Oqaluuserisassani immikkoortoq 96 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Ullut ataatsimiiffiusut arfersaneq sisamaat, sisamanngorneq, 3. april 2003 nal. 15:50.
Henriette Rasmussen, siunnersuuteqartoq, Inuit Ataqatigiit.
Tassa taamatut oqallittoqarnissaanik siunnersuuteqarsimavunga, naluneqanngitsutummi
isumaginninnikkut aningaasartuutit ukiuni aggersuni aningaasalersorneqarnissaat ajornartorsiutaasussaavoq annertooq. Ukiunilu aggersuni aamma inuit ilinniagaqarsimasut amerlasuut soraarninngorartussaapput. Utoqqalisut napparsimallutik paarisariaqalersimasut angerlarsimaffissaat, tamakkunani sulisussat, minnerunngitsumillu pensionisiassaat kalaallit inuiaqatigiinni qanoq aningaasalersorneqassanersut annertunerujartuinnartumik inuiaqatigiit kalaallit iniattulli allatuut aaqqiiviginiartariaqarpaat.
Tamatumani inuit 63-leereeraluarlutik sulinissamut suli kajumittut piginnaaneqartullu aammalu inuiqatigiinni pisariaqartinneqartut qanoq iliorluni sulinerisa annikillileriartuaarnerinik, illuatungaatigulli pikkorissaqqinnermikkut sulisinnaanerisa sivisunerusunngortinneqarnissaannik atorluarneqarnissaat tamatuma oqallisigineqarnissaa siunnersuutigaara.
Inuit kajumittut utoqqalinersiuteqalersinnatik ilinniaqqinnissaminnut periarfissaasa pitsaanerulersinneqarnissaat Naalakkersuisut qanoq iliuuseqarfiginiarpaat, soorlu ?inuuneq tamaat ilinniarneq?-tut taasamik nunat allamiut misilittagarilersimasaat isumassarsiorfigineqarsimanerlutik ?
Isak Davisen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Akissuteqassaaq Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisoq.
Finn Karlsen, Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisoq, Atassut.
Qujanaq.
Ilumoorpoq inuit 63-inik taakkualu qaangerlugit ukioqalereersimasut amerliartuinnarmata.
Naalakkersuisut ilisimatitsissutigissavaat Naatsorsueqqissaartarfimmi naatsorsorneqarsimammat ukiut qulit qaangiuppata utoqqalinermi soraarnerussutisiaqalerfissamissut ukioqalersussat 4.900?t missaaniikkumaartut, ukiullu 20?t qaangiuppata 6.800 missaani, taavalu ukiut 30?t qaangiuppata 9.300 missaani, ukioq manna 3.600 missaaniillutik. Tamatumunnga ilanngunneqassapput sulisinnaasut nalinginnaasumik utoqqalinissaat aammalu pilersuisussaanerup ukiuni aggersuni annertusiartornissaa.
Taamaattumik sulisinnaasut tamarmik atorfissaqartinneqaleriartuaassapput, aammaattaaq inuit soraarnerussutisiaqalerfissamissut ukioqalersimasut.
Timikkulli nungullartarneq peqatigitillugu ukiuni kingullerni annikilliartorpoq, tamannalu kinguneqassalluni utoqqaat sivisunerusumik arlaannik ingerlataqarsinnaanerannik.
Aappaatigut taamatut pisoqartiartuaarnerata kingunerissavaa utoqqaat peqqissut suli inuussutissarsiorsinnaassuseqartut sulisinnaassuseqartullu ajmerliartuinnartut takusalissagatsigit, aammattaaq soraarnerussutisiaqalerfimmik nalaani suli sulerussuseqartut.
Pissutsit taakku suliffeqarfinni namminersortuni pisortallu suliffeqarfiini pilersaarusiornermut ilanngunneqartariaqarput.
Utoqqaanerusut amerlanertigut misilittakkanik piginnaassuseqarnermillu atorfissaqartinneqartunik pigisaqarput, utoqqaat inuiaqatigiillu ataatsimut isigalugit atorluarneqartariaqartunik.
Neriunarpoq ilinniarluarsimasut 63-inik taakkualuunniit sinnerlugit ukiullit ukiorpassuarni ulloq naallugu ullulluunniit affaani qularnanngitsumik sulisarnertik ingerlatiinnarumaassagaat.
Arlaannik sammisaqarluni utoqqalineq inunnut ataasiakkaanut inuunerissisitsisinnaavoq, peqqinnisaqarfimmut aningaasartuutit ikinnerulernerasigut takuneqarsinnaasartussanik.
Kikkut tamarmik, aammattaaq utoqqaat soraarnerussutisiallit, pisinnaagallarnerminni suliffeqarnermut attuumassuteqartariaqarput inuiaqatigiit aningasaqarniarnerannut ikiuussinnaajumallutik.
Utoqqarnut, soraarnerussutisiaqalerfiup nalinginnaasup saniatigut ulloq naallugu sulisinnaasunut, suliffeqarnermi illuatungeriit taakkua ajornatinnagu sulisinnaanissaminnut peqataasariaqarput.
Tamanna soraarnerussutisiaqarluni inuunissap kinguatinneqarneranik kinguneqassaaq taamaalillunilu pisortat soraarnerussutisianut aningaasartuutaannut oqilisaataassalluni.
Utoqqaat, soraarnerussutisiaminnik toqqaasimasut, taamaattorli suli inuussutissarsiorsinnaassuseqarlutillu sulerusussuseqartut, ilaannakuusumillu sulinissaminnut periarfissaqartariaqarput. Saniatigut isertitanut tunngatillugu pisortanit soraarnerussutisiat annikillisinneqarnissaannut isumatuumik aaqqissuussisoqarnissaa siunertanut naapertuutissaaq, taamaalilluni ilaannakuugaluartumik suliffeqarnissamut kajumissaarinissaq pigiinnarneqarluni.
Tamatumanissaaq suliffeqarnermi illuatungeriinni suliffinnik taamaattunik pilersitsinissaminnut, ataatsimut isigalugu inuiaqatigiit aningaasarsiornerannut iluaqutaasumik ammasariaqarput.
Naatsorsuitigineqartariaqarportaaq siunissami sorarnerussutisiallit namminneq soraarnerussutisiassaminnik annertunerusumik ileqqaagaqalernissaat, taamaalillutik soraarnerussutisiatut tunniunneqartartut saniatigut isertitat naapertorlugit ikilisinneqarsinnaalerlutik.
Pissutsit tamakkua pisortanit soraarnerussutisiaqartitsinermut oqilisaataasussaapput.
Sulisinnaasut, pisortani namminersortunilu sulisitsisut peqatigalugit sulinerminni piginnaassutsimut suli ineriartortitsisinnanerminnut periarfissaminnik atorluaasinnaasut, utoqqalilerunik suliassanik oqinnerusunik suliaqalersinneqarsinnaapput, qanoq ukioqassusiat piginnaasaallu naapertorlugit.
Soraarnerussutisialittut inuulernissap tungaanut piginnaasanik ineriartortitsineq pisinnaavoq ilisimasat ullutsinnut naleqqussarnerisigut ineriartortinnerisigullu. Namminersornerullutik Oqartussat ukiut arlaqartut ingerlaneranni Nunat avannarliit suleqatigiiffianni ?Inuuneq naallugu ilinniarnerup? sammineqarnerani alaatsinaatsutut peqataapput.
Namminersornerullutik Oqartussaniit peqataasut isumaqarput tassanngaanniit inersimasut soraarnerussutisiaqalerfissatut ukioqalernissap tungaanut ilinniartitaanissaq pineqartillugu isumassarsiortoqarsinnaasoq. Ukini kingullerni Nunat avannarliit suleqatigiinneranni sammisaq pingaarnerpaaq tassaasimavoq piginnaasat inersimasullu IT-mik atuisinnaanerata nalunaarsornissaat. Tamatuma ssipalua nunami maani ingerlanneqarsinnaavoq, taamaalilluni nunatsinni utoqqaat piginnaasaasa suli ineriartortinneqarnissaannut qanoq pisariaqartitsisoqartigisoq paasineqassammat.
Nunanut avannarlernut naleqqiullugu pissutsit arlalitsigut allaassuteqarput. Nunani avannarlerni inersimasunik atuartitsineq qaammarsaaniaqatigiiffinnit isumagineqartarpoq, maanili nunatsinni atuartitsineq Sunngiffimmi sammisassaqartitsineq pillugu peqqussut naapertorlugu kommuninit isumagineqarluni.
Suliffeqarnermi illuatungeriit ukiuni aggersuni utoqqarnut sulisinnaasunut sulerusussuseqartunullu suliffissanik neqerooruteqarnissaminnut ammanerusariaqarput, imminerminnut inuiaqatigiinnullu tamarmiusunut iluaqutaasumik.
Soraarnerussutisiaqarnermik aaqqissuussinerup inuussutissarsiutigalugu sulinermik ilaqartinneqarnissaanut aningaasatigut kaujumissaarinissaq taamaattoq ajornartorsiutitaqarsinnaavoq, siunissami soraarnerussutisiaqarnissamut aaqqissuussinissat qanoq aaqqussorneqarsinnaaneri pillugit suleqatigiissitaliamit pilersinneqarsimasumit suliarineqartariaqartoq.
Taamatut oqaaseqarlunga Inatsisartuni pissanganartumik oqallinnissamut qilaarpunga.
Aqqaluk Lynge, atatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Qujanaq. Taava massakkut oqaaseqassaaq Enos Lyberth, Siumut sinnerlugu.
Enos
Lyberth, Siumup
oqaaseqartua.
Inatsisartunut
ilaasortap Henriette Rasmussen-ip Inuit Ataqatigiit sulisinnaasut
63-ileereersimasut qanoq atorneqarsinnaanerat pillugu apeqqutaa Siumut
imaattumik oqaaseqaateqarfigissavarput.
Utoqqaat
Nipaata 1991?mili pilersinneqarnerminiilli Naalakkersuisunut,
Naalakkersuisunullu ilaasortanut oqaloqatigiinnittarnermini piumasarisaasa
anguniartariaqartutullu ilassuteqarfigisarsimavaat, tassalu utoqqaat peqqissut
sulisinnaalluartullu suli sivisunerusumik inuiaqatigiinni
atorfissaqartinneqartutut misigisimanerullutik sulinermut
akuutinneqartuarnissaat pingaaruteqarnera oqariartuutigiuartarsimagatsigu.
Miserratigineqarsinnaanngitsumik
oqaatigisariaqarparput utoqqaq imal. utoqqaat suli pisinnaalluaraluarlutik
suliunnaarsitaasarnerat pineqartumut imaannaanngitsumik misigisaqartitsisarmat,
allaat inuunermini ?utoqqalisaatitut? misigisarsimallugu, tamannalu Siumut?miit
nalunngilluarparput, taamaattumik Inatsisartunut ilaasortap Henriette
Rasmussen?p Naalakkersuisullu akissuteqaataani oqariartuutigineqartut
tamakkiisumik Siumut?miit isumaqatigalugit oqaatigissavarput.
Siumut?miit
kaammattuutigissavarput Namminersornerullutik Oqartussani kommuninilu
suliffeqarfinnilu allani 63-ileereersimasut annertunerusumik sulinissaannut
Kattuffiit taamatut siunertaqarlutik sulisitsisut, soorlu sulisitsisut
paaseqatigalugit pimoorussamik pilersaarusiorneq aallarteqqullugu.
Namminersornerusut
sulliviisa ilai soorlu Nukissiorfiit malunnartumik taamatut
ingerlasoqarsimaneranik, tassa qallunaatut ?seniorpolitik?-mik
misilittagaqalereersimasoq malunnarpoq, taamaattumik allat sulliviit
suleqatigalugit tamanna pilersaarusiortariaqarpoq. Tamannalu Siumut?miit
naammassiniaqqullugu Naalakkersuisunut innersuussutigaarput.
Taamatut
oqaaseqarluta oqallissaarut partiini oqallisigilluarneqarnissaa Siumut?miit
kissaatigaarput.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Partiit
oqaaseqartuinut ingerlaqqippugut. Tullinnguutissapput Inuit Ataqatigiit,
oqaaseqartorissavaat Asii Chemnitz Narup.
Asii
Chemnitz Narup,
Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat
Qujanaq.
Inatsisartunut ilaasortap Henriette Rasmussen?p apeqquteqaat aallaavigalugu
oqallisissiamini ungasinnerusoq isigalugu anguniagassatut siunnerfinnik
erseqqissaanissaq, pilersaarusiornissarlu ujartorpaa. Matumanilu
63-ileereersimasut piginnaaneri ullumikkornit atorluarneqarnerunissaannut qanoq
aqqutissiuussisoqarsinnaanersoq qitiutinneqarpoq.
Apeqqutit
soqutiginarluinnartutut isummersorfiginissaallu pisariaqavissutut Inuit
Ataqatigiinni nalilerpagut. Ilisimaneqarpoq utoqqaat amerliartuinnassasut,
paarlattuanillu inuusuttut akileraartarnermikkut utoqqarnik pilersuisussat
ikiliartortussat, taamaammat ukiut 20?t siumut isigaluta maannangaaq
pilersaarusiortariaqarparput, taamanikkussamut utoqqartaalerumaartunut
inuiaqatigiit tungaanniit pitsaasumik atugassaqartitsinissap qanoq
pivisusunngortinneqarsinnaassanersoq.
Inuit
sulisinnaassusiat sapinngisamik sivisunerpaajutinnissaa pingaaruteqarpoq, aamma
nunatta aningaasarsiornikkut imminut napatikkiartuaarnissaanut. Apeqqutit
sammisagut suliffeqarnermut politikkip, ilinniartitaanermut politikkip,
isumaginninnermullu politikkip susassaqarfiinut kalluaallutillu
attuumassuteqarmata, tamakkiisumik isiginnilluni oqallisigisariaqartutut Inuit
Ataqatigiinni isumaqarpugut.
Inuit
Ataqatigiinni pingaartipparput innuttaasut ilisimasaat, sulinikkullu
misilittagaat ataqqillugit inuiaqatigiit ineriartortinneqarnissaat. Inuk
kinaluunniit piginnaanerpassuani atornissaanut, ineriartortittuarnissaanut,
nutaanngorsarnissaanullu pisinnaatitaaffeqartoq isumaqarpugut.
Suliffissaqartitsinikkut
pissutsit eqaatsumik aaqqissuunneqartariaqarput, utoqqaliartorneq
piginnaanikilliartornerlu ilutigalugit inuit sulinertik
annikilliartortinnissaanut periarfissaqartariaqarput. Suliffissat ulloq
naallugu suliffiunngitsut pilersinnissaannut piffissanngorpoq. Suliffeqarnermut
susassaqartut peqatigalugit utoqqarnut politikkiliornikkut, tassa
seniorpolitikkiliornikkut tamanna qulakkeerniaqqullugu Naalakkersuisut
kaammattorpavut.
Utoqqalineq
inunnut amerlasuunut ikaarsaarfiuvoq pikkunartorsiorfiusoq, allanngorarfik
killiffillu pissutsinik nutaanik sungiuttariaqartunik piumasaqaatitalik.
Suliffeqarnikkut aningaasaqarnikkullu atulikkat kisiisa eqqarsaatiginagit,
aammali inuttut peqqissutsikkullu atulikkat eqqarsaatigalugit.
Utoqqalinermut
ikaarsaarfik inuppalaarnerusunngorlugulu eqaannerusumik
aaqqissuunneqartariaqarpoq. Ikaarsaarfik eqaatsumik
aaqqissuunneqarsinnaassappat pisortanit pensionit pillugit peqqussummi
malittarisassaqartariaqarpoq, tamatuminnga periarfissiisumik, assersuutigalugu
sulinerup qanoq sivikilliartortumik aaqqissuunnissaanik imaqartumik.
Ilaqutariinnut,
Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq periarfissaq iluatsillugu kaammattussavarput
pisortanit pensionisianik tamakkiisumik nalilersuileruni tamana ilanngullugu
eqqumaffigalugulu nalilersussagaa.
Iluatsillugu
Naalakkersuisoq qinnuvigissavarput Nunani avannarlerni inuuneq naallugu
ilinniarnerup qanoq ittunik misilittagaqarfigineqartoq
nassuiaateqarfigeqqullugu.
Ilinniartitaanermut
tunngasut eqqartorneqartillugit inuusuttut periarfissinnissaat pingaartillugu
oqallittarpugut, tamanna immini ajunngilaq. Henriette Rasmussen?p ujartugaasa
ilagaat inuusukaat imaluunniit utoqqasaat aamma pikkorissarnissamik immaqalu
allaat ilinniaqqinnissamik periarfissinneqarnerunissaat.
Inuiaqatigiit
sukkasuumik allangoriartortut malinnaaffiginiarnerat innuttaasunut
ataasiakkaanut angisuumik piumasaqarfiuvoq. Inuit Ataqatigiinni upperaarput
inuit pisortat isumalluutiginagit imminnut napatinnissamut piumassuseqartut.
Upperaarput inuit inuiaqatigiit inooqataaffigisatik suleqataaffigalugillu
ineriartortitseqatigiiiffigissallugit kissaatigigaat. Inuiaqatigiinnili
ingerlaaseq ima sukkatigisumik allanngortigivoq, innuttaasut malinnaanissamut
piumassuseqaraluarlutik piginnaasamikkut, qaammaasamikkullu inuuttoortutut
inissisimalersarlutik, ilinniagaqarsimagaluartulluunniit akornanni.
Taamaammat
Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoq qinnuvigissavarput ullumikkut
ilinniagaqarnissamut, ilinniaqqinnissamut, pikkorissarnissamullu periarfissat
nalileqqeqqullugit inunnut imaaliaarsaalereersunut periarfissat
naammaginartuunersut immikkut eqqumaffigeqqullugit.
Inuit
sulerusussusiat nutaanillu ilikkagaqarusunnerat ilassilluarneqartariaqarpoq,
oqaasiinnaanngitsumillu qiimmassartuartariaqartoq isumaqarpugut.
Naggataatigut
Naalakkersuisut pingasut, Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq,
Suliffeqarnermut Naalakkersuisoq kiisalu Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoq
kaammattussavagut nunatsinni inuuneq naallugu ilinniarneq qulequtaralugu
ataatsimoorussamik pilersaarusiornissaat suliniutigeqqullugu.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Taava
partiit oqaaseqartui ingerlapput, Atassut sinnerlugu Jakob Sivertsen ? takanna.
Jakob
Sivertsen, Atassutip
oqaaseqartua.
Sulisinnaasut
63-ileereersimasut qanoq atorluarneqarsinnaanerat pillugu
apeqquteqaat
aallaavigalugu Henriette Rasmusen?p oqallisissiaanut Atassut?mit imatut
oqaaseqassaagut.
Utoqqaat
namminneq kiffaanngissuseqarlutik aalajangersinnaasariaqarpaat qaqugu
suliunnaassanerlutik imaluunniit soraarninngussanerlutik. Utoqqaq peqqissoq
sulinissamut piumassuseqartoq nukissaqartorlu suliinnarsinnaasariaqarpoq,
qujanartumillu nunatsinni utoqqarpassuaqarpoq 63-ileereersimagaluarlutik
suliffimminnik ingerlatsiinnarnissaminnik nukisaqartunik, suliffeqarsimanngikkaangamillu
assatik sarliaannarnagit saniatigooralugu pinialunnermik
ingerlatsisorpassuaqarpoq
nersunartumik
ingerlatsilluartunik.
Aamma
ATASSUT-mit utoqqaat inuunertusiartornerat ilutigalugu toqqissisimanartumik najugaqarnissaat
siunissami qularnaariffigineqarsimanissaa assut pisariaqarpoq.
Utoqqaat
ikorfartoqatigiinnermik, nammaqatigiinnermik ikioqatigiinnermillu
pisussaaffimmik paarsilluarnermik sutigullu tamatigut inuiaqatigiinni
kalaallini maligassiuisuunerat nunatsinni ataqqinaataavoq annertooq.
Taamaattumik
tupinnanngilaq oqaluuserisassamik saqqummiussaqartup utoqqartatta
atorluarneqarnissaannik, soorlu utoqanngoraluarlutik suliinnartarnissaat,
suliffinnut naleqqusarlugit pikkorissaqqittarnissaannik aqqutissiuussinissaq
Inatsisartunut oqallisigineqarnissaa saqqummiummagu.
Piffissaq
manna iluatsillugu suliffeqarfinnut kaammattuutigissavarput siunissami
sulisunut utoqqalilersunut politikkeqalernissaq (seniorpolitikki)
sulissutigeqqullugu, ullumikkummi utoqqaat suli sulisinnaalluaraluartut
suliffimmit tunuartariaqartartut amerliartuinnarmata.
ATASSUT-mit
utoqqaat suliffinni assigiinngitsuni atorluarneqarnissaannik oqallinnermut
tunngatillugu, sumi suliffeqarnissaannik aalajangiiniarnissaq ajornakusoorpoq,
utoqqaat suliffiit suulluunniit ingerlassinnaagaat nalunanngimmat
periarfissiinissarliuna kisimi amigaataasoq.
Taamatut
ATASSUT-mit oqareerluta utoqqaat atuarfinni, meeqqerivinni inuusuttullu
ilinniarfiini mernguernartunik ilinniartitsisunut meeqqerisunullu tapertaasarnissaasa
atorluarneqarnissaat ATASSUT-mit assut pingaartipparput. Ullut maannakkut
atukkagut eqqarsaatigalugit inuit naleqassusiannik allat pigisaannik
innimmiginninnissamik assigisaannillu innarliisarnerit eqqarsaatigalugit
meerartagut inuusuttortagullu pinaveersaartitsinermik ilinniartittariaqarpagut,
aatsaat taamaaliorutta siunissami ajornartorsiutit siuliini taasagut naqqaniit
aaqqinniarneqalissammata.
Taamatut
ATASSUT-mit oqaaseqarluta oqaluuserisaq taperserlugu Naalakkersuisut
akissuteqaataat tusaatissatut tiguarput.
Qujanaq.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Tullinnguuppoq
Demokraatiniit Astrik Fleischer Rex, takanna.
Astrid
Fleischer Rex, Demokraatit
oqaaseqartuat.
Qujanaq.
Sulisinnaasut
63-inik ukioqalereersimasut qanoq atorluarneqarsinnaanerat pillugu apeqquteqaat
Henriette Rasmussen?mit Inuit Ataqatigiinniit apeqqutigineqartoq Demokraatiniit
nuannaarutigaarput.
Inuit
ullumikkut soraarninngorsimasut sulerusussuseqaraluarnerat takussaanerugaluttuinnarpoq,
immaqa ilaatigut piffissaq tamaajunngikkaluartoq. Namminersortut pisortallu
suliffeqarfiutaat utoqqalaanerusunut politikkeqartariaqaleraluarput, sulisut
ataasiakkaat peqqissusiat isiginiarlugit utoqqaanerusut suliassanik neqeroorfigineqarsinnaasartunngorlugit.
Takorloorneqarsinnaavoq suliffiup sivisussusissaa pillugu isumaqatigiissutit,
soorlu sap. ak. ulloq ataatsimiit sap.ak. ullunut tallimanut
sivissuseqarsinnaasunik. Taamaalillutik nalunaaquttap akunneri suliffissap
ullut tamarluinnaasa arfineq-pingasuunissaat pisariaarutsillugu.
Ullummikkummi
aamma inuit ukioqqortussusertik tunngavigalugu inuiaqatigiitsinni
agguataarneqareersimavugut, takuinnartigut meeraaqqat meeraaqqerivinni,
atuarfinniipput meeqqat, ilinniarfinniipput inuusuttuunerit,
suliffeqarfinniipput peqaagut, utoqqaallu illuiniipput utoqqaat. Tamatuma
kingunerisimavaa utoqqaat meeqqallu imminnut avissaaraluttuinnarnerat, allaammi
immaqa oqarsinnaavugut ullumikkut attaveqarunnaariartuinnartut.
Attavigeqatigiinneq inuup perorsagaanerani pingaaruteqartutut Demokraatinit
isumaqarfigisarput, taamaattumik imminnut ungasillisimanerup
annikillisaavigineqarnissaata oqaloqataaffiginissaa peqataaffigerusoqaarput.
Soorlu inuit
utoqqalinersiutillit meeraaqqerivinni, atuarfinni, ilinniarfinni ullormut
nalunaaquttap akunnialunnguinik imaluunniit sapaatip akunnerani ulluni
arlalinnguani sulisarsinnaanissamut periarfissiivigineqarsinnaapput, tassa
utoqqaat nammineq kissaatigisaa peqqissusialu naapertorlugu. Tamanna meeqqat
utoqqaallu inuuniarnerannut iluaqutaassagaluarpoq, kiisalu Demokraatiniit
isumaqarpugut utoqqaat inuunermik ingerlassilluarnerat inuunermik
peqqinnarnerusumik tunisisassagaluartoq. Taamaalilluni peqqinnissaqarfimmut
isumaginninnermullu akikillisaataassagaluarluni.
Inuuneq
naallugu ilinniarfiuvoq, kalaalit taamatut oqartarpugut. Aammattaaq tassaavoq
Demokraatit tungaannit aallartitseqataaffigerusutaqisarput, isumaqaratta
nutaanik ilinniagaqarneq inuit unittuunnginnissamut aqqutissiuuttaraat.
Peqatigitillugulu malinnaaniarnissamut periarfissiivigisarlugit.
Ullumikkummi
utoqqarpassuit atorfissaqartinneqanngitsutut nattallaqqasaarlutillu
malinnaaniarsarisutut misigisimasarput. Henriette Rasmussen?ittaaq inuit paaqqutarineqartariaqartut
sulisut soraarnerussutisiallillu eqqaasimavai.
Soraarnerussutisiaqalerumaartussat qanoq amerlatigiumaarnissaat
takussutissiorluarneqarpata, kiisalu nunassittarnissamut (tassa noorarnermut)
tunngassuteqartut paasinarnerulersinneqarpata, taava utoqqarnik
paaqqinnittarfiliornissaq imaluunniit paaqqutarinniffiliornissaq,
ornittagassaliornissaq ajornannginnerusumik
pilersaarusiorfigineqarsinnaalissagaluarput aammalu sulisussat
piffissaagallartillugu ilinniartitaanissaat ajornannginnerusumik
pilersaarusiorneqalissagaluarluni.
Soraarnerussutisiat
pillugit innersuutigissavara Per Skaaning?p Demokraatineersup sapaatip
akunnerani kingullermi, inimi maani saqqummiussaa. Saqqummiussami tassani
Demokraatinit isumaqarpugut soraarnerussutisiat pillugit aaqqissuussinissap
pilersaarusiorfigineqarnissaanut massakkut piffissanngortoq, tassa pisortanit
soraarnerussutisiat nammineq katersorlugit soraarnerussutisiat, kiisalu
soraarnerussutisianut aningaasaateqarfiit aaqqissuussinisami eqqarsaatigineqarlutik.
Taamatut
oqaaseqarluta neriuppugut oqallilluartoqassasoq, aammalu kissaatigalutigu
siunnersuutip uuma Aningaasanut Ataatsimiititaliamut, Avatangiisinut
Ataatsimiititaliaqarnermut kiisalu Ilaqutariinnut Peqqinnissamullu
Ataatsimiititaliamut ingerlateqqinneqarnissaa.
Qujanaq.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Illillu.
Taava tullinnguuppoq Kattusseqatigiinniit Anthon Frederiksen, takanna.
Anthon
Frederiksen,
Kattusseqatigiit.
Inatsisartunut
ilaasortap Henriette Rasmussen?p siunnersuutaa soqutigalugu misissorsimavara,
imaattumillu Kattusseqatigiit sinnerlugit oqaaseqarfigissallugu.
Siunnersuut
paasinarluartoq aamma Kattusseqatigiit tungaanniit arajutsisimanngilarput,
tassa utoqqat qujanartumik aamma ukiunut siusinnerusunut naleqqiullugu
inuunertusiartortut, minnerunngitsumillu aamma namminneq peqqissusertik,
sulisinnaanertillu naapertorlugu ilaatigut 63-it sinnerlugit
ukioqalereeraluarlutik suli sulisinnaasut suliffimminni
ingerlaannarsinnaanerat. Isumaqarpunga pinngitsaaliissutaanngitsumik
ingerlanneqarlunilu suli annertunerusumik inatsisitigut
periarfissarsiuunneqartariaqartoq.
Tassami
utoqqarpassuaqarpoq suli sulisinnaasunik sulerusukkaluartunillu, kisianni aamma
aporfissat assigiinngitsut arlallit matumani eqqaamasariaqarput, tassa
ilaatigut utoqqaat utoqqalinersiutiminnik saniatigut sulilaarsimasut ilaatigut
pillarneqartutut misigisimasarnerat aamma ilanngullugu, utoqqaat peqatigiiffii
kattuffiilu peqatigalugit paaseqatigalugillu aaqqissuussisoqarnissaa
Kattusseqatigiinniit inassutigeqqunaqaaq.
Tassami
utoqqaat sulerulooreersimasut aamma allatuulli
angunngitsorsiassaqartinneqarnissartik soorunami soqutigisarmassuk.
Taamaattumik utoqqaat sivisunerusumik sulisinneqassappata periarfissat
assigiinngitsut utoqqaat nipaat suleqatigalugu iluarsiniarneqarsinnaanerat
Kattusseqatigiinniit kaammattuutigerusupparput.
Utoqqarnut
suliakkiissutigineqarsinnaasut soorunami arlaqarsinnaagaluarput, kisianni
maannakkut tamaasa immikkut taagunngikkaluarlugit neqeroorutaasinnaasut
assigiinngitsut pillugit Naalakkersuisunut kaammattuutigissavara, utoqqaat
qanimut suleqatigalugit pilersaarusiorluarnikkut aammalu
ilinniartitseqqittarnerit assigiinngitsut eqqarsaatigalugit ilanngullugillu
suleqatigiissitamut suliakkiunneqarnissaat isumageqqullugu.
Taamatut
oqaaseqarlunga siunnersuut Kattusseqatigiit sinnerlugit saqqummiusaqarfigaara.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Tassa
taamaasilluta naammassivagut partiit oqaaseqartartui, taava tullinnguutissaaq
siunnersuuteqartoq Henriette Rasmussen, Inuit Ataqatigiit.
Henriette
Rasmussen,
siunnersuuteqartoq, Inuit Ataqatigiit.
Qujavunga
Inatsisartuni partiit oqaaseqataannut tamanut. Naalakkersuisup akissutaa
erseqqissumik oqaluttuarpoq ukiuni aggersuni naalakkersuinikkut,
aningaasaqarnikkut inuttullu assut unammisassaqartugut.
Ukiut 50?t
tulliuttut Naalakkersuisut Inatsisartullu pingaartumillu Ilaqutariinnut
Peqqinnissamullu Naalakkersuisoq ilungersunartorsiussaqaaq, ullumikkulluunniit
pisortanit pensionisiaritinneqartut amerlinagit Aningaasanut Inatsimmi
nassaariniassallugit. Tamakkua saniatigut utoqqarnut inissiat, pingaartumillu
sapilersimasunut angerlarsimaffiit tassanilu sulisussat aningaasartuutaasassapput
annertoorujussuarmik, ullumikkullu aningaasatta nalingat naapertorluguluunniit.
Ullumi 50?nik ukiullit 80?liippata Landskarsimiit aningaasartuutit milliard
sinneriikatassimassavaat. Ajornartorsiulli annertooq nassuerutissaq tassaavoq
pilersuisussat ikiligaluttuinnarnerat meerakilliartorsimanerput pissutigalugu.
Tamatuma
saniatigut soraarninngorartussat tassaassapput inuit ilinniagaqarsimasut,
suliffeqarnermik sulinermillu sungiusimasaqartut, tamanna sillimaffiginiarlugu
Naalakkersuinikkut pilersaarusiornissaq pisariaqartupilussuuvoq.
Ullumikkut
utoqqalisut tassaapput inuit kulturiannik qaammaasaqartut, assigiinngitsunik
eqqaamasallit, inuit inuiaqatigiinnut tunniussassaqarluartut aammalu
assigiinngitsutigut sungiusaasinnaagaluit. Oqarluartaartoqartarpoq taakku
meeqqanik perorsaanermi, meeqqerivinni atuarfinnilu ilinniartitsisunik
amigaataaffioqisuni atorfissaqartinneqartut, tamannali ataasiakkaginnartigut
atuuttoq maluginiarpara, aaqqissuussamik pinnani.
Inuit
Ataqatigiit takorluugaat malillugu suna tamarmi taartuinnartut
isigisariaqanngilaq, kisiannili sillimasariaqarpugut piareersarlutalu uagut
utoqqalisussat naalakkersuinikkut suliaqartussat, minnerunngitsumillu
inuusuttut inuiaqatigiinnik ingerlatsisussat.
Taamaattumik
isumaga malillugu ullumikkut utoqqalinersiat
allanngorteqattaarnaveersaartariaqarput, pissutigalugu taamaaliorutta
kingulissagut assut ajornartorsiutissaannik tunissagatsigit, immaqalu aamma
millilerinerit innuttaasunut nuanniitsut alloriarfiusariaqassammata.
Isumaginninnermi
Naalakkersuisoqarfimmi 1991-95?mut sulininni paasisama nuannernerpaartaasa
ilagaat manna; Inuk qanorluunniit utoqqalitigigaluaruni nutaamik
ilinniarsinnaasoq, aammalu inuup ilisimassusaa qaffasinnerpaasartoq 60?it
missaanni ukioqaleraangami, tassa silatussuseq misilittakkallu ataatsimut
katittarmata.
Tamanna
eqqaamallugu manna oqallinnissaq siunnersuutigaara Inatsisartunut
piukkussimavara, utoqqarpassuangornissarput pillugu qanoq iliuuseqarnissamik
eqqartueqataarusullunga. Nunani allanissaaq pingaartumik niaqorluutit tamakku
uaguinnaanngitsoq aamma nunani allani taamatut niaqorluuteqarput.
Taamaattumik
EU?mi FN?milu maanna inuiaqatigiit siunissami pissusissaannik qanorlu
agguataaqatigiinnissaannik misissuinerit pilersaarusiornerillu ingerlanneqarput.
Tamatumani oqaasinnaanngorsimavoq; inuuneq tamaat ilinniarneq.
Utoqqalinermi
inuttut naleqassuseq pitsaanerusoq inuunermilu nutaamik aamma ilinniaqqilluni
ingerlatsisinnaaneq ujartorneqarluni.
Naalakkersuisunut
siunnersuutigerusuppara atorfigisimasamit allaanerulaartumik
ilinniaqqinnissamik innuttaasut kajumissaarneqassasut ikiorneqarlutillu utoqqalivallaartinnatik.
Assersuutigineqarsinnaavoq suliffissaarussimasunut aammalu
suliffisaqanngissimasunut inunnut AEB?mik kursusertarnerit, ajunngitsumik
misilittagaqarfigisagut. Aamma eqqarsaatigineqarsinnaavoq sivikinnerusumik
sulisinnaaneq, assersuutigalugu sap.ak. 24-tiimit tassa ullut pingasut missaat
sulisinnaaneq eqqunneqarsinnaanersoq misissorneqaqqugaluarpara.
Tassami
aamma naluneqanngitsoq inuit soraarninngoraangamik inuttut naleqassuseq
pitsaasoq annaasinnaasarpaat, imminut nikaginermik,
atorfissaaruteriataartutulluunniit misigilersaramik, uffa tamanna
pisariaqanngikkaluartoq.
Immaqa
aamma utoqqaat amerlinerisigut inuiaqatigiit toqqissisimanerusut
pileriartornissaat takorloorneqarsinnaavoq. Innuttaasuni utoqqaq
tulaavittullusooq katersuuffittullu ittarmat, taamaattumik neriunniarta
inuiaqatigiit kingumut utoqqaqarnerusut ima paasillugu, utoqqarnut
ataqqinninnerusut pileriartuaarumaartut. Tassami kalaallit soorlu aamma nunat
inoqqaavi allat taamaattut utoqqartaminnik ataqqinnittuusimagaluarput.
Naalakkersuisup
eqqaavaa suleqatigiissitaliortoqarsimasoq, taanna paaserusunnaraluarpoq qanga pilersinneqarsimanersoq
aammalu sunik siunertaqarluni suleqatigiissitaanersoq, kikkunnillu
inuttaqarnersoq. Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut utoqqarnut politikki siumut
pilersaarutitalik pisariaqartoq, soorlulu aamma Inuit Ataqatigiit sinnerlugit
Asii Chemnitz Narup? oqaatigereeraa Naalakkersuisoqarfiit, Ilaqutariinnermut,
Ilinniartaanermut Suliffissaqarnermullu sinniisuutitaqartariaqarput tamanna
ataatsimut suliarineqartariaqarmat. Aammalu eqqaarusuppara Kalaallit
inuiaqatigiit nammineerlutik pilersitaat Atuarfitsialammik pilersaarut, inunnik
akornatsinni pikkorissunit suliarineqarsimavoq, soorlu aamma utoqqarnut
politikki tassanilu suleqatigiissitaq eqqartoriigaq immaq tamakkunannga
isumassarsiorfigineqarsinnaavoq akulerluniluunniit taakkunannga.
Tassa periarfissaqarpugut
atorfissaqartinneqarlutalu aammalu suleqataarusulluta utoqqaligutta, tassa
kisimi peqqinnissaq apeqqutaalerpoq. Tassa oqaatsit tamakkua kalaallit
oqaaserisartakkagut siumut oqaluttuarnialeraangatta ? peqqikkutta ? tassa
imaappoq; peqqikkutta utoqqalilluta inuiaqatigiinni nammaqataanissamut
qilanaarpugut.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Ja, taava
apeqquteqartumut Inuutissarsiornermut Naalakkersuisoq aamma
akissuteqaqqaarumavoq, takanna.
Finn
Karlsen, Inuussutissarsiornermut
Naalakkersuisoq, Atassut.
Qujanaq.
Oqallisissiamut
tunngatillugu Naalakkersuisup akissutaanut aammalu siunnersuummut
soqutiginarluartumut, partiit oqaaseqaataat aamma Kattusseqatigiit
oqaaseqaataat isumaqarpunga tamarmik imminnut qanittuaraasut, tassami imminnut
assortuuttoqanngiivippoq, tamanit pingaartilluinnaqqissaarneqartoq paasivara
inuit, tassa taalluaannarlugu 63-ileersimasut sulisinnaasut, suliffimminni
aamma suleqqiinnarsinnaanerat, kisianni aamma taannaannaanngitsoq allamik
ilaatigut sivikinnerusumik tiiminik ikinnerusunik sulisinnaanissaat
misissorneqartariaqarnera. Tassa tassani soorunami ilaatigut utoqqaat
nalunngilluinnarpakka 63-ileereeraluarlutik suliffik piffissaq tamaat
sulerusuttartut amerlaqaat, kisianni aamma taakkuinnaat
eqqarsaatigisariaqanngilarput ilaqarpugut aamma suli 63-iliillutik
ilaannakortumik sulisinnaasumik peqartoq. Taamaammat aamma taakkua
isiginiarneqarnissaat partiinit tamanit paasivara taakku
pingaartinneqartorujussuusut, ilaatigut annikinnerusumilluunniit
sulisinnaanerat eqqarsaatigalugu kaammattuutigineqarpoq suliniutigeqqullugu.
Taavalu
aamma erseqqissumik utoqqarnut, suliffeqarfimmi utoqqarnut politikkeqarnissaq
taanna piumasarineqarpoq, tassani Nukissiorfiit oqaatigisariaqarpoq
maligassiuisut aamma taakkua pitsaasumik ingerlatsipput. Aamma suliffeqarfiit
amerlanerusut taamatut peqquneqarnissaat piumasarineqartoq paasinarpoq, aamma
taanna soqutiginarluinnarpoq.
Tassa
inuit sulisinnaassusiat nalunngilarput, massakut taamatut ukioqaleraluarlutik
pisinnaassusaat / piginnaasaat annertoorujussuusarpoq maannakkut ukiunut
siuliinut naleqqiullugu. Siusinnerusukkut killeqartarnikuugaluarpoq 60-inik
ukioqalerunik tassa soraarnerussutisiaqalersinnaanissaa, maannakkut
qaffanneqarnikuuvoq 63-inut, kisianni aamma soorunami ineriartornerup
nassataanik aamma taanna eqqarsaatigineqarpoq qaffaqqittariaqarnera
siunissamut, kisianni imatut oqassanngilagut tassa qaffammat aamma taamatut
ukioqalerunik soraassapput, taamatut pissuseqartoqarsinnaanngilaq.
Tassa
massakkut malunnarpoq 63-inik ukioqalernermut peqqussut taanna
pensionisiaqarsinnaaneq atulermat, inuit misigimatinneqalerput sulisunut
allaninngaanniit soorlulusooq malersorneqartutut, tassa 63-liisorlu
malersorlugu soraarsittariaqartutut pissusilersorfigineqartarnerat
ersarissorujussuunikuuvoq. Kisianni qujanartumik maannakkut tamanna
malunnarunnaariartortoq paasinarpoq. Kisianni aamma ineriartornerput
eqqarsaatigalugu ukiut suli qaffattariaqartutut pisariaqarsorinarput killinga,
aningaasarpassuit eqqarsaatigalugit, tassami uani inuusuttut ikiliartorput ?
taamak oqaatigineqartarput ? ikiliartortutut oqaatiginngikkaluarlugit ?
amerliartornerat killeqalersimavoq, taava utoqqartagut amerliartortussaallutik.
Taamaattumik
utoqqartatta piginnaasaat atorluartariaqarparput ilaatigut
sulisinnaanngikkaluarlutik immaqa maani arlariinni oqaatigineqarpoq
meeqqerivinni, atuarfinnilu ilaatigut ikiuussinnaanerat pisariaqartitsineq
ilisimasaallu tunngavigalugit, aamma taanna iluatinnartorujussuartut oqaatigisariaqarpoq.
Uani Inuit
Ataqatigiit saqqummiussisuanut Asii Chemnitz Narup?p nassuiaqqusaa taanna
Nunani avannarlerni aallartitat, taanna KIIP?minngaanniit aallartitaanikuugami
ajornanngippat uanga neriorsuutigissavara kingusinnerulaartukkut
nassiutissallugu suut suliarineqarsimasut, suullu malinnaavigineqarsimanersut,
suullu pissarsiarineqarsimanersut. KIIP?minngaanniit taanna
inuttaqartinneqarami taamaattumik uanga toqqaannavillugu
nassuiaatigisinnaanngilara sorpiaat angusarineqarsimanersut. Kisianni tassa uani
ilaatigut oqaatigaara tassani suliarisimasaasa ilaasa ilai oqaatigineqartut
oqaatigaakka saqqummiininni.
Taava
nuannaarutigaara una suleqatigiissitaq, tassa inuttaqarpoq
immikkoortortaqarfinni pingasuninngaanniit Inuussutissarsiornermut Pisortaqarfimminngaanniit
taavalu Aningaasaqarnermut Pisortaqarfimminngaanniit aammalu Ilaqutariinnermut
Pisortaqarfimminngaanniit. Taanna Ilaqutariinnermut Pisortaqarfimminngaanniit
oqaatigigakku uani arlariippaalukasinni isumaginninnermut tunngasunik
oqaluttoqarmat, uanga taakku tikinnaveersaassavakka Isumaginninnermut
Naalakkersuisup tikissammagit /oqaaseqarfigissammagit, taamaallaat
suliffeqarnermut tunngasortai taakku uanga oqaaseqarfiginissaa
naatsorsuutigaakka.
Kisianni
tassa Henriette Rasmussen?p oqallisissiaa taanna tamanit tupinnangitsumik
soqutigineqarluarpoq aamma uanga nammineq soqutigilluarpara utoqqarnik aamma
malinnaaqataalluartuugama, tassa maannakkut utoqqalisut takorloorsinnaavaat
periarfigissaarnerulernissartik maani oqallinneq aallaavigalugu, aamma taanna
anguniartariaqarparput Naalakkersuisuni soorunami, aamma isummerfigaarput
taamatut oqarnittut allaat pensionisiaqalersinnaanermut ukiui qaffassasut,
kisianni taanna imatut paasineqassanngilaq qaffakkutsigu tassa taanna
killigissagaa soorlu ullumikutut.
Kisianni
peqarpoq assersuutigalugu 65-inut qaffanneqassagaluarpat, 65-liisut
sulisinnaajunnaartutut oqaatigineqarsinnaanngillat. Taamatut ukiullit aamma
massakkut inuusuttorujussuupput siornatigornit naleqqiullugu,
sulisinnaalluarput inuppassuaqarpoq taamatut ukiulinnik sulisinnaalluartunik,
taamaammat qaffassagaluarpata oqartoqassanngilaq killiliissuugut tassunga,
taamaattumik malersorneqartutut misigisimatinneqassanngillat utoqqaat taamatut
ukioqalerunik soraartariaqartutut soorlu taanna atuutileqqaarmat ajoraluartumik
malunnartorujussuuvoq utoqqannguit sulilluaruttorlutik malersorneqartarnertik
pillugu allatut ajornartumik soraaginnartartut, tamanna qaangertariaqarparput.
Taamatut
oqaaseqarallarlunga qujavunga akissutinut aamma siunnersuuteqartup oqaasii ilai
oqaaseqarfiginngilakka, oqareernertut Isumaginninnermut Naalakkersuisup
akissuteqarfigissammagu.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Taava
oqaaseqarumalluni nalunaartoq tulliuvoq Enos Lyberth, Siumut.
Enos
Lyberth, Siumup
oqaaseqartua.
Assorujussuaq
nuannaarutigaara taanna Henriette Rasmussen?p ullumikkut
oqaluuserisassangortitaa aamma malunnartorujussuuvoq partiit tamarmik
utoqqarnut politikkeqarnissaq ujartugaat, taanna aamma qasseeriarluta utoqqaat
peqatigiiffeqarneranni aamma kattuffeqarnerannilu isumaqatigiinniartarninni
aammalu Naalakkersuisunik naapitsisarnitsinni eqqajuartarsimasarput, taanna
assorujussuaq nuannaarutigaara aamma taanna avaqqunneqarsinnaanngilaq.
Aammalu
nuannaarutigaara utoqqaat peqatigiiffeqarnerat taallattaarneqarmat nuannaralugu
aammalu ilaatigut allaat peqatigiiffeqarnerat, kattuffeqarnerallu imak
isumaqatigiiffiginiarneqarsinnaasutut tamakkuninnga aamma oqaaseqarfigineqarluni,
taanna aamma utoqqaat peqatigiiffeqarnerannik kattuffeqarnermullu
aallartitsisimasutut assorujussuaq nuannaarutigaara.
Kisianni
soorunami aamma siunissami suliassaqaqaagut suli ulloq manna tikillugu
ajoraluartumik naammasisinnaanngisatsinnik. Aamma tamakku ilarpassui utoqqarnut
imaluunniit utoqqarmut assigiinngissutigut misigissutsimik attuisaqaat. Taanna
avaqqunneqarsinnaanngilaq, taamaattumik nuannaarutigaara oqaatigeqqissavara
utoqqarnut politikkeqarnissamik partiit ujartuinerat. Taamaakkaluartoq soorlu
nammineq aamma utoqqarpassuit misigisimasaat ukiorpassuarni suligamik
pensioneramik illussaqartinneqanngillat. Tamakkua ilaatigut maani inimi aamma
eqqartorneqarsinnaasut taakkarsorneqarsinnaasut amerlaqaat, taamaattumik tassa
taakku taalaaginnarpakka aamma ukiorpassuarni sulisimalluni nuttarnerit,
sumiiffimmiit sumiiffimmut aamma ilaquttanut, meeqqanut annertoorujussuarmik
aamma tussinnaasartut inuttut, misigisaapput imaannaanngitsut.
Taamaattumik
tamakkuninnga aamma oqaatigilaaginnarlugit utoqqalinerup assigiinngitsutigut
malunnaatilimmik Naalakkersuinikkut isummerfigineqarnissaa uagut kingulissatta
erseqqissumik paasisariaqaraat, taanna oqaatiginngitsoorsinnaanngilara.
Aammalu
aamma miserratiginagu oqaatigissavarput ajoraluartumik aamma utoqqarpassuaqarmat
manna nunartik asasartik qimallugu nunamut allaalluinnartumut ilaatigut
utoqqaliartortariaqarnerannik, ernerata?? suna pissutigineraa aamma
inuiaqatigiinni minnerunngitsumik Naalakkersuisuni sulinitsinni
paasisimalluartariaqaratsigu.
Ajoraluartumik
immaqa Naalakkersuinikkut qangali isummiussinnaasat
isummiunneqareersimasuugaluarpata tamakkua pinngitsoorneqarsinnaagaluartut
eqqoriarsinnaavara. Taassuma aamma inunnut ilaqutariinnut minnerunngitsumik
aamma utoqqalisumut atugaapput imaannaanngitsut, tamakku inuunitta
ilagilersimasaat ajoraluartumik tamakku siunissami
aaqqinneqarluinnartariaqartutut isumaqarfigaakka.
Aamma
siunissami utoqqaat ilinniartitaasarnissaat periarfissarsiuunneqarnissaat
partiit ilaasa taasaat aamma isumaqatigilluinnarpara, tassami aamma utoqqarnut
højskoleqalersinnaaneq aamma qasseeriarlugu Naalakkersuinermut suliaqartunut,
utoqqaat peqatigiiffeqarfianinngaanniit kattuffeqarfianinngaanniillu
ukiorpassuit matuma siornatigulli aappa apuuttuartarsimagatsigu. Taamaattumik
aamma taassumap siunissami arlaatigut periarfissarsiuunneqarnissaa uanga amma
politikkikkut iserninnut aamma eqqarsaatigisama ilagaat. Taamaattumik taanna
aamma suliniut ingerlatiinnarnissaa aamma naatsorsuutigissavarput.
Taamaattumik
nuannaarutigaara utoqqaat utoqqalinerminni maani nunami issittorsuarmi aamma
imaannaanngitsumi ukiorpassuit sulereerlutik eqqissisariaqaraluartut ilaatigut
isumakuluuteqartarneq, illuminnik utoqqalinersiaminnik annikippallaamik immaqa
pineqarnertut allaat ilaatigut paasisariaqartunik isumakuluuteqartarnerat
takornartaanngilaq.
Soorunami
oqarsinnaanngikkaluarpugut utoqqaat kisimik taamaattut, kisianni utoqqalinermi
atukkat sapinngisamik pitsaanerpaamik atugaqarnissaat tamatta
akisussaaffigaarput aaqqinniartariaqarlugulu.
Soorlu
oqareersunga utoqqarpassuit ukiorpassuarni sulingaarsimapput,
sulissussimavaatigut, pilersorsimavaatigut artornangaaraluartumik
inuunermikkut, taava utoqqalinerminni imalu atugaqartitaallutik immaqa
ilaatigut ernumallutik allaat innartariaqartarlutik. Taanna aamma
takornartaanngilaq. Taamaattumik
partiit tamatta neriussaanga aamma isumaqatigiilluta anguniagassaq ataaseq
siumut isigaluta anguniartariaqarlugu, utoqqartatta ajunnginnerpaamik
utoqqalinerminni eqqasuuteqaratik, ersinatik aammalu neriuuteqarlutik
inuunissaat. Pingaarnerpaat ilaattut inooqatip nafferarnerani??? pingaarnerpaat ilaattut isigineqarumaartoq.
Qujanaq.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Ja, tassa
oqaluuserisassaq taanna naammassiliivipparput aammalu taanna oqaluuserisassaq
naammassineqarpat ullumikkut Inatsisartut ataatsimiinnerat tamaannga
killeqartussaavoq.
Tullinguupput
marluk, siullermik Naalakkersuisoq oqaaseqartissavarput, tassalu
Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq, takanna.
Ruth
Heilmann, Ilaqutariinnermut
Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq, Siumut.
Qujanaq.
Uunga
apeqquteqaammut oqaluuserissassamut aamma Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu
Naalakkersuisoq taamatut periarfissinneqarninnut qujavunga, aamma uani
soorunami apeqqummut tunngatillugu utoqqaat pensioneqartarnerat aamma
tamakkiisumik nalilersornissaannut taamatut 63-iniit qummut killigititaasup
suliffeqarfinni qaffanneqarnissaa eqqarsaatigalugu aamma uani
kaammattuuteqarneq paasilluinnaqqissaarpara, soorlu aamma ippassaq
Aningaasaqarnermut Inatsit pillugu eqqartuisoqarnerani aamma Siumut taamatut
kaammattuuteqarpoq.
Ukiut
ingerlapallattaqaat qanittuararsuakkut 55-inik ukioqalersut tjenestemandit,
tassa soraarninngortaraluarmata, taamaattumik ullumikkut 63-it
eqqarsaatigalugit aamma suli qaffasinnerusumut taamatut siunnerfeqarneq
isumaqarpunga pitsaasutut nalilerneqartariaqartoq, tassani nuannaarutissaavoq
utoqqaat inuusussiartormata, aammalu piginnaasaat tassuunakkut pinngitsoorani
aamma peqqutaaqataavoq sivisunerusumik aamma utoqqaat sulinissaminnik
kaammattuuteqarmata aamma iliuuseqaqqusillutik, tassa sulisarnermi imaluunniit
soraarninngortarnermi killigititaasut 63-init qummut qaffanneqarnissaat taanna
kissaatigilluinnarmassuk aamma utoqqaat nipaata, kattuffiatalu.
Iluarsaaqqinnermut
Ataatsimiititaliarsuaq utoqqaat sammimmagit, taamanikkut 60-iniit 63-inut
qaffanniarneqalernera aamma soorunami arlalinnit naammagineqarpoq aamma
arlalinnit naammagineqarsimanngilaq, kisiannilu massakkut nuannaarutigaara
taamatut paasinninneq annertutigimmat aammalu taamanikkut siunnerfiummat ukiut
ikittunnguit qaangiukkaangata aamma qaffariartitsisoqartassasoq, tassalu
naatsorsuutigineqarluni ukiuni qanittunnguani 65-iniit aamma 67-inut
qaffagiartuaartitsisoqassasoq taamaalilluni.
Tassa
ilumoorpoq uani oqaatigineqartut inuuneq naallugu ilinniarneq, taanna taamatut
aallaavilimmik uani siunnerfeqaqqusinermi aamma oqariartuuteqarneq, tassami
tamatta paasilluinnaqqissaarparput aamma assortuussutiginngilarput, tassami
inuuneq tamarmi ilinniarfiuvoq taamatut oqaaseqartarpugut. Aammalu ukiut
qanittunnguit kingumut qiviaraanni suliffeqarfinni ukiulersuisarneq imatut
atorneqarnikuunngimmat, taavalu atorfeqartitsinermi immaqa qallunaat
nunaanninngaanniit aamma aallaaveqartumik pissutsit, inatsisillu
eqqarsaatigalugit aamma nunatsinni eqqunneqarsimavoq taanna allatut
ajornartumik. Taavalu aamma ullumikkut taamatut suliffeqarfinni
ukiulersuisarneq allaat immaqa oqartoqarsinnaalluni ullutsinnut immaqa
naleqqukkunnaarsimasoq, tassami utoqqalilersut utoqqasaallu
sivisunerujussuarmik sulerusullutik aamma kissaateqartarmata, kisiannilu
taamatut killilersuisumanerup aamma ingerlaannarluni uparuartuutinut
sangutitsisarmat 63-inik ukioqalerputit, sillimaniarit erniinnaq soraarninngortussaavoq,
uffa suli piumassusersuarnik ulikkaartoq utoqqaq.
Kisiannili
aamma soorunami naammattoortarpavut uparuartuisunik sooruna 60-inik
ukioqalerluta soraarninngornissarput qaffakkassiuk ? uagut tassa
kissaatigigaluarparput massakkut soraarninngorusulluta ernguttavut, ilaquttavut
ilaginiassagatsigit. Soorunami aamma taakkununnga ammavoq nammineerlutik aamma
suliffimminni tunuariartornissartik nammineq akisussaaffigimmassuk,
taamaattumik tassuunakkut aamma ammatitsisoqarsinnaanera soorunami utoqqarnut
seniorpolitikkimi aamma eqqartuinissami, aamma ataatsimiititaliami utoqqarnut
tunngatillugu nalilersuisussamik uani soorlu innersuussutigineqartut
ilanngullugit tamakku eqqartorumaarmatigit.
Tassa
suliniutigaarput tamatta, utoqqaat ataqqinassuseqartumik utoqqalinerminni
atugassaqartinneqarnissaat taanna assortuussutigisinnaanngilarput, aamma
utoqqalinissaq niaqorluutinngortinnagu pilluarnartumik utoqqalinissaq tamatta
taanna anguniartariaqaratsigu, soorlu oqartoqartarnerattuut; utoqqalineq nuannersoq,
inuuneq tamaat pilluarfiusoq, sapinngisamik tamatta anguniartariaqaratsigu.
Soorunami
avatangiisit aamma peqqutaaqataapput aningaasaannaanngillat. Nammineq tamatta
ilaqutariittut utoqqartagut pilluartissagutsigit aamma qanoq nammineq
inuuneqarnerput pilluartitsinerpullu aamma tassuunakkut sunniuteqaqataasarnera
eqqaanngitsoortariaqanngilarput.
Inuusuttut,
meeqqat, tamatta utoqqarnut sammivilimmik arlaatigut immaqa ernumanartumik,
naalliunnartumik, annilaanganartumik tunniutaqaraangatta soorunami aamma
utoqqartatta sinnarliuutigisarpaatigut. Tamakku tamarmik
eqqarsaatigisariaqarput aamma utoqqaat pilluarnissaat eqqarsaatigissagutsigu.
Taamatut
naatsumik tapersiilaarpunga, aamma una suliffeqarfinnut annerusumik
tunngatinneqarnerulluni soorlu Naalakkersuisoq taamatut akissuteqarnermini
oqaatigisaa, soorunami angussaqqaarpagut aamma utoqqalinersiat sammineqalerpata
tassuunakkut aamma utoqqalinersiat pillugit eqqartuilernissatsinnut taanna
immikkooruteqartutut uanga Naalakkersuisuni eqqartoratsigu aamma taamatut
isumaqaratta.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Oqaluuserisassaq
naammassiliivipparput kingullerpaajulluni oqaaseqassaaq Jakob Sivertsen,
Atassut.
Jakob
Sivertsen, Atassutip
oqaaseqartua.
Qujanaq.
Tassaana Demokraatit oqaaseqartuata uagut innersuutitsinnut assingulluinnarnera
ilaatigut nassuiaateqalaarfiginiariga. Tassa meeqqerivinni, atuarfinni taavalu
aamma inuusuttut ilinniarfiini utoqqaat mernguernartunik immaqa
tiimerpassuunngikkaluanik atorneqarnissaa assut pingaartikkipput. Aamma
Atuarfitsialak 2003?mi 1. august atulerpat, atuarfinni klassini
assigiinngitsuni mernguernartut ilanngullugit aamma
atuartitsiissutigineqartussaapput, taamaatumik aamma periarfissaq taanna
iluatsillugu utoqqaat atorluarneqarsinnaanerat assut uagut ATASSUT-minngaanniit
pingartipparput.
Aamma uani
oqaaseqarnitsinni erseqqissumik oqaatigaarput utoqqaat 63-inik
ukioqalinnginneranni siusinaartumik pisortarfinni politikkeqartariaqarpoq,
taamaalilluni ikaarsaariarfilerlugu utoqqaq pensionissanersoq
ingerlaannarusunnersoq imaluunniit suliffimmut allamut piukkunnersoq,
taamaalilluni periarfissaagallartillugu atorfissaqartinneqarnini
eqqaamasariaqarmagu, taammaattumik taanna assut uagut pingaartipparput, soorlu
aamma Naalakkersuisup akissuteqarnermini utoqqaat amerliartupiloornissaat
naatsorsueqqissaartarneq eqqarsaatigalugu oqaatigereerpaa. Taamaattumik
pilersaarusiorlunngikkutta assigiinngitsunik kiputtoortoqartussaavoq.
Taamaattumik-una
uagut pingaartikkipput utoqqarnut suliffeqarfiit politikkeqalernissaat
piffissaagallartillugu utoqqaat sapinngisamik aamma utoqqanngoraluarlutik
innuttaasuni inuiaqatigiinnilu aamma sullisseqataanissaat ATASSUT-mit
pingaartikkatsigu.
Qujanaq.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Taava
naggaterlerpaamik sivikitsuaqqamillu oqaaseqarsinnaavoq Henriette Rasmussen,
siunnersuuteqartutut.
Henriette
Rasmussen, siunnersuuteqartoq
Inuit Ataqatigiit.
Tassa
oqaluuserisasanngortitara oqallisigitaralu massakkorpiamut tunngavallaanngilaq,
kisianni siunissaq tassani pivarput. Taavalu Inuussutissarsiornermut
Naalakkersuisup oqaaseqaqqinnermini oqaatigisaa Nunani avannarlerni inuuneq
tamaat ilinniarnermut tunngasunik paasisat KIIP?miittut, tassanngaanniillu
kissaatigissavarput Inuit Ataqatigiinniit paasissutissinneqalaarnissarput,
ajunngilaq allakkatigulluunniit.
Taavalu
naggaterpiaatigut oqaatigilaaginnassavara soorunalimi Nunani avannarlerni
misilittakkat imaluunniit EU?mi imaluunniit FN?mi aamma soqutiginartorujussuupput,
kisianni aamma puigussanngilarput kommunit ilaanni misilittakkat pitsaasut ?
taakkua aamma taassuma suleqatigiissitap alaatsinnaassagai kissaatiginarmat,
assersuutigalugu Aasianni assut pitsaasumik misilittagaqarsimapput utoqqarnut politikki
eqqarsaatigalugu.
Qujavunga
assut oqallinnermi uani.
Aqqaluk
Lynge, atatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Utoqqatserpunga
oqaluttumut killiliigaluarama, kisianni tassa malittarisassagut malillugit suli
10 min. oqalussinnaasimagaluarputit.(Henriette Rasmussen: ajungilarmi??..)
kisianni uteqqittoqarsinnaanngilaq oqaluttarfimmiit aqqareerluni.
Taamaalilluni
oqaluuserisassaq tassa apeqquteqaat toqqammavigalugu oqallinneq, tassaasarpoq
aalajangiiffiunngitsoq aammalu udvalgimut ingerlatitseqqiffiuneq ajortoq,
kisiannili Naalakkersuisup oqaaseqarnermini suliassiissutit assigiinngitsut
tigugaat paasivagut.
Qujanaq
ullumikkut taamatut oqallinnermut torersumut aammalu utoqqaqarluartumut. Tassa
taamaalilluta ullumikkut immikkoortoq 96 naammaasivarput.