Ullut ataatsimiiffiusut aqqarnat, sisamanngorneq 25. april 2002, 18:10

Oqaluuserisassani immikkoortoq 76

Qeqertami atuarfiup iluarsartuunneqarnissaa ilaneqarnissaalu pillugit aalajangiiffigisassatut siunnersuut.

(Anthon Frederiksen)

(Siullermeerneqarnera)

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuata tullia, Siumut.

 

 

Anton Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Kalaallit Nunatsinni Inatsisartut suleriaasianni §32, immikkoortoq 1 naapertorlugu aalajangiiffigisassatut siunnersuut imaattoq matumuuna saqqummiuppara.

 

Qeqertami atuarfiup iluarsartuunneqarnissaata allineqarnisaatalu aningaasanut inatsimmut ilanngunniarneqarnissaa pillugu Naalakkersuisut peqquneqarnissaannik Inatsisartut aalajangiiffigisassaattut siunnersuut.

 

Ukioq decemberi aallartilaartoq Qeqertami atuarfitoqannguup nutarpasinnerusortaa ikuallaleraluarnermigut Qeqertami meeqqat atuarfimmi atuarfissaaleqereersut suli annerusumik erloqinartorsiortinneqarput. Meeqqat atuartut 37-t ininik atuarfissanik marlunnik amigaateqareersut ilinniartitaanikkut qularnanngitsumik kinguaattooqqipput, tassami ukiuni makkunani meeqqat atuartinneqarneranni meeqqat inimi atuartitsiviusumi amerlassusissaat naapertorlugu ingerlatsisoqassappat Qeqertami atuarfimmi atuarfinnik ininik marlunnik amigaateqarput, taamaammallu atuarfiup uffarfeerakasiani ilaatigut 2 x 3 meterinik angissuseqartumi anginerunngitsumi atuartinneqartariaqartarput aammalu taassuma saniatigut aamma atuarfiup pisortaata allaffeerakasiani atuartinneqartarlutik.

Ukiuni makkunani Atuarfitsialak eqqartorniartillutigu pissutsit qulaani eqqartorneqartut akuersaarneqarsinnaanngilluinnarput. Taamaattumik Inatsisartunut aalajangiiffigisassanngorlugu siunnersuutigaara Inatsisartut Naalakkersuisut peqqussagaat Qeqertami atuarfiup iluarsaanneqarlunilu allineqarnissaa piaartumik suliniutigissagaat. Mannalu iluatsillugu Inatsisartut Ilinniartitaanermut Kultureqarnermullu Ataatsimiititaliaata Ilulissat Kommuneani atuarfeqarnikkut pissutsit ilaatigut ajorluinnartut iluarsineqarnissaat siunertaralugu angalassasut aamma kaammattuutigerusuppara. Taamaaliornikkut pissutsit piviusut ilungersunartullu takuneqarniassammata.

 

Oqallilluarnissassinnik kissaappassi.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuata tullia, Siumut.

Qujanaq. Maannalu Naalakkersuisut siulittaasuat akissuteqassaaq, tassa Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisup napparsimanerani ...

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulitttaasuat, Siumut.

Atuarfiit ikuallattoqarsimatillugu Namminersornerullutik Oqartussat qularnaveeqqusiisimanerannik matussuserneqartarput, taamaattorlu ajoqusernerup ilaa nammineq matussusertussaasarlutigu. Pisuni taamaattuni kommune Namminersornerullutik Oqartussanut pisoq pillugu saaffiginnittarpoq.

 

Danskit nalagaaffianni suliassaq ukioq 2001-imi aallartinneqarsimasoq siusinnerusukkut pilersaarutigineqartutut ingerlaannarnissaat akuerisimavaa. Suliassat 2002-mi aallartinneqartut danskit naalagaaffiata Namminersornerullutik Oqartussat akornanni isumaqatigiissummi naapertuutissapput. Taamaattumik atuarfinnut tunngasut tamarmik nutaamik pilersaarusioqqinnissaat pisariaqartinneqarsimavoq. Suleqatigiissitaq Aningaasaqarnermut Pisortaqarfimmit, KIIIP-imit IAPP-millu ilaasortaaffigineqartup februarip qaammataanili ataatsimut tunngavissiamik suliaqarniarsimavoq siunissami qaninnermi naammassineqartussatut naatsorsuutigineqartumik, tamatumalu kingorna naalakkersuinikkut oqallisigineqartussamik.

 

Tunngavissiami atortussat IAPP-mi suliarineqareersimasut aallaavigineqarput. Aammattaaq Atuarfitsialaap tunngavigisai kiisalu atuartut klassellu amerlassusissaat naatsorsuutigisat aammalu atuarfiit illuutaasa qanoq inneri pillugit naliliineq aallaavigineqarput.

Atuartut atuartinneqarnerannut ulluinnarnilu atugaanut atatillugu atuarfiit illuutaasa pitsaasuunissaat qulakkeerneqarnissaata pingaaruteqarneranut soorunami Naalakkersuisut Anton Frederiksenip saqqummiussaatigut isumaqatigaat. Taamaattumik aamma isumaqarpunga suliap taassuma sapinngisamik siuarsarneqarnissaanut isumaqatigiissasugut. Tamanna nunatsinni meeqqat atuarfiinik annertusarnissaannut iluarsartuunneqarnissaannullu pilersaarut tamarmiusoq pillugu aalajangiinernut atasumik pisariaqarpoq. Taamaattumik Naalakkersuisut taamatut oqaaseqarlutik inassutigissavaat Qeqertami atuarfiup iluarsartuunneqarnissaa allineqarnissaalu pillugit siunnersuut nunatsinni atuarfinnik iluarsartuussinissat, allanngortiterinissat nutaanillu atuarfiliortiternissat pillugit aalajangiinissamut tunngaviusumut tamarmiusumut ilanngullugu oqallisigineqartariaqartoq, Qeqertami atuarfik sapinngisamik piaartumik siunertamut naleqquttumik ingelalersinnaaqqullugu.

 

Mikael Petersen, Siumuo oqaaseqartua.

Inatsisartuni ilaasortap Anton Frederiksenip Qeqertami atuarfiup siorna ikuallaleraluarsimasup nutarterneqarnissaa aammalu allilerneqarnissaa siunnersuutigaa. Siunnersuut Siumumiit paasilluarlugu taperserparput, soorlu aamma Naalakkersuisut paasinnillutik periarfissarsiuussinissamik siunertaqarlutik akissuteqartut.

 

Qeqertami atuarfiup piorsaaffigineqarnissaminik pisariaqartitsinera arajutsisimaneqanngilaq, taamaattumillu Siumumiit Naalakkersuisunut Ilulissallu Kommuneannut kaammattuutigissavarput suliassap taassuma naammassisaqarfiulluni aappaagumut aningaasaliiffigineqarsinnaanera suliareqqullugu.

 

Qeqertaq nunaqarfiuvoq aalisarnikkut eqeersimaarfiulluni ineriartorfiusoq, taamaattumillu meerartaqarluarami inuusuttaqarluarlunilu aamma sunngiffimmi periarfissatigut piorsaaffigineqartariaqarpoq, taamaattumik nutaamik atuarfiup allilerneqarnissaa iluatsillugu sunngiffimmi sammisassaqartitsinikkut periarfissiinerunissamut periarfissat ilanngullugit Siumumiit misissoqqissaaqqussavagut.

 

Taamannak oqaaseqarluta siunnersuutip appassaaneerneqannginnermini Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut ingerlatinneqarnissaa inassutigissavarput.

 

Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua.

Qujanaq. Siunnersuummik saqqummiussaqartoq Atassummit paasilluarlugu taperserparput. Arlaleriaqalutami inimi maani nunaqarfinni atuarfiit pisoqalisimaqisut iluarsartuunneqarnissaat ullutsinnullu naleqqussarneqarnissaat pisariaqalivissimasut nutarterneqarnissaannik saqqummiussisarsimagatta. Tamatumali anguniarlugu meeqqat pitsaasumik avatangiiseqarlutik atualernerminniit atuarfeqartariaqarnerat angusaqartuarnissamut aalajangiisuulluinnartartoq Atassummiit ilisimaarigatsigu.

 

Naalakkersuisup siunnersuummut akissuteqarnermini danskit naalagaaffiata atuarfiit iluarsaatassat 2001-imi aallartinneqarsimasut naalagaaffiup Namminersornerullutillu Oqartussat akornanni isumaqatigiissummut naapertuunnissaat piumasaqaataasimasoq oqaatigaat. Tamannalu tunngavigalugu nutaamik pilersaarusioqqittariaqalersimaneq pisariaqartinneqartoq Atassummit paasillugu suleqatigiissitap siunissami qaninnermi suliaminik saqqummiussaqarnissaa naalakkersuinikkut oqallisigineqaqqaarnissaani Naalakkersuisut siunnerfeqarnerat Atassummit isumaqatigaarput, tamatumani Atuarfitsialaap siunertaanut naleqquttumik aaqqiissuteqarnissat pisariaqarluinnarmata.

 

Naalakkersuisut nunatsinni meeqqat atuarfiisa ullutsinnut naleqqussarneqarnissaannut iluarsartuunneqarnissaannullu pilersaarummut tamarmiusumut siunnersuut ilanngullugu aalajangiiffiginiarmassuk Atassummit taperserparput.

 

Taamatut siunnersuut oqaaseqarfigaarput Naalakkersuisullu akissuteqaataat tusaatissatut tiguarput, siunnersuutillu aappassaaneerneqartinnagu ataatsimiititaliami nalilersoqqissaarneqarnissaa Atassummit piumasaraarput.

 

Josef Tuusi Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Inatsisartuni ilaasortap Anton Frederiksenip siunnersuutaa Qeqertami atuarfiup iluarsaanneqarnissaata allilerneqarnissaatalu 2003-mi aningaasanut inatsisissamut ilanngunniarneqarnissaat Inuit Ataqatigiit isumaqatigaat. Tassalu suleriaaseq malillugu Nalakkersuisut aningaasanut inatsisissamut siunnersuusiornerminni tulleriiaariniarnerminni nalinginnaq iluarsaanissaq allanut sanilliullugu nalilersoqqaassavaat aningaasanullu inatsisissatut siunnersuut Inatsisartuni saqqummiunneqarpat tulleriiaarinermut Nalakkersuisut siunnersuutaat Inatsisartut nalilerlugu isummersorfigiumaarpaat.

Ilaasortap siunnersuutaanut Naalakkersuisut akissuteqaataat Inuit Ataqatigiit annertunersaatigut tusaatissatut akuersaarpaat, tamatumami kingorna atuarfik pineqartoq Qeqertami atuarfik atuarfiit initaannik iluarsaassinermi tulleriiaarinermi ilanngunneqarpoq. Siunnersuutigineqartulli allaanerussutaa tassa atuarfiup pineqartup ikuallaleraluarnikkut ajoquserneqarnerata Namminersornerullutik Oqartussat sillimmasiisimanerannit iluarsaatissallugu periarfissaqarnera. Taamaammat ikuallannermi ajoqusernerup qanoq iliuuseqarfigineqarnissaanut, iluarsaannissaanut ukiumut tullermut aningaasanut inatsisissaq utaqqineqartariaqanngilaq.

 

Atuarfinnili allani aamma uffarfiit uffarfiusimasut aamma tummeqqat ataat atuartitsivittut atorneqarmata oqaatiginngitsoorumanngilarput, taamaattumik atuarfigissaarnissaq suliassaq annertuujuvoq.

 

Atuarfiit illutaasa aserfallassimanerannik nalunaarsuineq >90-ikkut qiteqquteriilaarnerannili aallartinneqartoq taamanersuarli naammassineqartutut Naalakkersuisuusumit nalunaarutigineqarmalli Inatsisartuni usorsisimassutigineqarsimavoq. Usorsisimanerli piaarpallaarsimasoq ullumikkut pissutsit takusalerlugillu tusartalikkatta uppernarsaatissaqartippaat.

 

Pitsaassutsikkut imaluunniit aserfallassimassutsikkut nalilersuisimanerup pissutsinik piviusunik naapertuuttuaannannginneranut pissutaasoq pingaarneq tassaagunarpoq nalunaarsuinerup illoqarfinni nunaqarfinnilu ataasiakkaani inunnit assigiinngitsunit ingerlanneqarsimanera. Tamannaluuna pissutaasoq Ilinniartitaanermullu Sanaartornermullu Naalakkersuisoqarfiit tulleriiaarinissamut aalajangersorsimasaasa pissutsinut naleqquttuaannannginnerinut.

 

Naalakkersuisoqarfiit matumani pineqartut ullumikkut tamatumunnga isummersimanerat tusarusupparput. Aamma Inuit Ataqatigiit suli ujartortuarpaat atuarfigissarnermi pitsaassuseq, soorlu init angissusaasigut, atortulersornertigut il.il. qanoq ittuunissaasa kimit aalajangerneqarsimanerat.

 

Nuummi atuarfiit ilaata Atuarfitsialammut pitsaassusiliunneqartussamut naapertuuttumik nutarterneqarluni allilerneqassaguni ullumikkumut piumasarisaasut najoqqutaralugit suliarinissaanit 30 mio. koruunit angullugit akisunerussanerarneqarnera assersuutissaavoq, tassa akit assigiinngissutaat uani 50%-it missaanniippoq.

Aningaasat atugassagut amerliartunngitsut ingasattajaarluni pitsaassusiliinissaq ilumut Naalakkersuisunit suli aalajangiusimaneqarsimappat atuarfigissarnerup ilimagisamit ukiut qulit ingerlaneranni naammassisimanissaanik oqalunneq piviusorsiortuusorinanngilaq.

 

Oqaluuserisaq manna iluatsillugu tamatuma, tassa atuarfigissarnermi illutat pitsaassusaanut suna nalerarineqarnersoq tamannalu kimit qangalu aalajangerneqarsimanersoq Inuit Ataqatigiit Inatsisartunut nassuiaatigineqassasoq pissusissamisoorsoraat.

 

Loritha Henriksen, Kattusseqatigiit.

Qujanaq. Inatsisartunut ilaasortap Anton Frederiksenip siunnersuutaa Qeqertami atuarfiup iluarsarneqarlunilu ilaneqarnissaa pillugu Kattusseqatigiinni eqqartoreerlugu imatut oqaaseqarfigissavarput.

 

Qeqertami ullumikkut pissutsit qiviaraanni Qeqertami angajoqqaat innutaasullu minnerunngitsumillu meeqqat atuartut atuarfeqarnermut tunngatillugu ilungersuutaat paasilluarparput. Ullumikkummi nunaqarfiit Qeqertatut ingerlalluartut eqqarsaatigigaanni pisariaqarluinnarpoq aamma atuarfeqarnerup tungaa pitsaasumik malinnaatissallugu. Nunaqarfimmimi pineqartumi kusanartumik innuttaasut suleqataalluarnerisigut namminerisaminnik tunisassiorfimmik ataavartumik aallartitsisimapput ullumikkut nunaqarfimmut suliffissaqartitsilluni aningaasaqarnikkut iluaqutaalluartumik. Taamaattumik nunaqarfiup inuutissarsiornikkut aningaasarsiornikkullu periarfissarititaa eqqaassagutsigu pissutigalugulu ukiuni kingullerni inuttusiartortup, tamatumalu kinguneraa meeqqat atuartut ukiuni kingullerni qulini marloriaammik angullugit amerleriarsimammata. Taamaammat pingaaruteqarpoq aamma atuarfeqarnikkut atugarititaasut qiviarnissaat, pissutsinullu piviusunut naleqqussarneqarnissaat sulissutigissallugit.

 

Tassuuna aamma takuneqarsinnaavoq qanoq nunaqarfimmi Qeqertami atuarfimmik atorfissaqartitsinermik siunnersuuteqartup tunngavilersuutai ersarissut pisariaqartitsinermillu annertuumik takutitsisut. Tassami atuarfimmik alliliinissaq iluarsaassinissarlu nukinginnartuunerat aamma tunngaviuvoq, nalunngisatsituut ajuusaarnaraluartumik ukioq Qeqertami atuarfiup nutartigartaa ikuallaleraluarnera aamma pissutsinik pitsaanerulersitsinngimmat.

 

Tassanilu eqqorneqarput Qeqertami atuartut tattorliutereersut suli annerusumik ajornartorsiummik minnerulersitsinngimmata. Ullumikkummi Qeqertami uffarfik atuartitsivittut allaat aamma atorneqarmat.

 

Naalakkersuisut akissuteqarnerminni akissuteqaataat tapersuisutut nipeqartoq oqaatigimmagu pisariaqartoq piaartumik atuarfiup illutaata pitsaasuunissamik qulakkeernissaa pingaartutut isigalugu akissuteqarnermi oqaatigimmassuk iluaraarput. Kisianni meeqqat annertuumik pisariaqartitsinerat utaqqeqqissinnaanngilaq.

 

Aammalu eqqaaneqarpoq atuarfinnut tunngasut tamarmik nutaamik pilersaarusiorfigineqarnissaat pisariaqartinneqarsimasoq suleqatigiinnik ilaasortaavigineqartunik nalilerneqarsimammat.

 

Taamaakkaluartoq Kattusseqatigiinniit kaammattuutigissavarput Qeqertaq atuarfeqarfimmi pissutsit ullumikkut ilungersunartut immikkut ittumik naliliiffigalugit eqqartorneqartariaqartut isumaqarfigaarput.

 

Aammalu eqqaarusupparput Qeqertami atuarfeqarnikkut pissutsit ima ajornartigimmata allaat nalinginnaasumik iluarsaassinermut allilerinissamullu Ilulissat Kommunea aningaasaleeqataanissaminnik periarfissiisimalluni Naalakkersuisunut nalunaaruteqarsimalluni. Tassa pissutsit taama ajortigipput, allaat Namminersornerullutik Oqartussat pisussaaffiisa ilaat allatut ajornartumik kommunep aningaasaliiffiginiarlugit nalunaarutigisariaqarsimallugu. Taamaattumik Kattusseqatigiinni isumaqarpugut neqeroorutip takutikkaa kommunep atuarfiup tungaatigut ajornartorsiut imaannaanngitsoq annertuumik ilungersunartutut isigigaa, anigorneqarnissaalu iluarsineqartariaqartoq annertuumik takutikkaat.

 

Taamaattumik neqeroorut aallaavigalugu iluatinnartutut isigalugu Naalakkersuisunut qinnutigissavarput Qeqertami atuarfiup ajornartorsiutaanik piaartumik iluarseeqataanissaq anguniarlugu immikkut naliliiffigineqarnissaa kissaatigerusukkatsigu.

 

Taamatut oqaaseqarluta Kattusseqatigiinniit siunnersuuteqartup tamakkiisumik taperserparput ataatsimiititaliamullu ingerlaqqinnissaa inassutigalugu.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq.

Suut tamaasa ataatsimut isigalugit aaqqissuussiniarnerup ilaatigut ajoqutigisarpaa aaqqissuunniakkat ilaqartarmata pinngitsooratik immikkut isigalugit piaartumik qanoq iliuuseqarfigisariaqarluinnartunik. Siunnersuutigineqartoq taamatorluinnaq isikkoqarpoq. Ikuallattoqarsimavoq, amigaatigineqartut suli amigaatigineqarnerulersimapput. Aviisini aamma takussaavoq inuusuttut imaluunniit meeqqat nunatta siunissai uffarfimmi atuartinneqartut. Meeqqat atuartitaanerannik pingaartitsisuugaanni siunnersuut akueralugu aaqqiissutissat piaarnerpaamik aaqqinneqartariaqarput Atuarfitsialaaniartussarlu uffarfinni ullorluunniit ataaseq atuarsimasunik ilaatigut siunissami atuartuuteqarsinnaanngilaq.

 

Siunnersuut paasilluarlugu atuarfinnguullu aaqqiivigineqartariaqarnera pilersaarutinut allanut siuartillugu piaartumik aaqqiivigineqarnissaa uanninngaanniit kissaatigineqarpoq, tassa pilersaarutaagallartuni allaat tigullugu siuartillugu, tassa pisariaqartitsineq taama angitigaaq.

 

Per Berthelsen, attaviitsoq.

Nalinginnaasumik isigigaanni siunnersuutaasoq mianersorfissaavoq, tassami ammaassisinnaammat ataatsimoortumik tulleriiaarinerup avataaninngaanniit tigooqqaanerujussuakkut piffissami aggersumi pisussanik takorluuisinnaanermik sequtserisoqarsinnaaneranik taamaalillunilu aamma aqutsinissamik ajornartorsiortitsilersinnaanermik, kisianni uanga tunginninngaanniit uani ataatsimoortumik tulleriiaarineq nalinginnaasumik pingaartitarilluinnaraluarlugu Qeqertami pisoq immikkorluinnaq alianartutut pisutut isigalugu eqaannerusumik, tassalu tulleriiaarinermi sassasinnerusumik inissiinikkut piaartumik pinartutut una isigalugu aaqqiisinnaaneq tapersersorumavara, taamaattumillu tamanna appassaaneerinnissutigineqartinnagu ataatsimiititalianut susassaqartunut oqaluuseritinnissaa matumuuna inassutigissallugu.

 

Anton Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Siullermik oqaatigissavara assut qujassutigigakku partiit aammalu Kattusseqatigiit kiisalu attaviitsut marluk tamarmik isumaqatigiillutik siunnersuut tapersermassuk. Tamanna Qeqertarmiunut atuartunut assorujussuaq qularnanngitsumik nuannaarutaasussaavoq. Aammalu Naalakkersuisut aamma periarfissamik imaluunniit ajornartorsiummik takunninnerat aamma tamanna paasinnillutik aaqqiiniaqataanissamut sulerusussuseqarnerat assut nuannaarutigaara. Taamaammat annerusumik oqaaseqanngikkaluarlunga ilaatigut Siumup oqaaseqaateqarnermini ilaatigut oqaatigisaa uniffigivara, tassa Qeqertami inuusuttut meeqqallumi sammisassaqartinneqarnissaannut tunngatillugu periarfissaqanngivimmat, tassami ukiorpaaluit matuma siornatigut Qeqertami aamma katersortarfik atorunnaavilluni atorunnaarsimammat. Taamaattumillu tassunga atatillugu oqaatigissavara Ilulissat Kommuneaninngaanniit Naalakkersuisunut Qeqertamut tunngatillugu pilersaarut nassiunneqarnikuummat ilaatigut atuarfiup allineqarnissaanut tunngatillugu aamma aningaasat annertunerunngikkaluartut atorlugit Qeqertarmiut inuusuttaasa meerartaasalu ataatsimoorfissaqalersinnaaneranni katersortarfeerannguamik ilasisoqarsinnaanera periarfissaasinnaalluni.

 

Kisianni siullermik tassa atuarfiup iluarsaanneqarnissaanut aammalu allineqarnissaanut periaqartitsivissuummat qujassutigaara nuannaarutigalugulu tamassi tapersiillusi oqaaseqarnersi. Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut.

Taperserneqarnera taanna tamanit malugivara aamma nuannaarutigalugulu. Taavalu soorunami piaartumik, oqaatigaarput piaartumik suliassaq taanna naammassiniarnissaa ingerlanneqassasoq, naak neriorsuutigisinnaanngikkaluarlugu ukioq mannamut taamaalilluni aallartereersimasinnaanera, kisianni malugeqqussavara taanna piaartumik suliaq ingerlanniagaammat aammalu Siumup oqaaseqartuani malugivara taamak ittoqassappat soorunami aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq attaveqarfigineqarnissaa aamma periarfissaqarumaarmat.

 

Taavalu Qeqertamut iliuuseriniarneqartut tunngatillugu ilumoorpoq pilersaarutit tassaniittut atuarfiinnaanngitsumut aamma tunngatillugit Qeqertami sunngiffimmut aamma tunngasut periarfissaqarnera aamma eqqartorneqartoq sillimaffiginiarneqarmat. Tamanna kommune peqatigalugu aamma aaqqiiviginiarneqarnissaa siunnerfiuvoq.