Oqaluuserisassani immikkoortoq 55-1 |
|||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Ullut
ataatsimiiffiusut aqqaneq tallimaat, ataasinngorneq 6. maj, nal. 11:30
Olga
Poulsen, Inuit Ataqatigiit.
Qujanaq.
Kalaallit Nunaanni Inatsisartut suleriaasinni paragra 32. naapertorlugu
aalajangiiffigisassatut siunnersuummik imaattumik matumuuna
saqqummiussaqassuunga.
Qanigisat
nunatsinni peqqinnissaqarfimmi rigshospitalimiluunniit uninngatillutik toqukkut
qimagussimasut illoqarfigisaminnut assartorneqarneranni aningaasartuutaasartut
pisortanit tamakkiisumik akilerneqartalernissaat siunertaralugu Naalakkersuisut
malittarisassioqquneqarnissaannik Inatsisartut aalajangiiffigisassaattut
siunnersuut.
Upernaakkut
2001-mi Inatsisartut ataatsimiinnnerannut atatillugu Peqqinnissamut
Naalakkersuisumut apeqqutigisimavara toqusut timaasa nunatsinnut
assartorneqarnerisa akilerneqartarnerat Namminersornerullutik Oqartussanit
tiguneqarsinnaanissaat anguniarlugu Peqqinnisamut Naalakkersuisoq iliuusissanik
aallartitsisimanersoq.
Taamatut
apeqquteqaateqarnermi tunngaviusutut pisakkat tassaapput nunatsinni inuit
nappaateqarnertik peqqutigalugu rigshospitalimut DIH-mulluunniit tassa Nuummi
Napparsimavissuarmut suliaritikkiartoraluarlutik imaluunniit
katsorsartikkiartoraluarlutik nappaatertik peqqutigalugu toqukkut qimagussimasut.
Taamatut
apeqquteqarninnut peqqutaaqataalluinnarpoq isumaqarama napparsimasut
nunatsinniit rigshospitalimut ingerlanneqarsimasut rigshospitalimiinnermillu
nalaani toqusut timaasa nunatsinnut utertinneqarnerini ilaqutaasut
aningaasartuuteqartinneqartarnerisa unitsinneqarnissaa
anguniarneqartariaqartoq.
Taamatuttaaq
pineqartussatut isumaqarfigisakka tassaapput nunatsinni illoqarfiit
nunaqarfiilluunniit arlaanniit DIH-mut ingerlatinneqarsimasut. Tamatigummi
kikkulluunniit napparsimasut ilaqutaasulluunniit siusinaareerlutik ilisimaneq
ajorpaat napparsimasortatik rigshospitalimi DIH-miinnermilluunniit nalaani
toqukkut qimagutissanersut.
Taamatut
pisoqartillugu ilaqutaasumut atukkat oqitsuuneq ajorput. Siullermik
napparsimasoq qanigisaminit qaninnerpaanit najorneqarani amerlasuutigut
qimaguttarpoq. Taassumap saniatigut ilaqutaasut annertuumik
aningaasartuuteqartinneqalersarput amerlasuutigut ilaqutaasunit
nammanneqarsinnaaneq ajortunik.
Apeqquteqaatigisimasannut
atatillugu Peqqinnissamut Naalakkersuisup akissuteqarnermini erseqqissarpaa
napparsimasut Danmarkimi toqusimasut timaasa assartorneqartarnerinut
atatillugu napparsimaveqarfik nalinginnaasumik inuup billitsiata akiatut
annertutigisumik tapiissuteqartarlutik.
Taassumap
saniatigut aningaasartuutigineqartartut napparsimaveqarfiup susassarinngikkai
aammalu aningaasartuutiginissaannut tunngavissaqaratik.
Assartuinermut
billitsimut aningaasartuutaasup saniatigut aningaasartuutaasartut
annikinngillat tamakkuuppullu ilaqutaasumut annertuumik nammakkiisartut.
Assersuutigalugu Danmarkimi iliveq 4.000 missaani qaangerluguluunniit
akeqarpoq. Ilerrup zinkimut ilineqarnera 15.000-t missaanik akeqarpoq.
Taassumap saniatigut soorlu napparsimasoq Nuummi napparsimavissuarmi
toqusimaguni illoqarfianut nunaqarfianulluunniit angallanneqassappat
ilaqutaasut suli annertunerusumik aningaasartuuteqartinneqartarput. Tassa
nunatsinni angalaneq akisoqimmat.
Imaluunniit
toqusoq toqusoq aningaasaateqarsimappat taakkuninnga
aningaasartuutigineqartartut akilerneqartarlutik. Peqqinnissamut
Naalakkersuisut innersuussutigaa pisortanit ikiorsiissutit pillugit
Inatsisartut peqqussutaanni paragraf 19. taanna ima oqaasertaqarpoq, issuaaneq
aallartippoq: "Pisariaqartitsisoqartillugu ilisinermut aningaasartuutinut
pisariaqarluinnartunut ikiorsiisoqarsinnaavoq".
Taassumap
paragraffip ikiorsiissuteqarsinnaanermik periarfissaqartitsinera ajunngilaq.
Taamaattorli aalajangersagaqanngilaq ilisinermut atatillugu sutigut
ikiorsiissuteqartoqarsinnaanersoq. Taamaattumik taassumaannaalluunniit
aaqqiissuteqarfigineqarsinaanissaa pisariaqarpoq. Soorlu
nalunaarusiortoqartariaqarpoq ilisinermut atatillugu sutigut kommunit
aningaasartuuteqartussaatitaanersut.
Assersuuteqassaanga,
Nuup kommuniani pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussut naapertorlugu ima
aningaasartuuteqartoqartarpoq. Assaaneq 3.700,00 iliveq 5.400,00 angallassineq
1.273,00. Tassalu oqarlufimmiit iliveqarfimmut katillugu 10.373,00 kr-nik
aningaasartuuteqartoqartarpoq.
Inunnik
isumaginnittoqarfimmut saaffiginninnikkut tapiissutisiarineqarsinnaapput.
Ullumikkut inunnik ikiorsiissarneq naapertorlugu tapiissuteqartitsisinnaaneq
nunatsinni assigiiaartumik aaqqissuussiffigineqarsimanngilaq. Tamannalu
allanngortinneqartariaqarpoq.
Taassumalu
saniatigut assartuisarnermi qimataasut akiligassaqalersinneqartarnerat
unitsinneqartariaqarpoq.
Inuup
napparsimasup ilaqutaasullumik oqareernertuut ilisimaneq ajorpaat
napparsimasoq aallartinneqaruni angerlarsimaffimmi avataani toqukkut
qimagutissanersoq. Taamaattumik alianartumik misigisaqarnermi qaavatigut
inunnik isumaginnittoqarfimmut saaffinnittussanngortinneqartarneri aamma
aningaasarpassuarnik akiliisussanngortinneqartarnerat inuup naleqassusianut
innarliinertut isigineqartariaqarpoq.
Tamanna
uagut inatsisiliortut pilersitarigatsigu aaqqiiffigisariaqarparput.
Taamaattumik siunnersuutigaara Kalaallit Nunaanni napparsimaveqarfinni
rigshospitalimilu uninngasut toqukkullu qimagussimasut illoqarfigisaminnut
nunatsinnullu assartorneqarnerinut atatillugu ilaqutaasut
akiliisinneqartarnerisa unitsinneqarnissaat siunertaralugu Naalakkersuisut
malittarisassiornissamik Inatsisartunit peqquneqassasut.
Edvard
Geisler, Peqqinnissamut Avatangiisinullu Naalakkersuisoq, Atassut.
Qujanaq.
Inatsisartunut ilaasortaq Olga Poulsen aalajangiiffigisassatut
siunnersuuteqarnermigut oqallitsitsiniarnerata kingusinnerulaartukkut
takkussimanissaa Naalakkersuisut pitsaanerutissimagaluarpaat.
Tassa
apeqqutit pingaaruteqartut pitsaanerusumik qulaajarneqareerpata. Taamaattorli
Naalakkersuisut qanoq ilisukkulluunniit malittarisassat atuuttut aammalu
pitsanngorsaanissamut periarfissaasinnaasut pillugit oqallinnissamut
piareersimanerat qularutigineqassanngilaq. Naalakkersuisut aammattaaq
oqaatigisinnaavaat aalajangiiffigisassatut siunnersuummi malittarisassat
siunnersuutigineqartutut ingerlanneqalissagaluarpata Namminersornerullutik
Oqartussat aningaasartuutaanerulersussanut attuumassuteqartut Peqqinnissamut
Pisortaqarfiup naatsorsorsimammagit.
Kisitsisit
Inatsisartunut ilaasortap Olga Poulsen siunnersuutaaniittut annertunerusumik
tikinngikkaluarlugit Naalakkersuisut naatsorsukannerpaat ukiumoortumik
katillugit 800.000 kr-Naalakkersuisunit missaanik aningaasaleeqqittorqarnissaa
pisariaqassasoq. Missiliunermi tassani eqqumaffigisariaqartut arlaqartut
tunngavigineqarput.
Tamatumani
ilanngullugit ukiumi ataatsimi toqusut timaannik angallassisisariaqartarnerit
agguaqatigiissillugit Nuumminngaaniit 11-upput Danmarkiminngaaniillu
25-ullutik. Taamaattorli kialuunniit oqaatigisinnaanngilaa ilaqutaasut
massakkut qaniginarusamik toquffiani sumiikkaluartumiluunniit ilisisartut
pisortat aningaasivitsit ammaraluarpatigit toqusup toquffianit
ungasissorujussuarminngaaniit toqusortamik siunisami angallanneqarnissaannik
kissaateqartalissanersut.
Inatsisartunut
ilaasortap Olga Poulsenip siunnersuummini isumaginninnermi iluarsaaqqinnermi
ataatsimiititaliarsuarmit 1997-mi innersuussutigineqartut taanngilai.
Tassaasut toqusut timannik angallassinermi ajornartorsiutit annertunerusumik
piffissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu naliliiffigineqarnissaannut
innersuussutit.
Isumaginninnermi
iluarsaaqqinnermut ataatsimiititaliarsuup aalaajangersakkamik
peqatariaqarsoraa. Tamannalu naapertorlugu inuk illoqarfiup
nunaqarfiulluunniit kingullerpaamik najukkamik avataani toquppat taassumap
ilerfata angallanneranut pisortat akiliuteqartussanngorlugit,
ataatsimiititaliarsuarmi pitsanngorsaaniarnermi taamaattumi inunnut
ikittuinnartut tamaallaat taamatut piumasaqaateqarusunngilaq.
Taamanikkut
ataatsimiititaliarsuup pitsanngorsaaniarnerit innuttaasunut tamanut
naligiimmik iluaqutaanissaat eqqarsaatigaa. Tassami tamatta nunami angeqisumi
maani ilaqutat arlaat qanigisaminit ungaseqaluni toquppat taamatut
aliasuuteqaleriataarsinnaagatta.
Isumaginninnermut
iluarsaaqqinnermi ataatsimiititaliarsuaq aammattaaq isumaqarpoq ilisinermut
aningaasartuutinut ikiorsiisarneq pisariaqartitsinerup
naliliivigineqareerneratigut pisarnera ingerlanneqaannassasoq.
Tamatumunuuna
pisortat aningaasaataat amerlanngereeqisut inunnut aningaasatigut
ajornartorsiuteqanngilluinnartunut aningaasaliisalernissaq
pinngitsoorneqassaaq. Uani eqqarsaatigineqarput inuit annertuumik
kingornussassarsisimasut sulisoqarnermi inatsisitigut isumaqatigiissutit
naapertorlugit aammalu pensionianut inatsisitigut malittarisassat
naapertorlugit pissaqarluartut imaluunniit isertitaqqortuut.
Taaneqartut
taakku toqusortamik sumi ilineqarnissaanut aalajangerniarnerminni
aningaasatigut ajornartorsiuteqanngillat. Tamakku tamaasa tunngavigalugit
eqqarsarluarnissaq pisariaqarpoq. Inatsisartunut ilaasortap Olga Poulsenip
inuiaqatigiinni innuttaasunut aalajangersimasumik aqqusaagaqartunut
massakkorluinnaq naammagineqarsinnaasumik aaqqiissuteqarnissaq pillugu
siunnersuutaa Naalakkersuisut tapersersorsinnaanngilaat. Uffali inuiaqatigiit
sinneri inunnik isumaginninnermi inatsiseqarnerup iluarsaateqqinneranik
aallartinneqareersumik utaqqisariaqartut.
Naalakkersuisut
oqaatigisinnaavaat pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut
peqqussutaata siunissami nutarterneqarnissaanut atatillugu ilisinermi
pisariaqartitsineq malillugu ikiorsiissuteqartarnermut malittarisassat
tikinneqarumaartut, tamatumani ilanngullugu toqusut timaannik angallassisarneq.
Taamanikkussamut
napparsimallutik toqusut ingerlanneqartarnerat pillugu suleqatigiissitap
isumaliutersuutai pissarsiarineqarumaarput. Taamaalilluni ataatsimoortumik
isumaliutigilluakkamillu aaqqiissuteqartoqarumaarpoq.
Naalakkersuisut
kingusinnerusukkut apeqqut taanna uterfigiumaarpaat Inatsisartut ilaliinissaat
kissaatigalugu. Qujanaq.
Daniel
Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Atassut.
Naalakkersuisunut
ilaasortamut qujavugut. Taava maannakkut partiit Kattusseqatigiit
Attaviitsullu oqaaseqartuinut nuuppugut.
Anders
Andreassen, Siulittaasup tulliata aappaa, Siumut.
Qujanaq.
Inatsisartunut ilaasortap Olga Poulsen Inuit Ataqatigiit siunnersuutaa
Siumumit sukumiisumik nalilersoreerlugu imatut oqaaseqarfigissavarput.
Qanigisanik
nunatsinni peqqinnissaqarfimmik rigshospitalimiluunniit uninngallutik toqukkut
qimaguttut illoqarfigisaminnut assartorneqarneranni aningaasartuutaasartut
pisortanit tamakkiisumik akilerneqartalersillugit
malittarisassiortoqartalernissaannik siunnersuuteqartup Olga Poulsenip
tunngavilersutai Siumup isumaqatigai.
Siumut
isumaqarportaaq ima malittarisassiortoqassasoq pisariaqartitsineq
naapertorlugu tapersiisoqartarluni. Taamaaliornikkut tapiissutit inunnut
pisariaqartitsisunut sammisinneqarnissaat qularnaarneqassammata.
Allatut
oqaatigalugu Siumumi Naalakkersuisut akissuteqaataat isumaqatigaa tassani
aamma siunniunneqarmat pisariaqartitsineq naapertorlugu
tapiissuteqartoqartassasoq.
Akissuteqaat
malillugu pisortani akissuteqaat malillugu Inatsisartut peqqussutaata
nutarneqarneranut atatillugu ilisinermi toqusut timaannik ingerlassineq
ilanngullugu pisariaqartitsineq naapertorlugu ikiorsiissuteqartarneq pillugu
Naalakkersuisut suliariniarpaat.
Suliaq
matumani aaqqiiniarluni ingerlanneqareermat Siumumiit innersuutigissavarput
piaartumik suliaq naammassiniaqqullugu.
Jakob
Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua.
Qujanaq.
Siullermik erseqqissaassutigissavara toqusut timaasa assartorneqartarneranik
oqaaseq allanngortillugu uagut oqaatigigatsigu assartuineq allaagami.
Qanigisat
nunatsinni peqqinnissaqarfimmi rigshospitalimiluunniit uninngatillutik
toqukkut qimagussimasut illoqarfigisaminnut angallanneqartarnerannut
aningaasartuutaasartut pisortanit tamakkiisumik akilerneqartarlernissaat
siunertaralugu Olga Poulsenip Inuit Ataqatigiinneersup siunnersuutaa
Atassummit imatut oqaaseqarfiginiarparput.
Siunnersuummik
saqqummiussaqartup tunngavilersutai soorlu inuk napparsimasoq Danmarkimi
imaluunniit Nuummi illoqarfimmiluunniit toquppat illoqarfigisaminut
nunaqarfigisaminullu angallanneqartarnerani aningaasartuutit pisortanit
akilerneqartarnissaannik malittarisassat erseqqissarneqarnissaat
piumasaqaatigaa.
Siunnersuummik
saqqummiussaqartup nassuiaatai tunngavilersuutaalu Atassummit
assortoruminaatsipparput. Pingaartumik ukiuni kingullerni nunatsinni nappaat
kræfti nalinginnaaleraluttuinnarsimavoq ajuusaarnaqisumilu inuusuttunnguaniit
utoqqaanerusunut toqussutaasarnera aamma nalinginnaalersimalluni.
Taamaattumik
naatsorsuutiginngisamik toqusoqartillugu toqusup timaata ilaqutaasut sumi
ilineqarnissaanik ilineqarnisssaanik kissaatigisartagaat
ataqqineqartariaqartut Atassummit isumaqarpugut.
Ilaquttat
toqukkut qimagaasut aningaasatigut qanoq inissisimanerat tamatumani
apeqqutaatinnagit.
Soorlumi
pisortani ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat normu 10
novemberip aallaqqaataani 1982-meersumi paragraf 19 periarfissiivoq
pisariaqartitsisoqartillugu ilisinermut aningaasartuutinut
ikiorsiissuteqartoqarsinnaavoq. Ikiorsiissutillu kimit akilerneqartarnissaat
peqqussummi ilanngunneqarsimanani. Aamma maluginiarneqassaaq peqqussummi
siuliini oqaatigisanni ilisinermi aningaasartuutit taamaallaat pineqarmata.
Toqusut timaasa angallanneqartarnerannut aningaasartuutit
ilanngunneqarsimanatik.
Taamaattumik
tupinnanngilaq napparsimasut illoqarfigisamik avataanni toqusut timaasa
angallanneqartarnerannut aningaasartuutit kimit isumagineqarnissaat
qassiiliuutaasarmata.
Atassummit
isumaqarpugut nunatsinni innuttaaqativut kikkulluunniit eqqissillutik toqukkut
qimagunneranni ilaqutaasunut nanertuutaanngitsumik sumi ilineqarnissaannik
aningaasartuutit kikkunnit isumagineqarnissaat peqqussutit
erseqqissaaffiginerisigut paatsuugassaajunnaarlugit
aaqqiiffigineqartariaqalersut.
Isumaginninnermut
iluarsaaqqinnermi ataatsimiititaliarsuarsuup isumaliutissiissutaani 1997-mi
ukiakkut Inatsisartuni saqqummiunneqartumi qupperneq 13-mi innersuussutit
imatut oqaasertallit issuarpara: "Ataatsimiititaliarsuarmiit
inassutigineqarpoq inuk illoqarfimmi nunaqarfimmi kingullermik
najugaqarfigisami avataani toquppat illerfiata angallanneqarnera pisortanit
akilerneqartaleqqullugu aalajangersakkamik aalajangersaasoqassasoq.@" Issuaaneq
naavoq.
Aamma
inassutigineqarpoq: "Qagisamik ilaqutaq toquppat ataasiartumik
ikiorsiinissamut pisinnaatitsissummik erseqqissaateqartoqassasoq.@" Issuaaneq
naavoq.
Siuliini
innersuussutigineqartut tunngavigalugit matumuuna Atassummit KANUKOKA aamma
Namminersornerullutik Oqartussat peqatigiillutik ilisinermi toqusullu
timaannik angallassisarnermik pisortat pisussaaffiisa erseqqissarneqarnissaat
piaartumik sulissutigineqassasoq. Kaammattuutigaarput.
1997-miilli
ataatsimiititaliarsuarmi ajornartorsiutaasoq paasineqarluni aaqqinneqarnissaa
innersuussutaareermat. Naalakkersuisut siunnersuummut akissuteqarnerminni
malittarisassat allanngortinneqassappata aningaasartuutit qaffannissaat
naatsorsuutigineqassasoq erseqqissaatigaa. Atassummit akissuteqaatigineqartoq
assortoruminaatsipparput. Kisianni malittarisassat allanngortineqarnerannut
ilanngullugu kommunit Namminersornerullutillu Oqartussat ilisinermi toqusullu
timaannik angallassisarnermi aningaasartuutinik aviiffigeqatigiissinnaanerat
anguneqarpat qassiiliuutaanngitsumik aaqqiisoqarsinnaasoq Atassummit
naatsorsuutigilluinnaratsigu.
Naalakkersuisut
siunnersuummut akissuteqarnerminni pisortanit ikiorsiissutit pillugit
Inatsisartut peqqussutaata siunissami nutarterneqarnissaanut ilanngullugit
ilisinermi kiisalu nunartik qimallugu napparsimallutik toqusut timaasa
angallanneqartarnerat pillugit suleqatigiissitap isumaliutersuutai
pissarsiarineqarpata ataatsimoortumik isumaliutigilluakkamik
aaqqiissuteqarnissaq Naalakkersuisup neriorsuutigimmagu Atassummit
ilassilluarparput. Piaartumillu aaqqiinissaq piumasaqaatigalutigu.
Pingaartumik
ilaquttani Danmarkimi nunattalu sinnerani toqusoqartillugu toqusut timaasa
angallanneqartarneranni pisortat pisussaaffiisa ersernerlunnerat
pissutaallutik ilaqutaasut akiligassinneqartarnerat qimagaanermi artorsaatinut
annertusaataasaqisoq piaartumik aaqqiiffigineqarnissaa Atassummit
pisariaqarluinnalersimasoq nalunnginnatsigu.
Naggataatigut
nunatsinni illerfissarsiuutileqatigiit peqatigiiffeqarnermikkut sumiiffinni
assigiinngitsuni toqusoqartillugu nersortarialimmik suleqataasarnerat
ikiuuttarnerallu Atassummit assut tulluusimaarutigisaratsigit matumuuna
oqaatigaarput.
Nunatsinnimi
illoqarfinni tamani nunaqarfinnilu peqatigiiffeqartuuppat innuttaaqatitta
toqukkut qimagunneranni innuttaaqataasutut kikkunnulluunniit
ikiuunnissatsinnut pisussaaffeqarnerput minnerpaannguakkulluunniit
takutikkaangatsigu toqukkut qimagaasunut annertuumik tuppalliutigineqartaqisoq
nalunnginnatsigu.
Taamatut
Atassummit siunnersuut oqaaseqarfigaarput. Naalakkersuisullu peqqussutit
maannakkut atuuttut equngassutaannik aaqqiiniarnerat taperserparput.
Siunnersuutillu aappassaaneerneqartinnagu ataatsimiititaliami susassaqartumik
suliarineqarnissaa innersuussutigalugu. Qujanaq.
Malînánguak'
Markussen Mølgaard, Inuit
Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Qujanaq.
Siullermik ajuusaarutigissavara nuallukkama nipera allaalaarmat. Nunatta
isorartunerujussuata peqqinnissaqarnikkullu inissisimaneq aallaavigalugu
napparsimasup katsorsarneqarnissaat siunertaralugu allatut ajornartumik
illoqarfinnut allanut imaluunniit rigshospitalimut tunumiillu Islandimi
napparsimavissuarnut aallartitsisariaqartarnerit.
Tamanna
namminermi ilungersunareertarpoq. Tassami napparsimasut ingammik
katsorsaruminaatsumik nappaatillit kialluunniit nalusarpaat peqqilluni
ilaquttaminut uteqqissinnanissani.
Nunatsinni
periutsit pitsaasut ilagaat taamatut napparsimasut napparsimaviliarnerminni
katsorsarneqarnerminnilu akiliisariaqarneq ajormata. Ullumikkulli periutsit
kusanarpallaangitsut ilagaat taamatut napparsimasut peqqinnissaqarfimmiit
akiliunneqarlutik katsorsartikkiartortut toqukkut qimagukkaangata
tamakkiisumik akiuliunneqarsinnaannginnerat.
Tamannarpiarlu
pillugu Inatsisartuni ilaasortap Olga Poulsenip siunnersuutaa Inuit
Ataqatigiinniit paasilluarparput. Tassami siunnersuuteqartup oqarneratut
toqukkut qimagaasut qimagaanermikkut ilungersuuteqareersut qaavatigut aamma
ilungerunartorsiortinneqartarmata toqusut timaata angerlaannissaa pillugu.
Tamatumani
kommunit ilaqutaasullu apeqqutaalluinnartarput. Ilaatigullu ilaqutaasunut
artorsareersunut nukippassuit atorneqartariaqartarlutik. Aperisariaqarporlu
maannamut periuseqarineqartoq pissusissamisoornersoq. Tamannami
pissusissamisuungitsutut Inuit Ataqatigiinnit isigaarput,
aaqqiivigineqartariaqarsorlugulu.
Inuit
Ataqatigiinniit immikkut isigisariaqarsoraagut napparsimanatik
illoqarfimminniinnatik toqusut. Taakku pissusissamisoorput kommunit
ilaqutaasullu akornanni maleruagassat aaqqiivigineqassappata. Tassuunakkullu
Naalakkersuisut isumaqatigaagut taakkununnga tunngatillugu pisortanit
ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata nutarnerneqarnissaanut
atatillugu toqusut timaannik angallassisarnerup aaqiivigineqarnissaa
ilanngunneqarpat.
Siunnersuuteqartutulli
immikkut napparsimanertik pillugu angalatinneqartut napparsimaviliaannerat
kisiat pinnagu, angallamulli apuunneqarnissaasa persaqqusersorneqanngitsumik
pisortanit akilerneqartarnissaa siunnersuutigaa. Tamanna pissusissamisoortutut
isigigatsigut Inatsisartunut ilaasortap Olga Poulsenip siunnersuutaat Inuit
Ataqatigiinniit tamakkiisumik tapersersorparput. Taassumalu tungaatigut
Naalakkersuisut immikkut ersarissumik malittarisassiorneqarnissaannik
peqqutneqassasut inassutigalugu.
Inuit
Ataqatigiinniit taamatut oqaaseqarluta siunnersuutip matuma ataatsimiititami
atuumassuteqartunut aappassaaniinnginnerani ingerlanneqarnissaa
kaammaattuutigaarput.
Loritha
Henriksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.
Inatsisartunut
ilaasortap Olga Poulsenip aalajangiiffigisassatut siunnersuutaa
Kattusseqatigiinniit imatut oqaaseqarfigissavarput. Siunnersuut
pingaartuteqarluinnarpoq minnerungitsumillu annertuumik ilaqutaasunut
eqqorneqaasartoq siunnersuuteqartup saqqummiussaa ersarippoq paasinarlunilu.
Kattusseqatigiinniillu tamakkiisumik taperserparput.
Ilumoorluinnarparpormi
peqqissariarluni Dronning Ingrids Hospitalimut rigshospitalimulluunniit
aallartinneqaraangami soorunami peqqissilluni imaluunniit nappaatimi
sukumiisumik paasineqarnissaa neriuutigalugu neriulluarlunilu aallartarmat.
Eqqarsaatigisariaqarparpummi
illoqarfimmiit peqqissariaqarluni aallartinneqarsimagaanni aamma
angallaffimmiit utertinneqarnissaq kissaatigineqartarmat. Taannalumi
akisussaaffigineqartariaqarluni angalatitsisumiit najugarisamut
utertinneqarnissaq. Atukkat qanorluuniit ittuusimagaluarpata. Kialluunniimmi
naatsorsuutigisinnaavaa ilaqutaasut annertuumik attorneqaatigisarmassuk
illerfik kisimilluni utertinneqaraangat.
Ilaqutaasullu
aliasuuteqarnerisa aamma qaavisigut akiligassanik piumaffigineqartarneq
ilaatigut annertusinnaasumik sumi najugaqarneq aallaavigalugu
akiliisitsisoqartarmat aallaavigineqartarlunilu.
Ilaqutariinnullu
annertuumik nammagassiisarluni pingaartumik aningaasat ullumikkut taamak
naleqanngitsigitillugit ilaqutariinnguit iluanni.
Kattusseqatigiinniit
tulluartuusorinngilarput ullumikkut Inatsisartut ilaqutaasunut taamatut
atugassaqartitsinerat. Inummi peqqissariarluni aallartoq peqqissinanani
peqqissarnermi nalaani toqukkut qimagussimappat utimut billitsiata nalinga
kisiat matussuseqartarmat sinneralu ilaqutaasunut
nammagassanngortinneqartarluni. Tamannalu politikkerinit minnerunngitsumillu
ilaqutaasunut kikkunnilluunniit akuersaarneqarsinnaanngilaq.
Ilanngullugu
oqaatigerusupparput oqalliffik manna atorlugu siorngatigut asserpiaa
maangaaniit saqqummiunneqarsimammat. Aammalu oqalliffimmiit
saqqummiunneqareernerani nalunngilarput piaartumik misissuiffigineqarnissaa
isummerfigineqarsimasoq eqqartorneqarlunilu.
Taamaattumik
Kattusseqatigiinni ujartorparput apeqquteqaatigalugu siornatigut
misissuinissamik neriorsuutit sumut killissimanersut. Imaluunniit puumut
ikiinnarneqarsimanersunaasiit. Taamaattumik tamakku ilaqutaasunut
ajornartorsiutaalersut aaqqiiviginissaat piaartumik Kattusseqatigiinniit
kissaatigilluinnaratsigu oqaatigerusupparput.
Ersarissumimmi
inatsisitigut aaqqiinneqartariaqarput siunissami pissutsit akisussaaffiillu
Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliap isumagissanerai
imaluunniit tigummissanerai aallaavigalugu.
Tamakku
tamaasa eqqartoreerlugit kissaatigissavarput tulluartuutillugulu
oqallisiginninnissamut pingaartuteqartumik pisariaqarluinnartoq
susassaqartullu tamarmik ataatsimoortumik suliamut aaqqiissuteqarnissaminnut
suleqataasariaqarnerat qanoq pingaaruteqartigisoq. Minnerunngitsumik KANUKOKA
peqatiglugu. KANUKOKAmi annertuumik kommuninut attuumassuteqarmat
suliaqartuullunilu.
Taamatut
oqaaseqarluta siunnersuut tamakkiisumik taperserparput. Innersuussutigalugu
ataatsimiititalianut ingerlanneqarnissaa.
Otto
Steenholdt, Attaviitsup oqaaseqartua.
Qanigisat
nunatsinni peqqinnissaqarfimmi rigshospitalimiluunniit uninngatillutik
toqukkut qimagussimasut illoqarfigisaminnut assartoneqartarnerannut
aningaasartuutaasartut pisortanit tamakkiisumik akilerneqatalernissaat pillugu
siunnersuut eqqumiigisassaanngilaq pingaartumik napparsimasup ilaqutaasa
napparsimasortatik napparsimavimmut aallartittarmatigit peqqillutik
uternissaat naatsorsuutigalugu.
Aallartariaqalersarnerat pisortat akilertarpaat. Peqqissillunilu aamma uternissaa aamma pisortanit akilerneqartussaalluni. Tassa angalaneq akilerneqareersimagaluarpoq. Inuusunik toqusunillu assartuineq qanoq assigiinngitsigisumik akilersortinneqarnersoq uani sianigineqanngilaq. Pisortalli aningaasaataanik sipaarniarnerujussuup nalaani millionit pallillugit aningaasaleeqqittariaqarneq nangiarnartuuvoq.
Ilumoorsoraara tamarmik akiunneqartalissappata aamma inuit akissaqartitsigaluartut pisortanit akiliunneqarnissamik utaqqiinnalissammata.
Taaamaattumik Isumaginninnermut iluarsaaqqinnermi ataatsimiititaliarsuaq isumaqataaffigisinnaavara tassa taamak pisoqartillugu naliliisarnerup ingerlaqqiinnartariaqarallarneranik isummiimmat.
Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Qujanaq. Tassa uumap siunnersuutip siunertaa amerlasuutigut partiininngaaniit paasineqarsimanera siullermik qujassutigissavara peqqinnissamik Naalakkersuisut ersarissumik oqarfigivaanga uunga siunnersuummut tunngatillugu 1997-mi isumaginninnermut iluarsaaqqinnermut ataatsimiititaliarsuup innersuussutigisimasai taanngikkikka.
Naluara taakkua taasimagaluarukkit siunnersuutiga Naalakkersuisunit akueriuminartinneqarnerusimassanersoq. Kisianni taakkua innersuussutit soorunami takuakka. Aamma takunikuuvakka ippinnartoqartissimallugilli ugguuna ersarissumik malittarisassiornissamik qanoq taanna amigaarigisimagakku massakkut peqqussut pingaartumik atortoq eqqarsaatigalugu.
Kisianni ataatsimut tamaat isigissagaanni Naalakkersuisunut aamma akissutigineqartoq akuersaarsinnaavara. Taamaattorli erseqqarissarusullugu uani siunnersuummi pineqarmata inuit napparsimalutik tassa nappaateqarlutik napparsimasut tassani siunnersuummi eqqarsaatigineqarmata napparsimavimmukartinneqarsimanermik kingunerisaannik toqukkut qimaguttut.
Uani eqqarsaatiginngilakka soorlu illoqarfimmi arlaaniitillutik arlaanik peqquteqarlutik arlaanik peqquteqarlutik toqukkut qimagussimasut. Isumaqarpunga taanna immikkoortinneqalaartariaqartoq. Napparsimavimmi paaqqutarineqartussatut uninngalluni qimagukkaanni taanna isumaqarpunga napparsimaveqarfiup tigummisariaqagaattut isigineqartariaqartutut isumaqarfigigakku.
Neriuppunga taanna assigiinngissutaa Naalakkersuisuni aamma paasineqarumaartoq. Oqaaserpassuit atornianngilakka. Kisianni ataatsimut tamaasa isigalugu partiit oqaaseqartui qujaffigerusuppakka.
Uani aamma Kattusseqatigiit oqaatigisaat tassa maani eqqartorneqareersimaneranut tunngatillugu. Siornatigut una apeqqut qaqinneqarnikuunngilaq imatut nipeqarluni. Taamaattorli napparsimasut inatsisitigut inissisimanerat inissisimanissaanut tunngasoq peqqussut maani suliarigatsigu taanna qaffatsinneqarnikuuvoq qanoq ilillugulu misissorneqarsinnaanissaa Naalakkersuisoqarfinniit taamanikkut tiguneqarluni.
Ilumoorpoq suli akissuteqarfigineqarnikuunngilagut tassunga tunngatillugu qanoq aaqqiissuteqartoqarniarnersoq.
Edvard Geisler, Peqqinnissamut, Avatangiisinut Pinngortitamullu Naalakkersuisoq, Atassut.
Naalakkersuisut akissuteqaataannut partiit Kattusseqatigiit aammalu Attaviitsut oqaaserisaannut qujavugut. Aammattaaq siunersuuteqartumut taamatut aamma aatsaannguaq oqaaserisaannut qujavugut.
Matumani eqqartugarput tamatsinnut attuisuuvoq.
Taamaattumik pingaartinneqartoq matumani aaqqiinissaq tamanit
isumaqataaffigineqartoq Naalakkersuisuni aamma soqutigalugu
naammassiniarsarissavarput. Oqaatigineqareersutut
suliat ingerlaarput. Taamaattumik aamma peqataassaagut taassumap tamatsinnut
naammaginartumik anguniarlugu.
Soorlu
Siumup oqaaseqartuata Anders Andreassenip oqaatigigaa suliaq piaartumik
naammassiniaqquneqarpoq. Tamannalu Naalakkersuisut aamma pingaartippaat. Inuit
Ataqatigiit oqaaseqartuata Malînánguak' Markussen Mølgaardip aamma
erseqqissunik malittarisassanik peqarnissaanik oqariartuuteqarnerat taanna
avaqqunneqarsinnaanngilaq. Taanna erseqqissartariaqarpoq.
Tamakkuupput
aamma suleriaqqinnermi ingerlariaqqinnissamilu pingaaruteqartuusut aamma
aaqqivigissallugit.
Kattusseqatigiinni
oqaaseqartup Loritha Henriksenip aamma oqaasii tamaasa eqqaanngikkaluarlugit
una suliat unittooratik ingerlaannarnissaat oqariartuutit paasigakku aammalu
KANUKOKA soorlu aamma Atassummit oqaatigineqartoq KANUKOKA suleqatigalugu
tamanna ingerlariaqqinnissami siunnerfigisariaqartoq. Taamaappoq.
Una
suliaq pingaaruteqarmat unittoorani ingerlaqqissasoq
pingaaruteqartorujussuuvoq. Taamaattumik tamuupput aamma uani
isummersornitsinni ilaatigut taakkartukkatsinnut ilaasut. Atassutip
oqaaseqatuata Jakob Simonsenip, Simonsenip utoqqatserpunga, Sivertsenip soorlu
Kattusseqatigiittullu KANUKOKA Namminersornerullutik Oqartussallu aamma
suleqatigiillutik, soorlu aamma Kattusseqatigiit aatsaannguaq oqaatigigaat
suleqatigiillutik tamanna aamma aaqqiiviginissaat pingaartillugu
sulissutigissagaat isumaqatiginarluinnarpoq.
Tassami
taamatut misigisaqartut aammalu misigisaqartuusimalluni pingaaruteqaqimmat
oqilisaassinerit assigiinngitsut malunnaatillit avaqqussinnaannginnatsigit.
Aamma
Atassutip oqaaseqartuata illerfissarsiutileqatigiit peqatigiiffeqarnermikkut
iliuuserisartagaat uaguttaaq Naalakkersuisuusunit tamanna
arajutsisimanngisarput qujassutissaqarfigaarput. Taakkuami peqatigiiffinnguit
aamma suliaqartarnermikkut assorsuaq angusariaqartagaat ilaqutaasunut
oqilisaataasarmata avatangiisinullu.
Taamaattumik
taakkua illerfissarsiuutileqatigiit sinerissamiittut qamannga pisumik
qutsavigerusuppagut. Neriullutalu suli amerlanerusut aamma taakkununnga
ilanngullutik tapersersueqataalluarumaartut. Kaammattoqatigiinneq
tapersersoqatigiinnerlu taamatut atugaqarnermi pingaaruteqartorujussuusarmat.
Siunnersuuteqartup
Olga Poulsenip Inuit Ataqatigiinneersup uani erseqqissumik eqqartugai
avaqqunneqarsinnaanngillat. Aamma uanga 1997-mi ataatsimiititaliasuup
eqqartorsimasai tassani eqqaanngikkaluaritit nalunngilarput qanoq
pingaartitsigigit tassuunakkut aaqqiisoqarnissaa. Ilaatigut napparsimasut
immikkoortillugit taamatut aqqiinissamut siunnerfeqarneq taanna
avaqqunneqarsinnaanngilaq.
Tamakkuupput
aamma nalilersuinermi pingaaruteqartillugit aamma ingerlariaqqinnissami
eqqartugassaasut.
Paasilluarsinnaavakkit
taamatut siunnersuuteqarninni aamma itisiliigavit. Uanili erseqqissarpara
akissuteqaatitsinni aamma tamanut naammaginartumik aaqqiinissaq
siunnerfigalugu tasuunakkut ingerlariaqqinnissaq pingaaruteqartoq. Soorunami
nalilersuinermi tamakkua aamma eqqarsaatinut ilaasariaqarput.
Taamatut
naatsumik oqaaseqarlunga Naalakkersuisut akissuteqaataanut aammalu tamassinnut
qujarusuppunga matuma suliassap imaanngaanngitsup ingerlaqqinnissaani
ataatsimoorluta aaqqeeriarnissarput siunnerfigigatsigu ilaatigut matumani
taakkartorneqartut aamma suleqatigalugit pinissaq pingaartinneqartoq
paasigakku. Qujanaq.
Anders
Andreassen, Siulittaasup tulliata aappaa, Siumut.
Qujanaq
tassa paasinarpoq maani amerlanerussuteqarluartut suliaq imaluunniit
isumaqatigigaat. Aammalu amerlanerussuteqartut ilaatigut ataatsimiititaliamut
ingerlaqqinnissaa kissaatigalugu kisianni taaneqanngilaq ataatsimiititalia
sunaanersoq. Taamaattumik paasiuminaatsippara ilaatigut tunngaviusumik taamak
isumaqatigiinneqartillugu ersaritsigisumillu isummertoqartoq aammalu suliaq
matumani aaqqiiniarluni ingerlanneqareermat piaartumik aaqqivigineqarnissaa
kissaatiginarmat.
Taamaattumik
takujuminaatsippara ilaatigut ataatsimiititaliamut ingerlanneqaruni
ataatsimiititaliap suna, sunarpiaq aallaavigalugu isumaliutissiissummik
suliaqassanersoq.
Tassami
ersarippoq suliaq maani pineqartoq imaluunniit siunnersuut pineqartoq
tamakkiisumik tapersersorneqartoq. Aammalu kissaatigineqarluni ilaatigut
amerlanerusussuteqartunit maluginiakkat malillugit piaartumik
aaqqivigineqarnissaa kissaatigineqarluni. Taamaattumik uagut Siumut
tungaaninngaaniit ataatsimiititaliamut ingerlaqqinnissaa innersuussutiginagu
kisianni suliap naammassineqarnissaa piaartumik kissaatigaarput.
Olga
Poulsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Tassa
unajuna oqaatiginiarlugu tassa Anders Andreassenimut tunngatillugu. Maluginiagaq
tassa ersarippoq Inatsisartuni amerlanerussuteqartut tamarluinnarmik
Inatsisartut una siunnersuut taperserpaat. Taamaattumik aamma massakkut
Naalakkersuisunut ingerlanissaminut tunngavissaqarluarpoq.
Taamaattumik
isumaqarpunga pitsaasuussasoq Naalakkersuisuni ingerlalluni suliarineqarnissaa.
Daniel
Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Atassut.
Allanik
oqaaseqarumasoqanngilaq taamaallillunilu Inatsisartunut ilaasortap Olga
Poulsenip siunnersuutaa toqusut timaasa angallanneqartarnerannut pisortanit
tamakkiisumik akilerneqatalernissaa pillugu oqaluuserineqarnera naammaasivoq.