Taamaaliornikkummi innuttaasoq ajornartorsiumminik kisermaassisutut misigeqqajaasarpoq eqqunngitsumik pisutut sanngiitsutullu misigisimajuarluni soorluttaaq inuuniarnikkut ajornartorsiuteqalernermini nammineq pisuussuteqarsimanissamik isumaqarneq attatiinnarneqaqqajaasartoq.

 

Inuit tamarmik peqatigiinnut ilaanissaminnut pisariaqartitsissarput tulaavissaqarusuttarput. Qanga ilaqutariit pissusissamisoortumik taamatut peqatigiiupput. Ineriartornerulli ilaqutariit taamaattuunerat qajannarsisissimamavaa.

Peqatigeeriaatsinut nutaanut innersuussinisssarput pisariaqalersimavoq. Inuit imminut ataqatiilluinnarnerannik migisimanerup uppernarsinissaaq inunnut ataasiakkaanut kinaassusiannullu pingaaruteqaqaaq. Tamatumani isumaginninnermi politikki pingaaruteqaqaaq Inuit Ataqatigiit isumaat malillugu.

 

Isumaqarpugut isumaginninnermi politikki siunissami ilaatigut imaattunik siunertaqartariaqartoq. 1. Peqatigiinneq nukittorsassallugu. 2. Inuit naleqarnerminnik misigisimanerannik siuarsaallunilu ikorfartuissasoq. Aammalu 3. Innuttaasut pisinnaassusiinik ineriartortitseqqinnissamullu periarfissaannik tappiffiginninnerulluni nukittorsaassasoq.

 

Isumaginninnermut politikki tunngaveqartariaqarpoq. Isumaginninnermik akisussaaqataanissamik isummamik. Inatsisip peqatigiinnerup nukittorsarnissaanik inuunerissaarnissamullu periarfissiisiisuusariaqarput. Taamaammat isumaginninnikkut ikiorsiissutitut neqeroorutaasartut annertusisariaqarput ikorfartoqatigiinnik pilersitsisinnaanermik ikorfartoqatigiinnullu ilanngussinnaanermik ilaqartilerlugit inuit assigiimmik ajornartorsiuteqartut nukittorsarfissaattut.

 

Ikorfartoqatigiit aamma soqutigisaqaqatigiiusinnaapput. Avatangiisinik pitsanngorsaarusuttut suleqatigiinnikkulluunniit inuuniarnikkut atukkanik allanik piorsaarusuttut.

 

Ikiorsiinerup qanoq ittorpiaanissaa suliamit suliamut nikerarsinnaasassaaq makkuusinnaallutik. Ikorfartoqatigiinnik pilersitsiniarluni ussassaarinermut aningaasartuutinut matussutissanut. Ikorfartoqatigiit naapittarfissaannik innersuussinermut sammisaq aalajangersimasoq pillugu qaammarsaaniutinik naqitaaraliornissamut.

 

Pisortat innuttaasullu suleqatigiinnerat assigiinngitsunik iluseqarsinnaavoq. Pisortanullu ikiorserneqarnissamik pisariaqartitsinerit assigiinngitsuusinnaallutik. Soorlu tapersersorneqarnissamut sammisaq pillugu ilisimasaqarluartumik ikiorserneqarnissamut aningaasanillu tapiiffigineqarnissamut pisariaqartitsinerit.

 

Pisortat innuttaasullu suleqatigiinnerat atsioqatigiilluni suleqatigiinnissamut isumaqatigiissumik tunngaveqartariaqarpoq. Isumaqatigiissummilu erseqqissarneqartussat ilagissavaat suleqatigiinnerup siunertaa susassaqartut pisussaaffii pisinnaatitaaffiilu kiisalu apeqqutit ileqqorissaarnissamut tunngasut.

 

Inuiaqatigiit oqallinneranni pingaartinneqartut ilaagaat inuit inuunertik iliuutsillu namminneq akisussaaffigimmatigit inuillu allat qanoq iliornissaat utaqqiinnarnagu namminneq iliuuseqartassasut.

 

Inuit Ataqatigiit upperaarput inuk namminut napatikkusussuseqarluni inunngortartoq. Inuillu ataasiakkaat inunngornerminni aqqusaartagaasa piumassuseq taanna innarlersinnaasaraat. Isumaginninnikkut inatsisit isumaginninnikkut peqqussutit inuit socialimut saaffiginnittartut imminnut napatikkusussuseqaqqilernissaannut aqqutissiuuttariaqarpaat. Taamaaliornikkut nukissaqalerseqqillugit inooqatigiissutsikkut pisinnaasaminnik ineriartortitseqqinnissaannut.

 

Ikorfartoqatigiit aqqutissatsialaapput inatsisitigut qulakkeerneqartariaqartut.

 

Taava oqaaseqarfigilaasssavara siunnersuutima immikkoortuata aappaat.

 

Teknikkikkut atortorissaarutit inerisarneqartuarput. Inunnik isumaginninnermik sullissinermi periutsit taamatuttaaq inerisinneqartuartariaqarput. Sullissinerullu aaqqissussaanera ilanngullugu nutartertariaqartarluni.

 

Inatsisiliortutut kaammattortariaqarpagut ilinniakkamik tunuliaqutaqarlutik isumaginninnerup iluani suleriaatsit misiligaanermik ineriartortitsinermillu ilusilikkat atorlugit inerisaanissamut sapiissuseqarlutillu piumassuseqartut.

 

Aatsaat nutaamik eqqarsartoqarneratigut suleriaatsinik nunatsinnut naleqqussakkanik inerisaasoqarsinnaavoq. Taamaammat pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat periarfissiisariaqarpoq isumaginninnerup iluani suliffeqarfiit misileraanikkut nutarteralutik suliniuteqarnissaannut.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Naalakkersuisut isumaqatigaat peqatigiinnerup nukittorsarnissaanut inuunerissaarnissamullu tapersiinissamut periarfissaqartariaqartoq.

 

Taamatullu inuit assigiinnik ajornartorsiutillit ikorfartoqatigiiffissaannik pilersitsinissamut ikorfartoqatigiinnullu ilanngunnissaannut periarfissaqartariaqartoq. Inuuneq nakuunerup aningaasaateqarfia pitsaaliuinermik peqqinnerulernissamillu suliniutinut nunatsinni inuunerissaanerulernissamik siunertaqartunut tapiissuteqartarpoq.

 

Aningaasaateqarfik ukiumut pingasoriarluni aningaasanik agguaasarpoq. Aningaasaateqarfimmut qinnuteqaatit tiguneqartarput. Ilaatigut suleqatigiissitaniit peqatigiiffinniit attaveqatigiittartuniit ikorfartoqatigiinniit najukkani oqartussaasunit assigiinngitsunik sulialinnit. Amerlanertigut peqatigitinneqartarlutik pitsaaliuinermik siunnersortit nunaqarfimmi aqutsisut aamma ataatsimut isigalugu kommunininngaaniit.

 

Aningaasaateqarfik ilisimaneqarluarpoq tamatumanngalu ilaatigut ukiut tamaasa qinnuteqaaterpassuit nunaqarfinneersut isorliunerusuneersut nunap immikkoortuineersut nunamiit tamarmeersut ilami aamma Danmarkimeersut tiguneqartarmata.

 

Taakku saniatigut suliniutinut immikkut ittumik suliniuteqarfiusunut imaluunniit immikkut malugisarialinnik suliniuteqarsimasunut kajumissaasiisoqartarpoq. Ikorfartoqatigiinnik pilersitsineq suliniutaavoq pitsaasoq inatsimmillu aalajangersakkatigut killiliivigineqartariaqarani. Naalakkersuisut aamma isumaqatigaat isumaginninnerup iluani ilinniakkamik tunuliaqutallit suleriaatsit misiligaanermik ineriartortitsinermillu ilusilikkat atorlugit inerisaanissamut sapiissuseqarlutillu piumassuseqartut kaammattortariaqartut.

 

Tamatumunnga inunnik isumaginninnermi sullissinermi periutsit inerisarneqarlutillu nutartertuarneqarsinnaammata.

 

Taamaakkaluartoq Naalakkersuisut isumaqarput pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussummi aalajangersagaliornikkut inunnik isumaginninnerup iluani periutsit ineriartortinneqarsinnaanatillu nutarterneqarsinnaanngitsut. Akerlianik Naalakkersuisut isumaqarput periutsit aalajangersaavigineqarnerat inerisaanissamut periarfissanik killiliivinnassasoq. Najukkani nunaqqatigiinni nukissanik pioreersunik atorluaanissaq periarfissaqarmat inunnik isumaginninnermi sullissinermi periutsit najukkani inerisarneqarlutillu nutartertariaqarput.

 

Pisortanik ikiorsiissutit pillugit aaqqissuussinerup atuuttup ilaatigut imaraa siunnersuinissaq ilitsersuinissarlu pisariaqartitsivissuinnarnut ikiorsiisarneq annertusisamik ikiorsiissutit aamma ataasiartumik ikiorsiissutit pillugit aalajangersakkat.

 

Inatsisartunut ilaasortaq Asii Chemnitz Narup ilumoorpoq oqarami pisortanit ikiorsiissutit inunnut ataasiakkaanut sammitinneqartut. Tassami pisortanit ikiorsiissutit periaatsimut tunngavigisaq tassaavoq inuit ataasiakkaat ilaqutariillu ilaatigut inuuniarnermi pisariaqartitaannut ineqarnermut atuinermullu akiliutissanut aamma aningaasartuutinut ingerlaavartunut naleqquttumik pisariaqartunullu ikiorneqarnissaat.

 

Pisortanit ikiorsiissutit naliiliineq malilugu annertussusilerneqartarput. Ilanngullugit naatsorsuutigineqartalutik illoqatigiit pissarsianik atueqatigiinnerini pitsaaqutit aamma najugaqatigiinnermi pitsaaqutit kiisalu ilaqutariit piffissaq kingulleq tikillugu qanoq atugaqarsimanerat.

 

Tunngaviatigut pisortanit ikiorsissutit tunniunneqartarput aningaasarsiaannaajusut qaangiutilertortussaanngitsumik isertinneqartarunnaarsimagaangata imaluunniit ikileriarujussuarsimagaangata. Imaluunniit aningaasatigut pissaaleqilernissamut naleqquttunngornisssamulluunniit ajornartorsiutit ilungersunartut pilersinnaanerannut aarlerinaatit ikiorsiissuteqarnikkut peersinneqarsinnaappata millisinneqarsinnaappataluunniit.

 

Pisortanit ikiorsiissutinit periaatsimut tunngavissaq sumiginnarneqassaaq inuit ataasiakkaat ilaqutarillu pilersuinissamut pisussaaffeqartut ikiorserneqartarnerisa saniatigut ataatsimooqatigiinnut aalajangersimasunut ikiorsiinissamik aalajangersaasoqassappat. Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata iluarsaanneqarnissaa nalilerneqarumaarpoq periaatsimut tunngavigisat allanngortinneqassanersut.

 

Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat suliffissaaleqilernissamut sillimmasiinissamik aaqqissuussinissamut atatillugu iluarsaanneqartussaavoq. Tamatumanilu isumaginninnikkut ikiorsiissutit aamma suliffeqarnermut tunngatillugu tunniunneqarsinnaasut akornanni ataqatigiinneqartitsinikkut ajornartorsiuteqaleqqunagu. Aammalu aaqqissuussinerit isumaginninnermut suliffeqarnermullu tunngasut erseqqissumik immikkoortineqarnissaat qularnaarniarlugu.

 

Taamatut oqaaseqarlutik Naalakkersuisut inassutigaat Inatsisartunut ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaa maannakkuugallartoq akuerineqassanngitsoq pisortanilli ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata iluarsaanneqarnissaa utaqqineqassasoq. Qujanaq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Isumaginninnermut Naalakkersuisumut qujavugut. Taava maannakkut partiit, Kattusseqatigiit attaviitsullu oqaaseqartuinut nuuppugut.

 

Mikael Petersen, Siumup oqaaseqartua.

Inatsisartunut ilaasortap Asii Chemnitz Narupip qulaani pineqartut pillugit aalajangiiffigisassatut siunnersuutaa arlariinnik tunngavilersorneqartumik saqqummiunneqartoq Siumumiit naatsumik oqaaseqarfigissavarput. Siunnersuuteqartup siunertarisai Siumumiit paasilluarpagut. Aammalu isummat taamaattut iluatinnaatilittut isigalugit. Kisianni Naalakkersuisut akissuteqaamminni oqaserisaat aammalu tunngavilersuutigisaat Siumumiit tamakkiisumik isumaqatigalugit tapersersorpagut.

 

Tassami ikorfartoqatigiinnik pilersitsineq suliniutaavoq pitsaasoq, inatsisitigullu aalajangersakatsigut killiliiffigineqartariaqanngitsoq.

 

Siumumiit pingaartipparput pisortaniit ikiorsiissutit pillugit aaqqissuussinerit tunngavigisariaqaraat siunnersuisarnerit, ilitsersuisarnerillu pisariaqartitsivissunut ikiorsiisarnerit, tassa naatsumik oqaatigalugu pisortaniit ikiorsiissutit tassaasariaqartut inuup imminut ikioqqilernissaa, napatilernissaa siunertaralugu pisortaniit ikiorsiissutaasartut ingerlanneqartariaqarput.

 

Tamatumunngalu aamma atalluinnarput inuit ikiugaqartut pilersugaqartut pillugit ikiorsiisarnermi periusigineqartartut, periuserineqartarumaartussallu.

 

Siumumiit Naalakkersuisut isumaqatigaagut erseqqissumik oqaatigimmassuk pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata iluarsaanneqarnissaani nalilerneqartariaqartoq periaatsimut tunngavigisat allanngortinneqarsinnaanerat. Tamannalu pisariaqarluni ukiuni aggersuni suliffissaaleqilernissamut sillimmasiisalernissamut atatillugu aaqqissuussinissami.

 

Tassami isumaginninnikkut ikiorsiissutitigut periarfissarititaasut aammalu suliffeqarnikkut periarfissarititaasut paatsuugassaanngitsumik immikkoortinneqarsinnaasariaqarmata, atuisarumaartut eqqarsaatigalugit.

 

Taamannak oqaaseqarluta Siumumiit Naalakkersuisut akissuteqaataat taperserparput.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Mikael Petersen qutsavigaarput, tulliulluni oqaaseqassaaq

 

Godmand Rasmsusen, Atassutip oqaaseqartua.

Inatsisartunut aalajangiiffigisassasut siunnersuutigineqarpoq Naalakkersuisut piumaffigineqassasut pisortanit ikiorsiissutit pillugit inatsisip allannguutissaanut peqqussummut saqqummiussissasut.

 

Inatsisartunut ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaanut Atassummiit imatut oqaaseqaateqassaagut.

 

Inimi maani oqaluttarfik manna atorlugu tupinnanngitsumik Inatsisartunut ilaasortap inatsisissamik allannguutissanillu amerlaqisunik saqqummiussisarsimapput, tamannalu imminik tupinnartuunngilaq. Kukkunerussanngilarmi oqaraanni isummiussuunneqartut kusanartaqaat, sullissinermullu aningaasat killeqartarnerisa suliniut isummallu pitsaasut killiliisarnerat tamatta nalunngilarput.

Qujanartumilli ukiut makku ingerlaneranni aammalu pitsaamuk inunnut sullissinerup tungaa pitsanngoriaaateqartarnera aammattaaq nuanaarutigaarput. Siunnersuuteqartup tikkuartugaa imminnik tupinnanngillat pitsanngorsaatissanimmi saqqummiussisoq tikkuartuimmat.

 

Eqqaamasariaqarpormi Inunnik Isumaginninnermi Ataatsimiititaliarsuup siunniussaa anguniagassanut pingaarutilinnik imaqarmata. Tulleriiaarinermilu siunniussani anguniagassat imminik ersereermata.

 

Atassummiilli nalunngilarput suna tamarmi ataatsikkut pineq ajormat, aningaasallu killiliisarmata. Siunnersuuteqartup oqaatsit atugai isumaqatiginarput, soorlu peqatigiinnerup nukittorsarnissaanik il.il. Inummi ikiortariaqalernerminik misigisaqartup avatimini qanigisaminit tapersersorneqartarnera nukissanik annertuumik tunniussaqartartut tamatta nalunngilarput.

 

Atassummiit taamatut oqaaseqarluta Naalakkersuisut akissuteqaataat ersarilluinnarmat, Naalakkersuisut akissuteqaataat taperserparput.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Godmand Rasmussen qutsavigaarput. Tulliulluni oqaaseqassaaq

 

Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiigt oqaaseqartuat.

Qujanaq. Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut Peqqussutaat ullumikkut Inunnik Isumaginninnikkut nunatsinni ikiorsiinermi tunngavigisagut kingullermik Inatsisartunut allanngortinneqarmata tamanna pivoq, siullermik 1993-imi upernaakkut kingornalu 1994-imi ukiakkut Inatsisartut ataatsimiinnerini.

 

Allannguutit kingulliusut taakku ukiuni arfineq-pingasunik qaangerlugillu pisoqaassuseqarput annertusimanatillu. Ulloq manna tikillugu pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussut tunngavigineqartoq taamaammat suli pisoqaaneruvoq, tassami peqqussut tamakkiisoq maannamut najoqqutariniarneqartoq 1982-imeersuuvoq, tassalu ukiut 20-it matuma siornali Inatsisartunit akuersissutaasimalluni.

 

Inatsisartuni Ilaasortaq Asii Chemnitz Narup aalajangiiffigisassatut maanna siunnersuuteqarpoq isumaginninnikkut ikiorsiissutitut neqeroorutaasartut annertusarneqarnissaannik kinguneqartussanik Inuit Ataqatigiit isumaat malillugu, isumaliutigilluagaanertik pissutigalugu aamma tapersersortariaqarluinnartuusut. Siunnersuuteqartormi ilumoorpoq oqarami inuit tamarmik peqatigiinnut ilaanissaminik pisariaqartitsisartut, tulaavissaqarusuttartullu inuiullu assigiimmik ajornartorsiutillit nukittorsarfissamik, ikorfartoqatigiiffiusinnaasumik pisariaqartitsisarsinnaasartut.

 

Taamatuttaaq Isumaginninnerup iluani nutaamik eqqarsartoqarneratigut suleriaatsinik nunatsinnut naleqqussakkanik inerisaasoqarnissaanik misileraasoqarnissaanillu pisariaqartitsisoqarpoq, tamannaavormi aamma siunnersuutigineqartoq.

 

Naalakkersuisut siunnersuuteqartumut akissuteqaataat taamaammat pakatsinanngitsuunngilaq, isumaqarnarporlu Naalakkersuisut itigartitsiniaannavillutik taamak iliortut, tassami siunnersuummi anguniarneqartut killormut saatillugit allatorluinnaq isumalersorniarneqarput.

 

Taamaattoqanngitsoq siunertarineqanngitsorlu, ikorfartoqatigiinnik pilersitsinissamik inatsisitigut periarfissiinissaq inatsimmi aalajangersakkatigut killilersorniarneqartoq oqaatiginiarsarineqarpoq, soorluttaaq sullissinermi periutsit inerisarneqarsinnaanerisa peqqussummi aalajangersaavigineqarnissaat periarfissanik killiliiginnassasoq aamma oqaatiginiarsarivaat, uffali killormut paasisariaqartoq.

 

Oqaatigereerparput Pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussut allannguutimerngit 1993-imi 1994-imilu allanngortiallanneqartut ilanngullugit maanna ukiut 20-it sinnerlugit pisoqaassuseqalereersoq. 1994-illi kingorna ilisimaneqartutut aamma isumaginninnermi iluarsartuusseqqinnissaq siunertaralugu ataatsimiititaliarsuarmik, tassa Socialreformkommission-imik sulisitsisoqarsimavoq ulloq manna tikillugu suli annikitsuinnarmik angusaqarfiusimasoq naak uffa Pisortanit ikiorsiisarneq eqqarsaatigalugu peqqussut ullutsinni piumasarisaasunut naleqqussarneqassasoq aamma neriorsuutaasoq.

 

Qinigaaffiup siuliani ataatsimiititaliarsuup inassuteqaatigisimasai persuarsiutigineqaqalutik taamani maanna aamma Naalakkersuisuusunut tunniunneqarput, tassannga timitalersuinissaq aallartissinnaanngortoq neriorsuutigineqarluni.

Maannali qinigaaffiup tullia aamma naaleruttulerpoq, sulilu utaqqisitsiuartoqarniarluni. Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata iluarsaanneqarnissaa utaqqineqaqqaarallassasoq Naalakkersuisunit siunnersuuteqartumut itigartitsiniaannavilluni kalerriutigineqarpoq, oqaatigineqanngilarli iluarsartuussinissaq qaqugu naatsorsuutigineqarsinnaassanersoq.

 

Ukiamut imaluunniit aatsaat nutaamik Inatsisartunut aappaagu qinersisoqareerpat? Inuiaqatigiit uninngagatik ineriartorfiupput ajornartorsiornerlu annikilliartorani. Meeqqat inuusuttuaqqallu isumagisarialippassuillu allarpassuit pisariaqartitsisut amerliartorput Naalakkersuisut piviusunngortitsiniaasaarnersuannik takorluugaqannginnersuannillu maanna utaqqisiinnarneqarsinnaajunnaartut.

 

Taamaattumik Isumaginninnermut Naalakkersuisoq sunik qanorlu takorluugaqarnersoq apeqquteqarfigissallugu aamma pissusissamisoorluinnarpoq, maannamummi tigussaasumik pimoorussanillu suli taakanngaanniit inuiaqatigiinnut nerliuteqarsinnaasimanngillat.

 

Siunnersuuteqartup Asii Chemnitz Narupip saqqummiussaa iluatinnarput. Ajornaquteqanngilarlu Naalakkersuinikkut piumassuseqaraanni aamma aqqutissiuunniassallugit. Isumaginninnikkut ikiorsiissutitut neqeroorutaasartut annertusartariaqartut, taamaammat Inuit Ataqatigiit piaartumik pisariaqartoq isumaqarpugut. Neriuppugullu siunnersuutip ukiamut aappassaaneerneqannginnerani siunnersuutigineqartup pimoorussamik Naalakkersuisunit isumaliutigeqqinneqaqqikkumaartut, assersuutigiinnarlugumi maannakkut 1992-imiit meeqqanik, inuusuttunillu ikiorsiissarneq pillugu peqqussut naapertorlugu suleriaatsinik misiligaanermik ineriartortitsisinnaanermillu periarfissiisoqareerpoq.

 

Sooq peqqussummi tassani tamanna ajornartitaanngippat, pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussumi aamma taamak iliorsinnaassanngilagut?

 

Taamatullu oqaaseqarluta Inuit Ataqatigiit aalajangiiffigisassatut siunnersuut manna tamakkiisumik tapersersorparput, kissaatigissallugulu suliap aappassaaneerneqannginnermini tunngavissaqanngitsumillu asuli itigartitsiniaannavilluni siunnerfiunngitsumik Inatsisartut Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Ataatsimiititaliaannit timitaliinissaq siunertaralugu ukiap tungaanut sulisoqarneratigut siunnersuut tapersersorlugu isumaliutissiissiorfigineqarumaartoq.

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Johan Lund Olsen qutsavigaarput.Tulliullunilu oqaaseqassaaq

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Inatsisartuni Ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaa Kattusseqatigiinniit imaattumik oqaaseqarfigissavarput.

 

Siullermik Kattusseqatigiinniit oqaatigissavarput Inunnik Isumaginninnerup iluani peqqussutit pissutsinut piviusunut naleqqussartuarnissaat soorumi pingaartikkatsigu. Taamaammat siunnersuutit suulluunnit aamma inunnik isumaginninnermut tunngasut oqalliseqataaffiginissaannut Kattusseqatigiinniit piareersimavugut.

 

Kattusseqatigiinniilli erseqqissarusupparput Kattusseqatigiinni anguniannginnatsigu pisortanik ikiorsiissutit annertusarneqarnissaat. Illuatungaatigulli Kattusseqatigiinni anguniarparput pisortanik ikiorsiissutit sapinngisamik minnerpaaffissaaniitinneqarnissaat. Isumaqarpugut tamanna pisinnaasoq suliffissaqanngitsunik pikkorissartitsinerit assigiinngitsut aqqutigalugit suliffissaqartitsinikkut kommuneqarfinni assigiinngitsuni pisariaqartitsineq naapertorlugu aaqqissuussilluarnikkut, pilersaarusiorluarnikkullu minnerunngitsumik aamma ilinniartitsinikkut, nunatsinni ilinniagaqarnissamut pisariaqartitsineq aallaavigalugu, pilersaarusiorluarnikkut anguneqarsinnaasoq Kattusseqatigiinniit qularutiginnginnatsigu.

 

Tassami Kattusseqatigiinni isumaqarpugut inuit peqqissut, sulisinnaasullu unerartiinnarnagit pisortanillu ikiorsiissutinik tunioraannarnagit sammisassaqartinnissaat, suliassaqartinnissaat ilinniaqarnissaallu inuiaqatigiinnut minnerunngitsumillu inunnut pineqartunut timikkut tarnikkullu peqqinnarnerpaajusoq takusinnaagatsigu.

 

Soorunami inuit nappaateqarneq, innarluuteqarneq allatigulluunniit pisinnaajunnaarsimaneq pissutigalugu ikiorneqartariaqalersimasut pitsaasumik naapertuilluartumillu ikiorneqartariaqarnerat Kattusseqatigiinniit aamma arajutsisimanngilarput, pisussaaffittullu pingaartutut aamma isigalutigu.

 

Taamaammat Kattuseqatigiinni isumaqarpugut inuiaqatigiit pisussaaffiisa pingaarnerit aamma ilagilluinnaraat, innuttaasut sulisinnaasut suliffissaqartittuarnissaat qulakkeersimajuassallugu. Taamaaliussagutta isumaqarpugut suut tamarmik imminnut attuumassuteqarnerat paasilluarsimassallugu pingaaruteqarluinnartoq.

 

Kattusseqatigiinnillu aamma erseqqissaatigeqqissavarput inuiaat Kalaallit qangaaniilli ileqqorisimasarput sutigut tamatigut ikioqatigiinneq, uatsinnullu susassareqatigiinneq, maanna tamakku ileqqut kusanartut ukiuni kingullerni annikilligaluttuinnarsimapput ilaatigut politik-ikkut aalajangersakkat peqqutaaqataallutik. Tamanna minnerpaamilluunniit miserratissaanngilaq. Aamma oqaannartoqarsinnaanngilaq ineriartornerumukua malitsigisaanik taamak pisoqartoq. Qularnanngilarmi ineriartorneq pisuutinniarneqarsinnaavoq, kisianni politikkeriuniartugut ilisimaqqissaartariaqakkatsinnut ilaavoq politikkikkut aalajangikkat assigiinngitsut inuiaqatigiinnut inuiaqatigiit ineriartornerannut assigiinngitsutigut aamma sunniuteqartarmata. Ilami ilaatigut sunniuteqarnerluttarmata.

 

Assersuutigiinnartigut inoqotigiit politikkikkut avissaartuutsinneqarnerat, Kattusseqatigiinniit akuersaarnagulu isumaqatiginngittuagarput. Tassa inunnik isumaginninnerup iluani pisortanit pissarsiaritinneqartartut soorlu ineqarnermut tapiissutit, utoqqalinersiutit, siusinaartumik pisartakkat il.il. inoqutigiit isertitaat tunngavigalugit tunniunneqartartut inuit ilaqutariillu ilaannut ataasiakkaanut malersorneqaataalersimasartut.

 

Kattusseqatigiinni tupigusuutiginngilarput siunnersuuteqartoq ilaatigut siunnersuummini oqarmat, innuttaasut ilaat ajornartorsiutiminnik kisermaassisutut misigeqqajaasartut. Tamatta nalunngilluinnarparput inissaaleqineq ajornartorsiutitta anginerit ilagigaat. Kisianni ilaqutariinni aningaarsiortut arlaqalersimappata aammalu ilaqutariit utoqqartaqarsimappata, imaluunniit siusinaartumik sulisinnaajunnarnersiutilimmik ilaqalersimappata, taava utoqqaq imaluunniit utoqqaat siusinaartumilluunniit sulisinnaajunnaarnersiutillit annertuumik eqqugaasarput. Tassa ilaatigut qaammammut tigusartaganngui nunguusangajavillugit ilanngartorneqalertarmata. Tamatuma kingunerisarpaa kiserliorneq, inuttut susinnaanngitsutut imminut nalileqqajaaneq. Inummut pingaartumik timikkut tarnikkullu assorujussuaq nakkarsaataasartoq.

 

Pissutsit taamaattut pillugit allakkanik iluartuni allassimasut imaattut issuaaffigilaarniarpakka, eqqaasitsissutigalugillu: "Illoqatigiillu ilagiikkunnaarunik perlussapput".

 

Taamaammat Kattusseqatigiinni isumaqarpugut innuttaasut illoqatigiillu naamminneq pisinnaasaat annertusarneqartuartariaqartut, pisortanillu isumalluuteqarnerujussuaq qimakkiartuaarneqartariaqartoq, tassami qangarsuarli oqaluttuarpugut sapinngitsorsuulluta.

 

Taamaattumik inuit pisinnaasut qaffassarniarlugit kaammattuineq, tapersersuineq, pitsaasumillu siunnersuineq aqqutissiuinerlu annertunerusumik pisortanik aallanneqartariaqartoq Kattuseqatigiinniit isumaqarpugut. Taamaaliornikkut inuit ikiortariaqartut aamma pitsaanerusumik atugassaqartinneqarsinnaanerat anguneqassammat.

 

Kattusseqatigiinni aamma isumaqarpugut siuliani taajukkatta ilaat inuit imminnut napatikkusussuseqarnerat pitsaanerusumik tunngavissinneqarsinnaasoq, pisortanit innuttaasunillu immikkut inatsisitigut peqqussutitigulluunniit toqqammavilerneqartut atsioqatigiinnerit atunngikkaluarlugit.

 

Tassami Kattusseqatigiinni uagut ataqqivarput, inuit kiffaanngissuseqarlutik nammineersinnaanerat, kisianniliuna aamma isumaqartugut inuit ullumikkut pisinnaatitaaffiisa pisussaaffigisaraluisalu inatsisitigut qumartiterneqarnerisigut inuit ilaasa sulerusukkaluartut susinnaajunnaarsiusallugit unerartinneqarnerat annertuumik ajornartorsiutinngoriartortoq takuneqartariaqalersoq unitsinneqarlunilu.

 

Kattusseqatigiinnimi isumaqarpugut inuit pisinnaasaat atorluarneqarnerusariaqartut tassami assersuutissarpassuaqarpugut, aamma uagut Kattusseqatigiinni isumaqatiginartinngisatsinnik soorlu aalisartortatta ilaat aalisarunnaarsinneqartarput, tassagooq kilisaatini aalisartutut isertitaqarpallaarsimagamik. Utoqqartagut saniatigut aningaasamininnguamik isertitaqalaarpata ingerlaannartumik utoqqalinersiaat ilanngartinneqaleraraat, uffa massa utoqqaat kisimiittut akileraaruteqanngitsumik saniatigut 28.000 kr. aappariillu 42.000 kr. ukiumut isertitsisinnaagaluartut. Allallu inuiaqatigiinni aningaasatigut pitsaasumik aamma inunnut timikkut tarnikkullu ajunngitsumik sunniuteqartussaagaluit maanna ajoraluartumik inatsisitigut uninngatinneqarput akuersaarneqarsinnaanngitsumik.

 

Siunnersuuteqartoq tamatigut isumaqatiginngikkaluarlugu taamaattoq isumaqatigaarput oqarmat, inunnik isumaginninnermi sullissinermi periutsit inerisarniartuartariaqartut - aap inerisarneqaannaratik suli pitsaanerulersinneqartariaqarput, kisianni isumaqarpugut suna tamarmi inatsisiliornikkut iluarsineqartussatut takorloorneqartariaqanngitsoq.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarluta Naalakkersuisut akissuteqaataat tusaatissatut tiguarput.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Anthon Frederiksen qutsavigaarput. Tulliulluni oqaaseqassaaq siunnersuuteqartoq

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq akissuteqarnissinnut, qujanera immaqa uunga tunngatikkusunneruara - qujanaq piffissaajarlusi atuarlugulu isummersorfigigassiuk, ilami imarisaatigut utertitsiffigineqarnera qutsatissaavallaanngilaq ataatsimut isigalugu, Inuit Ataqatigiinninngaanniit Johan Lund Olsen-ip tapersersuinera eqqaassanngikkaanni tapersersorneqarusunngitsoq paasinarmat.

 

Tassa Isumaginninnermut, Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuaq sulisimavoq. Inuit Ataqatigiinni oqaaseq iluarsaaqqinneq asuliinnaanngitsorujussuuvoq, iluarsaaqqinnermik oqartoqarpat taava imatut paasisaratsigu Inatsisit peqqussutillu tunngavissiorlugit, nutaamik nalilersorlugit aaqqissuussinerit iterngat tikillugu nalilersoriarlugu naalakkersuinikkut anguniakkanut nutaanut naleqqussarnissaat, tassa aaqqissuusseqqinneq - iluarsaaqqinneq.

 

Taamaattumik peqqussutip matuma eqqartukkatta tunngaviatigut nutaamik isummersorfiginissaa isumaqarpugut pissusissamisoortoq aamma piffissanngorsimasoq. Ilisimaneqartutuut massakkut pisortanik ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat inunnut ataasiakkaanut sammitinnerusarparput, taavalu suliffissaaleqinermi napparsimalerneq peqqutigalugu aningaasatigut ikiorneqartariaqalernermi atorneqartarluni.

 

Uagut isumaqarpugut taamatut tassunga sammitillugu atortinneqartarnera naammakkunnaartoq. Inuit peqatigiikkuutaat sullinneqartariaqarput, aamma siusissukkut ikiorserlugit imaappoq siunnersuut pinaveersaartitsinermik siunertaqarpoq.

 

Massakkut peqqussut qiviassagutsigu ikiorsiissutinik imaqarpoq, imaappoq inuit ajornartorsiuteqalereeraangamik saaffiginnikkaangamik taanna tunngavigalugu ikiorserneqartarput. Kisianni pinaveersaartitsinermik anguniagaqarluta partit tamatta suaartartarpugut aamma ungasissorsuunngitsukkut Isumaginninnermi Naalakkersuisup persuttaasarneq pillugu oqaaseqarami pingaartillugu oqaatigivaa, pinaveersartitsinermi suliniutit aallunneqartariaqartut massakkut taakkua aqqutigalugit ajornartorsiutit taakkua saassunneqartariaqartut.

 

Aamma sap.ak. siuliata siuliani meeqqat ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut inissinneqarnissamut pisariaqartitsisut qanoq annertutiginerat eqqartorneqarmat, aamma Isumaginninnermut Naalakkersuisup tusagassiuutitigut oqaatigivaa børnehjemmet kisiisa isumalluutiginagit, kisianni taakkua saniatigut annertuumik pinaveersaartitsinermik sulinissaq pingaaruteqartorujusuusoq. Tassuuna assortorsinnaanngilatsigit aamma isumaqatigeqaatsigit, taamaattorli isumaqarpugut inatsisitigut pinaveersaartitsinermi suliniarneq tunngavissinneqartariaqartoq.

 

Aap Naalakkersuisup oqaatigivaa akissuteqarnermini uannut ullumikkut periarfissaqartoq Inuuneq Nakuunermik taallugu aningaasaateqarfiliornikuummata 1992-ikkunni taamani naalakkersuisuusut - aap aningaasaateqarfik taanna immikkut malittarisassaqarpoq, qujanaqaaq aamma aningaasaliisoqartarpoq, kisanni inatsisinik tunngaveqanngilaq taanna, taavalu inuit innuttaasut pitsaasumik inissisimassappata pitsaasumik illersorneqarsinnaalluartumillu qulakkiissagutsigulu pingaveersaartitsinermik siunertaqartumik sullinneqarsinnaasut, taava soorunami Inatsisartut peqqussutaatigut tamanna qulakkeerlugu malittarisassiuuttariaqarparput.

 

Tassa taakkuupput tunngaviusumik eqqarsaatit nutaamik eqqarsartariaqalerpugut, inuit ajornartorsiuteqalereersut kisiisa ikiorsernagit, kisianni suli nukissaqartillugit, suli piumassuseqartillugit annikitsunnguamik tapersersornerisigut nalunnginnatsigu akunnerminni nukissanik nutaanik aamma pilersitsisartut. Aamma massakkut inuit ataasiakkaat imminnuinnaq sullinniattarnerat, kiserliortinneqarlutik aamma pisortaninngaanniit sullinneqartarnerat, taanna illuatungilerneqartariaqarpoq aamma uani taanna siunertarineqaraluarpoq.

 

Taava Naalakkersuisup uannut akissuteqarnerani paatsuungassutit arlaqarput uanga tunginninngaanniit, taamaattumik nassuiaqqussavara qupperneq 2 qulaatungaani oqaatigineqarmat ikorfartoqatigiinnik pilersitsineq, suliniutaavoq pitsaasoq inatsimmili aalajangersakkatigut killiliivigineqartariaqarani. Taanna nassuiaqquara, qanoq ililluni inatsisitigut killilerneqassagami, paatsungaanartorujussuuvoq taanna.

Taava pisortaninngaanniit ingerlaqqilaaruma qupp. 2 ataatungaani Naalakkersuisoq oqarpoq, siunnersuut timitalerneqassagaluarpat taava ikiorsiissutini uani periaatsimut tunngavigisaq sumiginnarneqassasoq. Tassamiuna uani tunngaviusumik allanngortitsiniarneq siunertaasoq uagut tungitsinninngaanniit. Isumaqaratta iluarsaaqqinnermi peqqussutit tunngavissiorneqartariaqartartut nutaamik, taannalu siunertarivarput.

 

Taava misileraanermut tunngatillugu oqaatigilaassavara Johan Lund-Olsenip oqaatigivaa eqqumiigalugu uangattaaq, suna pillugu meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaanni misileraanermi tunngasumik malittarissassiorsinnaavugut taavalu pisortanut ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaannut nuutsikkutsigu, taava killilersuinertut isikkoqaleriataassasoq. Taanna paasiuminaattorujussuuvoq, aamma sulinermi sumiluunniit misileraanerit ingerlanneqartarput, aalisarnikkut misileraalluni suliniutit taamannak ingerlanneqarput, aamma pissusissamisoorpoq. Kontoqarpoq immikkut 50.01.03 aalisarnermi misileraanermut tunngasut 2 mio.kr.-init tassunga ivertittarpagut, aamma konto 30.14.16-imi isumaginninnermut tunngasut tassaniipput 1,4 mio.kr.-init meeqqanut inuusuttuaqqanullu ikiorsiisarnermut peqqussummut tunngaveqartut. Taamaattumik akueriuminaattorujussuuvoq itigiartitsinerminnut Naalakkersuisup tunngavilersuutai.

 

Taava uangattaaq apeqqutigerusuppara tunngaviusumik oqallinnissaq iluarsaaqqinnissarlu pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaa qaquguuna taava pissasoq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Asii Chemnitz Narup qutsavigaarput. Ingerlariartinnanga ilisimatitsissutigissavara partip oqaaseqartui 15 minutsinik periarfissaqarmata, oqaaseqartulli allat 10 minutsinik. Tulliulluni oqaaseqassaaq

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Siullermik uangattaaq Naalakkersuisut sinnerlugit oqariartuutitsinnut saqqummiussatsinnullu paasinnillutik nassuiaatitsinnut tigusilluartut qutsavigissavagut, aamma Inuit Ataqatigiit oqaatigissavara una Asii Chemnitz-Narupip oqaluuserisassatut saqqummiussa imaanngilaq itigartinneqartoq, taamaanngilaq.

 

Aamma Asii Chemnitz Narupimut oqaatigissavara imaanngilaq tapersersorneqanngitsutit - naamik tapersersorpatsigit, aamma kiserliussanngilatit ikiorusoqaatsigit aamma tamatta ikoqatigiittariaqarpugut maani inimi issiasugut.

 

Siullermik ujartorneqarmat Inunnik Isumaginninnerup iluani suliassat suunuku massakkut takorloorullugit sulissutiginiarneqartut. Aamma uani punktimi siullermi sammisatsinni immikkoortoq 89-imi oqaatigineqarpoq Inunnik Isumaginninnermi Ataatsimiititaliarsuaq sulilluni aallartikkami annertoorujussuarmik sammisaqarsimasoq isumaliutissiissummik saqqummiussaqarsimasoq, isumaliutissiissut Inatsisartuni eqqartorneqarsimasoq aamma Inatsisartut aalajangersimasut taassumap imai suut ukiuni tulliuttuni anguniagassatut siuniunneqassasut.

 

Taanna isumaliutissiissutip imaa atuarlugu nuannertorpassuarnik imaqarpoq. Isumaliutissiissutip imai amerlasoorpassuit maannakkut takusinnaalereerparput naammassineqareersimasut. Ilai suliarineqarput, ilai suli naammassineqanngilallat. Naatsorsuutigaarpullu naammassineqanngitsut piffissap ukiup tulliuttup ingerlanerani naammassineqarsinnaajumaartut. Suna allartikkaangat tassanngaannartumik naammassiffiuneq ajorpoq, kisiannili ukiut ingerlanerani suut anguneqarsinnaasut aamma aningaasatigut nammassinnaasagut aallaavigalugit pitsanngorsaanerit assigiinngitsut ingerlattarpagut.

 

Taamaattumik ukiuni tulliuttuni isumaginninnikkut suliniutit suut suliarineqarnissaat, tassa massakkut nalunaarusiorparput Isumaginninnermi qullersaqarfimmi Pisortaqarfitsinni. Taannalu piffissaq sivisoorsuunngitsoq qaangiuppat nalunaarusiarput naammassissavarput, tassanilu takuneqarsinaassooq taassuma isumaliutissiissutip Inatsisartuni akuersissutigineqarnikup iluaniittut suut anguniagassatut siunniunneqarsimasut naammassineqarsimanersut, suut suliarineqartut, suullu piffissami tulliuttumi aallartinneqassasut.

 

Aamma tassunga atatillugu soorlu aamma siunnersuuteqartoq oqartoq, taava suut aallartinneqassappat, aamma soorunami eqqarsaatersuutit Pisortaqarfitsinni ingerlanneqarput. Taava suut pitsanngorsaatit inuiaqatigiit iluanni sulissutigineqarneri aallartinneqassappat.

 

Maannakkullu oqaatigineqarsinnaasoq tassaavoq piffissap matumani meeqqat, inuusuttullu atugarisaat annertuumik eqqartorneqarmata. Piffissamilu maannakkorpiaq atukatsinni aamma eqqartorneqartut tassaapput utoqqarnut tunngassuteqartut. Tulliinngullugit suliassarput annertooq tassaasussaavoq utoqqarnik paaqqutarinninnerup qanoq siunissami ilusilersorfigineqarnissaa.

 

Taava tulliullugit aamma aallartissavagut suliaralugit innarluutilinnut sullissinerup qanoq pitsanngorsaavigineqarsinnaanissaa. Suliassat taakku annertupput, aamma ukiut tulliuttut ingerlanerani annertuunik nukinnik atuiffigineqartussat. Taamaattumik suliassanik ulikkaarpugut inatsisiliornikkut aaqqitassanik. Taamaattumik naatsorsuutigilluinnarparput aamma maani assortuunnertaqanngitsumik tamakku aaqqissuutassat inatsisillu naak pilersitassat aaqqiiffigisinnaassallutigit.

 

Soorlu uani aamma Naalakkersuisut akissutaani takuneqarsinnaasoq oqaratta naggataatigut Inatsisartuni Ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaa maannakkuugallartoq akuersaarneqassanngitsoq.

 

Imaappoq maannakkuugallartoq akuersaarnianngilarput pissutigalugu suliassaq massakkut ingerlatarput tassalu suliffissaaleqinermut, sillimmasiisarnernut peqqussutissap massakkut suliarineqarnera taanna suliaavoq massakkut annertoorujussuarmik massakkut Pisortaqarfitsinni ingerlatarput. Taanna naammassineqarpat pisortanik ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat aallartinneqassooq. Taanna suliffissaaleqinermut sillimasiisarnermi peqqussut naammassippat naatsorsuutigaara malitsigitillugu aatsaannguaq taasara Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat allanngorsarlugu, taava sulineq aallartissasoq.

 

Naatsorsuutigaara suliffissaaleqilernissamut sillimmasiisarnissamik peqqussut aappaagu upernaakkut maani Inatsisartunut saqqummiunneqassasoq, peqqussutissaalu akuersissutigineqarluni. Taavalu naatsorsuutigisinnaavarput naluara upernassakkuussanersoq imaluunniit ukiassakkut, taava taassumap Pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussutip aamma nutarternissaa inatsisillu aatsaannguaq Asiip taakkartugaasa ilaasa nutarternissaat aamma pinngitsoornagit nutarteriffigineqarnerisa aallartinneqarnissaat pissasoq.

 

Taamaattumik imaanngilaq massakkut una itigartinneqarmat, tassa oqartugut tapersersornianngilatsigit una suliassaq ilinninngaanneermat suliarinianngilarput - taamaattooqanngilaq, suliassat pilersaarutaareersutut aamma maani inatsisartuni akuersissutigineqareersimasutut tulleriissaarluginuku suliarineri massakkut ingerlakkigut. Tullinnguullugu suliassarput naammatsikkutsigu taava suliassarput uunga tunngassuteqartoq, illit siunnersuuteqarnernut tunngassuteqartut aallartissavarput.

 

Aamma taassumap imarisai qanoq peqqussutissamut nutaamut ivertinneqarsinnaanersut taamanikkornissaanut isummerfigineqartussaassapput. Taamaattumik suliassaq taanna suliarissavarput naammassissaqqaarparput, taamaatumillu oqanngilagut suliarissanngilarput, kisiannili tulleriiaarinerit aallaavigalugit, aamma uagut nukissagut killeqarmata, tulleriaarineq aallaavigalugu suliassat suliarineqarneri ingerlatsissaqqaarpagut, taannalu Inatsisartuni siusinnerusukkut aamma nalunaarutigereernikuuarput.

 

Imannak annertunerumik partiinut allanut oqaasissaqanngilanga, tassa Siumuminngaanniit siunnersuut una tapersersorneqartoq malugivara, aamma Siumuminngaanniit Mikael Petersen taanna oqaatigivaa. Aamma taamatorpiaq Atassutip oqaaseqartuata siunnersuut isummersorfigaa, aamma Kattusseqatigiit taamatut oqaaseqarfigivaat.

 

Taamaattumik tulleriiaarineq tassani kiseqqinnaamik apeqqutaavoq, unalu siunnersuut piffissanngorpat suliarineqarnera maani Inatsisartuni aamma ingerlanneqassooq.                

 

Lars Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Sulisoqarnermut, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisumut qujavugut. Taava oqaaseqartussaq tulleq tikitsinnagu ilisimatitsissutigilaassavara oqaluuserisassap tullianut ingerlaqqinnissatsinnut ilaasortat amerlanerusut maaniinnissaat pisariaqarmat, taava maani inimiinngitsut qummukarnissaat kissaatigivarput.

 

Tulliulluni oqaaseqassaaq

 

Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Qujanaq. Tassa pakatsinngitsuunngilagut. Isumaginninnermut Naalakkersuisoq, tassa Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq tassa akissuteqarnermini aatsaaginnaq, aappasaani akissuteqarnermini tassa oqaatiginiarsarivaa siunnersuuteqartoq itigartinnianngikkitsik, kisiannili tassa allatut paasineqarsinnaanngilaq Naalakkersuisut akissuteqaataat agguaanneqareersoq atuaraanni tusarnaaqqissaarsimagaannilu, taava tassani erseqqilluinnaqqinnaartoq tassaavoq akuerineqassanngilluinnartumik allaat ataatigut naqissusertarlugu taanna oqaatigineqartartoq. Taamaammat taanna tupinnarluinnartuuvoq imatut oqarniartoqarnera. Imaanngilaq siunnersuut itigartikkipput, tapersersorippununa.

 

Taavami tapersersorneqarsimappat soomi taava maannakkut timitalimmik taamatut asuli oqarluartaaginnarnani timitalimmik taava tapersersuigaanni. Aamma Naalakkersuisoq oqaaseqarpoq taamatut oqareersinnarluni, taamaattumik ukiuni tulliuttuni suliniutit aallartinneqassapput. Tassa paasivarput ukiamut pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussut iluarsaanniarneqalersaanngitsoq Naalakkersuisut tungaanninngaanniit. Ila tupinnaraluttuaq. Massali inuiaqatigiinni isumassorneqartussat amerligaluttuinnalersut, ilami ullut tamangajaasa tusagassiutit naqitatigut raatiukkut allatigullu, allaat nunanit allaniit alaatsinaanneqarluta malinnaajuartinneqarpugut inuiaqatigiinni qanoq ajornartorsiortoqartigisoq.

 

Ingammik meeqqat inuusuttuaqqallu atugaat eqqarsaatigalugit. Taamaammat assorujussuaq pakatsinarpoq Naalakkersuisut taakkulu aamma partiit tunuliaqutigisaat aammalu ajoraluartumik, ajuusaarnartumik, Kattusseqatigiit aamma taakkununnga ilanngullutik maannakkut siunnersuutigineqartoq una iluatinnangaartoq, iluatinnangaartoq akorluarlugu, akorluaannarlugu tapersersorsinnaanngimmassuk. Taanna tupinnartupilussuuvoq. Ilami utaqqikatattoqarpoq, utaqqikatattoqarpoq! Suaartartut amerlaqaat. Ila tusilarsimassaqaat maaniittut amerlanerit - nilliasut suaartartullu ikiorneqarnissamik - taakku tusaasinnaanngippatigit.

 

Una peqqussut eqqartorneqartoq, tassa pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat, tassa maani Inatsisartuni maannamut marloriaannarlugu allanngortinneqareernikuuvoq. Tassami peqqussut tunngaviusoq maannamut najoqqutarineqartoq oqaatigineqareersutut ukiut 20-t matuma siornatigulli tassa maani Inatsisartuni akuersissutigineqareernikuuvoq B ukiut 20-t matuma siornatigulli. Tamatuma kingorna 1993-mi kiisalu aamma 1994-mi annikittuarannguamik allanngortinneqarnikuuvoq.

 

Tamatuma kingorna allanngorteqqinneqarnikuunngivippoq, imaluunniit peqqussut ataatsimut

isigalugu tamakkiisumik Inatsisartuninngaanniit aamma oqallisigineqarnikuunngilaq, iluarsaanniarneqarnikuunanilu. Uffali, uffali aamma oqaatigineqareersutut 1995-mingaanniit 1997 ilanngullugu Isumaginninnermi iluarsartuusseqqinnissaq eqqarsaatigalugu aamma ataatsimiititaliarsuarmik ingerlatsisoqareeraluartoq. Taannalu ataatsimiititaliarsuaq saqqummiussaqareeraluartoq inuiaqatigiinni ajornartorsiortut amerligaluttuinnarnerat aamma malugineqarmat. Taamaammat aamma Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat aamma ilanngullugu iluarsartuussiffigineqartariaqartoq.

 

Tassa 1997-mi ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaa tamakkiisoq taamani tassa qinigaaffiup siuliani persuarsiutigineqaqisumik taamani Naalakkersuisuusunut tassa aamma tunniunneqarpoq. Atagu eqqarsaatigilaariartigu, ukiumanna ukioq 2002-miippugut sulilu tassa inuiaqatigiinni ajornartorsiortut suaartartut. Nunanit allaniit suaartarfigineqartugut, tusagassiuutini nunani allaniit malinnaaffigineqartugut qanoq iliuuseqannginnerput pillugu. Ukioq 2002-miippugut maannakkut suli taakkua suaartartut ikioqqusut oqarfigineqartuarlutik suli utaqqigallarniaritsi.

 

Ila qaqugorsuarmununa utaqqisinniarneqartut? Maannakkununa pisariaqartitsisoqartoq, oqaasiinnaanngitsumik piviusumilli ikiorsiisoqarnissaanik. Tassa taannaana Inuit Ataqatigiit uagut aamma ilungersuutigigipput, ilungersuukkipput. Utaqqikatalerput aamma uagut utaqqikatalerpugut! Taamaattumik aamma paasiuminaattoq uaniippoq siunnersuut naak ima pitsaatiginiarluni B oqalunniannguarlunilu imaanngilaq, imaanngilaq siunnersuutit itigartikkipput tapersersorparput. Kisiannili tapersersorneqanngitsoq B taanna ersarereerpoq, partiini amerlanerussuteqartuni. Taamaammat ila allaanngilaq pujorsiummik tunisariaqartussaasut maani Inatsisartuni amerlanerussuteqartut. Allaannginnamimi ila pujorsuup iluaniittusi! Pujorsuup iluaniittutut pissusilersorlusi siunnersuutip imarisavia paasisimanngivillugu allatorluinnaq isumalersorniarsarivarsi B taannalu pakatsinarluinnartuuvoq!

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Piffissaqarputit suli, kisianni isumaqarpunga Inatsisartut suleriaaserput malillugu immitsinnut aamma ataqqeqatigiinnissaq pillugu partiit, Kattusseqatigiit attaviitsullu oqariartuutaat namminneq oqaaseqarfigisaat aallaavigalugit oqaasiummata aamma ataqqineqartariaqartut.

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit.

Tassa maani immitsinnut akioriilluta aamma uparuartueqatigiittaratta taamaammat pujorsiummik assersuussineq naluara sooq taanna ajortorsuartut isumaqarifigisariaqarnersoq. Ajunngilaq! Siunnersuuteqartup tassa siunnersuutaa paasinarluartoq, taanna pakatsissutigingaarparput taperserneqanngimmat. Maani Nuummi ikorfartoqatigiinnik ingerlatsisoqartarmat sineriammiut aamma usoruttaqaat. Inatsisitigut tunngavissiigutta aamma sineriammiut aamma taamaatut periarfississinnaanngussagaluarpagut.

Taamaammat ilungersortumik neriuutigivarput suliaq aappassaaneerneqartussaammat, tamannalu ukiamut aamma pisussaammat Isumaginninnermi Suliffeqarnermullu ataatsimiititaliap suliaq una pisussaaffimmisut aamma isigalugu ilumoorullugulu ukiap tungaanut aamma suliarilluarsinnaajumaaraat.

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Taava tulliulluni oqaaseqassaaq siunnersuuteqartoq Asii Chemnitz Narup, aappassaaniileravit minutsit qulit piffissaqarputit.

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Sivikittoralaqqinnaannguussaaq. Uangattaaq Johan Lund-Olsenitut isumaqarpunga. Paatsoorneqarsinnaanngiivissumik titarnerit kingulliit marluk oqaatigivaa Naalaakkersuisup, tassa oqaasinnguaq una maannakkuugallartoq ilaagaluartoq, kisianni akuerineqassanngitsoq ataatigut titakuloorlugu.

 

Taamattumik tassa akuerineqanngilaq! Taanna soorunami siunnersuuteqartutut naammagiinnartariaqassavara. Naammaginngisara imaluunniit naammaginngisakka ippigisakka ukuupput: itigartitsinermut tunngavilersuutit! Taamaattumik aatsaannguaq oqaaseqaqqikkama apeqqutigivakka qupperneq 2-mi Naalakkersuisup saqqummiussissutaani oqaatigineqarmat issuaalaarpunga:

 

Ikorfartoqatigiinnik pilersitsineq suliniutaavoq pitsaasoq inatsimmilu aaliangersakkatigut killiivigineqartariaqarani.

 

Qanoruna killiliivigineqassasoq inatsisitigut qulakkeerutsigu? Taanna nassuiarneqanngilaq akineqarnanilu, kisianni tunngavilersuutaalluni itigartitsinermut. Uanga isumaqarpunga, minnerpaamik siunnersuuteqartutut erseqqissumik akineqarnissara taanna piumarissallugu aamma piumasarissagukku tupigineqarsinnaanngitsoq.

Taamatuttaaq misileraanermut tunngatillugu uani oqaatigineqarami, issualaarpakka oqaasii Naalakkersuisup:

 

Taamaakkaluartoq Naalakkersuisut isumaqarput pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqusummi aalajangersagaliornikkut inunni isumaginninnerup iluani periutsit inerisarneqarsinnaanatillu nutarterneqarsinnaanngitsut. Akerlianik Naalakkersuisut  isumaqarput periutsit aaliangersaavigineqarnerat inerisaanissamut periarfissanik killiliiginnassasoq.

 

Aamma taakkua nassuiaqqugaluarpakka. Aamma aatsaannguaq oqaaseqarama apeqqutigivara: suna pillugu meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaanni misileraanissamut periarfissiisimavugut inatsitigut immikkut paragraffilersuilluta. Sooq taanna atorsinnaanngilarput uani? Apeqqutit taakkua akineqanngimmata uteqqilaarpakka.

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi, .

Taavalu tulliuppoq Siumup oqaaseqartua, Mikael Petersen.

 

Mikael Petersen, Siumut.

Utoqqatserpunga isumaqarlunga Naalakkersuisoq akeqqaassaasoq.

Isumaqarpunga paatsuugassaanngitsoq aamma Inuit Ataqatigiit paatsoortuusaassanngilaatigut. Kisianni aamma Nalakkersuisup ersarilluinnartumik oqaatigereerpaa ukiumi tullermi, tassa aappagu B soorunami qinersisoqartussaavoq aappaagu, kisianni pilersaarutit Inatsisartut ukua atuuttut massakkut pilersaarutigeriigaat naapertorlugit Inatsitigut nutarterinissat aappaagumut naatsorsuutigineqartoq aamma Naalakkersuisup oqaatigaa. Tassa pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata nutarternissaa aappaagu pissasoq! Taamaattumik ersarilluinnartumik uagut Siumuminngaanniit oqaatigaarput: ajunngilaq taanna utaqqiniarallartigu! Aamma nalilersugassat tassani annertupput.

 

Namminersornerullutik Oqartussat, Inatsisartut kisimiillutik taakku aaqqissugassarinngilaat. Uani kommuunit annertoorujorujussuarmik oqaasissaqarput. Kommunit pisortanit ikiorsiissutinik ingerlatsisuupput B taakkuupput atuutsitsisuusut, taamaattumik avaqqussinnaanngilluinnarpagut uaniluunniit siunnersuutit pineqartut pillugit aaliangersaassagaluarutta.

 

Ajornaqaaq, oqaannarluni pineq ajornaqaaq. Misissugassat taakkartorneqarput. Taakkua uagut ataqqivagut. Misissorneqareerpata aammalu suliffeqarnikkut aaqqissuusseqqinnerit B suliffeqarnerup iluani ikiorsiissutaasut, suliffeqalernissamut sungiusarnerit, ikiorsiisarnerit, suliffissaarusimanermut aningaasaateqarfiit pilersinneqarsinnaaneri B tamakku tamarmik ingerlanneqarput!

 

Aamma immikkoortilluinnarlugit ingerlanneqartariaqarput suliffeqarnermut tunngasut, suliffeqarnerup iluani ikiorsiissutaasinnaasut, isumagineqartariaqartut ikiorserneqarsinnaaneri B taakku immikkoorluinnartuupput!

 

Inuiaqatigiit ilaqutsillugit ingerlasimavugut ullumikkumut. Ilaqutsinnagit ingerlaniarpugut! Ikiortariaqartut ikiorneqassapput! Aap! Aamma kikkunnut tamanut ammapput qinnuteqarfigineqarsinnaallutik. Imaanngilaq pinngitsuunngivilluni ikiuisoqassasoq! Taamaanngilaq! Ikiortariaqartoq nammineerluni qinnuteqartussaavoq ikioqqulluni pisortanut B suni tamani taamaappoq! Pinngitsaaliissutaanngiivippoq, naamerluinnaq! Qinnuteqartarput ikioqqullutik pisortanut. Qinnuteqarpata taava pisortat naliliisarput, taanna qinnuteqartoq ikiortariaqarnersoq. Tamatigut taamaappoq aamma eqqarsartoqassanngilaq inuiaqatigiinni suna tamarmi isumaginninnikkut aaqqinneqassasoq! Naamik!

 

Inuiaqatigiinni inuussutissarsiornikkut, suliffeqarnikkut, ilinniarnikkut, tamakkorpassuupput kulturikkut ingerlanneqartussat. Asii Chemnitz Narupip isumaqalersissanngilaatigut tamatta inuillu B aatsaat isumaginninnikkut aaqqissuussinerit iluarpata, iluatsippata inuiaqatigiit ingerlasinnaasut. Naamik, taamaanngilaq! Taamaattumik isumaginninnikkut ikiortariaqartut ikiorserniarlugit pitsaanerpaamik nalilersuilluaqqissaarnissaq pisariaqarpoq.

 

Taamaattumik Naalakkersuisut uani isumaqatigaavut aamma Asiip taamatut ataatsimoortumik, ataatsimooqatigiilluni ikiorserneqarsinnaanissamik qinnuteqartarput B aap. Aamma kommunini ullumikkut tamakku ingerlanneqarput. Nuuginnarmiunngilaq. Kommunini assigiinngitsuni ataatsimoorussanik ineqarfeqarpoq, ataatsimoorlutik ineqarlutik isumagisariaqartut, nammineersinnaanngitsut namminiileriartuaartinneqartarput. Allaat illoqarfinni mikinerni tamakku ingerlanneqarput.

 

Isumaqarpunga taamatut tusaqqusaarnerujorujussuaq, allaat Naalakkersuisooqatigiit tusaanngitsutut nipilerlugit oqalunneq ingasattajaarneruvallaartoq illuatungiliuttuninngaanniit. Isumaginninnikkut ikiuukkusunngitsutut nipilimmik Naalakkersuisuutitaqartut partiit oqaatigineqassanngillat! Ilami Siumuminngaanniit isumaginninnikkut ingerlatsinerit aamma ingerlassimaqaagut. Kommuunerpassuarni ingerlanneqarput, Atassummi aamma taamaattoqarpoq. Aamma Inuit Ataqatigiit nammineq aamma siuttuusarnikuupput.

 

Tamatta akisussaaffigaarput suliaq ullumikkut killiffiusoq. Taamaattumik partiini ataasiakkaani pisuutitsiniaqattaarnerit, Naalakkersuisunik ataasiakkaanik pisuutitsiniaqattaarnerit tulluanngilluinnarput!

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq.

Taava tullinnguuppoq Isumaginninnermut Naalakkersuisoq, Ole Dorph. Taanna pereerpat tullinnguutissaaq Anton Frederiksen.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suilffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq! Oqaasissakka ilaatigut uteqqiinernik imaqartussaagaluarput, kisianni aamma taamaaliotariaqarsorivunga. Tassami aamma oqartoqassanngilaq uagut Naalakkersuisuninngaanniit inuit ikiortariaqartut ikiorusunngikkivut. Taamaattoqanngilaq! Aamma taamatut inatsisitigut allaqqasoqanngilaq. Inuit isumaginninnikkut ikiorneqarnissamik pisariaqartitsisut B kinarsuugaluaruni kinannguugaluaruni, tamarmik ikiorneqartussaapput!

 

Taamaattumik isumaginninnikkut qanoq inatsisit aallaavigalugit ullumikkullu periarfissaareersut aallaavigalugit sullissineq pisussaavoq. Aamma una ataasiaannarluni oqaatigineqareersoq: oqaaseqatigiinnguit ataatsit mininneqartut erseqqissaatigerusuppakka.

Tassa imatut Naalakkersuisuninngaanniit naggasiigatta:

 

Taamatut oqaaseqarluta Naalakkersuisut inassutigaat Inatsisartuni ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaa maannakkuugallartoq, ilaa.

Tassa taanna oqaaseqatigiit aamma tusarneqartariaqarpoq, tusaanngitsuusaaginnarneqarsinnaanngilaq. Maannakkuugallartoq akuerineqassanngitsoq. Pisortanillu ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata iluarsaanneqarnissaa utaqqineqassasoq.

Tassani assapput siaarparput oqarluta:

Maannakkut tulleriissaarinerput imatut isikkoqarpoq. Una pisortanik ikiorsiissutinik iluarsartuussineq pinngitsoornani tikinneqarpat, taava suut tassunga inatsimmut ilanngunneqassanersut suliarineqarlutik aallartinneqassapput.

 

Ilumoorpoq inuiaqatigiit ilutsinni ajornartorsiuteqaratta. Aamma aatsannguaq Juaap taareerpaa meeqqat tungaatigut, utoqqartigut aamma innarluutilitsigut. Soorunami aamma tamakkua, ullumikkut periarfissagut aamma inatsisiliornerit peqqussusiornerillu aallaavigalugit naammassiniarneqartussaapput. Meeqqat inuusuttuaqqallu pillugit peqqussutissaq taanna ukiassamut inatsisartuni saqqummiunneqartussaavoq. Aamma utoqqalinersiat pillugit peqqussutissaq ukiassamut saqqummiunneqartussaavoq.

 

Utoqqarnut paaqqutarinnittarnernut iliuusissat nutaat pinngitsoornani saqqummiunneqartussaapput. Taamaattumik inunnik isumaginninnikkut sullissineq ullumikkut ingerlatarput isumaqanngilanga oqartoqarsinnaasoq akisussaassuseqanngitsumik ingerlatsinerusoq B taamaattoqanngeqqissaarpoq!

 

Ikorfartoqatigiinnik pilersitsinissaq suliniutaavoq pitsaasoq inatsimmillu aaliangersakkatigut killiliivigineqartariaqanngitsoq. Ullumikkut kinaluunniit arlaatigut ikorfartoqatigiinnik, suliniaqatigiinnik pilersitsisinnaavoq B inatsisitigulluunniit tunngavissaqanngikkaluaruni. Inuk kinaluunniit kinaluunniit arlaatigut sunilluunniit pilersitsinaanermigut killiliivigineqarnikuunngilaq aamma killiliivigineqartussaanngilaq. Nunap sillimaniarnikkut ulorianartorsiortinneqarnera eqqarsaatigissanngikkaanni. Tassani killiliineq taamaallaat pivoq.

Taamaattumik makku misileraanerit ikorfartoqatigiinni suliniaqatigiiffiit massakkut pinnguartut Nuummi qujanartumik aallartipput. Aamma tassani misilittakkat qanoq isikkoqaraluarnersut aallaavigalugit siunertaq taanna illoqarfinnut allanut tuniluuttoq massakkut nalunngilara.

 

Taamaattumik tamakku suliniutit iluatinnartut ullumikkut atorlartariaqarpagut aamma inatsisinilluunniit toqqaannartumik ikkussimanngikkaluarpata. Ullullu ilaanni immaqa takkutissooq oqartariaqarluta una imannak inuiaqatigiinni pisariaqartigaaq pinngitsoorneqarsinnaanngilaq, taava inatsisitigut ivertinniartigut. Taamaalisoqarpat soorunami inatsisitigut arlaannut ikkunneqarnissaa avaqqunneqarsinnaassanngilaq.

 

Kisianni suliniutit Isumaginninnerup tungaatigut naggataatigut oqaatigiinnarusuppakka uanga aarlerinartut isiginngilakka. Pitsanngorsaaneq ingerlanneqartuartarpoq, qujanartumik Inatsisartuni ilaasortat eqiingallutik siunnersuuteqartuartarput ataatsimiinnerit tamaqqinnaasa una pittanngorsartariaqarparput una pittanngorsartariaqarparput una pittanngorsartariaqarparput.

 

Taava tamakku nalilersorneqartarput Inatsisinut assigiinngitsunut tamakku siunnersuutigineqartut ikkussuunneqartarlutik. Tassa taama nunatta aaqqissugaanera ingerlavoq. Aamma naatsorsuutigaara ukiorpassuarni taamatut ingerlajuarumaartoq.

 

Lars Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq.

Taavalu Anthon Frederiksen Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Tassaana Johan Lund-Olsenip pakatsinera erseqqissalaarusullugu. Tassa isumaqartoqassanngilaq uagut akuerinnginnitsinnut pissutaasoq uannga siunnersuummik itigartitsineq akorluarniaannarlugu taamatut oqaaseqartugut. Naagga taamaattoqanngilaq.

 

Oqarpugut oqaaseqarnitsinni Inunni Isumaginninnermi peqqussutit Inatsisillu allanngortinneqarnissaat pissutsit piviusut tunngavigalugit naleqqussarneqartuarnissaat peqataaffigerusullutigut. Kisiani siunnersuuteqartup siunnersuutaa atuarutsigu ilaatigut Pisortat inuillu akornanni atsioqatigiilluni isumaqatiigissusiortarnissat qiviaannaraanni ikorfartoqatigiinnissamut tunngatillugu, isumaqarpugut oqaatigilluaannarlugu soormi ikorfartoqatigiissagaanni, soormi atsioqatigiittariaqassua Pisortat inuillu akornani? Uagut taanna akuersaarsinnaanngilarput.

 

Qangarsuarli siuligut ikorfartoqatigiillutik imminut suleqatigiilluarlutik atsioqatigiinngikkaluarlutillu ingerlasimapput. Isumaqarpunga tamakkua siulitta tunngavilersimasaat Inatsisaanngikkaluartut atoqqinneqarsinnaasut ilaqutariit avissaartuutsinngikkaluarlugit.

 

Ullumikkut Inatsisiliornersuit arlallit amerlasuut pinerisigut ilaqutariippassuit avissaartuutsinneqartut takusinnaavagut tamatta. Tamatuma kingunerivaa inissaaleqinerujorujussuarmik pilersitsineq, aamma tamakku isumaqarpunga eqqarsaatigisariaqarigut.

 

Ullumikkulluunniit utoqqaat ernuttaminnik meeqqamilluunniik ilaannik sulisunik najugaqateqaqqusaanngillat, taamatut oqarluaannaraanni oqaatigalugu. Tassami taamaattoqassappat, kisianni utoqqalinersiutit ilanngartorneqarlutik. Inuit ataqatigiinnerat imminnut ikorfartoqatigiinnissaraluat qanga siullermik pisarsimasoq, massakkut piunnaarpoq. Taanna tamatta takusinnaavarput. Tamakkuupput isumaqarpunga aqqutissat inuit uatsinnut ilaquttatsinnut attaveqarneq annerusoq atussagutsigu aaqqissuunneqartariaqartut. Inuit ataasiakkaat Pisortallu atsioqatigiisinngikkaluarlugit.

 

Taamaammat taamatut periuuseqarneq suna tamaat Pisortanut, sunalu tamaat Inatsisitigut aqullugu aaqqiiniarneq uagut Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilarput.

 

Oqarpugut inuit pisinnaatitaaffii, inuit qanoq nammineerlutik pisinnaaffii killilersorpallaarnagit nammineersinnaanerat annerusumik anguniarneqartariaqartoq. Tassa taanna massakkut takuligarput aamma ukiuni kingullerni Inatsisilioqattaarnertigut assigiinngitsutigut killilersuinerup kingunerisaanik maannakkut ajornartorsiortitsilersimavugut ajoraluartumik inuiaqatigiinni arlalippassuarni.

 

Allaat tusagassiutitigut ulluni kingullerni eqqartorneqarpoq kalaallit kalaaleqatigut maaniissiinnaajunnaartut, Danmarkimut periarfissat pitsaanerusut ujaraluarlugit nuuttartut amerligaluttuinnartut. Aammalu suli tasamani oqaatsitigut allatigullu ajornartorsiortut ajornartorsiuleraluttuinnartut.

 

Tamakkua tamaasa eqqarsaatigissagutsigit isumaqapugut uagut Kattusseqatigiinni suna tamaat Inatsisiliuutinngikkaluarlugu, kalaallilli qanga ileqqorisimasagut ajunngitsut kusanartullu uterfiginiaqqittariaqarigut.

 

Uatsinnut qanilaarneq, ilaqutariinni ikiuineq, Pisortat aqqutiginngikkaluarlugit uanga anaanaga utoqqalisoq atsioqatigiissuteqanngikkaluarlunga ikiorsinnaavara ikiortarlugulu. Tamakku isumaqarpunga aqqutissat ajunngitsut atorluarneqartariaqartut.

Peqatigiinnieq nukittorsaqatigiinnerlu soorunami pisariaqarluinnarput. Ullumikkut ilaqutariit avissaartuutsinneqarnerat atorunnaarsinneqaraluarpat. Inuit ataasiakkat pisinnaaffii atorluarniartariaqarpagut. Inuiaqatigiinni ikiuutit annikillisassagutsigit inuit pisinnaaffii suuppat. Inuk unitsissinnaanngilarput oqarluta ikiuutinik pissarsiassatit amerlanerussapput uninngaguit. Taamaaliussagutta tamatta pisinnaajunnaarluta unissuugut.

 

Allaat oqartoqartalerpoq uanga suligaluarama imminut akilersinnaanngilaq, uniinnarlunga ikiuutinik pissarsiguma imminut akilersinnaaneruvoq. Taanna illuatungaanut saatinneqartariaqarpoq, ikiuutit kisiisa Pisortallu isumalluutigivallaarnagit. Taamaammat isumaqarpunga uagut aamma Kattusseqatigiinni uani oqallisigineqartumi, isumaqataannginnerput taamaalillunga ersarinnerulaartumik oqaatigeqqissinnaallugu. Naak ilaatigut saqqummiunneqartut ataasiakkaat aamma isumaqatiginaraluartut. Kisianni tunngaviatigut isumaqatiginngilarput.

 

Inunnik nukatsitsineq pisariaqanngilaq, nammineersinnaaneq annerusumik pigisariaqarparput.

 

Oqaluppugut ulluni ukiuni makkunani namminersulivikkusulluta nammineerusulluta, taamaammat Pisortatigut ikiorsiissutit sapinngisamik appasinnerpaaffissaaniitsinniartariaqarpagut inuillu sulisinnaasut sulisillugit. Kisianni aamma illuatungaatigut oqarpugut, inuit ikiortariaqartut utoqqalisut sulisinnaajunnaarsimasut napparsimasut ajunngitsumik ikiorserneqartariaqarput. Taamaaliussaguttalu sulisinnaasut inuillu peqqissut sapinngisamik amerlanerpaat sulisittariaqarpagut akissaqarumalluta.

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Taavalu tullinnguutissaaq Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat Johan Lund-Olsen. Pingajussaaniileravit sivikitsunnguamik, kisiat ilisimasitsissutigissavara una suliassaq aalajangiiffigisassatut siunnersuut amerlanerussuteqartuninngaanniik taamatut isikkoqartillugu aappassaaneerneqarnissaa inassutigineqarmat. Johan Lund-Olsen takanna.

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Tassa maluginiarparput Isumaginninnermut Naalakkersuisup akissuteqaqqinnermini itigartitsinermut tunngavilersuutit erseqqissarneqaqqullugit siunnersuutiqartumiit aammalumi uagutsinninngaanniit taakkua noqqaassutigisagut oqaatsimik ataatsimilluunniit oqaaseqarfigineqanngitsut aammalu oqaaseqarfiginiarneqarpasinngitsut. Tamanna ajuusaarnaqaaq.

 

Taavalu oqaaseqartoq kingulleq Anthon Frederiksen eqqarsaatigalugu, apeqqutigivaa imaluunniit oqaatigivaa sooq ikorfartoqatigiinniat imaluunniit ikorfartoqatigiinniat Pisortallu akunnerminni atsioqatigeeqqaassappat. Ila atsioqatigeeqqaartariaqarput ikorfartoqatigiit matumani eqqarsaatigineqartut siunnersuummilu aamma Inatsisitigut tunngavissikkumaneqartut, taakku eqqarsaatigalugit tassa ilinniarsimasunik inulerisunik taakku ikorfartoqatigiit tassa ingerlanneqartarput. Aammalu ingerlanneqartussaallutik.

 

Taamaammat pisariaqarluinnarpoq aamma Pisortat taakkulu ikorfartoqatigiit ilinniarsimasunik siunnersorneqarlutik ilaqarlutillu ingerlatsisut akunnerminni aamma atsioqatigiissuteqartassallutik.

 

Tassami mianerisassat taamatut inuit arlariiat ataatsimoortinnerisigut mianerisassat assigiinngitsut Pisortat tungaanninngaanniik aamma eqqumaffiginiarneqartariaqarmata.

 

Taamaammat tassa aamma atsioqatigeeqqaarnissaat taanna sanioqqukkuminaatsorujussuuvoq.

 

Nukik ikioqatigiinnerulernermik kinguneqartsinnaasoq ikorfartoqatigiinni aamma pilersinneqarsinnaavoq. Tassa taanna inuit assigiimmik ajornartorsiummik atugaqarnermikkut peqatigiillutik ikioqatigiissinnaaneratigut taamaalillutik aamma nukik ilorraap tungaanut ingerlariaqqinnissaminnut atorfissaqartitartik taanna taamatut aamma pilersinnaammassuk.

 

Taamaammat ajuusaarnarpoq tapersersorneqanngimmat siunnersuut. Kisiannili killormorluinnaq aamma paasiniarneqaannarmat. Guulumaat takanna.

 

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Taamaalillugu allamik nappaasoqanngimmat, aa utoqqatserpunga takunngitsuuleraluarikkit Gudman Rasmussen Atassutip oqaaseqartua.

 

Gudman Rasmussen, Atassut.