapiissutigalugit naatsorsuutigineqassapput?.

 

Taanna tassani tapersersuinerit ersarittorujorujussuugaluarpoq uani, arlaatigut immaqa pisortatigoortumik pisortaqarfiup paatsoorsimassappat ajuusaarnalaassooq. Kisianni taanna pivallaarnagu aamma uani assersuusiorninni missingersuusiorninnilu kisitsit uani taakkartorneqartut imminnut qanittuararsuunerat maluginiaannarpara, taavalu aamma Naalakkersuisut taanna suliaq ingerlateqqissallugu allaat siunnersuutinninngaanniit ajunnginnerusumik, pitsaanerusumillu aalisartunut atugassarititaanut pitsaanerusumik siunnersuusiortussatut imminnut inissinnerat, kialluunniit ajoriinnarsinnaanngilaa, tassami uanga siunnersuuteqarninni ukiunut tallimaannarnut atuuttussatut siunnersuutigigakku, Naalakkersuisulli taanna ataavartumik siunertaqarnera kialluunniit ajorisinnaanngitsutut siunnersuuteqaraluaraanniluunnit taamaappoq.

 

Soorlu aamma Siumup oqaaseqartuata taamannak oqariartuutigigaa Inuit Ataqatigiit aammalu Atassumminngaanniit aamma taamannak oqariartuutigineqarpoq. Soorunami aamma Anthon Frederiksen taamatut tapersiineranut aamma taamaappoq. Taamaattumik tassani tunngaviatigut aamma paasinarpoq taanna malersorneqarmat, kialluunniit assortoruminaatsissavaa, kisianni aamma una ineriartorneq, tassa Enoksen?p atatsimiititaliaani toqqammaveqartutut uanga takusinnaasara, paasisinnaasakka malillugit una ineriartorneq aallartinneqareersimasoq ingerlareermat, neriuutigilaaginnassavaa aamma malugisinnaagakku oqaloqatigiittarnerit arlallit siornali Sisimiuni eqqaaneqartutuut tamanna eqqarsaatersuuteqarneq qaqinneqareersimavoq, aammalu februarimi Ilulissani isumasioqatigiinnermi aamma taanna tikillatsiarneqareersimalluni. Taamaattumik suliarlu una ikaarsaarneq ingerlareermat sivisoorujorujussuarmik misissuisoqarnissaa soorunami sukumiisumik misissuisoqarnissaa kialluunniit qularissanngilaa, kisiannili sivisoorujorujussuarmik misissuisoqarnissaa neriuutigissanngilarput.

 

Tassami maannakkut taanna pisariaqartitsineq ullutsinni takussaalereernikuummat.

 

Tassa itigartitsissutaagaluartoq kisianni Naalakkersuisut neriorsuuteqarmata pitsaanerusumik siunnersuusiornissaminnik uannut neriorsuuteqarmata, aamma taamannak partiinit tamanit ilalerneqarmat, taamaallaat Demokraatit taanna akerleraat. Kisianni partiit sinneri, Kattusseqatigiillu taanna tapersersormassuk ajoriinnagassaanngilaq.

Qujanaq.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Ja taava Naalakkersuisut oqaaseqaleraangata aamma oqaaseqarfigigaangatsigit Naalakkersuisup atia taaneq ajorparput, taamaattumik massakkut oqaaseqartitassap taaguuteqarpoq Aalisarnermut, Piniarnermut,Nunalerinermullu Naalakkersuisoq.

 

Simon Olsen, Aalisarnermut, Piniarnermut,Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Naalakkersuisumut oqaatigissavara suliap siunnersuutigineqartup naammaginartumik tamanit oqaaseqarfiginera maluginiaratsigut. Tassa siunnersuutigineqartoq Siumumiit iluarisimaarneqarpoq aammattaaq oqariartuutit ukiariartornerani pisimasut ukiullu nutaami suliat aallartereersimasut aamma ingerlanerat aamma tassani paasissutissiissutigineqarpoq.

 

Taamaakkaluartoq siunnersuutigineqartup tapersersorneqannginnissaa aamma erseqqilluni Siumuminngaanniit. Inuit Ataqatigiinni siunnersuummik misissorluariaqartunik saqqummiussinera aamma soqutiginartortaqarpoq, tassa uani oqaatigineqartunit allaalaartumik oqaaseqartoqarmat, taanna misissugassatut soorunami tigussavarput ilanngutassatullu pitsaasutut aamma qularnanngilaq akuliunneqarsinnaassaaq.

 

Atassummiit siunnersuutigineqartoq ilalernartinneqarportaaq, nassuiaatigineqartullu aamma erseqqilluinnartuullutik. Taamaakkaluartoq aamma oqaaseq taanna atorneqartoq tassalu; iluseq taamaattoq akuersaarneqanngikkallartoq, imaluunniit akuersaarneqassanngitsoq. Demokraatit taamatorluinnaq oqaaseqarput, tassa paasisariaqarluni amerlanerussuteqangaatsiartut siunnersuummik ilalernartitsinngillat, kisiannili tunulequtaa tamatigut paasinarluaqqissaarluni.

 

Kattusseqatigiinnit pingaartinneqartut ilallit aamma Naalakkersuisuniit maluginiarneqarluarput, erseqqilluinnarpoq aamma assortorneqarsinnaanngillat kisiannili suliat ingerlaarnerat Naalakkersuisunit oqaatigineqartoq paasinarpoq aamma paasilluarneqartoq.

 

Siunnersuuteqartup apeqqutaanut siullermik 2001-imi taaneqarsimasumut tunngatillugu, tassa una paatsuunganartinnguatsiarpat tassa Inuutissarsiornermut tapersiisarnermut aaqqissuussisarnerup tapersiisarnerup taassuma Inatsisartuninngaanniit Naalakkersuisunut nuunneqarpoq 2001-imi ukiup naalluinnalernerani, taamaalilluni Naalakkersuisut ataanni taanna inissinneqarluni. Tassa taanna 2001-iuvoq aap.

 

Taava taassuma saniatigut KNAPK?p oqaatigisaa uani quppernermi 2-imi oqaaseq atorneqartoq; KNAPK peqataarusuttoq, toqqaannartumilli aalajangiussassatut siunnersuut isummerfiginngikkaat, taanna aap ? pisortaqarfitta uagullu paasinninnerput taamaappoq, taamaammat oqaloqatigissutiginissaa pisariaqartitsineq malillugu naatsorsuutigineqassaaq.

 

Naggataatungaatigut oqaatigissavara suliat maannakkumut naleqqussaanermut tunngasut aallarteruttornikuupput, taamaammallu Naalakkersuisuniit ingerlanneqartoq ullumikkumut ilumoorullugu, pimoorulluinnarlugu ingerlanneqarmat nuannaarutigaara Inatsisartut tamarmik aammalu partiit, Kattusseqatigiillu ersersimmassuk taamatut aaqqissuussineq tamanit tamakkiisumik tassa pimoorunneqartoq, taanna Naalakkersuisuniit assut nuannaarutigaarput.

Qujanaq.

 

Aqqaluk Lynge, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Taamaalilluni oqaluuserisassaq taanna naammassissaaq, tassa Inuutissarsiutinut tapersiisarnermut aaqqissuussinermik nutarteraluni sulinermut una siunnersuut aamma ilanngunneqassammat, tassa aalisarnermik tapiisarnerit allatoortut aammalu nalilersuinerit pisussat Naalakkersuisut neriorsuutigimmatigit, taamaattumik maani najuuttut tamarmik akuersissutigigaat imaalilluni siunnersuut una angerneqassanngitsoq, kisiannili ukiamut taanna aalajangiiffigivinneqartussaassaaq.

 

Taamaasilluni naammassineqarpoq immikkoortoq 85, Aalisarnermut aningaasaateqarfimmik pilersitsisoqarnissaa siunertaralugu Inatsisartunit Naalakkersuisut ukiuni tallimani atuuttussamik siunnersuusiornissaannut peqquneqarnissaat pillugu Inatsisartut aalajangiiffigisassaattut siunnersuut.

Siunnersuuteqartuulluni Per Rosing-Petersen, Siumut. Tassalu taanna apeqqut aalajangiiffigineqavissaaq ukiamut, ukiaanerani Inatsisartut ataatsimiinneranni.