Ullut ataatsimiiffiusut aqqaneq-aappaat, ataasinngorneq 29. april 2002, nal. 10:02

Oqaluuserisassani immikkoortoq 22                    

Inatsisartut 2001-imi ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaattut siunnersuut.

(Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq)

(Siullermeernera)

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

 

 

Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Matumuuna Naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiutissavara 2001-imi Inatsisartut ilassutitut aningaasalissutinut inatsisissaattut siunnersuut.

 

Missingersuutit pillugit inatsimmi §26-mi aalajangersakkani takuneqarsinnaavoq ukiup ingerlanerani aningaasaliissutit oqaasertaliussallu nutaat allanngortitalluunniit ilassutitut aningaasaliissutinut inatsimmut ukiup tulliani saqqummiunneqartussamut ilanngunneqartassasut.

Tassalu matumani pineqartoq tassaavoq kingumoortumik aningaasaliissutinut inatsit Inatsisartut aammalu Inatsisartut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaata siusinnerusukkut aalajangigarisimasaanik atortuulersitsisoq.

 

Kingumoortumik aningaasaliissutaanerat pissutigalugu 2001-imi aningaasanut inatsisip aammalu 2001-imi ilassutitut aningaasaliissutit tassa akuerineqassagunik ataatsimoorlutik takutikkumaarpaat 2001-imi aningaasaliissutit suut aammalu oqaasertaliussat suut atuussimanersut.

 

Kontot ilassutitut aningaasaliiffigineqarsimasut eqqarsaatigalugit ilassutitut aningaasaliissutinut inatsimmut ilanngussami siullermi takuneqarsinnaavoq 2001-imi aningaasaliissutit katillutik qassiusimanersut. Ilassutitullu aningaasaliissutinut inatsimmi aningaasaliissutit allannguutaat imaapput.

 

Aningaasaliissutit allannguutaat Naalakkersuisut oqaasertaliussaanit tunngaveqarlutik akuerisimasaaat aningaasaliissutit allannguutaat Inatsisartut 30. marts 2001 akuerisaat aammalu aningaasaliissutit allannguutaat Inatsisartut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaata akuerisimasai.

 

Tamatuma saniatigut Inatsisartut siunnersuut marlunnik ilanngussartaqarpoq oqaasertaliussat allannguutaannik imaqartunik. Pisarnertut ilanngunneqarsimavoq nassuiaatit nalinginnaasut aammalu Inatsisartut siunnersuummi aalajangersakkanut ataasiakkaanut nassuiaatit.

 

Kiisalu ilanngunneqarsimapput aningaasaliissutit allannguutaat pillugit missingersuutinut ilanngussat aammalu oqaasertaliussanut nassuiaatit. 2001-imi ilassutitut aningaasaliissutinut Inatsisartut siunnersuummi saqqummiunneqartumi takuneqarsinnaavoq IST-kkut, tassalu ingerlatsinermut sanaartornermut taarsigassarsisitsisarnermullu missingersuutini amigartoorutit 115.149.000,00 kroneusimasut.

 

2001-imut aningaasanut inatsit IST-kkut 35 million kronenik amigaartoorfiusimammat. Taava 2001-imi IST-kkut amigaartoorutissatut missingersukkat katillutik 80.149.000,00 kroneulerput.

 

115 million kronet missaanik amigartoorutit amerleriaataanut pissutaasoq pingaarneq tassaavoq 1999-imi aningaasaliissutigeqqinneqarsimasut 2000-imi matussuserniarlugit 111. 536.000,00 kronenik aningaasaliisoqarsimanera pissutigalugu taakku amerlaqataanik, tassa 111.536.000,00 kronenik sanaartornermut immikkut ittumik aningaasaliisoqarsimanera.

 

Aningaasaliissutit 111.000,00 kronet missaaniittut sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaateqarfimmut nakkartinneqarput. Taamaaliornikkut aningaasaliissutit ilanngaatigisimasaat matussuserneqarput.

 

Tamatuma kingorna sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaateqarfik taamaallaat sanaartugassanut iluarsagassanullu atorneqartalissaaq. 2001-imi aningaasaliissutit 111.000.000,00 kronenik amerlineqarsimanerat aningaasaatinut tigoriaannarnut imaaliinnarlugu sunniuteqanngilaq. Aammattaaq ilisimatitsissutigissavara aaqqiissutissatut toqqarneqarsimasoq kukkunersiuisarfiup avataaneersup inassuteqarneratigut toqqarneqarsimammat.

 

IST-kkut angusat ajorseriaataasa sinneri 3.000.613,00 kroneusut Inatsisartut suleriaasiat pillugu Aataatsimiititaliap suliassaqarfimmut 0.1 timemut Inatsisartut Allattoqarfiannut aningaasaliissutigineqarsimasunik 3.000.613,00 kroneusunik matussuserneqarsimanngitsunik akuersissuteqarsimaneranik aallaaveqarput.

 

Innersuussutigissavakkattaaq Inatsisartut siunnersuummut kiisalu missingersuutinut ilanngussanut nassuiaatit nalinginnaasut aammalu oqaasertaliussanut nassuiaatit. Taamak oqaaseqarlunga siunnersuut Inatsisartunut oqaluuserisassanngortippara kaammattuutigissavara tamatuma kingorna Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut suliassanngortinneqassasoq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Aningaasaqarnermut Naalakkersuisumut qujavugut. Taava maannakkut partiit, Kattusseqatigiit attaviitsullu oqaaseqartuinut killippugut.

 

Simon Olsen, Siumup oqaaseqartua.

Inatsisartut 2001-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaannut siunnersuutip imarisai tamarmik Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaaninngaaniit partiinit tamanit Kattusseqatigiinniillu ilaasortaaffigineqartumit siusinnerusukkut sukumiisumik peqqissaartumillu sammineqarlutillu akuerineqareermata tusaatissatut tigullugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut ingerlateqqinneqarnissaat Siumumit innersuussutigissavarput.

 

Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua.

Qujanaq. 2001-imi Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaannut siunnersuut Atassummit imatut oqaaseqarfigilaarniarparput.

 

Naalakkersuisut kingumoortumik ilassutitut aningaasaliissutinut Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuummik saqqumummiussaqartarnerat qaqutigoortumik pisarpoq. Taamaaliortoqartarlunilu aatsaat ukiumi qaangiuttumi aningaasaliissutit aningaasartuutillu oqimaaqatigiissaarnissaannik oqaasertat imaluunnit aningaasartuutinut aningaasartuutit imminnut ataqatigiinngikkaangata.

Maannakkut oqaluuserisarput tunngaveqarpoq landskarsip 1999-imi 111.536.000,00 kronet amigartoorutit amerleriaataasa sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaateqarfimmit aningaasalerneqarsimasut iluarsiiffiginiarlugit aningaasat taakku amerlaqataannik aningaasaliissutinik ilanngaanissamik timitaliiniarluni sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaateqarfimmut nussinissamut akuersissuteqarneq.

 

Tassa Inatsisartut 2000-imi aningaasanut inatsimmi aningaasaliissutinik 111.536.000,00 kronenik ilanngaanissap timitalerneqarnissaanik aaqqiissuteqarnissaq landskarsip naatsorsuutaannik kukkunersiuisartut naalagaaffimmit akuerisat piumasaqaataannik tunngaveqarmat Atassummit akuersaarparput.

 

Inatsisartut inatsisissatut siunnersuut Naalakkersuisunit saqqummiunneqartoq missingersuutit pillugit inatsimmi § 26, immikkoortoq 3-mi piumasaqaatigineqartut tunngavigalugit tassa Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaat Inatsisartut nalinginnaasumik upernaakkut ataatsimiinneranni Naalakkersuisut saqqummiussaqartarnissaannik piumasaqaataasoq matumuuna eqqortinneqarmat Atassummit tamakkiisumik akuersaarparput.

 

Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaattut Naalakkersuisut saqqummiussaqarnerat periaatsit eqqortut malillugit suliarineqarsimapput. Soorlu aningaasaliissutit allannguutaat Naalakkersuisut oqaasertaliussanik tunngaveqarlutik akuerisimavaat. Aamma aningaasaliissutit Inatsisartut 30. marts 2001 akuerisaat. Kiisalu aningaasaliissutinut allanguutit Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaanni akuerineqarsimasut tunngavigalugit saqqummiussaq manna peqqissaartumik suliarineqarsimavoq.

 

Atassummit annertunerusumik oqaaseqarfiginagu tamakkiisumik taperserparput. Taamatut oqaaseqarluta suliaq manna Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaani suliareqqissaarneqarnissaa innersuussutigaarput ataatsimiititaliamilu suleqataalluarnissarput matumuuna Atassummiit oqaatigaarput. Qujanaq.

 

Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Jakob Sivertsen qutsavigaarput. Ingerlariaqqitsinnanga ilisimatitsissutigissavara aallaqqaataani ilisimatitsissutitut taannginnakku Inatsisartunut ilaasortaq Per Rosing-Petersen napparsimammat, taamaattumik ullumikkut ataatsimiinnermut peqataasinnaanngimmat. Sinniisussamik aggersaasoqassanngilaq.

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Inuit Ataqatigiinniit Naalakkersuisunut qujarusuppugut Inatsisartut 2001-imi ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissamik siunnersuummik saqqummiussaqarnerannut. Aallarniutigalugu nalunaarutigeriissavarput inatsisissatut siunnersuut Inuit Ataqatigiinniit tamakkiisumik ilalersoratsigu, kissaatigissavarpullu siunnersuut maani Inatsisartuni aappassaaneerneqannginnerani pisarneq malillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut suliareqqinneqarnissaa.

 

Inatsisartut 2001-imi ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaattut siunnersuut arlalitsigut soqutiginartunik imaqarpoq. Inuillu Ataqatigiit isumaat malillugu ilinniarfiginissaa siunertaralugu kingumut qiviartariaqarluni.

 

Taamatut oqaaseqarnermi eqqarsaatigaagut siorna upernaakkut Inatsisartunit tamarmiusunit akuersissutigineqarlutik peqqinnissaqarfimmut aalisarnermullu aningaasaliissutissanik nassaarniarluni aningaasaliissutissanik nikisiterinerit. Taamatuttaaq eqqarsaatigaagut sanaartornermut iluarsaassinernullu aningaasaliissutissanik aasap ingerlarnerani allannguinerit nikisiterinerillu.

 

Taakkua oqaaseqarfiginerisa saniatigut kontonut pingaarnernut aalajangersimasunut ataasiakkaanut Naalakkersuisunut apeqqutissaqarpugut.

 

Ukiumut ataasiarluni tamakkiisumik ataatsimoortumillu aningaasaqarniarnikkut pingaarnersijuilluni tulleriissaarisoqartarpoq. Tamannalu pisarpoq aningaasanut inatsit aqqutigalugu. Inuit Ataqatigiit pingaarteqaarput pingaarnersiuilluni tulleriissaarinerup aningaasanut inatsisip piareersarneraniilli pisariaqartitsinernik qulaajaanernik peqqissaartumik paasissutissanillu sukumiisumik tunngaveqarluni ingerlanneqartarnissaa.

 

Pingaarnersiuinerup ataqqineqartarnissaa sapinngisarlu tamaat attanneqartarnissaa. Taamaaliunngikkuttami aningaasaqarniarnitsinnik Naalakkersuinikkut malinnaaniarnerput ajornakusoortorujussuanngussaaq.

Aningaasanut inatsit aqqutigalugu pingaarnersiusimaneq Naalakkersuisunit allanngortinneqarusuppat aningaasaqarnikkut iliuusissanik pingaarutilinnut aammalu Aningaasanut inatsisissap suliarinerani sillimaffigereerneqarsinnaasimanngitsunut tunngasutigut periarfissaqarpoq. Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut qinnuteqarnerisigut.

 

Taassumap saniatigut Naalakkersuisut pisinnaatinneqarput namminneerlutik allannguinernut annertugisassaanngitsunut nikisiterinissaminnut.

 

Majip aqqarngani 2001 Naalakkersuisut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamut qinnuteqaatinik marlunnik nassiussaqarput. Qinnuteqaat siulleq ingerlatsinermut sillimmatip 54.400.000,00 kronenik immerneqarnissaanut tunngassuteqarpoq.

 

Qinnuteqaatillu aappaa tassaalluni Peqqinnissaqarfimmut 46.565.000,00 kronenik aningaasaleeqqittoqarnissaanik imaqartoq.

 

Qinnuteqarnermi peqqinnissaqarfimmut aningaasaleeqqiissutissatut qinnuteqaatigineqartut landskarsip isertitaasa qaffannerisigut matussuserneqarnissaa pilersaarutaavoq. Inuit Ataqatigiinni pingaartipparput suut peqqutaallutik peqqinnissaqarfimmut aningaasaleeqqinnissaq pisariaqalersimanera eqqaasitsissutigissallugu. Tassa Grønlandsflymimi billetit akiisa qaffanneri akissarsianullu aningaasartuutit qaffattussanngorneri akissarsianut isumaqatigiissutit nutarterneqarnerisa kinguneranik pisariaqartitsisoqalersimavoq.

 

Pissutsit tamakku peqqinnissaqarfimmik annertuumik aningaasartuutissat tungaasigut artukkiipput. Eqqaamarsariaqarporlu aningaasaliissutit naammattusaarniarneri ajornakusooreermat. Napparsimasunik angalassinermut sulisunullu aningaasartuutissat qaffattussanngornerat aningaasanut inatsisip suliarineqarnerani akuersissugitigineqarneranilu tunngaviusut allanngortippaat, Peqqinnissaqarfillu innuttaasunik kiffartuussinissanut pitsaassusiliinerit aningaasanut inatsit aqqutigalugu aalajangersarneqartut attatiinnarneqassappata peqqinnissaqarfimmut aningaasaleeqqinnissaq pisariaqalersimavoq.

 

Peqqinnissaqarfimmut aningaasaleeqqittoqarnissaanik qinnuteqaat Namminersornerullutik Oqartussat missingersuutaat pillugit Inatsisartut inatsisaata siunertaanut naapertuutinngitsoq tamanit nassuerutigineqarpoq.

 

Inatsimmimi ima allassimasoqarpoq, §4, immikkoortoq 3 issualaassavara. "Aningaanut inatsit ilanngaatissat ilanngaatigereernagit periuseq malillugu suliarineqartassaaq. Aningaasartuutissatut aningaasaliissutit isertitaqarnerussutinut amerlaqataannut innersuussinikkut sinnerneqartassanngillat". Issuaaneq naavoq.

 

Taamaattoqarnera taamani tamanit tassa Naalakkersuisunit Inatsisartunillu nassuerutigineqarpoq. Tamanna peqqutigerpiarlugu qinnuteqaatigineqartullu aningaasarpassuarnik naleqarnerat peqqutigaluguttaaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap missingersuutit pillugit §25, immikkoortoq 2, innersuussutigalugu qinnuteqaat Inatsisartunut tamarmiusunut ingerlateqqillugu suliassanngortippaa.

 

Taamaalillutik Inatsisartut missingersuutit pillugit inatsisip atortinneqarnerani misilittakkagut annertusipput.

*****

Inatsisartut Peqqinnissaqarfimmut 46,5 million kr-nit akuersissutigaat. Taamatuttaaq Inatsisartunit akuersissutigineqarput 11,4 million kr-nit sinerissap qanittuani aalisartunut gasoliemik benzinamullu pisisarnerannut tapiissutissatut aningaasaliissutissanik.

 

Ikummatissamut tapiissutinut tunngatillugu Naalakkersuisut pisariaqarluinnarsorivaat pilertortumik ikiorsiinikkut sinerissap qanittuani aalisarnikkut atukkat illersorneqarsinnaanngitsut iluarsiissuteqarfiginissaat.

 

Naalakkersuisut suleqatigiissitamik suligasuartussamik pilersitsipput siunissaq ungasinnerusoq isigalugu aalisarnerup iluani ajornartorsiutit anigorniarnissaannut siunnersuusiortussamik. Inatsisartut isumaqatigiillutik tapiissutit akuersaarpaat tunngavilersuutigalugit pilertortumik qanoq iliuuseqarnissap pisariaqarluinnarnera aammalu tapiissutit aaqqiissutaagallartutut isigineqartariaqarnerat.

 

Aningaasanut inatsit akuerineqarmat tassa November 2000-mi ingerlatsinermut sillimmatit 24,3 million kr-nik annertussuseqarput. Taakkuninnga 10 million kr-nit missaat siunnertanut sunut atorneqarnissaat alajangerneqareersimalluni.

 

Ingerlatsinermut sillimmatut tassaapput aningaasartuutissanut sillimaffigereerneqarsinnaanngitsunut atorneqarsinnaasut. Inatsisartut aammalu aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq 2001-mi ingerlatsinermut aningaasaliissutinut killissarititaasoq 90 million kr-nit missaanni qaangerlugu aningaasaliissuteqarput.

 

Erseqqissarneqassaarli aningaasaliissutissat paasissutissanik sukumiisunik tunngaveqarluni akuersissutigineqartarsimammata siunertaqartarsimappullu ajornartorsiutinik piviusunik ataavarnerusunik iluarsiissuteqarnissamik.

 

Pissutsinut taakkununnga sakkortuumik illuatungiliipput aningaasaliissutinik sippuerujussuarsimanerit landskarsip naatsorsuutaatigut takuneqarsinnaasut. Sippuisimanerit Naalakkersuisoqarfinni marlunni pisimapput. Inatsisissamulli siunnersuutikkut matumuuna saqqummiunneqartukkut takussutissartaqanngillat.

 

Inuit Ataqatigiit pissusissamisoorsoraarput suliniut ilaat Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaannut siunnersuummi aningaasaliiffigineqartut kingumut qiviassallugit Naalakkersuisunullu apeqquteqarfigissallugit.

 

Siullermik suliffissaarusimasarnerup akiorneqarneranut konto 301621. aningaasanut inatsit akuersissutigineqarmat oqaasertaliussat aqqutigalugit aalajangerneqarpoq kontomi pineqartumik aningaasaliissutissat illuartinneqarsimasut aatsaat atorneqarsinnaanngussasut Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut ataatsimut iliuusissatut pilersaarusiamik nassiussaqareernerisigut.

 

Pilersaarut upernaakkut 2001-mi saqqummiunneqarpoq ilaqartinneqarporlu 1 million 875.000 kr-nik atuisinnaanissamik qinnuteqaammik. Landskarsip naatsorsuutai malillugit qinnuteqaatigineqartut 42,6%-tiinnai atorneqarnikuupput Inuit Ataqatigiit tungaannit Naalakkersuisunut apeqqutigissavarput qanoq tamanna pisinnaalersimanersoq.

 

Taava illoqortoormiunut 30.14.24 Naalakkersuisut siorna martsip qaammataani 2 millioner 710.000 kr-Naalakkersuisunit qinnuteqaatigaat Illoqqortoormiunut iliuusissanut immikkut ittunut siunissaq qaninnerusoq isigalugu pilersarusiaq qinnuteqaammut ilangunneqarpoq. Septemberip qaammataani ataatsimiititaliaq suliniummut susassaqartut siunissaq ungasinnerusoq isigalugu pilersaarutip imaanik ilisimatinneqarput.

 

Ilanngullugu allakkatigut ilisimatitsisoqarpoq suliniutissatut pilersaarut iluarsisaq upernaakkut 2002-mi saqqummiunneqassasoq. Naalakkersuisut aperissavagut siunissaq ungasinnerusoq isigalugu pilersaarut sutigut allannguuteqartinneqarnersoq. Ilanngullugu paaserusussavarput ataatsimiititaliaq susassaqartoq qaqugu pilersaarummik iluarsisamik ilisimatinneqassanersut.

 

Taava NUKA A/S-mut tunngatillugu inatsisissatut siunnersuummi atuarneqarsinnaavoq NUKA A/S-mut 40 million kr-nik aningaasaliinissaq piumasaqaatitalimmik akuersissutigineqarsimasoq. Ilaatigut piumarineqarluni niuernikkut pilersaarut NUKA A/S-ip piginnittuinut kingusinnerpaamik 1. marts 2002-mi saqqummiunneqassasoq. Inuit Ataqatigiit paaserusunneqarpoq piumasaqaat naammassineqarsimanersoq.

 

Taava ilinniartuunersiutinut tunngasoq. Imaluunnit ilinniartunut tunngasoq majip qaammataani 2001-imi Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq Naalakkersuisunit qinnuteqaammik tigusaqarpoq. Taannalu ilinniartut qitornatik aappatillu ilaginagit ilinniariartortartut ilaquttaminnut immikkut ittumik marloriarlutik tikeraartarsinnaanissaannut tunngassuteqarpoq.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap qinnuteqaat akueraa paatsoorneqarsinnaanngitsumilli piumasaralugu aningaasartuutaanerusussat aningaasaliissutaareersut iluinit matussuserneqassasut. Landskarsip naatsorsuutai misissoranni paasinarsivoq aningaasaliissutit 26%-mik sipporneqarsimasut.

 

Inuit Ataqatigiit Naalakkersuisunit nassuiaassisoqarnissaat piumasaat. Ilisimaneqarpoq sanaartornermut tunngasut pilersaarusiorneqarnerat aqunneqarnerallu naammaginanngitsorujussuarmik ingerlasimasut. Tamatuma kingunerisimavaa sanaartugassarpaaluit pilersaarusiorneqarnerat aallartinneqarnerallu kinguaattorfiussarnerat.

 

Tamanna anigorniarlugu 2001 aasaagaa Naalakkersuisut qanoq iliuuseqarput torersaanertut isikkulimmik.

 

Inuit Ataqatigiit tungaanit paaserusunneqarpoq torersaanersuup siunertaa suusimanersoq. Ilanngullug paaserusunneqarpoq immikkut ittumik suliniarsimanerup kingunerisimaneraa sanaartornerup iluani aqutsinerup pitsanngorsarnissaanut suleriaasissamik nassaartoqarsimanera siunissamissaaq iluaqutiginiarneqarsinnaasunik.

 

Aningaasaleeqqinnerit annertuut ilassutitut akuersissutigineqarsimapput. Oqaatigineqareersutut uppernarsaatit sukumiisut tunngavigineqartarsimapput. Taamatuttaaq oqaatigaarput aningaasaleeqqinnerit siunertaqartarsimammata ajornartorsiutinik aniguiniarluni ataavartumik aaqqiiniarnermut. Suliat naammassiniartarnerat imaannaasarsimanngilaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut. Aningaasartuuteqarnerunissamut tunngavilersuutit avaqqunneqarsinnaanngitsut saqqummiunneqartarsimapput.

 

Tassunga sakkortuumik illuatungiliipput Naalakkersuisut akuersissutitaqanngitsumik aningaasartuutinik sippuisimanerat katillugit 65.000 million kr-nit missaaniittunik. Taamatut oqaaseqarluta Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaattut siunnersuut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut innersuupparput.

 

Mads-Peter Grønvold, Kattusseqatigiit.

Kattusseqatigiinniit peqqissaartumik misissoreerlugu imatut siullermeerneqarnermi oqaaseqassuugut. Siullermik Kattusseqatigiinniit ilassutitut aningaasaliissutit annerusumik oqaaseqarfigissanngilagut tassa pineqartut Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaanit akuersissutigineqareernikuummata.

 

Kattusseqatigiinniit pingaaruteqarluinnartutut isigaarput nunatsinni aningaasaqarnikkut torersumik ingerlatsisoqassappat maannakkut Naalakkersuisut aningaasaqarnikkut ingerlatsinerat allanngortinneqartariaqarmat. Naalakkersuisunit oqaatigineqartarpoq aningaasaqarnikkut sukannernerusumik ingerlatsisoqartariaqartoq. Naak aningaasaqarnikkut sukannernerusumik ingerlatsiniarneq Naalakkersuisunit ingerlanneqarniaraluartoq annerusumik suli Naalakkersuisut ilaannit malinneqanngilaq.

 

Taamatut aningasaqarnikkut Naalakkersuisut ingerlatsinerat Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilarput aningaasaqarnikkut ingerlatsineq torernerusumik aningaasaliissutit Inatsisartunit akuersissutigineqarsimasut iluanni Naalakkersuisut akornanni ingerlanneqartariaqartut Kattusseqatigiinniit isumaqaratta.

 

Tassami oqaaseq aningaasaqarnikkut sukannernerusumik ingerlatsiniarneq piviusunngortinneqassappat Inatsisartuni aningaasaliissutigineqartartut Naalakkersuisunit malinneqartarnissaat pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq Kattusseqatigiinniit isumaqaratta. Ukioq kingulleq Inatsisartuni aningaasaliisssutit qiviaraanni 2001-mut ingerlatsinermut aningaasaliissutit 2 milliard 574.578.000-pput. Ilassutitullu aningaasaliissutit ilanngukkaanni ingerlatsinermut 2 milliard 689.907.000-ullutik.

 

Naalakkersuisunit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliakkut aningaasat qinnutigineqarsimapput 2001-mi 47 millionit. Pineqartullu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit akuersaarneqarsimallutik. Kisiannili sooq 65 millionit missaat immikkut qinnutigineqaqqaaratik Naalakkersuisoqarfiit ilaannit atorneqarsimappat. Sooq inatsisit malillugit Naalakkersuisoqarfinnit aningaasartuuteqarnerulernissaq paasineqaqqaarmalli aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamut aningaasat pineqartut qinnutigineqarsimanngillat.

 

Tassami Naalakkersuisunit naluneqanngimmat Inatsisartuni aningaasaliissutigineqartuni sippuilluni atuineq unioqqutitsinertut isigineqartussaasoq.

 

Naalakkersuisoqarfinni allaffissornermut 6 million kr-nik sippuilluni atuisimaneq oqaatigineqarpoq. Qaavatigut Naalakkersuisoqarfinni marlunni 59 million kr-nik sippuilluni atuisimaneq ingerlanneqarsimalluni. Isumaginninnermut pisortaqarfiup 25 million kr-nik Inatsisartut aningaasaliissutaannik sippuilluni atuisimavoq.

 

Soorlumi aamma Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik 34 million kr-nik Inatsisartunit aningaasaliissutigineqarsimasunit sippuilluni aningaasaliissutit qaavatigut atuisimasoq.

 

Taamatut Naalakkersuisoqarfiit ilaannit ilaanni ingerlatsisimaneq Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilluinnarparput. Tassami Naalakkersuisoqarfiit Inatsisartuni aningaasaliissutit malittussaagaluarmatigit.

 

Inatsisartuni aningaasaqarnikkut ingerlatsineq qiviaraanni Naalakkersuisoqarfiit nammineerlutik aningaasanik sippuillutik atueqqusaanngillat. Aningaasanillu Naalakkersuisoqarfiit ilaannit sippuilluni atuisoqarniarpat immikkut aningaasaliissutinit Naalakkersuisoqarfiit qinnuteqartussaapput.

 

Kattusseqatigiinniit Aningaasaqarnermut Naalakkersuisumut nassuiaatigeqquvarput Naalakkersuisoqarfiit taamatut Inatsisartut aningaasaliissutigineqareersimasut sipporlugit atuisimanerat sooq unitsinneqarsimannginnersoq.

 

Kattusseqatigiinniit tulluarsorinngilarput aammalu akuersaanngisaannassallugu Inatsisartuni imaluunniit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami suli aningaasat qinnutigineqarsimanngitsut Naalakkersuisunit atorneqartassappata.

 

Taamatut Naalakkersuisoqarfiit aningaasanik atuisarnerat kinguneqartinneqartariaqartoq Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut. Tassami Naalakkersuisoqarfiit periarfissaqareersimapput immikkut aningaasaliissutinit qinnuteqarsinnaanermut. Sooq periarfissaq pineqartoq Naalakkersuisoqarfinnit atorneqarsimanngila?

 

Tassami Naalakkersuisoqarfiit pisussaapput Inatsisartuni aningaasaliissutigineqartut maleqqissaassallugit. Kultureqarnermut Naalakkersuisoqarfiup aningaasaliissutinik aqutsinera qiviaraanni akuersaarneqarsinnaanngilluinnartoq Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut. Assersuutigalugu ilinniartut ineqartitaanerannut tunngasoq qiviaraanni aningaarsatuutit pisortaqarfimmit aqunneqarsinnaasimannginnerat takuneqarsinnaavoq. Naak ilinniartoqarfinni naluneqartanngitsoq ukiumi pineqartumi ilinniartut qassit inissaqartinneqarnissaat.

 

Taamaaliornikkut ukiumi pineqartumi ilinniartut ineqartinniarneqarnerannut aningaasartuutit naatsorsorneqarsinnaagaluarmata. Kattusseqatigiinniit Kultureqarnermut Pisortaqarfiup taamatut aningaasaqarnikkut ingerlatsinerliorujussuarsimanera akuersaarsinnaanngilluinnarparput isumaqarluta taamatut ingerlatsinerliorsimaneq aamma Naalakkersuinikkut kinguneqartinneqartariaqartoq.

 

Isumaginninnermut Pisortaqarfiup aningaasaqarnikkut sippuilluni atuisimanera akuersaarneqarsinnaanngitsoq aamma Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut. Taamatut aningaasaliissutinik sippuiluni atuisimaneq ukioq manna isumaginninnermut aningaasaliissutigineqartunut sipaarniarnermik kinguneqassappat akuersaarneqarsinnaanngimmat.

 

Isumaginninnerup iluani nunatsinni Naalakkersuinikkut sullissineq qiviaraanni ukiuni kingullerni inunnik isumaginnermut sullissat atugaasa pitsanngorsarneqarnissaat anguniarlugu suliniutit ingerlanneqarput. Soorlumi aamma ukioq manna isumaginninnerup iluani atukkat pitsanngorsarniarlugit aningaasaliissuteqareersut.

 

Naalakkersuisoqarfimmi aningaasanik sippuilluni atuisimanerup kingorna aningaasaliissutigineqareersut sipaarniarneqassappata Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilarput.

 

Taamatut akisussaassuseqanngitsumik aningaasaqarnikkut ingerlatsisimaneq Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnanngilluinnarparput. Taamatut akuersaarsinnaanngilluinnarnitsinnut tunngavigaarput Namminersornerullutik Oqartussat missingersuutaat pillugu Inatsisartut inatsisaat qiviaraanni takuneqarsinnaavoq aningaasaqarnikkut ingerlatsineq pillugu inatsit Naalakkersuisunit unioqqutinneqarsimasoq.

 

Tassami Namminersornerullutik Oqartussat missingersuutaat pillugu Inatsisartut inatsisaat paragraf 1. immikkoortoq 3-mi imatut allassimasoqarpoq, issuaaneq: "Aningaasaliissuteqarnissamik sioqqutsisumik akuersissuteqartoqareertinnagu aningaasartuuteqarnaniluunniit aningaasanik atuisoqarsinnaanngilaq".

 

Taamatut inatsit unioqqutillugu Naalakkersuisoqarfiit ilaasa ingerlatsinermut aningaasartuuteqartarsimanerat Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilarput. Isumaqarlutalu taamatut aningaasaliissutinik sippuilluni atuisimanerup kinguneranik Naalakkersuisut arlaat tunuartinneqartariaqartoq.

 

Naalakkersuisoqarfiit aningaasaqarnikkut ingerlatsinerat qiviaraanni aningaasaliissutinik aqutsinermi makitassat imaapput. Ukiumi pineqartumi aningaasaliissutit naammanngippata Naalakkersuisoqarfiit periarfissaqarput Naalakkersuisoqarfimmi pineqartumi ukiumi aningaasaliissutit iluanni aningaasartuutit nassaariniassallugit.

 

Ukiumi pineqartumi aningaasat nassaarineqarsinnaanngippata Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut qinneqartoqarsinnaalluni. Kisiannili aningaasanik Naalakkersuisoqarfiit qinnuteqaqqaarani aningaasalersuinera ingerlanneqarsimapput. Kattusseqatigiinniit Naalakkersuisoqarfiit ilaasa aningaasaqarnikkut taamatut ingerlatsisarnerat Inatsisartuni akuersaaginnarneqassappat peqataaffigisinnaanngilarput.

 

Tassami Inatsisartut aningaasanut inatsisaata suliarineqarnera qiviaraanni aningaasat killiliussat iluanni atorneqartussaammata.

 

Assersuutigineqarsinnaavoq meeqqat atuarfiisa iluarsaanneqarnerat qiviaraanni aningaasat pisariaqartinneqartut ilaannaat Inatsisartuni aningaasaliissutigineqartarput. Naak illuatigut Naalakkersuisoqarfiit ilaasa aningaasanik sippuillutik atuisarnerat unitsinneqarsinnaanngitsoq.

 

Kattusseqatigiinniit Naalakkersuisoqarfiit taamatut aningaasaqarnikkut ingerlatsisarnerat unitsinneqanngippat isumaqarpugut ukiuni aggersuni aningaasaqarniarnikkut ingerlatsineq innarlerneqarsinnaasoq.

 

Ingerlatsinermut aningaasartuutit suli Naalakkersuisoqarfinni qaffatsikkiartorneqartut takuneqarsinnaapput. Naak illuatigut Ingerlatsinermut aningaasartuutit annikillisarneqartariaqartut Inatsisartuni piumasaqaatigineqartuaraluartut.

 

Ilassutitut aningaasaliissutit qiviaraanni ingerlatsinermut aningaasaliissutit qaavatigut suli Naalakkersuisut aningaasalersuinerat ingerlanneqarpoq. Uffalu ilassutitut aningaasaliissutit Inatsisartuni atorunnaarsinneqareeraluartut.

 

Taamatut Naalakkersuisut ingerlatsinermut aningaasartuutaasa illuatigut qaffatsikkiartuinnarneqarnerat Inatsisartuni unitsinneqanngippat aningaasanik sukannernerusumik ingerlatsiniarneq piviusunngortinneqarsinnaanngitsut Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut.

 

Taamatut Inatsisartuni aningaasaliissutit Naalakkersuisunit malinneqarnerusariaqarput. Taamaattumik Inatsisartunit aningaasaliissutigineqartut Naalakkersuisunit malinneqarnerusariaqarput. Taamaaliornikkullu aningaasaqarnikkut ingerlatsineq aatsaat pitsanngorsarneqarsinnaammat.

 

Kattusseqatigiinniit Naalakkersuisunut nassuiaatigeqquvarput Royal Greenland A/S-mut Inatsisartut 200 million kr-nik aningaasaliissuteqarnerannut tunngatillugu Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap piumasaqaatai sumut killinnersut ujartoratsigit.

 

Soorlumi aamma NUKA A/S-mut aningaasaliissutit eqqarsaatigalugit. Kattusseqatigiinniit Namminersornerullutik Oqartussat sanaartornermut pilersaarusiortarnerat pillugu ataasiarnata Naalakkersuisoqarfimmut  saaffiginnissuteqartarpugut. Tassa ukiumi pineqartumi sanaartornermut aningaasaliissutigineqartarsimasut qiviaraanni sanaartugassat arlaqartut kinguartinneqartarput. Ilaatigut pilersaarusiornerit pisortaqarfimmit naammassineqarsinnaanngitsut eqqarsaatigalugit.

 

Sanaartugassanik pilersaarusiorneq pitsaanerusumik siunissami ingerlanneqassappat kommunit suli qaninnerumik sanaartugassanut pilersaarusiornermi suleqatigineqartariaqarput.

 

Taamaaliornikkut nunatsinni sanaartugassat piaarnerusumik naammassineqartarnissat anguneqarsinnaammata.

 

Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut nunatta aningaasaqarnera ilorraap tungaanut saatinneqassappat Naalakkersuisoqarfinni aningaasaqarnikkut ingerlatsinerup sukaterneqarnissaa pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq. Ukioq kingulleq 2001 nunatta karsia 15 million kr-nik sinneqartooruteqartoq Naalakkersuisunit oqaatigineqarpoq.

 

Naalakkersuisunit aningaasaqarnikkut ingerlatsineq sukannernerusumik ingerlanneqarsimagaluarpuq ukioq manna 35 million kr-nik nunatta karsia sinneqartooruteqarluni angusaqassagaluarpoq. Soorlu Naalakkersuisuni siorna nunatta karsia 35 million kr-nik sinneqartoortussaasoq siunnersuutigineqartoq.

 

Tassa sukannernerusumik aningaasaqarnikkut ingerlatsineq Naalakkersuisoqarfinni ingerlanneqarsimasuugaluarpat asuli sukannernerusumik aningaasaqarnikkut ingerlatsiniarneq tusaqqusaarutigiinnarlugu maannakkutut ingerlanneqanngitsuuppat.

 

Ukiuni aggersuni ingerlatsinermut aningaasartuutit qaffakkiartuinnarnissaat naatsorsuutigineqartariaqartoq Aningaasaqarnermut Pisortaqarfimmit oqaatigineqarpoq. Taamatullu aningaasartuuteqarnerulernissaq nunatta karsianik aningaasalersorneqassappat ukiuni aggersuni sinneqartooruteqarluni ingerlatsineq Naalakkersuinikkut aalajangiusimaneqartariaqartoq Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut.

 

Kattusseqatigiinniit Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup aammalu Naalakkersuisut Siulittaasuata annerusumik qanoq iliuuseqarsimannginnerasa takutippaat aningaasaqarnikkut torernerusumik ingerlatsiniarneq Naalakkersuisoqatigiinnit ingerlanneqarsinnaanngitsoq. Kattusseqatigiinniit nunatsinni Naalakkersuinikkut taamatut siuttoqarnera akuersaarsinnaanngilluinnarparput. Tassami Kattusseqatigiit siusinnerusukkut aningaasaqarnikkut ingerlatsineq pillugu aammalu aningaasaliissutit pillugit oqallittarnermut tunngatillugu piusamasaqaatigiuaratsigu aningaasaqarnikkut ingerlatsinermi nakkutilliineq pitsaanerusoq ingerlanneqartariaqartoq.

 

Kattusseqatigiinniit tupigisuutigilluinnarparput Naalakkersuisunit Namminersornerullutik Oqartussat missingersuutaat pillugit Inatsisartut inatsisaat soqutiginngilluinnartutullu illugu Naalakkersuisut aningaasat atorneqarsimanerat. Taamatullu Naalakkersuisut ingerlatsinerat Inatsisartut Siulittaasoqarfianni qanoq iliuuseqarfiginiarneqarpa? Inatsisartut inatsisaat Naalakkersuisunit malitsinneqarsinnaanngippata Inatsisartut qanoq iliuuseqartariaqarmata.

 

Taamatut oqaaseqarluta 2001-mut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaattut siunnersuut oqaaseqarfigaarput suliassallu aappassaaneerneqannginnerani oqaaseqaatigut ilanngullugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami suliarineqarnissaat Kattusseqatigiinniit inassutigaarput.

 

Per Berthelsen, attaviitsoq.

Qujanaq. 2001-ip naanerani takusinnaavarput 14 million kr-nit Inatsisartut pingaaruteqartunut sioqqutitsisumillu naatsorsuutigineqareersimasinnaanngitsunut sillimmatissatut immikkoortitaat atugaasimasunit sanilliullugit naammanngilluinnarsimasut.

 

Ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissatut siunnersuummi takuneqarsinnaavoq Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ukiup 200-p ingerlanerani peqatigiillutik akuersissutaasut avataasigut ilassutitut atorlugillu akuerisimagaat 90 million kr-nit. Taamak iliornikkut landskarsip Ingerlatsinermut aningaasartuutai 90 million kr-nik amerlinearimallutik sammivinnut pingaaruteqartunut taaneqartunut aningaasanullu inatsisissap akuerineqarnerani naatsorsuutigineqareersinnaasimanngitsutut ukiullu tullianut aningaasanut inatsisiliornissamut utaqqissinneqarsinnaanngitsutut taaneqartunut.

Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaanit akuersissutigineqarsimapput Ingerlatsinermut aningaasartuutissat nutaat 47 million kr-nik naleqartut. Taakkulu qaavisigut Inatsisartut aningaasartuutit Ingerlatsinermut aningaasartuutinut qaffassaataalersut 43 million kr-nik naleqartut akuersissutigisimavaat.

 

Tunngaviatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq tassaavoq aningaasartuutinik imalinnut akuersisartuusussaq. 2001-mili Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq suliassamik ataatsimik Inatsisartunut ingerlatitseqqiisimavoq. Tassa peqqinnissaqarfik ilassutitut aningaasaliissutissanik qinnuteqarmat.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap suliassaq Inatsisartunut ingerlateqqippaa qinnuteqaammi ersimmat Naalakkersuisut aningaasartuutaarnerusut aningaasalersorniaraat amerlanerusunik isertitaqarnissaq isumalluutigalugu.

 

Tamannalu soorunami akuerineqarsinnaanngilaq. Tamannami ataatsimiititaliamit akuersaarneqarsimagaluarpat taava tamakkiisumik tulleriiaarinissamik siunnerfiusoq qimanneqarsimassagaluarpoq taamatullu iliornikkut missingersuusiornermut inatsimmi suleriaasissatut pingaarnertut aalajangiussaq unioqqutinneqarsimasagaluarluni.

 

Saqqummiussininnullu erseqqissumik maluginiaqquvara 14 million kr-nit sillimmatissatut illikartinneqarsimammata kisiannili 90 million kr-nit atorneqarsimallutik. Tamanna nunatsinni aningaasaqarniarnerup pitsaannginneratut isigaanni suleriaasiuvoq isorinnippalulluinnartumik isigineqartariaqartuusoq.

 

Puigussanngilarpummi Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aningaasanut inatsisissamik kingullermik akuersigamik mianersoqqusimmata oqarlutik pinngitsoorneqarsinnaanngilluinnartumik pisariaqartoq sukannersumik aningaasaqarnikkut aqutsinissaq.

 

Tamanna oqaasiinnakkut ingerlanneqarsinnaanngilaq, ingerlanneqassanngilarlu. 2002-mi aningaasanut inatsimmi ingerlatsinermut sillimmatissatut illikartinneqarnikuupput tassa 14 15 million kr-nit taakkulu sinnerlugit maannamut atuisoqareerpoq.

 

Taamaammat 2002-mi atuipilunnikkut ataqqinassuseqanngilluinnartumik nutaamik rekordtiliissanngikkutta ilassutissatut aningaasaliissutaasartut annertulluinnartumik tunuarsimaarfigisariaqarpagut. Tamanna aalajangiussimaneqartariaqarlunilu ilaatigut annernartoqassagaluarpalluunniit allaallu ilaatigut qinnuteqaatit tapersersoruminarsinnaagaluit pineqaraluarpataluunniit aalluttariaqarpoq.

 

76 million kr-nimmi sippuilluni atuineq immineq ajorluinnartooreerpoq naak taakku Inatsisartunit isit ammatillugit akuersaarneqaraluartut. Ajornerusormi uaniimmat tassalu Naalakkersuisut sulisitsisunit oqartussaasunit tassalu Inatsisartunit akuerineqanngitsunit 60 million kr-nik atuisimanerat.

 

Eqqarsaammernaqaaq aamma tunngaviusumik inatsit eqqarsaatigalugu. Taamak ilisumik isumaginninnermut il.il. Naalakkersuisoqarfik 27 million kr-nit missinginik sippuilluni atuisimavoq. Tupinnaraluartumilli atuipilunnerup tungaatigut Naalakkersuisoqarfik taanna ajugaasimanngilaq. Tassami Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu il.il. Naalakkersuisoqarfik tupinnarluinnartumik 34 million kr-nik akuersissutaasut sipporlugit atuisimammat. Taamallu piisaapilunnermi pisortaqarfiit unammineranni ajugaarujussuarluni inussiarnersumilli matumuuna paasilluaqqussavara Naalakkersuisoqarfik pineqartoq siuttuuneranik pilluaqqunnginnakku.

 

Erseqqissaannarluguli uani 34 million kr-nik sippuilluni atukkat amerlaqatigimmagit ukioq manna landskarsimi ukioq naallugu sinneqartoorutissatut anguniarneqartutut siunnissat.

 

Taamak isisumik tassa Inatsisartut landskarsip ingerlatsinermut aningaasartuutigisai 2001-mi tamakkiisumik 90 million kr-nit missinginik amerlisissimavaat qaavatigullu Naalakkersuisut akuerineqaratik 60 million kr-nit missinginik atuinerusimallutik. Taamallu ilisumik 2001-mut aningaasartuutissatut Inatsisartut akuerineqartut ukioq taanna 150 million kr-nik sipporneqarsimapput.

Ukiorlu naammat tamakkiisumik angusat tassaalerput sinneqartoorutit 5 million kr-usut aqutsilluarnermit pinngunngilluinnartut iluatsitserujussuarlunilu isertitaqarnerusimanikkut pinngortut.

 

 

Qujaniarta iluatsitsisoqarsinnaasarmat. Siunnerfiilli tassaasimapput iluatsiserujussuarneq naatsorsuutiginagu sinneqartoorutit 35 million kr-nit taakkulu anguneqaqqajanngillat.

 

Nalunngilarput piffissami aggersumi annertoqisumik aningaasartuuteqarfissaqartussaassalluta. Nalunngilarpullu aamma maanna aningaasaqarniarneq qanoq ilioraluaruttaluunniit ammut ingerlasoq. Taamaammat ilikkartariaqarparput ukiuni pissaqarfiusuni ukiunut pissakilliorfiusussanut sillimmatissanik ileqqaarisarnissaq. 2001-mi ukiuuvoq aningaasaqarniarnikkut pilluarfiusoq. Taamaakkaluartorli tassa 5 million kr-ninnguit taamaallaat illikartissinnaasimavagut. Tamannalu sunnguamilluunniit tulluusimaarutissartaqanngilaq.

 

Innuttaasunummi taakku agguataarutsigit ukiup ingerlanerani taava inummut ataatsimut taakku 100 kr-nit inorlugit naleqarpoq kiallu 100 kr-ninnguaq ukiumut ileqqaakkatut pissakilliornerulernissamullu isumalluutissatut taasinnaavaa. Sikaritsit poortat marluk, pissutsit piviusorsiortumik isigisariaqalerpagut. Pitsaanerusumik sulisariaqarpugut. Pitsaanerusumik sulisinnaavugut. Pitsaanerusumillu takutitsilluta sulisariaqarpugut.

 

Tamannali angussagutsigu aalajaatsumik siunnerfilerluta ingerlasariaqarpugut tassani timitalimmik takutittariaqarlutigu akisussaassusilimmik aningaasaqarnikkut ingerlatsinissamut piumassuseqarnerput.

 

Immitsinnut neriorsorta ukioq 2002 tassaassasoq ukioq ilorraap tungaanut saqisserfiusoq. Taamallu ukiuni aggersuni pisariaqarteqisassatsinnik aningaasanik ileqqaariviusussaq.

 

Ukioq 2000-mi 34 million kr-nik sinneqartooruteqarnissaq siunnerfiuvoq. Taamak angusaqarumaneq annertunaagaanngilluinnarpoq. Taamaammat akunnitsinni neriorsuiffigeqatigiitta aappaagu landskarsip naatsorsuutai akuerisussanngorutsigit taava tassani minnerpaatut takusassaassammata sinneqartoorutit 34 million kr-niusut. Taamatut oqaaseqarlunga suliap uuma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamiit oqallisigineqaqqaarnissaa aamma tunginnit ilalissavara.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq.

Saqqummiussaq Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut saqqummiunneqarsimasoq qimerluutsiarlugu imannarujussuaq oqaaseqarniarnanga eqqarsaraluarpunga. Tassa taanna tuppallersaaserneqarsimammat 111 million kr-nit pillugit aaqqinneqarsimammatagooq kukkunersiuisarfiup avataaneersut inassuteqarnerat malillugu.

 

Taanna tusaannarlugu tuppalliallannaraluarpoq kisianni isornartoqartillugu annertuumik. Tassa ingerlatsinermut sanaartornermut taarsigassarsisitsisarnermullu tunngasut tassa angusat ajorseriaataasa sinneri 3 millionit 613.000-usut Inatsisartut suleriaasiat pillugu ataatsimiititaliap imaluunniit Inatsisartut allattoqarfiannut tunngammat matussuseneqarsimanngitsunillu akuersisimaneq assorujussuaq uanga tunginninngaaniit erseqqissumik nassuiarneqarnissaa kissaatigaara.

 

Kisiannili aningaasatigut ingerlatsigaluartilluta eqqarsaatiginngitsuunngilara qanga siulitta aamma ingerlaaserisimasaat. Sipaarneq naak aningaasaniinngikkaluaq. Qularnanngilaq oqaasissanni taanna maluginiarsarissagissi. Tassa massakkut ataatsimiinnermi tassa aningaasanut inatsisissaq 2001-mut akuersissutigisimavarput maannalu inatsit taannarpiaq akuerisimasarput qimerlooqqissavarput.

 

Ullumi aningaasanut akuerisimasatsinnut ilassutaasimasut sapaatillu akunnerani tullermi aamma landskarsip naatsorsuutai qimerloortussaassavagut. Qanorliuna amerlatigisunik aningaasaliussagut ilasimasariaqalersimagigut. Aningaasat inatsisaasigut Inatsisartut Naalakkersuisut suliassaat sinaakkuserlugit akuersissutigisimavaat. Inatsisartut tulleriiaarinerisigut aningaasat agguaanneqarsimapput. Aningaasaliussassat tamarmik siumut takorloorneqareersimapput aningaasallu inatsisaannut ikkunneqarsimallutik. Tassa Inatsisartut piumasaat naapertorlugit.

 

Nalunngilarpulli akiligassat tamarmik siumut takorloorneqarsinnaaneq ajortut. Taamaattuminguna aningaasat pillugit ataatsimiititaliaqartut oqarta tamatta sinniisorisartakkatsinnik. Naalakkersuisut aningaasanik atorfissaqartitsileraangata uagut sinnerluta qanoq iliuuseqarsinnaasartussanik.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq akuersisinaasarpoq aningaasat pineqartut ingasappallaanngikkaangata. Kiisalumi aningaasaliisariaqarneq piaartumik pisussaagaangat. Soorunami aamma Naalakkersuisut pisinnaatinneqartarput aningaasanik pisortaqarfimmiit pisortaqarfimmut nuussuisinnaanerminnut. Ullumi sassaalliutigineqartut maani Inatsisartuni tassaapput Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap suliai kiisalu Naalakkersuisut aningaasat nutserisimasaat pisariaqassappat uagut akuersissutigisassagut.

 

Naatsorsuutiginngisamik akisunaakkat tamatigut takkuteriasaartarput. Aningaasat ilassutissat aningaasanut inatsit allanngortissinnaasarpaat kisiannili eqqaamassaaq pingaartoq unaavoq aningaasat ilassutissat aningaasaqarneq pillugu inatsit mangiarlugu aallartissanngimmassuk. Tamannavoq Inatsisartuni mianersuulluinnagassaq.

 

Aningaasanut inatsit 2001-moortoq akuersissutigisimavarput allaat 35 million kr-nik sinneqartoortussatut naatsorsuullugu.

 

Maanili ataatsimiittarfimmi isumaqatigiissimavugut aningaasat sillimmatissat tassa nalunartut pillugit sanimut illuartikkumallugit.

 

Peqqumaateqarneq uagut kalaallit ilisimaaraarput. Peqqumaatinik qanga qimatuliortortarpugut siulitsinnimmi ilikkagaraarput allaat peqqumaasersorsimannginneq pilerarnermik taamanikkut kinguneqartarsimasoq. Ukiuni makkunani taamatorpiaq naak aningaasaq isumalluutaalersimagaluartoq ingerlaaseqarpugut. Ukiunili makkunani aningaasakilliorneq aamma nalerorsimavarput.

 

Piniakkat aalisakkallumi akuttorsimapput akiligassat amerlisimapput utoqqaat amerlisimasut taallattaarpagut akiligassanut amerliartortunut aamma ilapittuutigisarlugit.

 

Tassa ukiut aningaasaqarnikkut nalorninartut siunitsinniittut isigimallugit peqqumaasersortariaqarsimagaluarpugut. Ilami aningaasat inatsisaat 2001-moortoq akuerigatsigu taamatut eqqarsarsimasukasiugaluarpugut. Taamani nuannaataarpugut 35 millionersuarnik sinneqartuussagatta. Ullumili landskarsip naatsorsuutai qiviarutsigit suna takuarput 35 millionit sinneqartoorutissarsuarisimasaraluagut ammukaarlutik kiisa 5 millioniinnganngorsimapput.

 

Oqartariaqarpugut peqqumaativut peqqumaatissagut ilanngartorneqarsimasut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap 47 million kr-nit ilassutissatut akuerisimavai. Sulilu aamma taakku saniatigut Inatsisartut peqqinnissaqarfimmut 43 million kr-nik akuersissuteqarsimallutik. Peqqumaatinik ileqqaarnissaq piumarsariunnaariartorsimannguatsiarparput. Kingumut qanga pissutsit uterfigeqqilaarlakka.

 

Peqqumaatinimmitaava nalinginnatoortut taamak qanoq pineqartarpat taamak oqarta nalinginnatoortut nalunngikkaluarnerpaat aningaasanik akiitsoqalernerup nuna tamaat annilaanganartorsiortilersinnaagaa. Isumaqarluinnarpunga immitsinnut naalakkersinnaassuseq siunissami eqqarsaatigisariaqaleripput.

 

Ila soorlumi aamma assersuutigisinnaassagipput sanilerput immaqa iserpoq ilaquttani nerisassaqanngitsut oqaatigiartorlugit soorunami peqarutta tunilaarsinnaavarput. Kisiannili aamma uagut inuuniartariaqarnerput puigornagut. Tunissutigisinnaasagulli uagut nammineq tigoriaannaatitsinninngaaniit pisussaapput. Tassa peqqumaativut attornaveersaarlugit.

 

Inatsisartut aningaasaliisimanerat ullumi qiviarutsigu peqqumaatitsinnik atuinaveersaarsimanngillat. Peqqumaatissatsinnit tigooqqaasimapput. Ilami pitsaanerulinngilaq takusinnaagatsigu Naalakkersuisut Inatsisartut akuerisimanngisaannik aningaasanik atuisimasut. Tassa Inatsisartut kisimik peqqumaatinik oqarta nalinginnatoorsimanngillat aammali Naalakkersuisut siunissami peqqumaatsitsinnik tigooqqaasimapput.

 

Ullumi immitsinnut toqqarluta isigisariaqarpugut immitsinnullu oqarfigaluta kusananngitsumik pissusilersorsimasugut. Kukkunerlu taamak ittoq kingorna atorneqaqqinngisaannassasoq. Taamaattoqarsinnaanerpormi ileqquliutiinnarippununa taamatut qaangeeqattaarneq. Maanna piffissnngorpoq aningaasanik ukiussamut peqqumaasersornissatsinnut tassami 35 millioninik peqqumaatiginiarlugit neriuutigisaraluartsinnit 5 millioniinnaat angusarisimavagut.

 

Inuiaqatigiit aningaasatigut maannakkorpiaq iliuuseqarfigisariaqalerpagut. Tassa ileqqaarnissaq ileqqaakkanillu attuinaveersaarnissaq ukiuni makkunani pisariaqarluinnalerpoq.

 

Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiussannut partiit Kattusseqatigiit Attaviitsullu akissuteqaataannut qujavunga.

 

Uani oqaatigissavara 2001-imi Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutaannut inatsisissatut siunnersuummut attuumassuteqarluinnaqqissaartut tassaapput akuersissutigineqareersimasut soorlu aningaasaliissutit allannguutaat Naalakkersuisut oqaasertaliussani tunngaveqarlutik akuerisimasaat. Tassa aningaasanut inatsisissap Inatsisartuni akuerineqarneranut atatillugu oqasertaliussat malillugit Naalakkersuisut akuersissuteqartarsimanerat uani pineqarpoq. Tassalu taanna inatsisitigut periarfissaqartoq.

 

Aammalu tassumap saniatigut aningaasaliissutit allannguutaat Inatsisartut 30. marts 2001 akuerisaat. Tassalu uani tusaasinnaavara Inatsisartunit oqaaseqartunit aamma taamani aningaasaliissariaqarsimaneq akuersaarneqartoq.

 

Pingajuattullu uani pineqarpoq saqqummiussatsinni aningaasaliissutit allannguutissaat Inatsisartut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaata akuerisai. Tassalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aamma inatsisinik tunngaveqarluinnarluni tassani akuersisissuteqartarpoq. Taamaattumik paasisinnaavara oqaaseqartut una massakkut oqallisigisarput inatsisissaq aningaasaliissutinut inatsissatut siunnersuuterput taanna akuersaarneqartoq paasisinnaavara.

 

Uanili ilanngussuunneqartut assigiinngitsut tassa sippuisimanerit aammalu aningaasanut tassunga tunngatillugu aqutsisimanerit isumaqarpunga taakkua oqallisigineqarnerat naatsorsuutit 2001-mut tunngassuteqartut oqallisigineqalerpata taava tassani nassuiaatit assigiinngitsut tikinneqartariaqartut. Tassami uku oqallisigineqartut assigiinngitsut taputartuunnaveersaarnissaat uanga isumaqarama pingaaruteqartoq.

 

Taamaattumik soorunami apeqqutit saqqummiussuunneqartut sippuisimanermut tunngassuteqartut taakkua apeqqutigineqarnerat tupinnanngilaq aamma paasinarluarpoq. Aamma naatsorsuutit saqqummiunneqarneranni tassani pissusissaa eqqorlugu akineqarnissaat naatsorsuutigineqassaaq. Taava aamma taassumap saniatigut soorunami kukkunerisiusut suliaqartussaapput misissuilluarlutik ukiamullu isumaliutersuummik aamma saqqummiussillutik aamma tassani annertuumik qularnanngitsumik Inatsisartuni aamma eqqartorneqassallutik.

 

Kisianni qujavunga uani aningaasaliissutinut inatsisissatut siunnersuut aammalumi akuersissutigineqareersimasuni kingumoortumik akuersinermik tunngaveqarmat. Taanna tamanit akuerisineqartoq takusinnaagakku. Qujanaq.

 

Jørgen Wæver-Johansen, Ineqarnermut, Attaveqarnermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Naatsunnguamik akissuteqarfigilaassavakka sanaartornermut tunngatillugu apeqquteqaatigineqartut imaluunniit oqaatigineqartut marlussuinnguit.

 

Siullermik Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuannut sanaartornernut iluarsaassinernullu tunngatillugu 2001-mi aasaanerani torersaassinermut tunngatillugu siunertaasimasoq finansudvalgimut tassa Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut taamani nassiunneqartuni allassimammat taanna innersuukkusuppara.

 

Immikkut ittumik suliniarnerup kinguneraa nutaamik sanaartugassanik pilersaarusiortarnermut tunngatillugu malittarisassiortoqarnera. Taakku missingersuusiortarneq pillugu malittarisassani budgetregulative 2002-mi atuarneqarsinnaapput.

 

Tassunga tunngatillugu aamma sapaatip akunnera kingulleq immikkoortoq 75-mut tunngatillugu maani Inatsisartuni oqaluuserineqarmata aamma tamakku ilanngullugit nassuiaatigineqarput. Aamma immikkut ittumik suliniarnerup kingunerisaanik kingusinnerusukkut pilersaarusiornemi kukkussutaasimasunik allanik aamma nassaartoqarpoq.

 

Taakku suliarineqareerput ilaat. Ilaalli suli suliarineqarlutik. Suliarinerilu naammasseriarpata pissusissaq naapertorlugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aamma aqqusaartussaassavaat. Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut.

Ilinniartitaanermut tunngatillugit apeqqutigineqartut uani ilaatigut erseqqissaateqarfigilaassavakka. Tassa oqaatigineqartut aammalu eqqartorneqartut uaniittut tassaapput 2001-imi tassani Naalakkersuisunit saqqummiunneqarsimasut. Taamaalillunilu aamma Inatsisartunit aamma sammineqareersimasut. Kiisalu aamma finansudvalgikkoorlutik ingerlanneqareersimasut.

 

Kisianni taamaakkaluartoq ullumikkut apeqqutigineqartunut tunngatillugu ilinniartitaanermut ilaatigut tunngatillugu apeqqutigitigineqartut tassani aamma sippuisimanerit tunngavigalugit marluk erseqqissaatigilaassavakka. Ilinniartussanik tigusinermi killilersuinata tigooraasarnerput aamma taanna sunniuteqanngitsuunngilaq.

 

Taamaalillunilu aamma ilinniartussat ilaatigut ilaqutariit ilaqutariikkoorlutik takkuttut inissarsiorneri kolligiaannartigut naammassineqarsinnaanngitsut inissarsiorneranni taamaalillutik akitsorsaatinut aamma ilannguttarput.

 

Taamaattumik Naalakkersuisut aappaagumut aamma pilersaarusiat ingerlanneranni pisareersut aqqutigalugit qularnanngitsumik aaqqissuussinissaq sukaammerneqarnissaat aamma naatsorsuutigisariaqassaaq. Tamakkunatigut tassa kolligiat inigisinnaasat amerlassusaat najoqqutaralugit tigusinissat aamma ilanngullugit atuarfinnik tigusinissanut nalinginnaasunut ilanngullugit aamma eqqartortariaqassammata. Kisiannili aamma qularnanngitsumik aamma ilai nunanut allanut Danmarkimut ilinniariartortitsinernik aamma ilaqartut eqqarsaatigisariaqarumaarlutik.

 

Tamakkua aamma akitsorsaatinut annertuunut ilaajuarsimapput. Kisianni uani toqqarlugit apeqqutigineqartut ilaatigut Inuit Ataqatigiinninngaaniit oqaatigineqartunut taassavara immikkut angalanermullu akitsorsaatit tikkuarneqarsimasut uparuartorneqartullu. Tassani majimi 2001-mi Naalakkersuisunut aamma ilinniartut pillugit nalunaarutigineqartut naatsorsuutigissagaanni akitsoriarneqarsimavoq annerpaamik aamma angallannermut tunngasunik.

 

Tamakku siumut ilisimareerneq ajonartarput. Pingaartumik angallannermut tunngasut billitsit akitsorneri annertungaatitsiartumik tassa 20%-sipporlugit allaat akisunerulernerannik uani uagut aningaasaliissutitta qaavisigut tamakkua aamma malitseqartittariaqartarsimammta.

 

Tassa assersuutigalugu taamatut immikkut særydelsenik taaneqartartut angallannermut tunngasut, rejseudgifter allallu eqqarsaatigigaanni takuneqarsinnaavoq 22 millionit akuersissutinit kisianni tassa 26 million kr-nit aamma atorneqarsimallutik. Tassa 20% sinnerlugit aamma annertunerusumik atuinerluunniit taanna nassuiaatissaqarpoq billitsit naatsorsuutigisimasatsinninngaaniit aamma akisunerulerlutillu taavalu aamma taassumap saniatigut ilinniartunik amerlanerusunik tigusisarnermut tunngatillugu aamma aningaasartuutit annertunerulersarnerat.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Aamma uanga pinngitsoorusunngilanga uparuaatinut uanga Naalakkersuisoqarfinnut attuumassuteqartunut akissuteqassallunga. Siullermik Asii Chemnitz Narup apeqqutigivaa suliffissaarusimanerup akiorneqarnissaanut aningaasaliissutit atorneqarsimannginnerat tamakkiisumik.

 

Tassa taanna peqquteqarpoq soorlu aamma Inatsisartut nalunngikkaat taamanikkut aaqqissussineq nutaajusimavoq. Aamma kommuninut sungiunniarneqarnera ajornartorsiutaasimavoq. Aammalu taamanikkut pissutsit imaapput pilersaarutit tamaveqqinnaamik tassa Inatsisartut finansudvalgiata akuereqqaartartussaasimavai. Taannalu pissutaalluni sulineq sullissineq annertuumik allaffissornikkut eqarsimalluni.

 

Aammalu kommunit qinnuteqaraluartut tassa ilaatigut suli suliassaq maani qitiusumik allaffeqarfimmi naammassineqanngitsoq tassa sikuermat aasarmat qinnuteqaatitik taamaatiinnartarsimamavaat. Tassa ilaatigut tamakkua peqqutaasimapput tassumap kontop tamakkiisumik atorneqarsimannginneranut.

 

Kisianni tassa ukioq manna suleriaatsit eqaallisarneqarsimapput. Aammalu tassunga tunngatillugu oqaatigissavara massakkut aningaasat aamma Inatsisartut akuersissutigisimasaat tassungarpiaq attuumassuteqartut affaasa missaani massakkut atorneqareersimammata.

 

Kiisalu Illoqqortoormiut tassani eqqaaneqarput. Illoqqortoormiormiut kommitteat maani pilersinneqarsimasoq aamma maani Inatsisartuni. Aamma oqaatigissavara una siunissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu pilersaarusiaq. Taanna siornali suliarineqarsimavoq. Piffissarlu sivisuumik atorlugu taassumap suliap nutserneqarnera kalaallisuunngortinneqarnera nutserisoqarfimmi uninngitinneqarsimavoq suliarineqarsimavoq. Kisianni qanittukkut pissarsiarisimavarput.  Aammalu ataatsimiititaliamut Isumaginninnermut Ataatsimiititaliamut ingerlatissimallugu.

 

Aamma taamatorpiaq inissisimavoq killiffik Illoqqortoormiut eqqarsaatigalugu Inatsisartut Isumaginninnermut Suliffeqarnermut Ataatsimiititaliaanut apeqqutigisimasai killiffik qanoq ullumikkut isikkoqarnersoq Illoqqortoormiut eqqarsaatigalugit. Taanna aamma akissuteqarfigineqarpoq qanittukkut. Aamma kissaatigineqassappat taakku nalunaarutit marluk finansudvalgimut ingerlatinneqarsinnaanissaat aamma soorunalimi pisinnaavoq, aamma isumaginiarsarissavarput.

 

Taava aamma oqatigineqartut allat Inunnik Isumaginninnermut Pisortaqarfimmut tunngassuteqartut. Tassa aningaasanik qaangiisimanerit 25 millionit missaanik. Taanna assortorsinnaanngilarput ilumoorpoq. Aamma ukioq manna 2002-mi aamma qaangiisoqartussaassooq. Taanna aamma takusinnaareerparput ullumikkut, soorlu tamanna kingullermik sapaatip akuunerani maani oqaluttarfimmi oqaatigigiga.

 

Tassa takstit ukioq manna 2000-mi atukkagut siorna junimi isumaqatigiissuteqarfigineqarsimapput KANUKOKAmut. Tassa takstit ukioq manna atortussaassavagut amigartut. Taamaattumik taassumap tungaata aaqqiivigineqarnissaanut suliniutit massakkut Naalakkersuisoqarfimmi suliarineqarput.

 

Neriuutigaaralu piffissap qanittup ingerlanerani aaqqiissutinik assigiinngitsunik aamma saqqummiussaqarsinnaassalluta. Taamaattumik atuipilunnermik uanga taanna oqallinneq saatikkusunngeqaara. Imaluunniit peqqumaatinik atuipilussimanernik aamma taarusunngilara. Tassami uani suliassaq pineqarpoq meeqqat sumiginnakkat.

 

Meeqqat sumiginnakkat ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmut inissinneqarsimasut anisissavagut? Anisikkutsigit sumunnartissavagut. Angajoqqaaminniissinnaanngillat. Taamaattumik anisikkaluarutsigit aamma uagut unnerluussaassuugut silarsuarmi meeqqat pisinnaatitaaffii pillugit aamma uagut tassunga isumaqatigiissummut atsiortutut immitsinnut nalunaarutiginikuugatta.

 

Taamaattumik isumaqangilanga taanna uanga atuipilunnertut taassallugu. Tassa ilumoorpoq 15 millionit missaani tassani kontomi sippuineqarsimavoq. Aamma innarluutillit angerlarsimaffiat 10 millionit missaat. Taakkununnga sippuineq annertooq atorneqarsimavoq silisut akissarsiaannut. Sulisut akissarsiamikkut isumaqatigiinniarfigineqarsimapput 2001-p upernassaani. Taannalu isumaqatigiissut ukioq ataaseq kingumut atuuttussanngorlugu inissinneqarsimavoq. Taamaattumik kialluunniit takusinnaavaa sippuineq annertooq tassani pisimasoq taassuminnga aallaaveqartoq.

 

Aammalu oqaatigissavara una meeqqat ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut inissinneqartartut sullinneqarnerat oqimaanninngorsimavoq sulisut amerlanerit pisariaqartinneqalersimapput. Sumiginnaasimanernit sumiginnaanerillu ukiut arlallit ingerlanneqarsimanerinik aallaavillit.

 

Taamaattumik isumaqarpunga oqaatsit tamakkua sakkortuut atornaveersaassagigut maani. Aningaasat uanga isumaqanngilanga atornerlunneqarsimasut. Soorunami sippuineqarsimavoq kisianni isumaqarpunga tamanna aamma maani Inatsisartuni paaseqatigiinnikkut aaqqiiviginiarneqartariaqartoq. Qujanaq.

 

Jakob Sivertsen, Atassut.

Qujanaq. Tassaana avataaniit tusarnaartunut aammalu maani malinnaasunut paatsuuisoqaqqunagu ilaatigut paatsuunganartunik Kattusseqatigiit oqaaseqartuat oqaaseqarmat aamma Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuaninngaaniit 2001-mi naatsorsuutinut tunnganerusut eqqartorneqarmata.

 

Erseqqissaatigeqqissavara maannakkut oqaluuserisarput tunngaveqarpoq landskarsip 1999-mi 111 millioner 536.000 kr-nit amigartoorutit amerleriaataasa sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaateqarfimmik aningaasalerneqarsimanerat. Taakkulu 2000-mi finansloveminngaaniit nuunneqarnissaat iluarsagassanut aningaasaateqarfimmut oqallisigaarput. Taamaattumik naatsorsuutinut 2001-mi naatsorsuutinut tunnganngillat.

 

Aamma 2002-mi aningaanut inatsimmi aningaasartuutissanut attuumassuteqanngillat. Taamaattumik paatsuunganartumik maanngaaniit oqaluttoqarnera neriuppunga paasinarnerulersoq. 2001-mi naatsorsuutit saqqummiunneqarpata oqallisissaqqaaarpusi assigiinngitsunik.

 

Taamaattumik uagut takisuuliorsimanngilagut ilaatigut nammineq akuerisarput naatsorsuuserisarnermi 2002-mi inatsimmi paragraf 26. immikkoortoq. 3, malillugu tassani allaqqavoq kingumoortumik ilaasutinik aningaasaliisoqassappat taava Inatsisartut ataatsimiinnerat siullerpaaq atorlugu saqqummiissapput.

 

Aamma Naalakkersuisut taamaaliorput. Aamma Kattusseqatigiit uani suliaq akuersaareersimavaat. Aamma Inuit Ataqatigiit akuersaareersimavaat, Atassutikkormiut taakku saniatigut Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq tamarmiulluni akuersaareersimavaa. Taamaattumik assortuussutissaqanngilagut maani oqareernittut 2001-mi naatsorsuutit saqqummiunneqarpata maani oqaluuserineqartut amerlanerpaartaat sammineqarumaarput. Qujanaq.

 

Per Berthelsen, attaviitsoq.

Qujanaq. Tassa aamma uanga uani oqaaseqartut assigiingitsut oqaaseqaqatikka ilaatigut aamma kingumut qivialaarlugit annikitsunik oqaaseqassaanga, kisianni tassa Siumukkunnut oqaasissaqanngivippunga. Uparuartuutissaqanngingaarmata imaqanngingaarmalluunniit sumilluunniit tassunga qisuariaatissaqannginnama.

 

Atassut immaqa aamma taamatut oqarfigineqarsinnagaluarpoq, kisianni tassa Jakob Sivertsenip qaqineratigut taava tassa assigiinngitsut uani paasivagut takisuuliornerunngitsoq. Kisianni tassa isumaqarpunga tassani qanorluunniit oqaluuserineqartut taannalu aamma Aningaasaqarnermut Naalakkersuisumut atatillugu oqaatigissavara.

Qanorluunnit uani oqaatigineqartut isumaqarfiginaraluarpata aatsaat 2001-mi naatsorsuutinut atatillugu oqaatigisassaqqissuusut isumaqarpunga taava taakkua imminut ataqatigiittorujussuusut. Ukua kisitsisit uparuartukkagut aamma ukiumi naatsorsuutit tikikkutsigit aamma uterifigisussaavagut.

 

Taamaattumik isumaqarpunga Atassumminngaaniit kingullermik oqaaseqartumut atatillugu pingaartuusoq uparuagassat saqqummiunnissaat. Peqqutigalugu taakkua ilinniutaaniartussaassammata tulliani taamatut kukkuluttunnginnissamut. Taamaattumik isumaqarpunga tunngavissaqarluartoq uparuartariaqartut uparuartortassallugit.

 

Taamaattumik Inuit Ataqatigiinninngaaniit saqqummiussaqartup uparuartuinera ilaatigut hovedkontot assigiinngitsut aalajangersimasut aallaavigalugit uparuartuinera ilurisimaarpara maqaasilluguli soorlu ISI tassani ilanngunneqanngimmat. Sippuilluni annertuumik 30%-ngajaat tikillugit sippuilluni atuinikuusoq tassani ilanngunneqanngimmat. Tassalu socialpædagogisk seminariamut atuumassuteqartut. Aamma annertoorujussuarmik taakkua sippuipput. Procentillu taaneqartut eqqarsaatigigaanni ilanngutissallugu aamma naleqquttorujussuugaluarluni, taaneqartunit qaffasinnerummat.

 

Taamaalilluni immaqa uparuartuineq tatiginarnerusumik tunngaveqalissagaluarmat. Kattusseqatigiit tungaaninngaaniit naak oqartoqaraluartoq naatsorsuutit 2001-mut attumassuteqartut. Taakku pilerutsigit taava oqaatigisaat taakkua tassunga tunnganerusut. Taava uanga malissinnaalluarpakka uparuartuinerminni ilaatigut taammassuk aallaavigalugit akuersissutitaqanngitsumik atuisimanerujussuit tamanna malitseqartariaqaraluartoq.

 

Kisianni tassa tamanna suli tusaajumaneqanngilaq. Uanga maluginiarluinnarpara aamma oqaatigisatut eqqumaffigisassatut taanna isumaqarfigaara kisianni 2001-mi naatsorsuutit uterfigilerutsigit taakkua sammilerutsigit uterfigikutsoorsinnaajumaarparput.

 

Attaviitsoqatinnut tassa taaginnassavara isumaqatigiilluinnarpugut tassani 5 millionit taakkua sullunarmata ingammillu siunnerfiusoq eqqarsaatigigaanni ingallutillu 5 million kr-nit sullunarput anguneqannguarsimanavianngikkaluarmata iluatsiserujussuarnikkut isertitaqarnerusimanngikkaluarutta.

 

Taammaattumik tassa sakkortunerusumik naqissusilaarpara sulluneq aap sullunarluinnartuupput. Naalakkersuisoq oqaaseqarfigeerpara tassa Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup taanna ilaatigut pimmagit uani oqaatigineqartut ukioq 2001-mut naatsorsuutinut qulequtaq sammilerutsigu taanna tassani oqaaseqarfiginissaat tulluunnerutillugu. Taava tassani qilanaarpunga taassumap oqaluuserisassap tikinnissaanut.

 

Kisianni uani ersilluinnartoq unaavoq, qanoq pingaartigisoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap qanoq inissisimanissaa uani aqutseriaatsimi. Taamaattumik tassami uani pineqartut tassaapput aningasat atorneqareersut. Taamaattumik peqqissimineq siulliunngisaannartuummat ajoraluartumik aamma tassaniaa taakkua ipput. Taamaattumik pingartorujussuuvoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap tassani eqqumalluinnarluni inissisimasuunissaa. Aammalu Inatsisartunit tunuliaqusersorneqarluarni ingerlanissaa taamak ililluni demokratimik aqutsinermilu oqartussaaffiit iluamik ersarissumik immikkoortinneqarlutillu tutsuiginartumik inuiaqatigiinni takutinneqarsinnaanissaat tamaalilluni aatsaat pinngortinneqarsinnaassammat.

 

Isumaginninnermut Naalakkersuisup sippuinerit tamakkua mamianartoqanngitsutut ilaatigut nipeqartillugit oqaatigai. Tassani sippuinerit suuneri apeqquterujussuuvoq. Uanga paasisinnaaqaakka, imaluunniit paasisinnaaqaara sippuisoqarsinnaasarnera ilaatigut taanna aamma angerlarsimaffinni økonomimi aningaasaqarniarnermi takussaajuarpoq aamma. Taamaattumik taannartaat sumilluunniit tupiginngilara.

 

Kisianni maluginiaquinnarpara uani sippuinerit mamiarnartut tassaammaata akuersissutitaqanngitsumik ingerlanneqartut. Taamaattumik taakkua sakkortuumik malersortuartariaqarput. Qasseriarluniluunniit oqaatigineqaraluarpata kinaagassaanngilaq oqaaseqarneq. Taamatut oqaaseqarlunga uanga naatsorsuutigaara qaqeqqinnginnissara. Qujanaq.

 

Mikael Petersen, Siumut.

Tassa uanga pinngitsoorusunngilanga massakkut Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaani Siulittaasutut aamma oqaaserineqartut oqaaseqarfigilaassallugit. Siullermik soorunami oqaatsit sakkortuut ilaana sakkortoorsuit minnerunngitsumik aamma Kattusseqatigiinniit aninneqarput.

 

Kisianni partiininngaaniit allaniit soorunami apeqqutigineqartut taakkua Naalallakeruisunut tunngassuteqartut Naalakkersuisut taakku akitssuteqarfigereerpaat. Immikkut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut aperisoqanngikkaluartoq erseqqissaatigilaavinnassavara soorlu aamma Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup akissuteqarnermini ilaatigut oqaatigitsiaraa inatsisit tunngavigalugit tassa suliaqarpugut aamma sulisuuvugut.

 

Taakkualu inatsit tunngaviasigut tunngavigalugit akuersisinnaanermut tunngaviusut tunngavigalugit isummersortarluta isummertarlutalu. Namminersornerullutik Oqartussat missingersuutaat pillugit Inatsisartut inatsisaat nr. 8. oktober 29-neersoq 1999-mi paragraf 26, naapertorlugu ilassutitut aningaasaliissutitut ukua Inatsisartuni suliarineqartarput.

 

Aamma massakkut taamaaliorpugut. Inatsisit tunngavigalugit suliat ingerlanneqartut aamma inatsit taanna tunngavigalugu Inatsisartuni maani suliarineqartussaavoq. Taamaattumik erseqqissaatigerusuppara uani saqqummiunneqartumik Naalakkersuisut nammineerlutik immikkut ittumik ippinnartumik suliaqarsimappata taanna uparuagassaammat. Aamma taamaappoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut aperisoqarsinnaalluni. Tamarmik takuneqarsinnaapput Naalakkersuisut namminneq pisussaaffitsit tunngavigalugu akuersissutigisimasaat. Inatsisartut akuersissutigisimasaat immikkut tarmarmiullutik.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap finanslovi tunngavigalugu akuersissutigisimasaat tassa aningaasanut inatsit tunngavigalugu.

 

Tamarmik quppernerni siullermi takuneqarsinnaapput immikkoortinneqarneri. Taamaattumik paatsuungassutissaanngilluinnaqqissaarput sumut sammiveqartumik suullu tunngavigalugit taakkua suliarineqarsimasut.

 

Taamaattumik eqqumiigilaanngitsuunngilara Inatsisartunut ilaasortat ilaasa minnerunngitsumik Attaviitsup tungaanninngaaniit saqqummiussuunneqartut taakkua tunngavissaqanngitsutut nipilerlugit oqaatiginiarneqarmata. Kisianni tunngavigineqartut taakkua tamarmik takuneqarsinnaapput aamma oqaasertaliussani.

 

Kontot tamaavimmik akuerineqarsimasut takuneqarsinnaapput qanoq oqaasertaqarnersut. Nassuiaatissaqarput, kisianni una allaavoq soorunami Inatsisartut aningaasanut inatsikkoorlugu akuerisimanngisaannik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap akuerisimanngisaanik Naalakkersuisut aningaasanik atuisimanerat, taanna inatsinik unioqqutitsineruvoq. Kialluunniit taanna nalunngilaa. Taanna ilumoorpoq.

 

Taamaattumik naatsorsuutit oqallisigineqalerneranni qularutissaanngilaq taanna immikkut aamma sammineqarumaarpoq.

 

Aamma puigussanngilarput 1991-imi una aningaasanut ilassutinut inatsit 1991-imut tunngasuummat. Tassungalu tunngatillugu aamma peqqinnissaqarfimmut aningaasaliissutaasimasut Inatsisartuninngaaniit taakkuummata Inatsisartut tamarmiullutik akuersissutigereersimasaat. Taanna aamma eqqaamassavarput.

 

Inatsisartut akuerivaat taakkua tamarmiusut. Imaanngitsut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kisimi. Taamatut nipilerniarneqartutut ilaatigut Attaviitsut ilaanninngaanniit oqaatineqarmanuna taanna oqaatigilaavinnariga.

 

Takuneqarsinnaapput Inatsisartut tamarmiusut akuerisaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap akuerisai, Naalakkersuisut namminneq pisinnaatitaaffitsit naapertorlugu akuerisaat.

 

Aamma uparuartuutit sakkortoorsuit ilaatigut oqaatigineqarmata uani immaqa naatsorsuutit pillugit oqallinnermi maani arnani pisussaagalugit ilaatigut allaat Naalakkersuisut tunuartariaqarnerannik oqalunnerit Kattusseqatigiinniit saqqummiussuunneqarput. Atagu eqqaamalaariartigu 1991-imi Naalakkersuisut nutaat massakkut Naalakkersuisuusut decemberimi pilersinneqarmata.

 

Taamaattumik annerpaarpaartaat uani pineqartut aningaasat tamangajavimmik Naalakkersuisut siulliit Naalakkersuisooqatigiit siulliit, tassa imaappoq Siumup Inuit Ataqatigiillu Naalakkersuisooqatigiinnerannit taakku suliarineqarput. Aamma eqqaamassavarput Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aatsaat ukiarmi nutaamik aaqqiivigineqaqqimmat, tamana iluatsillugu, taamaattumik aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami taamanikkut Siulittaasuusimasoq massakkut Attaviitsuusoq Per Berthelseni eqqaasilaavinnassavara.

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Naalakkersuisut oqaaseqaqqinneri aamma oqaaseqarfigilaarusussavagut. Siullermik Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq Augusta Salling saqqummiussissummi arlaleriarluni oqaatigigamiuk martsip 30-ani 2001-mi Inatsisartuni tamarmiulluta peqqinnissaqarfimmut aalisarnermullu taakkua aningaasaliissutit akuersissutigigatsigit.

 

Kisianni tassa majimi taamaaliorpugut martsimiunngitsoq. Suunngikkaluartoq kisianni tassa naqqiuteqarfigilaarpara puullaaqinnginniassagatta. Taava ilumoorpoq uani eqqartorpagut akuerisissutigineqareersimasut aningaasartuutit imaappoq 2001-mut finansloverput akuerineqareeraangat ukiup aallartinnerani ilassutitut aningaasaliissutinik akuersisariaqartarpoq. Tassani annermik finansudvalgi qinnuteqarifigneqartarpoq Naalakkersuisuninngaaniit.

 

Tassa uagut soorunami oqaaseqarnitsinni ippigisavut arlallit saqqummiuppagut 2001-p ingerlanerani Naalakkersuisut assigiinngitsut sulinerminni naammattoortarsimavaat aningaasaliissutit finanaslovikkut amigartut. Ilaatigut finansudvalgimut qinnuteqaateqarnikkut iluarsineqartarsimapput. Taanna ajunngilaq.

 

Kisianniuna ilisimaneqartoq naak naammattoorsisoqartarsimagaluartoq Naalakkersuisut ilaannit aningaasaliissutit amigartut finanslovikkut, taava ingerlarsortoqarpoq suli. Allaat uagut naatsorsuutigisimagaluarparput soorunami ilassutitut aningaasaliissummut uunga inatsimmut iluarsiinerit suliarineqassasut. Kisianni tassa arlallit maaniluunniit iluarsiissutissatut saqqummiunneqanngimmata ippigivarput. Soorunami aamma ippinnarluinnarpoq.

 

Taamaattumik nuannarutigaara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Siulittaasuata paatsoorneqarsinnaanngilluinnartumik erseqqissaatigeqqimmagu budgetlovi malillugu aningaasaliissuteqartoqarsinnaasoq aatsaat qanoruna issualaassavara §3, immikkoortoq 3, tassani erseqqissorujussuummat: "Aningaasaliissuteqarnissamik sioqqutsisumik akuerissuteqareertinnagu aningaasartuuteqarnanilu aningaasanik atuisoqarsinnaanngilaq." Tassa taamaalluinnarami.

 

Taamaattumik apeqqutigisimavarput suna pillugu sippuisoqarsimanersoq pisortaqarfinni arlalinni. Aamma immikkut apeqqutigivarput ilinniartunut tunngatillugu 2001-ip ingerlanerani Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoq qinnuteqarmat ukua ilinniariartortussat ilaquttatik qimaannarlugit immikkut pineqartarnissaannik qinnuteqaassuppai ukiumut marloriarlutik angerlamut tikeraarsinnaanissaat angorusullugu. Taava tassani pisarneq malillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap qinnuteqaat suliarivaa.

 

Aamma takornartaanngilaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq ataasiaannarnani akuersissuteqartarmat piumasaqaatitalimmik. Aamma suliami tassanerpiaq piumasaqaatitalimmik akuersisoqarpoq. Erseqqissorujussuarmik Naalakkersuisut utimut nalunaarfigineqarput aningaasaliissutaareersut iluannit matussuserneqassasut taakkua aningaasartuutigiumaakkat.

 

Kisianni piumasaqaat tamanna pisimanngimmat taava aperiarsariaqarpoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq taava taakkua piumasaqaataat malinniarneqanngippata siunissami taava sumi inissisimassava Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq.

 

Aamma isumaqarpunga Jonathan Motzfeldtip Naalakkersuisut Siulittaasuata akissuteqarmat, akissutaa naammaginanngitsorujussuusoq. Soorunami siunertaq kusanarpoq aap ilinniartut sapinngisamik amerlasuut nunatsinni pitsaasumik atugaqarlutik ilinniarnissaat anguniagarivarput, kisianni aningaasat naammanngippata anguniakkap immini taava akuersitissanngilaatigut sippuisaqattaarnissamut.

 

Siornali ilisimaneqareerpoq aningaasartuutit naammanngitsut. Taava suna pillugu TB-kkut iluarsiiniartoqarsimanngila 2001-ip ingerlanerani. Ippigisarput tassa taannaavoq.

 

Aamma Ole Dorphip oqaatigivaa ilisimaneqartoq ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut akiuliutaasartut annikippallaartut. Aamma taamaattumik sippuisoqarsimasoq. Aamma apeqqutigivaa meeqqat anisiinnarneqassanersut. Taavalu  sumiginnakkat sullinneqarnerat unitsiinnarneqassanersoq.

 

Taamatut aperineq sangutitsiniaaneruvoq soorunami siunertaq kusanartoq aningaasaliiffigineqartassapput, kisianni Naalakkersuisut pisussaaffigivaat aningaasaliissutaasimasut finanslovikkut naammanngippata taava qanoq iliuuseqartoqartariaqarpoq.

 

Taanna pillugu siorna peqqinnissamut Naalakkersuisoq immikkut iliorpoq paasinarsimmat peqqinnissaqarfimmut aningaasaliissutaasimasut naammanngitsut. Allaat Inatsisartuni oqalliserujussuarpugut nutaamillu nalilersuisariaqarsimalluta. Suleriaaseq taanna tassaavoq akisussaassuseqarluartumik naalakkersuinikkut sulineq.

 

Inassutigerusunnaqaaq Naalakkersuisut maanna aamma issiasut suleriaaseq taanna siorna misilittagaqarfigeriigarput ilinniarfigalugu atussagaat. Allatut ajornartumik taanna §1, immikkoortoq 3, malittariaqarparput taamaanngippat Mikael Petersenip oqarneratuut inatsisinik unioqqutitsilluta sulisoqalissagami maani. Tamanna akuersaarneqarsinnaanngilaq.

 

Taamaattumik ullut 14-inngoreersut matuma siornagut radioaviisikkut oqaaseqaratta oqarpugut naatsorsuutigisimalluinnaraluarlutigu upernaaq manna Inatsisartut ataatsimiinneranni minnerunngitsumik isumaginninnerup iluani iluarsaaqqinnissamik isikkulimmik pisariaqartitsisoqarmat, piareersimalluta suleqataanissatsinnut.

 

Assingulluinnarpoq siorna tamassuma nalaani pisumut. Naalakkersuisoqarfinni assigiinngitsuni taamani paasinarsimmat finanslovikkut aningaasaliissutaasimasut naammakkunnaartut. Akisussaassuseqarluni sulineq tassaniippoq.

 

Taava Per BerthelsenA/S Inissiaatileqatigiiffik INI-p ippimmagu siunnersortinngorniat ilinniarfianni sippuisimaneq immini taannginnatsigu. Kontorparpassuupput ilumoorputit Per Berthelseni sippuiffigineqarsimasut. Ataasiakkaarlugit qaqilertaqattaarlugit oqimaalutanngilagut matumani. Aamma oqaatigineqareersutut ataasinngorpat landskarsip naatsorsuutai sammineqalerpata tamakkiinerusumik oqaaseqarfigissavagut. Oqaaseqarfigisagut ullumikkut tassaagamik TB 2-kkut arlaatigut iluarsiiffigineqartariaqartarsimasutut isumaqarfigisagut. Taakku annermik ullumikkut ujartorsimavagut.

 

Taava soqutiginarluinnartumik maluginiagaqarpugut Inuit Ataqatigiit Inatsisartuni sulinitsinni. Ullumikkut aamma ippassaanikkunni sapaatip akunnerata siuliani apeqquteqaraangatta taava Naalakkersuisut ataasiinnaannngitsup sukumiisumik akissuteqarfiginata innersuussiinnartarput matoqqasumik ataatsimiititaliami imaluunniit ataatsimeeqatigiinnermi eqqartorneqareersimasunut. Inatsisartuni sulineq taavalu ataatsimiititaliani matoqqasuni sulineq assigiinngissuteqarpoq.

 

Maani ammasumik kikkut tamarmik malinnaaffigisinnaasaanni oqallittarpugut. Demokratimik illersuiniaraanni Inatsisartuni oqallinneq aamma sukumiisariaqartutut isumaqarfigigatsigu. Taamaattumik oqaluuserisimasat innersuussutigiinnarlugit uagut naammaginngilarput. Taamaattumik noqqaassutigeqqissavagut apeqqutigisagut aamma ullumikkut akineqanngitsut suli maanngaaniit oqaluttarfimminngaaniit akineqarnissaat.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Asii Chemnitz Narup qutsavigaarput. Taava Inatsisartunut kaammattuutigissavara oqallisigisatsinnut tunnganerusumik oqalliseqqullugit. Ullumikkut oqallisigaarput 2001-mi ilassutitut aningaasaliissutinut Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut. Tassani una qularnaappoq Siumup Atassutip Inuit Ataqatigiit Kattusseqatigiillu tamarmik isumaqatigiillutik akuerineqarnissaa inassutigaat. Taavalu ataatsimiititaliami suliarineqassasoq aamma inassutigeriarlugu aappaataa aamma tassunga innersuunneqarnissaa inassutigaa.

 

Taamaattumik Inatsisartut tamarluinnangajammik siunnerfik aalajangersimasoq siunnerfigereerpaat. Taamaattumik kaammattuutigissavara oqallisigisamut tunnganerusumik oqallittoqarneroqqullugu.

 

Mads-Peter Grønvold, Kattusseqatigiit.

Kattusseqatigiinni ileqqorinngilarput arlaani aningaasaqarnikkut ingerlatsinermi equngasumik ingerlatsisoqarsimappat equngasumik ingerlatsisimaneq isiginngitsuusaaginnarlugulusooq ingerlaqqinniapallaannartarnissaq. Taanna uagut ileqqorinngilarput. Qaqilerneqarnissaa angutserlugu suliniartarpugut. Aammalu taanna ileqqoriuaannarlutigu.

 

Uani soorunami aningaasanut Inatsisartut ilaassutitut aningaasaliissutaannut tunngatillugu akuersaarpugut. Akuersaarluta oqaatigaarput. Kisiannili suleriaaseq qiviaraanni sippuilluni aningaasanik atuisimanerup atuisimaneq unioqqutitsinerummat taanna uparuartorparput. Isumaqarpugut pissusissamisoortoq aningaasanut inatsisip 2001-p oqaluuserinerani taakkua taakkartussallugit tassami 2000-mi aningaasaliissutit qiviaraanni aningaasaliissutaasussani taakkunani sippuineq ingerlanneqarsimammat.

 

Kingusinnerusumut utaqqinneqarnissaa pisariaqarsorinngilara soorunami aamma kukkunersiuineq naatsorsuutit suliarineqarneranni tamakkua uteqqinneqartussaapput. Kisianni ersarilluinnarmat soorlu Siumup oqaaseqartuata oqaatigigaa soorlu aamma uagut oqaaseqaatitsinni oqaatigigipput inatsit una allaqqasoq, uani inatsimmi allassimasoq issuagarput, taanna malinneqarsimanngimmat Naalakkersuisunit. Tassa taanna uagut uparuartugarput.

 

Tamakkua malinneqartanngippata siunissami aningaasaqarnikkut nunatsinni ingerlatsineq ilorraap tungaanut saatsikkiartorneqarsinnaanavianngilaq. Naalakkersuisunit ataqqineqartariaqarpoq Inatsisartut aningaasanut inatsimmi aningaasaliussaat taakkualu malinneqarsinnaanngippata periarfissaqarpoq uani allassimasoqareerpoq qinnuteqarnikkut immikkut piniarneqarsinnaapput.

 

Inatsisartulli oqarpata naaggaarlutik taava aningaasanik atuisoqaqqittoqarsinnaanngilaq. Inatsisit malillugit sulissagutta Inatsisartuni inatsisigut malittariaqarpagut. Sequnngerluta alaannarlugit iluarisaannatsinni ingerlatsiniarutta sinneqartooruteqarluta ingerlasarnissarput angunavianngilarput.

 

Assersuutigalugu ukioq manna aningaasaqarniarput qiviarutsigu 15 millionit annaaneqartussat sinneqartoorutissatsinit aaginnarniarlit. Taamatut ingerlasoqarsinnaanngilaq. Ukiuni aggersuni aningaasaqarnitta ajortikkiartornissaa oqaatigineqarpoq. Tamakkualu sillimaffigissagutsigit sinneqartooruteqartarnissarput pisariaqarluinnarpoq.

 

Ullut ajornerusut ornitagut sillimaffiginngikkutsigit aningaasaqarnikkut kipusoorujorujussuartussaavugut. Taamaattumik aningaasaliissutaareersut iluanni malinnaanerunissaq pisariaqarluinnarpoq.

 

Aamma isumaqarpunga Inuit Ataqatigiikkunnituulli Per Berthelsenitullu maani ujartorneqartut akissuteqarfigineqartariaqartut tassami assersuutigalugu ukioq kingulleq Royal Greenland A/S NUKA A/S-imullu aningaasaliivugut piumasaqarluta martsip aallaqqaataatinnagu niuernikkut ingerlatseriarnissami qanoq siunnerfeqarnissamik nassuiaanneqassalluta. Kisiannili maanna kiisa maji aallartilerpoq suli tamakkualuunniit aningaasaliinermut piumasaqaataasimasut pineqartunit nassuiaatigineqanngitsut.

 

Taamatut aningaasalersuinerit ingerlaterusaaginnarsinnaanngilagut. Inatsisartuni piusaqaatigineqartut aningaasaliinermi malinneqartariaqarput. Aammalu naammassineqartassallutik pinngitsooratik.

 

Taamaattumik Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq neriuutigaara ujartukkatsinnik akissuteqarumaartoq.

 

Per Berthelsen, attaviitsoq.

Aap, naatsuararsuussaaq. Kisianni tassa unneqqarissuuneq pingaartilluinnartuuvara taamaattumillu toqqartaarneqarlunga pineqaraangama amma akerusuttarlunga. Mikael Petersen Siumuminngaaniit uanga isumaga malillugu pisariaqanngilluinnartumik eqqaasitsissutigaa pisarsimasut ilaat uanga Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami siulittaasuuninni pisarsimamata.

 

Neriussimagaluarpunga nammineq aamma taanna ilallugu oqaatsini naammassisimassagaluaraa tassami tamanna ilumoormat, kisianni tassanerpiaq immat aamma uanga Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami siulittaasuujunnaarlunga sttaviitsunngorninnut. Taamaattumik tamatuma qassiiliutigineqannginnissaa matumuuna qinnutigissavaa. Aqqusaagaq taanna pereerpoq taamallu eqqaasaqattaartariaqarunnaarluni. Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut.

Inuit Ataqatigiit oqaluttuat Asii Chemnitz Narup ataasiarunnaarluni oqaaseqartarpoq soorlu uani suliarineqarsimasut Naalakkersuisut kukkusumik suliarisimagaat. Aamma taamaappoq Kattusseqatigiit oqaaseqartuat. Nuannaarutigaara Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup suleriaaseq erseqqissarmagu. Qanorlu ililluni tassani suliassat suliarineqarsimanerat.

 

Sulinitsinni tunngavigisarput aajuna kialluunniit aamma tamarmik Inatsisartunut ilaasortap nalunngisaa aningaasaqarnermi immikkut akuersissutit 2001-mi pisussat 1999-milu suliarineqartut.

 

Tassa taakkunani takuneqarsinnaavoq allakkiap aallaqqaatigalugu oqaasertarivaa qallunaatuua uanga tigummiarpara. Tassani oqaatigineqarpoq erseqqivissumik ukiup ingerlanerani tassa 2001-p ingerlanerani saqqummiissassat inatsit 29. oktober 1999-mi akuerineqarmat oqaatigineqarpoq nutaani immikkut aningaasaliissutissanik pisoqassappat tassa aningaasat akuerineqarfianni 2001-mi tamanna immikkut aningaasanik akuersissuteqarnerup inatsisaatigut piumaartoq.

 

Taakku tunngavigalugit Naalakkersuisut sulipput. Tassanilu aamma akuersissutini takuneqarsinnaapput Naalakkersuisut nikisitsinermikkut suliarisimasaat Asii Chemnitz Narup aamma takuneqarsinnaapput Inatsisartut akuerisaat 30. maj 2001, taavalu aamma immikkut akuersissutit takuneqarsinnaapput Inatsisartut finansudvalgiata akuerisai aammalu immikkut allannguutit landstingip udvalg for forretningsorden immikkut akuerisimasaat.

 

Taakkua qaavisigut takuneqarsinnaapput bilagi tassuuna takuneqarsinnaapput akuersissutit Naalakkersuisut nikisissimasaat inatsisit akuerineqartut iluanni. Inatsisartut 30. maj 2001 akuerisimasaat. Taavalu finansudvalgip akuerisimasaat. Suliagut tamarmik nalunaarsorneqarsimasut agguaanneqarlutik tamarmik tunniunneqarput Inatsisartunillu tamarmik mississorneqarsimanissaat naatsorsuutigaarput.

 

Taamaattumik eqqunngitsumik Naalakkersuisut piumasaannarminnik allaat aalajangersimasutut oqalunnerit tunngavissaqanngillat. Tunngavissaqanngilluinnarput. Taamaalilluni naqitanngorlugit tamarmik agguaateriikkat Inatsisartup kialluunniit misissugassarai.

 

Asii Chemnitz Narupip uani oqaatigisamini qaavisigut pisarnermisut apeqquterparujussuit saqqummiussorpai Naalakkersuisut Siulittaasuattut oqaatigissavara apeqqutit tassanngaaniit saqqummiussorneqartut maani tamaasa akisinnaanngilagut. Misissussavagut. Aammalu allaganngorlugit akisassaanngippata apeqqutinngorpata maani inimi aamma maanngaaniit akissuteqarfigineqarumaarput.

 

Nikuiinnarluni apeqqutit tamaasa aamma nikuiinnarluta akisinnaanngilagut. Apeqqutissat uaniittut avataaniittutut isikkoqaraangata. Taamaattumik oqaluttarfimminngaaniit maani Naalakkersuisut ilaasortallu soorlu namminneq piumasaannarminnik iliorsimasutut oqaatigineqartarneri eqqunngilluinnartutut oqaatigerusuppakka qinnutigissallugulu atuagassasi atuartarniarsigit taavalu aamma tassani paasissutissat misissorlugit.

 

Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Qujanaq. Una partiit, Kattusseqatigiit attaviitsullu oqaaseqaqqinnerini tikinneqartut aamma oqaaseqarfigilaarusullugit tassa Per Berthelsenip attaviitsup oqaatigaa kukkuluttunnginnissamut ilinniutiginiassagatsigit taava saqqummiussani assigiinngitsut eqqartorlugit.

 

Uani uanga naatsorsuutit saqqummiunneqarnissaannut tamakku sippuisimanerit eqqartorneqarnissaat kissaatigigakku pissutigaara ullumikkut eqqartugarput tassaammat inatsit tapiissutinut akuersissutinut tunngassuteqartoq. Taakkulu ajorineqanngillat aammalu akuersaarneqarlutik.

 

Taamaattumik kukkuluttuutaasimasutut una suliaq ullumikkut saqqummiunneqartoq kukkuluttuutaasimasunik imaqartutut nalilerneqartutut uanga isiginngilara akuersaarneqartumik nipeqartinneqarmat. Uanili naatsorsuutigisinnaavara sippuisimanerit immikkut akuersissutinik tunuliaqutaqanngitsut taakkua kukkuluttuutaasimasutut eqqartoritit. Tassungalu tunngatippiarlugu tassa oqaatigaara naatsorsuutit saqqummiunneqarneranni pissusissavia eqqorlugu taakkua Naalakkersuisuniit itinerusumik sammiumaaratsigit.

 

Kisianni aamma qujassutigaara Naalakkersuisut maannangaaq attuallattareermatigit apeqqutit taakkua akissueqarfigalugit.

 

Taava Asii Chemnitz Narupip oqaatigisaanut suli ingerlarsortoqartoq. Tassa siorna sippuisimaneq tassa Inuit Ataqatigiit Naalakkersuisooqataanerata nalaani pisimasoq taanna soorunami ullumikkut aamma oqaatigisnnaavarput suliat assigiinngitsut taakkua annikillisinneqarsimanngillat. Soorlu ilinniartut inissaqartinniarneqarnerannut tunngasut. Taakku ajornartorsiutit tassaniipput suli.

 

Aammma isumaginninnermi meeqqat isumagineqartariaqartunut tunngasut aningaasalersornissaannut tunngasut ajornartorsiut taanna massakkut suliarneqarpoq. Siorna aningaasanut inatsisissap 2002-mut tunngasup suliarinerani taakku aningaasartassaanik aaqqiivigineqarsimanngimmata.

 

Massakkut Naalakkersuisuusut suliaq taanna pimoorullugu tiguaat aningaasartassaasalu nassaariniarneqarnerat massakkut piffimmi uani ingerlanneqarpoq. Naammassineqarpallu soorunami Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut suliaq ingerlateqqinneqartussaalluni.

 

Taamaattumik oqaatigisariaqarpara maani ullumikkut oqallisigineqartussat avataatigut tikinneqartut  ukioq mannamut sunniuteqartut aamma kinguneqartussaasut pimoorullugit massakkut Naalakkersuisuusut suliaraat. Imannak immikkut akuersissutitaqanngitsumik sippuinissaq taanna pinngitsoortinniarlugu ukiumi 2002-mi. Qujanaq.

 

Josef Motzfeldt. Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Siullermik Naalakkersuisut Siulittaasuannut oqaatigissavarput paasisareersimagatsigu Naalakkersuisut akinissaminnut piareersimanerat qanoq amigartigisoq. Naalakkersuisut arfineq marluk maani issiapput. Suliat naamassereersimatik oqaluuserisarsimasatik akisinnaasaat nalorsitsaarinerunngitsumik maanngaaniit oqaluttarfimminngaaniit saqqummiunneqarput.

 

Allakkatigunngooq piumallerunik akiumaarpaat piareersimannginnaminngooq nalugamikkugooq suut suliarinerlugit.

 

Isumaginninnermut Naalakkersuisut qanoruna oqaleriallartoq. Meeqqammigooq qanoq pissagaluaratisigit oorit nunguppata meeqqat isumagisassaraagut Naalakkersuisoqafiillu ataasiakkaat Naalakkersuisuminnit akisussaafigineqarput. Aningaasat atornerisigut maleruagassat inatsisillu taagorneqartut iluanni, iluini aamma taamatut allaasimasoqarpoq, taanna qaangerneqassanngilaq.

 

Arlaleriarluni aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siulittaasua, maannakkullu Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup Inuit Ataqatigiit Naalakkersuisooqataasimanitta nalaani pisimasutut tamakkuninnga pisimasoqarnera tikkuaaffigaat. Ilumooorpoq. Junimili kisiat naalakkersuisutut Naalakkersuisoqarfik siullermik, Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoqarfik sippuilersoq paasineqareermat allaffigivara, naalakkersuisuni oqaluuserivarput, naalakkersuisut siulittaasuata akisussaaffigaa Naalakkersuisut eqqortumik aningaasartuutissanik tikkuaavigineqarpata ikiuutissalluni imaluunniit aaqqiissuteqarnissamut siuttuussalluni. Kingorna septemberimi - oktoberimilu Naalakkersuisoqarfiit pineqartut kalerrinneqarput - uanga Naalakkersuisutut kalerrippakka, susoqanngilaq. Decemberi juullilinnguallartoq 5 mio.kr.-inik Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoqarfik qinnuteqaratannguarpoq. Tamakkua akuerineqarsinnaajunnaareersut.

 

Naalakkersuisut inatsisit malillugit atuisimanerit - inatsisit malillugit sulisariaqarmata, sippuisimanerit maani inatsisissami massakkut saqqummiunneqartut junimili ilisimaneqareersimasut ilaasimasariaqaraluarmata ujartuivugut.

 

Naggataatigullu ajuusaarutigigaluarpara tupinnaqaaq Inatsisartut Siulittaasuata amerlanerusut isumaasa, tassa naalakkersuisooqatigiit ... ataatsimiititaliaanut saqquumisarnerit tuppallersaasiullugit Naalakkersuisut matoqqarpasissumik ingerlatsinerat isumaqarpugut uagut demokratimik toqqammaveqarluni ingerlatsiniarnermut naleqqutinngitsoq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Qaminneranut peqqutaavoq Inatsisartut Siulittaasuat malittarisassagut malillugit taamatut pineqartussaanngimmat, taamaattumik ataqqivassi neriuppungalu uanga ataqqineqarnanga, pisussaaffigali malillugu taamaaliorama - qujanaq.

Tulliulluni oqaaseqassaaq

 

Simon Olsen, Siumut.

Per Berthelsenip siullermeerinninnermut tunngatillugu Siumut oqaaseqaataanut pikkunaaginninnera imminik tupinnartoqanngilaq, kisianni Per Berthelsenip akuersilluni oqaaseqarnera Siumumiit soorunami iluarisimaaqaarput.

 

Oqaluuserisassamut tunngatillugu oqaluuserisassarpiamut tunngatillugu Siumut saattukujuumik manngertumik ilassutitut aningaasaliissutinut siunnersuut oqaaseqarfigivaa. Qujanaq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Simon Olsen qutsavigaarput, tulliulluni oqaaseqassaaq

 

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.

Tassa kissaammertoqartarpoq maanngaannit oqaluttoqartillugu aamma malugaara Naalakkersuisut Siulittaasuata kissaammingaatsiarluni oqaaseqarfigigaanga. Taanna imminik ajunngilaq. Una nuanaarutigivara Naalakkersuisut inatsisitigut toqqammavii uagullu Inatsisartuni Ilaasortat toqqammaviginiakkagut taakkuummata - assigiipput, assigiilluinnaqqeqqeqqeqqeqqissaarput. Taava paatsuungasimassaagut akunnitsinni qanoq taakkua atortinneqartariaqarnersut.

 

Uagut taanna saqqummiunneqartoq kalaallisut qallunaatullu sukumiisorujussuarmik atuarlugu eqqartungaatsiarlugulu, ataatsimiissutigalugulu saqqummiussassagut qanoq imaqarnissaat aalajangersaavigivarput. Aamma oqaatigeqqissavara budgetlov malillugu soqutiginartorujussuarmik aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq pisussaaffeqarlunilu pisinnaatitaaffeqarmat, tassa ilisimaneqartutuut ukiup ingerlanerani immikkut ittunik aningaasaliisoqassatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq qinnuteqaateqarfigineqartarpoq. Aamma ilisimaneqarpoq ataatsimiititaliap taassumap suleriaaserilluinnarmagu ilaatigut piumasaqaatitalinnik akuersisarluni.

 

Taava ujartorpara aamma oqaluuserisassamut tunngalluinnarluinnarluinnaqqissaarpoq - ujartorakku una, ilinniartut ilaquttatik qimaannarlugit maannartartut marloriarlutik tikeraarsinnaanerannut akuersinerminut atatillugu ataatsimiititaliaq piumasaqaateqarsimammat aningaasaliissutaareersut iluanni taakku akilerneqartassasut. Tassa pissusissamisut sulineq, taamaattumik pasinarsaarisoqassanngilaq aamma Naalakkersuisut Siulittaasuata tungaaninngaanniit uagut piumasaarsorluta sulisugut, taamungaannaq - taamungaannaq. Piffissalerneqartarput minutsit qassit oqalussinnaatitaasugut. Taassumap iluani oqalunniarsarisarpugut aamma pineqartut qimannaveersaarniarsarisarpagut, pisussaaffigigatsigu aamma Naalakkersuisut sulinerat nakkutigissallugu, tassa Inatsisartuni ilaasortatut suliassatta ilaat, suleriaasitsinni allaqqavoq erseqqissorujussuarmik, taanna tunngavigalugu aamma sulivugut. Malittarisassat, maleruagassat, inatsisit allallu tunngavigalugit suliniarnitsinni uparuarneqassagutta ila aamma tupinnaqaaq, tupinnartorujussuuvoq. Aamma uteqqissavara uagut ilimagisimagaluarparput siorna 2001-ip ingerlanerani aningaasaliissutaareersut iluanni sulisoqarsinnaajunnaartoq paasineqarmat, taava TB-ikut iluarsiinissamik suliniartoqarsimassasoq. Tassa TB-ip isumavia taannaavoq, taamaattumik ujartuinerput ataatsimilluunniit tupigineqartariaqarsorinngilarput.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Asii Chmenitz Narup qutsavigaarput, tulliulluni oqaaseqassaaq

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Naalakkersuisut Siulittaasuata appisaluuppaatigut, atuagassagut atuartaqqullugit. Ila taamak Inatsisartuni Ilaasortaalluni tatigineqanngitsigaluni Naalakkersuisut Siulittaasuaninngaanniit aamma attortiallannarpoq, allaanngilagut Inatsisartuni suliassagut suliakkiunneqartartut atuanngilluinnarlugit asuli maani ikaaqutaaginnarluta issiasugut - taamaattoqanngilaq. Isumaqarpunga oqaatsit taakkua utertinneqartariaqartut Naalakkersuisut Siulittaasuanut, tassami suliakkiissutigineqartut uatsinnut sapinngisarput tamaat naapertorlugu suliariniartarpagut aammalu soorunami atuagassagut atuartarpagut. Atuagassallu ilaanni imatut allaqqasoqarpoq taanna Naalakkersuisut Siulittaasuata neriuppunga atuarsimassagaa, tassa Namminersornerullutik Oqartussat missingersuutaat pillugit Inatsisartut Inatsisaanni § 27-mi ilaatigut imannak allaqqasoqarpoq:

 

"Aningaasaliissutini inatsisitigut pisussaaffigisani aningaasartuuteqarnerussutit, aningaasartuutikinnerussutilluunniit aatsaat nutaamik inatsisiliortoqarnerani, inatsimmilluunniit allannguisoqarnerani pissuteqaraangamik aningaasaliissutillu Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaaniit akuerineqarsimagaangata ilassutit aningaasaliissutissatut siunnersuummut ilanngunneqartassapput".

Tamakkuukua ilaatigut atuarsimagatsigit uparuaasugut, aamma ilaatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siulittaasuata soorlu oqalunnermi ilaatigut oqaatigereeraa, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut sippuissutit anngunneqarsimanngitsut, tassa taakku uparuartukkat pingaarnissaat maannakkut eqqartukkagut, taakku pillugit uparuartuivugut.

 

Allaat ilaatigut taamatut uparuartuinitsinnut oqarpugut: Ila Inatsisartut akuerisaat malillugit Naalakkersuisut iliuuseqarsimanngillat.

 

Taakkua neriuppunga tusarneqassasut, tassami tusarsinnaasunik siutilik kinaluunniit tusartarpoq. Taanna neriuutigissavarput tusarneqartoq.

 

Annerusumik oqaaseqanngikkaluarlunga tassa taakkuninnga eqqaasitsissutigerusuppara taamatut atuartanngitsutut allaat malinnaanngitsutulluunniit naqissuserneqarnerput Inatsisartuni Ilaasortaasugut akuersaarneqarsinnaanngimmat. Ilami Naalakkersuisut Siulittaasuata akisussaaffiinut ilaapput, immikkoortortaqarfinni Naalakkersuisoqarfinni ataasiakkaani sippuisoqalerpat tikini nappassallugu oqassalluni, ukua ajorput Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut qinnutiginiarsigit, taannaana ilaatigut pisimanngimmat maani oqallinnermi tikkuartorigut tamakku ajortut iluarsineqartariaqartullu. Qujanaq.

 

Maliinannguaq Markussen-Mølgaard, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Tassa Naalakkersuisut maani atorfeqarput - soorumi Naalakkersuisoqarfimminnut nakkutiginnittussaallutik, aammalu uagut Inuit Ataqatigiinninngaanniit Naalakkersuisuutitaqartigigaluaruttaluunniit suleriaaserput imaappoq, sutigut tamatigut uparuartugassat nipangiinnarata uparuartortarlugit. Aamma ukiuni kingullerni Naalakkersuisuutitaqarnitsinni ersarissumik oqariartuuteqartarsimavugut tamatumani.