Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Qujanaq. Taava tulliullugu saqqummiussissaaq Mads Peter Grønvold, siunnersuummik saqqummiussissaaq.

 

Mads-Peter Grønvold, Kattusseqatigiit.

Utoqqalinersiallit siusinaartumillu sulisinnaajunnaarnersiutillit aningaasatigut atugaasa pitsanngorsaavigineqarnissaat pillugit Inatsisartut aalajangiiffigisassaattut siunnersuummi siusinnerusukkut saqqummiussisarsimavunga.

 

Isumaqarpunga pineqartut aningaasaqarnikkut atugaasa pitsanngorsarneqartariaqarnerat pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq. Pineqartunut oqaatigineqartarpoq ilaatigut kalaalimerngit nererusukkaluarlugit naammattumik akissaqannginneq pissutaalluni pineqartut kalaalimerngit ilaatigut pisiarisinnaaneq ajoraat.

 

Ukiuni kingullerni inuuniarneq qiviaraanni takuneqarsinnaavoq, aningaasaqarnikkut atukkat pitsanngorsarneqartarriaqartut. Pisiassanut ineqarnermullu ilaallu ilanngullugit aningaasartuutit qaffakkiartuinnartut illuatigut pineqartunut aningaasaliissutit annerusumik iluarsineqarneq ajormata.

 

Isumaqarpunga pineqartunut aniingaasaqarnikkut atugassat ullutsinnut naleqqussarneqartariaqarnerat pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq. Soorlumi aamma Inatsisartunut qineqqusaarnerit tamaasa pineqartut atugaasa pitsanngorsarneqartariaqarnerat qineqqusaarutigineqartartoq.

 

Taamaattumik isumaqarpunga maannakkut piffissanngortoq pineqartut atugaasa pitsanngorsarneqartariaqarnerat. Taamaattumik maannakkut siunnersuutigaara nunatta aningaasaqarnera malillugu ilaatigut pineqartunut aningaasat tunniunneqartartut akileraarutaasa annikillilerneqarsinnaanerat Naalakkersuisunit ujartorneqarnissaa.

 

Taamatut siunnersuuteqarninnut tunngavigaara pineqartut aningaasami inatsisissami 2003-mut ilanngunneqarsinnaanerat anguneqarsinnaammat. Taamaaliornikkut Naalakkersuisut periarfissinneqassapput assersuutigalugu pineqartut akileraartarnermut qanoq annertutigisumik siunissami akileraarsinnaanerannut immaqa 20 30 procent anguneqarsinnaavoq, apeqqutaalluni nunatta aningaasaqarnikkut qanoq periarfissaqarnera.

 

Neriuutigaara pineqartoq Inatsisartunit aammalu neriuutigaara pineqartut Naalakkersuisunit aammalu Inatsisartuni ilaasortanik soqutigineqarluni tapersersorneqarumaartoq.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Qujanaq. Tulliulluni saqqummiissaaq Otto Steenholdt.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq.

Siunnersuutiga qulequtaqarpoq pensionisiat akileraaruteqaataasannginnissaat pillugu Inatsisartut aalajangiiffissaattut siunnersuut.

 

Tassa qulequtaq takuinnarlugu Inatsisartuni ilaasortat ilaat oqarumassapput, aasiit pensionisiat. Siunnersutilli taassuma saqqummiunnissaa pisariaqalivissimavoq. Pissutsimmi utoqqaat atugaat ima ajortigilersimapput attanneqarsinnaanngitsutut isigisariaqarlutik.

 

Inuiaqatitsinnut utoqqalisunut taama ilungersunartigisumik atugaqartitsinerput kanngunarlunilu naleqqutinngilaq. Taamaattumik siunnersuummik sukumiisumik naaliiffigisinnaanissamut Inatsisartut kaammattorumavakka, makku eqqarsaatigalugit aaliangiinissamut kaammattorlugit.

 

Tassa nunatsinni inuuniarneq ima akisutigilersimavoq, allaat inuit isertitarisaat isertitarissaartut misillertalersimallutik aamma sulili annertunerusumik eqqugaasut tassaapput pensionisiallit siusinaartumillu pensionisiallit. Pensionisialippassuit saniatigut saniatigut isertitaqarnissamut periarfissaqanngillat, sipaarniaqqissaartariaqarlutilli. Nerisassanillu akikinnerpaarsiorlutik ilungersortariaqartarlutik. Aatsaat sipaarniarujussuaqqaartarnermikkut pensionisiatik naammanngilluinnartut naammattusaarsinnaavaat.

Pensionisiallit pensionisiamik saniatigut allanik isertitaqarneq ajortut tapiissuteqarfigineqarnissamut manna periarfissarititaasut eqqarssatigalugit sulinermik inuutissarsiuteqartutut pensionisialinnit pitsaanerulaartumik inissisimapput.

 

Sulinermilli inuutissarsiuteqartutut pensionisiaqartut tapiissutinissamut killissarititaasunik annikitsuaraannannguamilluunnit qaangiisimagangamik tassa tapiissuteqarfigineqaqqusaanngillat, imaluunniit tapiiffigineqarsinnaanngillat.

 

Pensionisiat annikippallaarnerujussuisa kinguneraa pensionisiaqartorpassuit ineqarnermut akiliinerminnik  ajornakusoortitsisarnerat. Malittarisassat ullumikkut atuuttut, inigisamik anisitaaratarsinnaanerat piviusuuvoq. Amerlanerujartuinnartut inigisaminnit allaallumi nammineq illuminniit nuuttariaqalersarput. Ajornartoornertik pissutigalugu Danmarkimut nuuttalersimapput, tappavani pissutsit pitsaanerunerat paasisimagamikku.

 

Taamaattumik pifissanngorsoraara nipitoorujussuarmik oqaatigissallugu, tassa angisoorsuanngorlugu allassimavara pensionisiallit aammalu sulinermik inuutissarsiuteqartutut pensionisiaqartut akileraartarunnaartinneqarniarlit. Imaluunniit akileraartarunnaartinneqanissaannut suliniuteqaqqullugit.

 

Siunnersuummut tunngavilersuutaasinnaasut amerlagaluaqaat. Siulianili taasakka naammaginiartigik. Siunnersuutip matuma oqaluuserinerani Inatsisartuni ilaasortat allat tunngavissaasinnaasunik amerlanerusunik qularnanngilluinnartumik ilanngussaqarsinnaassapput.

 

Siunnersuutip matuma suliarinerani angutip kommunemit allagarsiani nassarlugit iserfigaanga. Allakkani allassimavoq pensionisiaqarnissamut killigititaasoq pinialuttarnermigut qaangersimammagu pensionisiassaanik imaluuniit pensionisianik pissarsisinnaajunnaartoq. Pisoq ilungersunangaartoq pensionisiallit atugaasa pitsanngorsartariaqarnerannik alianaraluaqisumik ersersitsisoq. Tamannalumi amma pensionisiallit aammalu sulinermik inuutissarsiuteqartutut pensionisiallit akileraartarunnaarsinneqarnerisigut aatsaat pisinnaavoq.

 

Neriulluinnarpunga pensionisiallit pisariaqartitseqisut aamma Inatsisartunit kiisami ikiorserneqarumaartut.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Qujanaq. Maannalu apeqquteqaat saqqummiunneqassaaq taannalu apeqqutigineqarpoq Loritha Henriksenimit Kattusseqatigiit.

 

Loritha Henriksen, Kattusseqatigiit.

Qujanaq. Tassa apeqquteqaatigisimavara Pisortanit pensionisiat pillugit Inatsisartut peqqutaata allanngortinneqarneranik, Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuummik saqqummiussinikkut utoqqarnut tunngasut iluarsartuusseqqinneqarnissamik neriorsuuteqarsimanerup, qaqugu ingerlanneqarnissaanik Naalakkersuinut apeqqut.

 

Paasivara Inatsisartut upernaaq manna 2002-mi ataatsimiinnerminnut atatillugu Pisortanit pensionisiat pillugit, Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuummut Naalakkersuisut saqqimmiussissamaanngitsut.

 

Naak taamani Inatsisartut ukiakkut 2001-mi ataatsimiinneranni Inatsisartut oqaluttarfianninngaanniik erseqqilluinnartumik paatsuugassaanngitsumillu neriorsuutigineqareersimagaluartoq.

 

Taamaaliornikkut nunatsinni utoqqaat siusinaarlutillu pensionisiallit annertuummik neriulussinnartinneqarsimallutik-aasiit.

 

Ukiaq 2001-missaaq utoqqaat inuuniarnikkut atugaasa misissuiffigineqarnerat pillugu nassuiaammik agguaassisoqarpoq. Kiisalu issaannaq februarip 17-iani 2002-mi, Isumagininnermi Suliffeqarnermillu naalakkersuisup Inatsisartut Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu ataatsimiititaliaanut paasissutissiissutigaa, pisortanit pensionisiat pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranik, Inatsisartut peqqussutaannik siunnersuummik upernaakkut ataatsimiinnermi 2002-mi saqqummiussisoqassaasoq.

 

Pisortanik pensionisiat pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranik, Inatsisartut peqqussutissaatut siunnersuutissap kinguartinneqarnera tunngavigalugu apeqqutigerusuppara, Pisortanit pensionisiat pillugit Inatsisartut peqqussutissaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaatut siunnersuut saqqummiunneqarnissaa kinguartinneqarsimaneralu sumut sumik tunngaveqarnersoq.

 

Nalunnginnatsigu misissuinerit tusarniaanerillu aamma utoqqaat pensionisiallillu pillugit utoqqaat kattufianniik oqaatiginninnernik oqaloqaloqatiginninnernik sukumiisunik ingerlanneqartareersimasut. Tamatuma saniatigut Inatsisartut siusinnerusukkut ataatsimiittarnerinut atatillugu

 

Kattuseqatigiinniik pisortanik pensionisiat pillugit Inatsisartut peqqussutissaat allangortinneqarnissaanik inatsisitigut peqqussutissatut siunnersuutit saqqummiuttarsimavagut. Ajoraluartumillu iluatsitsiffiunngitsunik. Taamaaliornikkut utoqqaat siusinaartumillu pensionisiallit pensionisiat pitsanngorsaavigineqarlutik nunami pitsanngorsaavigineqarnissaat nuna tamakkerlugu nuna tamakkerlu anguniarlugu.

 

Pisortanit pensionisiat pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranik, Inatsisartut peqqussutissaatut siunnersuummik ukiakkut 2002-mi saqqummiisoqarnissanik ilanngullugu saqqummiisoqassanersoq ilanngullugu paaserusuppara.

 

Siumut Atassutillu naalakkersuisooqatigiinnerminni isumaqatigiissutaanni 7. december 2001 ullulerneqarsimasumi ilaatigut atuarneqarsinnaavoq, naalakkersuisoqatigiinni isumaginninnermut immikkoortut ilaat ataaseq, utoqqaat atugarisaat, atugarisaanut tunngassuteqartoq.

 

Tassani utoqqatserpunga, tunngassuteqartoq tassanimi toqqartumik allassimammat, issuaaneq, Naalakkersuisoqatigiit nutaat isumaqatigiissutigaat utoqqaat atugarisaat oqilisaaffigineqarnissaat. Siunertaralugu suliaq nutaamik naliliiffigalugu aaqqinneqartussanngortoq.

Naggasiullugu kissaatigaara siunissami utoqqarnut siusinaarlutillu pensionisiaqartunut  pensionisiuteqartunullu piumasaqaataajumaartut pillugit Naalakkersuisut maannangaaq eqqarsaateqarnersut paaserusukkakku.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq. Siumut.

Qujanaq. Paatsuungasoqaqqunagu erseqqissaatigilaassavara tassa immikkoortoq 81-imut taavalu immikkoortoq 42-mut akissuteqartussaammat Isumaginninnermut Suliffeqarfimmullu naalakkersuisoq, taavalu immikkoortunut 98-imut 41-mullu akissuteqartussaalluni Aningaasaqarnermut naalakkersuisoq.

 

Massakkullu akissuteqassaaq Isumaginninnermut Suliffeqarfimmullu naalakkersuisoq.

 

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarfimmullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Inatsisartunut ilaasortaq Asii Chemnitz Narup utoqqalinermi siusinaartumillu pisortanik soraarnerusutisiat aningaasat naleerukkiartornerannut nalimmassarneqartarnissaat siunertaajuvoq Inatsisartut ukiakkut katersuunnissaannik Pisortanik soraarnerusutisiat pillugit maleruagassat atuuttut allanngortinneqarnissaanik naalakkersuisut siunnersuusioqquneqarnissaanik siunnersuutiteqarpoq.

 

Inatsisartunut ilaasortap Asii Chemnitz Naruppip siunnersuuteqarnerminut tunngavilersuutigaa, nunatsinni Pisortanit soraarnerusutisiallit suliffeqarnermullu tjenestemanditullu soraarnerusutisialinnut naleqqiullugit naligiinnerusumik inissisimalissasut Pisortanit soraarnerussutisiat nalinginnaasumik akit qaffakkiartornerannut ukiumoortumik iluarsiivigineqartalerpata.

 

Pisortanik soraarnerussutisiat pillugit Inatsisartut peqqussutaat atuuttoq Pisortanit soraarnerussutisiat aningaasartaasa ingerlaavartumik iluarsiivigineqartarnissaanut tunngavissaqartitsinngilaq. Pisortanit soraarnerusutisiat ingerlaavartumik iluarsiivigineqartalernerisa soraarnerussutisiallit aningaasaqarnerannut kingunerisassaat siumut oqaatigiuminaatsorujuusussaapput. Pisortanik soraarnerussutisiat Pisortaniik ikiorsiissutinut allanut soorlu ineqarnermut isumalliissaatitut tapiissutinut sunniuteqartarmata.

 

Taamatuttaaq kommunet ataasiakkaat Pisortanik soraarnerussutisialunnut aningaasat atugassarititaasut aaliangersarsimasatik aallaavigalugit inunnut tapisiaqartitsisarput. Peqatigitillugu taakku iluarsiivigineqartassanngippata Pisortanit soraarnerussutisiallip soraarnerussutisiaminik qaffaaneq iluaqutiginavianngilaa.

 

Inatsisartut 2002-mi ukiakkut katersuunneranni Pisortanit soraarnerussutisiat pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaanik siunnersuuteqarnissartik naalakkersuisut pilersaarutigaat.

 

Tassunga atatillu pensionisiat aningaasaqarnikkut atugarisaasa inuiaqatigiinni aningaasaqarnikkut allanngoriartornermi qanoq ilillugit pitsaanerpaamik naleqqussarneqarnissaat qulakkeerneqarsinnaanersoq nalilersorneqarumaarpoq. Taamaaliortoqarsinnaavoq Pisortanit soraarnerussutisiat aningaasartaasa qaffannerisigut imaluunniit saniatigut isertinneqartartunut killiliussat qaffannerisigut. Takkuluunniit ataatsikkut marluutillugit.

 

Siuliini oqaatigineqartut tunngavigalugit soraarnerussutisiat ingerlaavartumik iluarsiivigineqalersillugit Pisortanik soraarnerussutisiat pillugit nalunaarutip allanngortinneqarnissaanik siunnersuut Naalakkersuisut tapersersorsinnaanngilaat.

 

Taava immikkoortoq 42-mut, tassalu utoqqaat siusinaartumillu pensionisiallit pensionisiaasa iluarsiivigineqarnissaat pillugu, Inatsisartuni ilaasortap Loritha Henrikseni apeqquteqarpoq.

 

Siunnersuutip Inatsisartuni oqaasiinnakkut saqqummiunneqarnissaa siulittaasoqarfimmit innersuussutigineqarpoq. Tassungalu atatillugu akissuteqaat agguaanneqarsimasoq innersuussutigissavara.

 

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Qujanaq, maannalu akissuteqassaaq Aningaasaqarnermut naalakkersuisoq, tassa immikkoortunut 98 aamma 41-mut.

 

Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Qujanaq. Soraarnerusutisiat akileraaruserneqartarunnaarsaanik Inatsisartut aaliangiussinissaanik siunnersuut Otto Steenholdtiminngaannersoq taavalu aamma soraarnerusutisiat aamma siusinaartumik soraarnerusutisiallit akileraarutitigut oqilisaaffigineqarnissaanik naalakkersuisut siunnersuummik saqqummiussequllugit Inatsisartut aaliangiussinissaanik siunnersuut Mads-Peter Grønvoldiminngaaneersoq pillugu naalakkersuisuninngaanniit ima akissuteqassaagut.

 

Naalakkersuisut isumaqarput soraarnerusutisiallit matumanilu aamma siusinaartumik soraarnerusutisiallit naleqquttumik inuussutissaqarsinnaaqqullugit soraarnerussutisiaqartinneqassasut. Erseqqissarneqartariaqarporli soraarnerusutisiallit aningaasatigut atugassaqarnermikkut assigiinngitsumik inissisimammata.

 

Soraarnerusutisiallit ilaqarput suliffeqarnikuunermikkut soraarnerusutisianik soraarninngornissaminnut namminneq aaqqissuussaminnik soraarnerusutisialinnik.

Utoqqalinersiutimik saniatigut pisartunik.

 

Taakkulu saniatigut soraarnerusutisiallit ilaat tassaapput utoqqalinersiutaannavinnik pisartagallit. Taakkua saniatigut aamma soraarnerusutisiaqartoqarpoq inuussutissarsiornikkut aamma imaluunniit aningaasaateqarnermikkut iluanaaruteqartartunik. Soorlumi aamma soraarnerusutisiallit ilaat inuussutissarsiorsinnaasunik ilaqartut.

 

Soraarnerusutisiatut tunniunneqartartut aningaasarsianut akileraaruteqaataasussanut ilanngunneqartannginnissaanik maleruagassiortoqaraluarpat, soraarnerusutisiallit utoqqalinersiutaannarnik pisartut akileraarutitigut annikitsuinnarmik oqilisaaffigineqassapput. Akerlianilli soraarnerusutisiallit soraarnerusutisianik allanik utoqqalinersiutillilluunniit saniatigut allanik aningaasarsiaqarnermikkut aningaasarliunnginneroreersut akileraarutitigut annertuumik oqilisaasiffigineqassallutik.

Aammattaaq taama pisoqassaaq soraarnerusutisiallit ilanngaataannik immikkut ittumik ilanngaateqartitsilluni imaluunniit soraarnerusutisiallit akileraarutit procentiannik immikkut ittumik appasinnerusumillu akileraaruteqartinneqalernerisigut akileraarusiisoqartalissagaluarpat.

 

Naalakkersuisut isumaqarput, inuit tamarmik inummut ilanngaatip ilanngaatip aalijangersimasup, aammalu aningaasarsiat B-t akileraaruteqaataasussaanngitsut katinnerisigut, annertussusaanniit anginerusunik aningaasarsiaqartut akileraartarnermikkut inuiaqatigiinni aningaasartuutinut akileeqataasariaqartut. Tamannalu pissasoq aningaasarsiat suunera soorlu akissarsiaaneri suliffeqarfiup sinneqartoorutaaneersuuneri erniatigut isertitaaneri soraarnerusutisiaaneri imaluunniit ilinniagaqarnermi tapiissutisiaaneri apeqqutaatinnagit.

 

Aammattaaq naalakkersuisut isumaqarput, inuiaqatigiit utoqqalinersiutilinnut siusinaartumillu soraarnerusutisialinnut aningaasartuutigisartagaat ukiumoortumik aningaasanut inatsimmi erseqqissumik takuneqarsinnaasariaqartut. Akileraarutitigut isertitassat appartinneqarnerisigut toqqorlugit pinnagit.

 

Soraarnerusutisiallit aningaasaqarniarneri pitsanngorsarniarneqassappata naalakkersuisut isumaqarput, naalakkersuisut isumaat naapertorlugu tamanna soraarnerusutisiat annertussusiisa qaffanneqarnerisigut pisariaqarpoq. Immaqa saniatigut aningaasarsiarineqarsinnaasut killingisa qaffanneqarneranik ilaqartillugu.

 

Aaliangiussinissamik siunnersuutit taakku marluk naalakkersuisut taama tunngaveqarlutik tapersersorsinnaanngilaat, immikkoortulli 42-p aammalu 41-p suliarineqarnissaat innersuussutigissallugit. Qujanaq.

 

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Qujanaq. Maannalu partiit, Kattusseqatigiit attaviitsullu oqaaseqartussaat oqaaseqassapput. Siulliullunilu oqaaseqassaaq Mikael Petersen, Siumut.

 

Mikael Petersen, Siumup oqaaseqartua.

Siullermik erseqqissaatigissavara Inatsisartuni ilaasortap Loritha Hneriksenip apeqquteqaataa pillugu naalakkersuisut aamma akissuteqaataat innersuussutigineqartoq uaguttaaq innersuussutigissagatsigut.

 

Inatsisartunut ilaasortat pingasut Asii Chemnitz Narupip, Otto Steenholdtip kiisalu Mads Peter Grønvoldip inatsisartunut oqaluuserisassanngorlugit aaliangiiffigisassanngorlugit siunnersuutaat, ataatsimoortillugit suliassanngortinneqartut soorunami Siumumiit ataatsimoortillugit oqaaseqarfigissavagut.

 

Siullermik Siumumiit erseqqissaatigissavarput, anguniartuaratsigu sulissutigiuarlugulu akileraartarnikkut aaqqissuussinerit tamarmik paasiuminartuullutillu pisariitsuunissaat. Aammalu innuttaasunik immikkoortitsinertaqanngitsumik aammalu soqutigisaqaqatigiinnik assigiinngisitsinngitsumik akileraartarnikkut tunngaviusutigut inatsiseqarnissaq pingaartittuarlutigu.

 

Taamaattumik naatsumik oqaatigalugu akileraarutitigut soraarnerusutisiallit immikkut aaqqissuussiffigineqarsinnaanerat akuersaarsinnaanngilarput.

 

Piumanerussallutiguli akileraarutitigut tamakkiisumik nutaamik aaqqissuusseqqinneq aqqutigalugu, isertitakinnerusunut aaqqissuussinerit nutaat aqqutigalugit aamma soraarnerusutisialinnut iluaqutaasumik aaqqissuussisoqarsinnaanera.

 

Pensionit aniingaasat nalerikilliartornerannut nalimmassarneqartarnissaat pillugu siunnersuutigineqartumut Siumumit oqaatigissuarput, ilisimaarigatsigu siusinnerusukkut ukiut arlalissuit matuma siornatigut, pensionit akit nalerukkiartortarnerannut nalimmassarneqartarnerat atuutsinneqarsimagaluartoq.

 

Tamannali ukiut ingerlanerini qimanneqarsimalluni, taarsiulluguli taamanikkut siunertaasimavoq pensionit ukiut tamaasa aningaasanut inatsisissat suliarineqarnerini naliliiffigineqartarnissaat. Tassa imaappoq pensionit annertussusaat ukiut tamaasa naliliiffigineqartartussaapput, minnerunngitsumik soorunami aningaasartuutitigut inuttullu atugarisatigut pissutsit ilanngullugit nalilersuutigalugit.

 

Eqqaamassavarpullu tamakku tamarmik nalilersorneqarnerini aamma kommunet peqataatinneqartartussaammata.

 

Siumumiit naalakkersuisut isumaqatigaagut pensionit pillugit aaqqissuussinissat nutaat ukiamut ingerlanneqartussat, matumani utaqqimaarneqartariaqartutut oqaatigimmassuk.

 

Taamannak oqaaseqarluta siunnersuutigineqartut imaluunniit siunnersuuteqartut siunnersuutaat qulaani pineqartut tamaasa, Siumumiit akuersaanngilagut. Naalakkersuisullu akissuteqaataat isumaqatigalutigit.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Qujanaq. Tulliulluni oqaaseqassaaq Godmand Rasmussen, Atassut.

 

Godmand Rasmussen, Atassutip oqaaseqartua.

Uaguttaaq siunnersuutigineqartut taakku ataatsimoorullugit oqaaseqarfigissavavut.

 

Inatsisartuni ilaasortap Asii Chemnitz Narupip saqqummiussaa Atassummiit imatut oqaaseqarfigissavarput. Saqqummiussisup tunngavilersuutaa paasinarluarpoq, pineqartullu ukiuni sisamani nikeriarsimannginneri oqaatigisimavai.

 

Naalakkersuisullu akissuteqaataat 2002-mi ukiakkut katersuunneranni allannguutissatut saqqummiussaqarniarnerat Atassummiit qilanaaralugu utaqqissavarput.

 

Suliassammi aallartereersimanera pillugu annertunerusumik oqaaseqarata akissutissaqarata iluarisimaarlugu oqaatigissavarput. Ataatsimiititaliami susassaqartunut innersuussutigalugu.

Kiisalu immikkoortoq 41-mut Inatsisartunut ilaasortap Otto Steeholdip soraarnerusutisiat akileraarutaasalernissaanut siunnersuutaa, Atassummiit imatut oqaaseqarfigissavarput.

 

Misissuisarnikkut oqallittarnernilu pineqartunut ersersinneqarpoq, inuttulli allatuut pineqarusuttut. Tassa pineqartut. Aammalu akileraarutitigut pilliuteqaqataarusuttarnerat tamannami isuma kusanartuuvoq.

 

Siunnersuuteqartulli inigisaminit anisitaasinnaaneq eqqaasaa akiitsut akiligassalluunniit pineqartillugit inatsisitigut illersugaanerat inissisimareerpoq. Taamaattumik naalakkersuisut akissuteqaamminni immikkoortoq 42-mut 81-imullu innersuussutaat isumalluarnartoqarmata Atassummit iluarisimaarparput. Ataatsimiititaliamullu susassaqartumut ingerlateqqinnissaa innersuussutigalugu.

 

Kiisalu immikkoortoq 98-imut Inatsisartuni ilaasortaq Mads Peter Grønvoldip utoqqalinersiat siusinaartumillu sulisinnaajunnaarsiutit pillugit qulaani pineqartumut assingulluinnartumik siunnersuuteqarpoq.

 

Pineqartummi imminnut attuumassuteqarmata siuliani oqaatigisagut uteqqinnagit, naatsumik Atassummiit oqaaseqarfigissavagut.

 

Soorlu siunnersuuteqartup 2003-mi inatsimmik ilanngussaqarnissaq taasimavaa naalakkersuisullu akissuteqaataani ersarimmat taamatut oqaaseqarluta ataatsimiititaliamut susassaqartumut innersuussutigaarput.

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Qujanaq. Tulliulluni oqaaseqassaaq Maliinannguaq Markussen-Mølgaard, Inuit Ataqatigiit.

 

Maliinannguaq Markussen-Mølgaard, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Qujanaq. Uaguttaaq apeqqutit imaluunnit siunnersuutit taakkua ataatsimoorussamik akissuteqarfigissavagut imaattumik.

 

Inuit Ataqatigiinniit utoqqartatta inuuniarnermikkut toqqissisimasumik atugaqarnissaat pingaartitaraarput, ullumikkullu utoqqartatta inissisimanerat qiviassagaanni Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut ilaatigut oqittuinnaanngitsunik atugaqartinneqartartut.

 

Tassami kikkulluunniit atorfillit kattuffeqarnermikkut akissarsiatigut qaffaaffigineqarnissaat periarfissaavoq, utoqqartagalli siusinaartumillu pensionisiallit akissarsiatik pillugit isumaqatigiinninniarsinnaanngillat, naak allat qaffaaffigineqartuaraluartut, akillu qaffakkiartoqaraluartut.

 

Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut maanna piffissanngortoq taakku naliliiffigineqqarnissaat.

 

Inatsisartunik ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutigaa utoqqaat siusinaartumillu pensionisiallit pensionisiaasa naleerukkiartunnginnissaanik qulakkeerinninnissaq, Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut siunnersuut taanna pissusissamisoortoq, tassami utoqqaat siusinaartumillu pensionisiallit tigusartagaat 1998-imili qaffaallanneqarnerat eqqaassanngikkaanni qaffanneqaqqissimanngillat.

 

Nunatsinni akit naleerukkiartornerat ukiuni kingullerni malunniukkiartorsimavoq, tassami siorna allaat 4%-ii sinneqarsimalluni, taamaalillunilu akissarsiat pisissutaasinnaanerat aamma nalikilliartorluni.

 

Naalakkersuisut akissuteqarnerminni oqaatigaat, tamanna boligsikringip atuutinneqarnerat akornutaasinnaasoq, soormi pineqartut pillugit tamannna ajornartorsiutaassappat boligsikring eqaatsumik malinnaatinneqarsinnaanngila.

Utoqqaat avoqqaarliutigisartagaasa ilagaat, kommunimiit kommunimut atugaqartitaanermikkut assigiinngitsunik atugaqartarnertik, tassami malunnartoq unaavoq, kommuni aningaasarissaartoq utoqqartaminut sulisinnaajunnaarnersiutilinnullu atugarissaartitsinerusarluni, soorlu immikkut tapit aqqutigalugit.

 

Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut, siunissaq eqqarsaatigalugu utoqqartatta sapinngisamik nuna tamakkerlugu assigiiaarnerusumik atugaqarnissaat anguniartuartariaqartoq, tamatumanilu aamma KANUKOKA avaqqunneqarsinnaanngitsoq.

 

Taamatummi aaqqiisoqassappat, qanimut suleqatiginissaa pisariaqarluinnarpoq, ilaatigut Namminersornerullutik Oqartussat, KANUKOKA-p Utoqqaallu Kattuffiata  suleqatigiissitaliorlutik pilersaarusioqatigiinnerisigut.

 

Ukiualuit qaangiuppulli Inunnik Isumaginninnermut Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuaq suliaqarmat innersuussuteqarlunilu. Tassani innersuussutit ilagaat anguniarneqartariaqartoq utoqqaat sulisinnaarnersiutillillu akiligassatik tamaasa akilereerlugit tamarmik qaammammut tigusartagaasa minnerpaaffilerneqarnissaat.

 

Anguniagaq taanna Inuit Ataqatigiinniit tapersersorparput, siunissamilu piviusunngortinniartariaqartoq isumaqarfigalugu.

 

Sulisinnaajunnaarnersiutillit eqqarsaatigalugit Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut, inuit utoqqalinngikkaluarlutik naatsorsuutiginngisaminnik nappaammik, allatulluunniit ajoquteqalernermikkut sulisinnaajunnaartartut immikkut aamma isigineqartariaqartut, taakuusinnaapput meerallit sulilu pilersugaqartut.

 

Taakku pisariaqartitaat utoqqarniit allaanerusinnaasarput, ullormiillu ullormut isertitaasa appariapiloorsinnaasarnerat mikinngitsumik ilaqutariinnut eqquisarmat immikkut ikaarsaarfimmik aaqqissuussivigineqartarnissaat Inuit Ataqatigiinniit pingaaruteqarluinnartutut isigaarput.

Taamaalillutik atugaasa ajorseriapiluunnginnissaat eqqumaffigisariaqarluinnartutut isigigatsigu.

 

Inatsisartunut ilaasortat Otto Steenholdt, Mads-Peter Grønvoldilu utoqqaat akileraartarnikkut oqilisaavigineqarnissaat siunnersuutigaat. Inuit Ataqatigiinniit pissakinnerusut atugarissaarnerulernissaat kissaatigigatsigu ataatsimiinnermi matumani akileraartarnikkut allannguinissat siunnersuutigaagut, tassanilu aaqqiiniarnermi utoqqalinersiutillit sulisinnaajunnaarnersiutillillu aningaasat tigusartagaat amerlisussaapput, taamaattumik neriuutigaarput siunnersuut kingusinnerusukkut oqaluuserilerutsigu taperserneqarumaartoq.

 

Taamatut inummut ilanngaatit qaffannerisigut, nunamullu akileraarutip qaffanneratigut utoqqaannaanngitsut, aammali isertitakinnerusut akunnattumillu isertitallit aningaasat tigusartagaat amerlisussaapput.

 

Nunatta aningaasaqarnera qiviassagaanni ungasinngitsukkut kilisaassuit naatsorsuutaalluunniit suli takunagit, aningaasalluunniit nunatta karsianut isinngitsoortussat suminngaanniissanersut qulakkeernagit, Naalakkersuisut siunnersuuteqarput, raajanut akitsuutit annikillisinneqassasut.

 

Kilisaataatillit inuuniarnikkut, utoqqarnut pissakinnerusunullu naleqqiullugit ajorsaateqannguanngillat, Naalakkersuisut taamaaliorsinnaappata, sooq utoqqaat sulisinnaajunnaarnersiutillit nunatsinnilu pissakinnerusut isigineqarnerunianngillat.

 

Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut, akissarsiat naleqqussarnissaat pisariaqarluinnartoq, periarfissamillu ujartuisoqartariaqartoq, akit naleerukkiartornerat malillugu qaffakkiartortinneqarnissaat siunertaralugu.

 

Isumaqarattami taamaalillutik ukiut ingerlanerani aningaasat nalikilliartornerat malillugu malinnaatinneqassagaluartut, soorlu aamma tamanna Asii Chemnitz Narupip siunnersuutigigaa.

 

Naggasiullugu Inuit Ataqatigiinniit oqaatigissavarput utoqqartatta sulisinnaajunnaarnersiutillillu atugarisaat aningaasanut tunngasuinnaanngitsut, inuuneq naleqarluartoq, toqqissilluni utoqqaliffiusoq pingaaruteqarluinnartuuvoq, tassami utoqqartatta pitsaasumik isumassorneqarnissaat taamatulli pingaartigaaq.

 

Tamanna inuiaqatigiinnit ilaqutaagutta nunaqqataaguttaluunniit eqqumaniarfissaraarput. Utoqqartatta inuiaqatigiinni ilaqutariinnilu, ukioarpassuarni kiffartuussereerlutik toqqissisimasumik avatangiiseqarlutik, isumasserneqarluarlutik, ataqqineqarlutillu inuunissaat Inuit Ataqatigiinniit pingaaruteqarluinnartutut isigaarput.

 

Taamatut oqaaseqarluta siunnersuuteqartut siunnersuutaasa Isumaginninnermut Ataatsimiititaliamit misissorluarlugillu nalilersorneqarluarnissaat kaammattuutigaarput.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqassaaq Mogens Klest, Kattusseqatigiit.

 

Mogens Kleist, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.

Allaqqaammut oqaatigissavarput, teknikikkut ajoquteqarneq peqqutaalluni nutsernera takkutinngitsoormat, nutserisut eqqarsaatigalugit.

 

Asii Chemnitz Narupip, Mads-Peter Grønvoldip, Otto Steenholdtillu pensionit pillugit aalajangiiffigisassatut siunnersuutaannut tunngatillugu Kattusseqatigiinniit imatut oqaaseqaateqassaagut.

 

Ullumikkut utoqqalinersiutillit aningaasatigut tigusartagaat naluneqanngitsutut assigiinngitsupilussuupput. Aappaqaraanni aapparisap akissarsiai tunngavigalugit pensionit naatsorsorneqartarput. Taamatullu iliornerup kingunerisarpaa utoqqaat ilaat misigisarmata immikkoortinneqartutut pineqarlutik.

 

Asii Chemnitz Narupip ersarissumik taakkartorapi utoqqalinersiutillit ukiumoortumik nalimmassarneqartalernissaat aningaasap nalikilliartornera tunngavigalugu. Taamatullu Asii Chemnitz Narupip oqaatigisai Kattusseqatiigiinniit isumaqatigilluinnarpavut.

 

Assersuutigisinnaavarput, utoqqalinersiuteqaraanni imaluunniit sulisinnaajunnaarnersiuteqaraanni aapparisap aningaasarsiarisai ullumikkut toqqammaviusarmata pensionit annertussusissanut naatsorsuinermi.

 

Taamaammat pissutsit ullumikkut atuuttut assigalugit ukiumiit ukiumut nalimmassarneqartalernissaat Kattusseqatigiinniit naleqquttussatut isigaarput.

 

Utoqqaat ulluinnarni inuuniarnerannut pitsanngorsaataasinnaasut tamaasa ujartorniartariaqartutut isigigatsigit.

 

Nalunngilarpummi ullumikkut suut tamarmik akitsoraluttuinnartut, nioqqutissaannaanngitsut aammattaaq ineqarnermut, inuuniarnermullu tunngasut akitsoriartorput. Ullumikkut kalaalimernit akii kisiisa qissimissagutsigit utoqqartagut iluamik pisisinnaanngillat, akisuvallaarneri pissutaallutik, aammattaaq utoqqaat ulluinnarni aningaasartuutigisartagaat annertummata kommunini ataasiakkaani.

 

Nunatsinni kommunit tamarluinnarmik immikkut utoqqarnut tapiissutinik tunniussisinnaapput, taamaattorli kommunimiit kommunimut assigiinngitsupilorujussuupput. Kommunit utoqqarnut ersarinnerusumik politikkeqarusukkaluarlutik, aporfigiuartagaat tassaavoq, aningaasaqarneq.

 

Ersarissumik pitsaasumillu kommunit utoqqartaminnut iliuuseqarusuttartut tusartarpagut, ullumikkummi nalunngilarput kommunit taamaallaat pisinnaatitaaffeqarmata, namminneq aalajangiiffigisinnaasaannik, inummut tapiissutinut tunngatillugu. Taakkualu annertussusaat kommunit aningaasaqarnerisa pakkersimaartittaraat.

 

Ukiuni kingullerni arlalissuarni Inatsisartutigut utoqqarnut tunngasut eqqartuisarnerit annertusarsimapput, aammalu 1995-miit maannakkumut misissuisarsimanerit sumut killissimanersut Kattusseqatigiinniit paaserusuppagut.

 

Ingammik Socialreformkommisioniusimasut kingorna misissuisimasarnerit, tassami utoqqaat aningaasatigut misissuiffigineqarneri ullumikkut suli annertunerusumik Naalakkersuisuniit paasisaqarfiginnginnatsigit.

 

Aalajangeeqataaniarutta paasissutissat ersarissut ullumikkut pigisariaqarpagut, ingammik misissuisarsimanerat ullutsinnut naleqqunnersut aammattaaq naliliiffigissallugit.

 

Utoqqalinersiallit akileraarutaasa appartinneqarsinnaanerannut aalajangiiffigisassatut siunnersuutinut tunngatillugu oqaatigissavarput, Naalakkersuisut ukioq kingullerli oqaatigisaat misissuisimanerit sumut killissimanersut paaserusukkatsigit, tassami ukiut kiisa arlalinngorput utoqqarnut tunngasut oqallittarnitsinni annertunerusumillu ulloq manna tikillugu aaqqiinikuunata, ukioq 1998 eqqaassanngikkaanni.

 

Inatsisartuni qineqqusaarnerni utoqqaat annertuumik qineqqusaarutaasarput, taamaattorli ullumikkut oqaatigisariaqarpoq oqaatsit annertunerusumik kimeqanngitsuusarsimasut, malunnarmammi aaqqiiniarnerit aningaasanik annertuunik aporfissaqartartut.

 

Ullumikkut utoqqaat aperisarput, sooq taama assigiinngitsigisumik pineqarlutik, aammalu ilaasa assersuutigalugu qallunaat nunaanni utoqqaqatimik pineqarnerat. Assersuutissat ilagaat utoqqaat allatuulli initaaraangamik pinngitsooratik akiliisinneqartarmata inigisaminnut qularnaveeqqutinik, nammineq pensionisaminniit.

 

Taamaasilluni utoqqaat ulluinnarni inuuniutigisassaat suli appartinneqartarlutik, akiligassaqalernertik allanut pissutigalugu.

 

Ullumikkut aningaasap nalinga 4,1 %-mik nalikillisimasoq tusagassiutitigut tusartarparput, taamaalilluni nioqqutissat ulluinnarni inuuniutiginiakkagut akitsoriarsimapput, taamatut annertutigisumik.

 

Taamaasillunilu utoqqaat inuuniarnerminni aningaasat suli annertunerusut atortariaqalersimassavaat. Uffalu illuatungaani pensionit nikinnikuunngitsut piffissani taakkunani.

 

Imaappoq, utoqqalinersiallit imaluunniit sulisinnaajunnaarnersiallit inuuniutigisassaat ukiuni kingullerni aningaasatigut appariarsimapput, uffalu suut tamarmik akitsorsimasut aningaasap nalikillisimanera eqqarsaatigalugu.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarluta siunnersuuteqartunut oqaaseqaateqarpugut, Naalakkersuisullu kaammattussallugit uagut aalajangiitinnata misissuisimanerit qanimut paaseqqaarusukkatsigit.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqassaaq Otto Steenholdt, attaviitsoq.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq.

Inatsisartunut ilaasortanut eqqaasitsissutigissavara utoqqalinersiat pillugit ersarilluinnartumik utoqqaat ilaat Qaqortuminngaanniit allagaqarmat, maani avisitigut aamma ilanngunneqartumik, ersarilluinnartumik oqaluttuarivai utoqqalinersiutit qanoq ittuuneri, aammalu utoqqarnut atugassarititaasut qanoq ilungersunartigineri, taanna eqqaasitsissutigitsiaannarpara.

 

Aamma manna siunnersuut nassiutsinnagu nuannaajallassimagaluarama, tassa massakkut Naalakkersuisuusut, naalakkersuisoqatigiinniarlutik isumaqatigiissutaanni allassimammat ersarissumik, aamma utoqqarnut isumallualersitsisumik, tassa utoqqarnut pissutsit aaqqinnissaat siunertarigitsik.

 

Kisianni suli taanna iluamik saassutarisariaqanngilaq, akissuteqaammi takuara ukiamut qanoq iliuuseqarniartunngooq. Taamaattumik neriulluarneraasiit ingerlaannarallassaaq.

 

Naatsorsuutigereersimavara siunnersuutigisara akuersaarneqarnavianngitsoq, misiliigaluarsimavunga utoqqaat aningaasarliortitaanertik pillugu atugarliortut nunatsinni amerligaluttuinnarmata.

 

Suut tamaasa immaqa neriunartuerukkaluttuinnarmata, amerlaqisut oqarfigisimavaannga, akileraarutaarutsikkussigilluunniit ilorfaallakutsuussaaq. Taamaattumik uanga tassani siunnersuutigisanni ersarippoq, akileraartarunnaartinneqarnissaannik tikkuussisoq.

 

Maani isersimasugut Inatsisartunut ilaasortaasugut tamatta utoqqarnik naapitaqartarpugut, ilungersorlutik saaffiginnittunik, utoqqalinersiutinnguata qanoq iliuuseqarfigeqqullugit. Aappariit tamarmik marluullutik utoqqalinersiuteqartussaagaluit, taamali pineqanngitsut, maani oqallisigisaqaagut.

 

Allaat aningaasatigut neriuutissaqarnerullutik inuussagunik, avittariaqalerneq kisimi aqqutissanngortutut ilaannit taaneqarluni taamatut isikkoqalersoq oqaatiginiarneqartalermat.

 

Siunnersuutinni ikiortariallit amerlavallaat taagorsimavakka, ilami aamma taamaakkami. Taamaattumik maani allaat ilassarsiortariaqalerpunga, utoqqalinersiutaannarnik pisartut kisiisa sammeqqullugit. Akissummi erseqqarimmat, tikkuarneqarlutik utoqqalinersiutaannarnik pisartut.

 

Taamaasiornitsigut aatsaat qularnanngitsumik ilorraap tungaanut allorialaarsinnaagatta, naak akissuteqaammi oqaatigineqaraluartoq, utoqqalinersiutaannallit akileraartarunnaassagaluarunik, annikitsuinnarminngooq oqilisaaffigineqassasut.

 

Takuammi, annikitsuinnannguamilluunniit oqilisaaffigineqalaarsinnaasuuppata, tassa uanga anguniagara tassuuna anguneqalaalereersimassagaluarpoq. Tassa uanga taamaattumininnguamilluunniit angusaqassagutta naammagisimaassagaluarpara.

 

Akissuteqaatip titarneri siulliit kisimiissimagaluarpata Naalakkersuisut, Inatsisartullu utoqqarnut pitsaasumik iliuuseqarsinnaagaluarput, imami titarnerit taakkua siulliit oqaraluarmata, issuarpara, Naalakkersuisut isumaqarput soraarnerussutisiallit, matumanilu aamma siusinaartumik soraarnerussutisiallit naleqquttumik inuussutissaqarsinnaaqqullugit soraarnerussutisiaqartinneqassasut.

 

Ilumullimi taannaannaasimasuuguni qanoq nuannertigissagaluarpa, allanik ilaartornagit, kisianni allatut ajornarsimavoq.

 

Kisiannili suut tamaasa taputartuutinnguaramikkit inerneriuttagartik allanngortinnagu tikippaat. Atagumi isumalluaraluarniarta, ima oqarmata, eqqartorneqartunngooq aningaasaqarniarneri pitsanngorsarniarneqassappata, Naalakkersuisut isumaat naapertorlugu soraarnerussutisiat annertussusiisa qaffanneqarnerisigut pisariaqarpoq, immaqaligooq aningaasarsiarineqarsinnaasut killingisa qaffanneqarnerannik ilaqartillugu.

 

Akissutip naggataani titarnertaap alliup tullia issuagara Naalakkersuisup ersarissartariaqarpaa, soraarnerussutisiat annertussusiisa qaffanneqarnerisigut pisariaqarneraalluni, aningaasarsiarineqarsinnaasullu killingisa qaffanneqarsinnaanerannik eqqartuilluni akissuteqaanni naggasermagu.

 

Taamatut alapernaalerpunga, aperisariaqarlungalu susoqarniarpa, qanittukkut allanngortitsisoqalersaarpa, tassa nalunngikannereeraluarlugu ukiamut utaqqisariaqarlunga.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqarumavoq, apeqquteqartoq imm. 42-mut tunngatillugu, tassalu Loritha Henriksen, Kattusseqatigiit.

 

Loritha Hendriksen, Kattuseqatigiit.

Aqquteqaatinnut Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup akissuteqaataa tusaatissatut tiguvara, kisiannili Naalakkersuisup una akissuteqaat nammineerluni atuanngimmagu pakatsissutigaara, una pillugu, aamma maani tusarnaartunik issiasoqarmat, aammalu tamakkorpiaat pillugit nalunnginnakku aggersimasoqartoq. Soorunami akissutigisassaq taakkununnga aamma soqutiginassaqimmat.

 

Uanga nammineerlunga tassunga ujartuininnut tunuliaqutigaara, kingusinaarluta ukiamut saqqummiunneqarpat imaassinnaammat aningaasat taakkua naatsorsorneqarpata allatigullu, pitsanngoriaatissaq annertunavianngitsoq, isumaqarama ullumikkut saqqummiisoqarsimasuuppat, ima imatullu siunertaqarpugut, taava immaqa piareersimanerulluta, utoqqaat aamma piareersimanerullutik tassani qanoq siunissami atugassaminnut piareersimanerullutik immaqa pissagaluarmata.

 

Taamaattumik ujartuisimavunga, aammalu taanna uanga nammineerlunga ajuusaarutigeqaara upernaamut saqqummiinissaraluaq qatangiinnarsimammat. Tamattami isumalluarsimagaluaratta, suleqataanissarpullu qilanaarisimagaluaratsigu. Ajuusaarutigaara akissuteqaatit nipituumik maanngaanniit atuannginnakku.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqaqqissaaq siunnersuuteqartoq, Mads-Peter Grønvold, Kattusseqatigiit.

 

Mads-Peter Grønvold, Kattusseqatigiit.

Siunnersuuteqarninnut aamma uanga utoqaalinersiutaannavinnik isumalluuteqarnerusut eqqarsaatigaakka taamatut akileraarutitigut oqilisaaffigineqarnissaat anguniarneqartariaqartoq.

Tassami kingullermik akileraarutaat peeriaraluaratsigit iluatsinnikuunnginnatsigu, taamaattumik maannakkut ilaannakortumik akileraarutit ilaasa annikillineqarnissaat piumasarisimagaluarparput, taamaalilluta utoqqaat tungaasigut pitsanngorsaavigineqarnissaat aningaasaqarnikkut anguneqarsinnaagaluarmat.

 

Soorunami assigiinngitsorpassuit allat taputartuullugillu, pineqaleraangata siunnerfik allamut sangungaatsiartarpoq, aammalu aningaasat eqqartorneqartut amerlisarlutik aningaasalersorneqartariaqartussat, annaasassat.

 

Taamaattumik uani uanga pineruvara, nunatsinni utoqqaat atugaasa illoqarfimmiit illoqarfimmut assigiinnerulernissaat anguniarlugu, qanoq iliuuseqartoqarnissaa aamma ujartorneqartariaqartoq.

 

Tassami illoqarfiit aningaasarissaarfiusut utoqqaat atugaasigut, aningaasanik tapiissuteqartarneq tunngavigalugu, utoqqaat ulluinnarni inuuniarnerat oqilisaaffigineqartarput annertuumik, kisiannili ajoraluartumik illoqarfeqarpoq arlalinnik aamma aningaasarsiornikkut atugarissaarfiunngitsunik.

 

Tamakkunanilu periarfissaqartoqarneq ajorluni annerusumik utoqqaat atugaannik oqilisaanissamik, taamaalilluni utoqqaat sinerissatsinni atugaat naligiinngitsorujussuanngortarput. Taamaattumillu utoqqaat atugaat naligiinnerulissappata, sapinngisamik inatsisitigut illersugaasumik assigiinnerusumik utoqqaat aningaasatigut tigusartagaasa aaqqissuunneqarnissaat siunissami pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq isumaqarpunga.

 

Tassami utoqqalinersiutaannarnik pisartagallit qiviaraanni, saniatigut soraarnerussutisiassanik allanillu katersaqarsimanngikkunik, soraarnerussutisianik katersalinnik sanilliullugit tigusartagaat annertuumik ilaatigut nikangassuteqareertarmata, taamaattumik utoqqalinersiutaannavinnik isumalluutillit, utoqqalinersiaat nalimmassarneqassappata, isumaqarpunga pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq aamma arlaatigut iluarsiiniutissanik nassaartoqartariaqarnera.

 

Aammalu ukiut arlaqalerput misissuinerit assigiinngitsut ingerlanneqartarlutik, immaqa kiisami piffissanngorpoq misissuinerit taakkua qimerlooriarlugit isummernissaq, naalakkersuinikkut.

 

Aamma isumaqanngilanga allanik misissuinernik aallartitsisoqaqqissasoq utoqqaat aningaasatigut atugaasa pitsanngorsarneqarnissaat anguniarlugu, tassami misissuinerit isumaqarpunga naammareersut, aammalu toqqammavissagut naammareersut.

 

Ilaatigut misissuisarnermi toqqammavissagut pisoqalisuulereerput, taamaattumik misissuisarsimanerit ilaatigut landskarsimit annertuumik naleqareertut atorluarniarutsigit isummersornissamut toqqammavigalugit atortariaqalerpagut, naleqqukkunnaareersimanngippata, neriussuunga Naalakkersuisut, aammalu naalakkersuisooqatigiilernermi suleqatigiissutissaminni isumaqatigiissutiginikuugamikku utoqqaat atugaasa pitsanngorsarneqarnissaat, siunnersuutigisarsimasagut malillugit iluarsiiumaartut ukiamut.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqaqqissaaq Siumup oqaaseqartua Mikael Petersen.

 

Mikael Petersen, Siumup oqaaseqartua.

Ila ukiut qassinngorpat utoqqalinersiutit, imaluunniit utoqqalinersiutillit, aammalu siusinaartumik pensionisiallit, taakkua pisartagaasa aaqqiiviginissaanik maani inimi oqallinnerput. Taanna miserratigissanngilarput.

 

Aamma ilumoorluinnartoq Siumup, Atassutillu ukiarmi decemberimi naalakkersuisooqatigiinnermi isumaqatigiissutaanni, allassimammat, utoqqalinersiutit aaqqiivigineqarnissaat.

 

Erseqqissaatigissavara Siumuminngaanniit naatsorsuutigilluinnarparput ukiamut Naalakkersuisut Inatsisartunut saqqummiissasut, utoqqalinersiutitigut aaqqiissutissanik.

 

Soorunami aaqqiissutissat qanoq ikkumaarnissaat massakkut oqaatigisinnaanngilluinnarpara, kisianni naatsorsuutigaarput Naalakkersuisut saqqummiissasut, taamaaliornikkut aningaasanut inatsimmut ilanngutereerlugit, aaqqiissutissat aaqqiivigineqarsinnaanngorlugit.

 

Aamma Naalakkersuisuninngaanniit ilisimatinneqartareerpugut, utoqqaat aningaasaqarniarnikkut atugarisaat misissuiffigineqarsimasut, aamma Inatsisartut tamatta nalunngilarput, tamanna naammassineqarsimalerpoq.

Taamaattumik tunngavissat ersarissut Naalakkersuisut aallaavigalugit Inatsisartunut saqqummiinissaat naatsorsuutigilluinnarpara.

 

Aajuna qularutissaanngitsoq, utoqqaat atugarisaat akileraarutitigut, annikillisaanerinnakkut pinavianngitsoq, aamma inuiaqatigiinni equtitsisumik pilissasugut utoqqalinersiut, aammalu utoqqaat isertitaat, akileraarutaarutsinniarsarissagutsigu.

 

Aqukkuminaatsorujussuanngussooq akileraartitseriaaseq inuiaqatigiinni soqutigisaqaqatigiit assigiinngitsut immikkut tamaasa akileraarutitigut aaqqissuussiviginialerutsigit. Inuiaqatigiit ikitsunnguuvugut, aamma akileraarutitigut aaqqissuussinerput aqissinnaasariaqarparput.

 

Taamaattumik Siumumiit erseqqissaatigissavara, isumaqaratta tamakkiisumik akileraarutitigut aaqqissuussineq aqqutigalugu, inuiaqatigiinni isertitakinnerusartunik pitsaanerusumik aaqqiineq aqqutigalugu, taava aamma utoqqalinersiallit, soraarnerussutisiallit, inuussutissarsiorsinnaajunnaarnersiutillit, tamatumani aamma ajunngitsumik pineqarsinnaajumaartut.

 

Tassa imaapput inuiaqatigiinni immikkuullarissut tamaasa eqqarsaatiginngikkaluarlugit ataasiinnarmik sammisumik aaqqissuussinngikkaluarluni, kisianni sapinngisamik amerlanerpaanik iluaqutissiisumik aaqqissuussinissaq iluarineruarput.

 

Unalu utoqqalinersiutit, pensionit, assigiinngitsut taakkua akit qaffariartornerinut malinnaatinneqarsinnaaneranut tunngasoq, taanna pissanganartorujussuuvoq, aap, aamma Siumuminngaanniit siusinnerusukkut taassuma atuutsinneqalersinnaanerat allaat qaqittarsimavarput. Aamma Naalakkersuisuni qaqittarsimavarput.

 

Kisianni aningaasanut inatsisissaq suliarileraangitsigu, uunga killittoqartarsimavoq, taamatut iliornissamut allaanngilaq, ilaatigut Aningaasaqarnermut Pisortaqarfimminngaanniit inerterineq aallartittarluni. Taanna miserratiginngilluinnarparput.

 

Taamaattumik pissanganarpoq, ukiamut qanoq ittumik pensionit taakkua, akit qaffariartorneranik malinnaasumik, aammalu ineqarnikkut akiliutinut, allanullu tamanut inuuniarnikkut atugarisamut naapertuuttumik aaqqiisoqarsinnaanera qanoq ilusiligaq atuutilersinnaanersoq takussallugu.

 

Neriuppunga Siumumiit aamma taanna ukiamut ilanngullugu aaqqiiviginiarsarineqarsinnaajumaartoq.

 

Naggataatigut oqaatigilaarusuppara, maluginiarakkut partiit, Atassutip, aamma Inuit Ataqatigiinninngaanniit, aammalu Kattusseqatigiinniit Attaviitsumillu, ilaatigut oqaatigineqartoq, aalajangiuffigisassatut siunnersuutini, Inunnik Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Ataatsimiititaliami sammineqartussanngortinneqassasoq.

 

Soorunami taakkua avaqqukkuminaapput, kisianni akileraarutitigut aaqqiissutissat pineqartillugit, Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaq avaqqunneqarsinnaanngilaq.

 

Ataatsimiititaliamut ingerlanneqassappat, taava akileraarutitigut aaqqiinissamut siunnersuutit uani pineqartut, Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliamit suliarineqartariaqassapput.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Oqaaseqartussaq tulleq tikitsinnagu, oqaatigilaassavara, erseqqissaatiginiarakku, maannamut malunnarpoq amerlanerussuteqartut kissaatigigaat, imm. 81, tassalu Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaa, taanna aappassaaneerneqartinnani Isumaginninnermut, Suliffeqarnermullu Ataatsimiititaliamut ingerlaqqaarallassasoq.

 

Ukiarulu aappassaaneerneqarumaarluni, taavalu aamma immikkoortunut tullernut, tassalu imm. 98 aammalu 41-mut tunngatillugu, aamma amerlanerussuteqartut kissaatigaat ataatsimiititaliamut, tassalu tassani innersuunneqarsinnaasoq tassaavoq, Akileraartarnermut, Akitsuisarnermut Ataatsimiititaliamut ingerlaqqaarallassasoq. Taavalu ukiaru aappassaaneerneqarumaarluni.

 

Maannalu oqaaseqaqqissaaq Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit, tulliukkumaarpoq Isumaginninnermut, Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq.

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.

Mikael Petersen Siumuminngaanniit oqaaseqarnermini kingumut qivialaarluni aaqqissuussisimanerat 1990-ikkunni eqqartorpai.

 

Tassami ilisimavarput, assigiinngitsunik aaqqissuussinikkut utoqqalinersiat, aningaasat pisissutaasinnaaneranik allanngorneranut nalimmassarniarneqartartoq. Taavalu 1998-mi 7%-imik ukiut arlallit susoqarsimanngeriarmat qaffaavigineqartariaqalersimapput.

 

Uagut isumaqaratta ataavartumik ukiumoortumik aaqqiissutissamik nassaarsinnaagaanni, nalimmassaassutissamik,  finanslov-ilerinissamut aamma piuminarnerpaajusoq.

 

Ukiut sisamakkaartumik %-imik taamarujussuaq nalimmassaassutinik qaffaanissaq landskarsimut aamma aningaasarpassuarnik naleqartarmat. Taamaattumik qaqipparput, maanilu oqaluuserisassanngortillugu.

 

Tassami 1999-imi januariminngaanniit maannamut utoqqalinersiat akit qaffakkiartornerannut nalimmassarneqarsimanngillat. Ajunngilaq Isumaginninnermut Ataatsimiititaliami oqaluuserineqartussatut innersuussutigineqarmat qujassuugut, aamma tassani suleqataajumaarput.

 

Mikael Petersenip aamma oqaatigivaa kommunit suleqataasariaqartut, soorunami, aaqqissuussineq ullumikkutut ittoq atuutsillugu oqartariaqarpugut, kommunit nammappaat, massakkut utoqqalinersiat taamannak akit qaffakkiartornerannut nalimmassarneqartannginnerat.

 

Tassami aningaasap pisissutaasinnaanera apparpat, aningaasarsiamikkut amikkisaalissapput, taava Isumaginninnermut Allaffimmut saaffiginninnikkut inummut tapi aqqutigalugu tapiiffigeqarsinnaasarput, aap, inummut tapi tassa kommunit matussusertarpaat.

 

Taamaalilluni ullumikkut naliligassat arlaqarsorivagut Inuit Ataqatigiinninngaanniit. Taakkua Ataatsimiititaliami uterfigineqarsinnaammata ajunngilaq.

 

Taava arlallit utoqqaat aningaasaqarnikkut atugarisaannik misissuisoqarsimanera taakkartormassuk, aap, soqutiginartorujussuarmik HS Analyse suliaqartinneqarsimavoq. Assigiinngitsutigut soqutiginaateqarpoq, taakkua utoqqaat 2000-it immersugassamik nassinneqarsimapput, taakkunannga 65%-ii immersuillutik utertissimavaat.

 

Ilaatigut allakkatigut nalunaarfigineqaramik oqarfigineqarsimapput, oqaatigerusunngisasi qulaatiinnartassavase, taamaalillutik aningaasaqarniarnermut tunngasorpiaq tamakkiisumik immersorneqarsimanngilaq.

 

Taamaakkaluartoq soqutiginartut allat oqaatigilaarusassavakka, massakkut utoqqaat utoqqalinersiallit nallinnarpasittorujussuarmik eqqartorneqartarmata, uani soorlu, 54%-ii akisimasut taakku akornanni, taakkulu nunamut tamarmut naleqqersuunneqarsinnaammata soqutiginarput.

 

Oqarput, inuunertik kingumut qiviarlugu, pitsaasutut nalilerumallugu, taava 38 %-tit oqarsimapput, soorlu aporfeqartumik inuuneqaraluarlutik ataatsimut isigalugu inuunertik naammagisimaarlugu, nuannaralugulu atorlugu. 8%-iinnaat isumaqarput sukkut tamaana qaqutikkut nuannersumik misigisaqartarsimallutik, taamaalillutik ajornartorsiorfiusumik annertuumik inuuneqarlutik.

 

Imaappoq utoqqarpassuit inuunertik nuannaralugu, naammagisimaarlugu atorpaat. Aamma taanna puigortariaqanngilaq.

 

Soqutiginartup aappaa uaniippoq, suli utoqqaat 45%-ii nerisaqartarsimapput sapaatip akunneranut taamannappariarlutik nammine pisaminnik. Imaappoq suli pinialunneq, aalisarneq taamaattoqataanillu aallussipput, taavalu inoqutigiit nerisassaqarniarnerannut imminnut aamma iluaqusertarlutik. Taava 44%-ii sapaatip akunneranut arlaleriarlutik pajutsittarlutik suli oqaatigisimavaat. Imaappoq ikioqatigiinneq suli inuiaqatigiinni atuuppoq. Quianarsinnaagaluarpalluunniit Otto Steenholdtimut. Misissuinerit tamakkua asuliinnaanngitsut aamma atorluataarsinnaavagut utoqqartatta atugarisaat tamakkiisumik nalilersinnaaniassagatsigu. Soorunami taava kingulliullugu oqaatigilaassavara paasinarsivoq uani akiligassat tamaasa akilereeraangamikkit utoqqaat 2.500-3.550-iullu koruunit akornanni aningaasaateqartarput. Imaappoq 1.000 koruuninik taanna nikingassut annertoorujussuuvoq. Taamaattumik Isumaginninnermut iluarsaaqqinnississamut Ataatsimiititaliarsuup inassutigisimasaa taamanili minnerpaaffiliisoqassasoq taavalu nunami tamarmi utoqqaat assigiinnerusumik aningaasatigut atugassaqalernissaannut inassutaat taanna massakkut piviusunngortinnissaa pisariaqarluinnarsorivarput.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Uangattaaq Naalakkersuisut tungaaninngaanniit partiininngaanniit oqariartuutigineqartut Kattusseqatigiinniit aamma attaviitsuninngaanniit qujassutigissavakka. Aamma oqallinneq una pisussanngormalli naatsorsuutigereersimavarput oqallinneq siammasissumik annertuumik ingerlatsiviussasoq. Aamma tamanna taamaattoq massakkut takusinnaavarput. Aamma ajunngilaq. Utoqqaat atugarisaat aningaasatigut minnerunngitsumik ukiuni kingullerni inuiaqatigiit akornanni assut sammineqarsimapput. Taannalu pissutaalluni siorna HS Analyse, soorlu aatsaannguaq Asii Chemnitz Narupip oqaatigigaa suleqatigalugu misissuisitsineq ingerlanneqarsimavoq, aammalu aatsaannguaq Asii Chemnitz Narupip oqaatigereermagu inernerisa ilaat taakku uteqqissanngilakka.

 

Kisianni aamma taassumap misissuisimanerup nalunaarusiorneqarnera siorna ukiakkut Inatsisartut ataatsimiinnerata naajartulernerata Inatsisartuni ilaasortanut tamanut agguaanneqarpoq, taamaattumik naatsorsuutigaara tamassi pisimassagissi.

 

Pensionisiat utoqqarnut ilumoorpoq 1998-imi septemberip aallaqqaataani qaffaavigineqarsimapput 7,2%-imik. Taannalu aningaasanngorlugu kisermaamut 6.000 koruuninik annertussuseqarsimavoq aappariinnullu 9.000 koruuninik, tassa ukiumut. Aammalu taamanikkut qaffaasimagaluarneq oqartariaqarpugut kommunet utoqqarnik amerlanerpaanik annertunerusumik malugineqarsimanngilaq. Taanna uggornarpoq. Tassa imaassimammat taamanikkut qaffaagaluarneq kommuneni inuit tapiisigut milliliinikkut aamma annikillisinneqarsimasut peqqutaallutik utoqqarnut sunniutaat annikitsuaraannaasimavoq. Taamaattumillu maannakkut qaffaaneq pissappat, taava pinngitsoornatik utoqqarnik malunnaatilimmik sunniuteqartumillu tussappat taava qulakkiigassat aamma kommuneniittut pinngitsoornani eqqumaffigineqartariaqartussaassapput. Ilami qaffaagaluarutta annertujaamilluunniit taakku inuit tapiisigut kommuneninngaanniit ilanngaanneqassappata, taava utoqqaat oqassapput aaqqiisimanngilasi. Taamaattoqanngitsoq uffa. Taamaattumik eqqumaffigisassat aaqqissuusseqqinnissami utoqqalinersiallu qaffariaqqinnissaannut attuumassuteqartut taakkua pinngitsoornagit ilagaat.

 

Aamma nalornissutigineqartartoq unaavoq pensionisiat saniatigut ukua aningaasat 28.000 kisermaamut taava aamma 42.000 aappariinnut, tassa taakkua akileraarutaasussaapput, tassalu inummut kisimiittumut 28.000 qaangerneqarpat taava pensionisiaq milliartortinneqalissaaq. Taavalu milliartortinneqarnera sakkortoorujussuarmik milliartortinneqalertarpoq, taakkuluukua aamma misissorneqarnissaat peqqussutissap saqqummiunneqannginnerani pinissaat uagut Naalakkersuisuninngaanniit kissaatigigipput. Aamma naatsorsuutigilluinnarparput tamanna pissasoq.

 

Ilumoorpoq upernassaq Isumaginninnermut Ataatsimiititaliap ataatsimeeqatiginerani neriorsorsimavarput aamma siorna Inatsisartuni neriorsuutigisimavarput pensionisiat pillugit peqqussutissaq upernaaq manna Inatsisartunut saqqummiunneqassasoq, kisiannili taanna aamma kinguartissimavarput ukiassarnissaanut pissutigalugu una peqqussutissatut siunnersuutip pitsaanerusumik suli suliarineqarsinnaanissaa upperigatsigu anguneqarsinnaasoq kinguartitsinikkut. Taannalu pissaaq oqareernitsituut ukiassamut. Kisianni ukiassamulluunniit kinguartikkaluarutsigu peqqussutissap atuutilerfissaa tassa januarip aallaqqaataani 2003, taanna allanngortinneqanngilaq. Taamaattumik tassuuna sunniuteqarsinnaanissaa naatsorsuutiginngilara pissasoq.

 

Aamma massakkut uuma siunnersuutip taamatut isikkoqarluni akuersissutigineqannginneranut aallaavigaarput tassa isumaqaratta Naalakkersuisuninngaanniit utoqqalinersiat qaffanneqartarsinnaanissaannut nalilersuinerit tamakkiisut pisinnarlugit aamma aningaasaqarnikkut pisinnaasat aallaavigalugit ukiumoortumik aningaasanut inatsisikkut aningaasanik utoqqalinersiaqartitsinermut atorneqartussanik immikkoortitsisarutta. Taanna uagut tutsuviginarnertut isigaarput.

 

Imaanngilaq utoqqalinersiallit siusinaartumillu soraarnerussutisiallit aatsaat ukiut sisamat imaluunniit ukiut tallimakkaarlugit qaffaavigineqartarsinnaasut. Inatsisartut tamarmik ilisimalluinnarpaat taanna qafffasissusissaq ukiut tamaasa Inatsisartut pigunik allanngortittarsinnaavaat, kisianni tamanna pisarsimanngilaq ukiut kingulliit sisamat, kingullermillu pisimavoq septemberip aallaqqaataani 1998-imi. Taamaattumik maannakkut Naalakkersuisuninngaanniit siunniupparput ukiut tamaasa nalilersuineq utoqqaat aningaasatigut atugarisaat pisinnarlugu nunap aningaasatigut nammassinnaasai nalilersuinerlu tamakkiisoq pisinnarlugu, taava aningaasat Finanslovikkut utoqqalinersiuteqartussanut atugassiissutigineqartut immikkoortinneqartassasut. Tassalu taanna Naalakkersuisut siunniussarput.

 

Aamma tassunga tunngatillugu oqaatigissavara utoqqaat atugarisaat pillugit aamma Inatsisartunut ilaasortaq Anton Frederiksen apeqquteqarsimavoq, aammalu apeqquteqaatip taassuma akissutaa Inatsisartunut ilaasortanut tamanut agguaanneqarnikuuvoq, aamma soorunami siunnersuuteqartumut, tassanilu utoqqaat atugarisaata qanoq Naalakkersuisuninngaanniit iliuuseqarfiginiarneqarnerat aamma nalunaarsorneqarsimavoq.

 

Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Qujanaq. Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisup akissuteqaataanut tapiliullugu uangattaaq qujarusuppunga Naalakkersuisut sinnerlugit akissuteqaatiga tigulluarneqartoq paasigakku. Tassa partiit, Kattusseqatigiit aammalu attaviitsup oqaaseqarneratigut tusaasinnaavara annertuumik taperserneqartoq soraarnerussutisiat annertussusiisa qaffanneqarnerisigut utoqqaat atugarisaasa pitsanngorsarneqarnerat ingerlanneqartariaqartoq. Tamannarpiarlu Naalakkersuisut siunertaraat aammalu Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisup annertuumik tassunga tunngasoq erseqqissarlugulu oqaaseqarfigereermagu annertunerusumik oqaaseqaqqinnanga qujavunga oqaaserisassinnut.

 

Maliinannguaq Markussen-Mølgaard, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Siullermik apeqquterput akineqanngimmat una boligsikringip utoqqalinersiutit akit imaluunniit akit naleerukkiartornerat malillugu qaffattarnissaanut taanna isuma ilaatigut Naalakkersuisut akissutiminni oqaatigimmassuk boligsikringimut taanna sukkut pinerpoq akornutaasinnaassasoq. Apeqqutigivarput arlaatigut eqaatsumik malinnaatinneqarsinnaanissaa qanoq ililluni arlaatigut pisinnaannginnersoq. Taannaana akinngeriarakku akineqarnissarput kissaatigigaluaripput.

 

Taavalu oqaaseqaartunut tunngatillugu Siumup oqaaseqartuanut Mikael Petersenimut assut isumaqataagatta oqaatigerusukkipput, tassa ilaatigut akileraarutinut tunngatillugu oqaatigimmagu oqaasii issualaarpakka: "Akileraarutitigut soraarnerussutisiallit immikkut aaqqissuussiffigineqarsinnaanerat akuerisinnaanngilarput piumanerussallutiguli akileraarutitigut tamakkiisumik nutaamik aaqqissuusseqqinneq aqqutigalugu isertitakinnerusunut aaqqissuussinerit nutaat aqqutigalugit aamma soraarnerussutisialinnut iluaqutaasumik aaqqissuussisoqarnissaa." Taanna assorsuaq isumaqatigivarput Inuit Ataqatigiinninngaanniit aammalu suleqataaffigerusullugu saqqummiunneqarpat aamma Naalakkersuisunit oqaatigineqarmat ilaatigut ukiamut akileraarutit nalilersoqqinnissaat pillugu saqqummiussiumaarlutik. Tassa Inuit Ataqatigiinninngaanniit akileraarutit pillugit upernaaq manna siunnersuuteqarpugut aamma ilaatigut isertitakinnerusut tassani aningaasat tigusartagaasa annertusinissaat siunertaralugu. Pissangalluta utaqqissavarput sorleq periuseq maani kissaatigineqarnersoq aammalu uagut anguniagaq ataasiummat tassani qilanaarluta suleqataanissarput oqaatigissavarput.

 

Taava naggasiullugu ilaatigut oqaatigineqarmat Mikael Peterseniminngaanniit ukiut tamaasa nalilersortussaagaluarlutigit utoqqalinersiutit taava Aningaasaqarnermut Pisortaqarfimmi unikkaangamik tassunga suliaq unittartoq. Isumaqarpunga Aningaasaqarnermut Pisortaqarfik kisiat pisuutinnagu kisianni tamatta maani akisussaaqataagatta Inatsisartuni aammalu aningaasatigut inatsit akuerisarlutigu aamma tassani utoqqarnut akissarsiat tassani aamma ilaajuartarmata ukiumut taamaattumik taanna oqaatigiinnarusuppara. Qujanaq.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq.

Uaangana qularnanngilaq eqqarsaatigisimagaluariga ajornarpallaassasorinagu kikkulluunniit tamarmik taamatut ukioqaleraangata inuit aqqisa allattorsimaffianni allanneqartarmat: Tassa tikippaa, nammineq aalajangissavaa ingerlaqqissanerluni univissanerluniluunniit. Taamaalippat soorlukua kisinnissaat ajornarpallaartorsuunngitsut qassit Kalaallit Nunaat tamakkerlugu utoqqalinersiaqalerlutik ukioq taanna uninnersut. Taamaalippat qularnanngitsumik aningaasat taakkua taakkununngaannaq, tassa utoqqalinersiutiliinnaviit massakkut eqqartoqqilerpakka, taakkuinnavinnut soorluuna ajornarpallaassanngikkaluartoq aningaasat qassit atorneqarsinnaaneri takoriissallugu.

 

Mikael Petersen ilumoorputit, ila ukiut qassinnguleqinerput taamannak utoqqaat pineqarneri oqallisigisarlutigit, kisianni nerioqatiginnguatsiarparma, tassa ukiamut saqqummiinialerput Naalakkersuisut, qujanartumik pissanganartumik aaqqeeriarnissamut. Ila, qanortoruna ataatsimiititaliani ilaasortat ilaata oqqersuutiga tigulaarliuk. Assupilorujussuaq uanga piumagaluarakkit inuk arnaaguni aappaqaruni imaluunniit angutaaguni aappaqaruni inuttut tamarmik assigiimmittorukua aningaasannguanik pisartagaqalerlik. Imaanngitsoq tamarmiugassi aappaata ima mikitigisoq pissavaa. Soorlulu oqartoqarluni aappariinngitsuugussi immikkut pissagaluarpusi. Kisianni ajoraluartumik asagassi aappariillusilu aapparsi mikinerusumik pissaaq. Qanortoruna taanna ilillugu aaqqinneqalaarli assigiisilerlugit. Aappariit inuttut pineqartut tamarmik assigiimmik aningaasannguanik tunineqartarlutik.

 

Asii Chemnitz Narupip oqaatigisai - utoqqatsissutigisinnaavarami immaqa. Tassaana taanna misissuineq saqqummermat assorsuaq uanga pingaartissorigiga Asii Chemnitz Narup maanngaanniit oqarmat pajugutisisarpunngooq. Uangaana taanna atuarakku taamanili qungujullatigigiga. Inatsisiliornermi atorneqartussaanngilaq kiap kina pajulaarsimaneraa. Tamakkua soorluukua tassunga ilaasut inatsisiliortoqarsinnaanngilaq una pajutsilaartarmanngooq immaqa aningaasarsiassaanut allaat sunniuteqaratarsinnaasut. Taamanili atuarakku oqarpunga tamakku sussagamik? Inatsisiliornermi tamakku ilanngunneqanngisaannarput. Uanga natsiup neqaanik pajunneqassanersunga allamilluunniit. Kisiannili oqaaseq taanna uanga malersorusuttarsimavara oqarlunga, soorlu piniartut eqqarsaatigalugit pisaqarpallaarsimanerarlugit aningaasarsiassaannik arsaarneqaraangata nakkutilliinipilorujussuaqarsimassaaq taakkununnga. Suna pisaraa? Sumut tunisiva? Qanoq atsigaa? Tassa tamakkuuku eqqarsaatigisarikka kikkunukua taamannak nakkutilliilluataartigisut inuit arlallit oqarfigisinnaanngorlugit tassa pisartakkatit illit annaassavatit imatut imatullu pisaqartaravit.

 

Ukiut tamaasa nalilersuisarnissaq aamma taanna uangattaaq ajorinngilluinnarpara. Utoqqatsissutigissavarpullu aamma tappiippallaarsimagatta. Uangaana eqqarsaatigisimagaluariga tamakkua Naalakkersuisut tungaanninngaanniit nakkutigineqarlutik uparuarneqassasoralugit oqarlutik ukua ukiut taama amerlatigisut nalimmassarneqanngillat. Taamaassinnaanngilaq. Taanna siunnersuutigaarput. Taanna immaqa utaqqivallaarsimagipput Naalakkersuisut tungaanninngaanniit. Qujanaq Nalakkersuisup massakkut oqaatigimmagu ukiut tamaasa allaat taamatut qanoq inneri misissuataartalerneqarnissaat ilorfaallaataassaqaaq.

 

Taavalu taamannaannaq oqarpunga tassa isumallualerama ukiamut pitsaanerulaartumik utoqqartatta pineqarnissaat qularnanngitsumik oqallisiginialeripput.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Maliinannguaq Markussen-Mølgaardimut, siullermik utoqqatsissutigissavara akinngitsoorakkit. Puigutsiarnikkununa taamaalisunga. Boligsikringi, tassa imaappoq aaqqissuussineq maannakkut atuuttoq aallaavigalugu januarip aallaqqaataata kingorna qujanartumik utoqqalinersiallit boligsikringimik pisinnaatitaalerput. Taanna sioqqullugu pisinnaatitaaffii annikitsuararsuupput.

 

Kisianni una apeqqutit boligsikringi qanoq eqaatsigisumik malinnaatinneqalersinnaanersoq, taanna uanga qanoq eqaatsigisumik aaqqissuussisoqarsinnaanersoq torrutiinnarlugu maannakkut akisinnaanngilara. Kisianni naatsorsuutigaara ataatsimiititaliami sulisussami taanna apeqqut akisinnaajumaassallugu.

 

Taava naggataatigut Otto Steenholdtimut oqaatigissavara, tassa naatsorsuutigilluinnarparput utoqqalinersianik aaqqissuussineq maannakkut pilersaarusiorneqartoq imaalissasoq inuk siullermik imaappoq massakkut imaappoq suliffeqartumik pensionisialimmik ueqaruit nuliaqaruilluunniit illit annertunerusumik suliffeqarsimanak pensionisiaqarsimanak annertunerusumilluunniit inuutissarsiorsimanak, taava illit pisinnaatitaaffeqanngilatit aapparpit oorisiorsimavallaarnera pissutaalluni. Massakkut taanna qaangernissaata sulissutigineqarnera aamma ingerlapparput. Imaappoq pensionisiaq immaqa annertoorsuunngikkaluartorluunniit inummut tunngaviusumik tunniunneqartalernissaa siunissami pisussanngorlugu aaqqissuussinissaq ingerlapparput.

 

Mogens Kleist, Kattusseqatigiit.

Qujanaq. Taakkartuinitsinni oqaatigisatta ilagivaat kommunemiit kommunemut assigiinngitsorujussuarmik utoqqaat pineqartartut. Nuup Kommuneani utoqqalinersiutillit allaffianni sulinikuuvunga. Utoqqaq kisimiittoq suliunnaarnersiutisialilluunniit 75%-imik tapiiffigineqartarpoq. Aappariit 50%-imik tapiiffigineqartarput. Kommuneni allani aningaasakilliortuni taanna atorneqanngilaq. Annikitsuaraararsuarmik tapiisinnaasarput. Aamma ersarissumik Asii Chemnitz Narup taamatut saqqummiinermini taakku taakkartorpai aamma Inuit Ataqatigiinninngaanniit taakkartorneqarput; Inuit Ataqatigiinninngaanniit taakkartuisup oqaatigivaa 4%-imik sinnerlugu aningaasat nalikillisimasut. Ukiut kingulliit marluk aningaasaq minnerpaamik 4%-imik nalikillisarsimavoq taamaattumik aamma qissiminniagassat taanna ilagisussaassavaat.

 

Una aamma utoqqarparujussuit arlalissuit aamma eqqumaffigineqartussaq oqaatigerusuppara utoqqaat taakkartugaat tassaavoq utoqqaat inissianik naleqquttunik piniaraangata kisianni aamma qularnaveequtinik utoqqalinersiaaninngaanniit aamma ilanngaassorlugit. Tassa tamakku aamma naliliiffigisassat. Imaappoq utoqqaat ataasiakkaat qaammammut tigusartakimminngaanniit kisianni aamma ilanngaaffigineqarlutik. Unalu taassuma saniatigut 28.000-nik taakkartuisoqarpoq. Aningaasat taakku 28.000-t killeqanngitsumik pisinnaavatit. Taamaanngilaq. 1.000 koruuninilluunniit imaattorukkit ilanngaatigineqassapput naatsorsuinerni. Kommuneni taamatut ingerlanneqartarput. 15.000-nik saniatigut isertitsisimaguni kisianni pensionisiassaasa annertussusai taakku 15.000-t ilanngaatigeqqaarlugit naatsorsuutigineqartarput. Taamaattumik eqqortuunngilaq oqartoqarmat 28.000-nut aatsaat skatteqanngitsunik imaattorsinnaavusi. Pensioninut taakkua pinngitsooratik ukiut imaattuinik naatsorsuutigineqartarput ilanngaatigineqarlutik. Taamaattumik eqqumaffigisassat taakkua aamma arlaliupput. Nammineerlunga kommuneni sulisarnikuugama ersarissumik taanna oqaatigisinnaavara kommunet atortarpaat. 20.000-inilluunniit isertitsisimagaluaruit taava pinngitsoorani aamma taakkua ilanngaatigineqartutut imaattorneqartarput. Taamaattuminguna kommunet ataasiakkaat massakkut utoqqarnut ersarissumik politikkeqarusukkaluarlutik aningaasaq aporfigisaraat.

 

Aamma oqaatigisinnaavarput kommunet aammalu Utoqqaat Kattuffianniit annertuumik ujartorneqartaraluatoq unaavoq utoqqaat assigiiaamik nunatsinni pineqarniarlik. Peqqussutinik kaajallaatitani allaqqammat kommunet pisinnaatitaaffeqarput. Imaanngitsoq kommunet tamarmik taamatut isiorsinnaasut. Taamaattumik kommunet ilaanni aningaasatigut taamatut tapiiffigineqarsinnaaneri annikitsuararsuusarput kommunet aningaasassaqarnerat apeqqutaallutik. Taamaattumik pingaaruteqarpoq aamma tamakkua taamatut ukiamut saqqummiinissamut nalilersoqqissaassallugit.

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.

Tassa Otto Steenholdtip misissuisimanermik inerniliinerit assigiinngitsut Inatsisartuni sulinermini tunngavigersunnagit oqarmat uagut soqutigalugu atuarsimavarput utoqqaat aningaasatigut qanoq atugaqarnersut ullumikkut taannaannaq matumani ersersinneqanngimmat, kisianni tamakkiinerusumik pissaqarniarnerat qanoq inissisimanersut ullutsinni uani takuneqarsinnaammat.

 

Aamma nuannaarutigivarput suli pajuttortoqartarmat aamma utoqqaat namminneq suli nukissaqarmata pinialunnissamullu aalisarnissamut, taamaalillutik pingaartitatik ilaat aamma taakkua akornanni suli attanneqartoq ileqqoq kusanartoq pajuttuisarneq. Tamakkuukua pissusiviusut tamatta isumaqartarpugut pissusiviusut qanoq ittorpiaaneri kisiivitta ilisimallugit, kisianni nalunaarusiornikkut saqqummiunneqaraangata uagutsinnut, taava uagut isumaqartarpugut silattuallattarluta aamma ilaatigut arajutsisimasatsinnik toqqammavissaarnerusumik paasissutissinneqaraangatta qujasarpugut.

 

Taava Mogens Kleistimut oqaatigilaassavara paasisinnaanngilara suna pillugu tupigusuutigissagukku utoqqaat nunatsinni kommunemiit kommunemut assigiinngitsorujussuarmik atugaqarmata. Kommunet nammineersinnaatitaanerat tassani toqqammavigalugu peqqussutit isumaginninnermut tunngasut iluarsaanneqarnikuummata. Taava kommunet pisinnaatitaaffitsik atorlugu kiffartuussipput. Isumaqatigisorujussuuatsigit Inuit Ataqatigiinninngaanniit naligiinnerusumik atugassaqartittariaqartut utoqqartavut, taamaattumik aamma nalilersorneqartariaqartut ilagissavaat piumanngikkaluaruttaluunniit kommunet nammineersinnaatitaanerannut tunngasoq apeqqut.

 

Anton Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Utoqqaat aningaasaqarnikkut atugarisaat pillugu misissuinermi nalunaarusiaq soqutigalugu atuarsimavara, ammalu taanna aallaavigalugu Naalakkersuisunut apeqquteqaateqarsimallunga. Tassani apeqquteqaammi akissutit soorunami qujassuteqarfigissavakka aamma, kisianniliuna Asii Chemnitz Narupip procentinik taaguinera aamma maluginiaqqulaarniariga, tassa tassani nalunaarusiami atukkat assigiinngitsut immikkoortitaarlugit procenterparpassuarnillu taaguisoqarsimavoq.

 

Taava Naalakkersuisut akissuteqaamminni una ersarissumik allassimasaat aamma ilissinnut agguaanneqarsimasoq isumaqarpunga tusarteqqilaassallugu pingaaruteqartoq, issuassavaralu imaattoq, tassa Naalakkersuisut akissuteqaataat: "Utoqqaat aningaasaqarniarnertik namminneq qanoq misigisaqarfigisarneraat misissuinermi ilaatigut paasineqarsimavoq 27%-iisa assut naammagisimaarpaat imaluunniit naammagisimaarlugu. 41%-iisa imannak naammagisimaanngilaat 32%-iisalu aningaasaqarniarnertik naammagisimaanngilluinnarpaat." Tassa taakkua Naalakkersuisut akissuteqaataat ersarissut isumaqarpunga aamma Asii Chemnitz Narupip oqaatigisaaninngaanniit allaanerulaartut. Tassa oqareernittuut tassani nalunaarusiami pissutsit assigiinngitsut immikkoortitaarlugit procentilersorneqarsimaneri soorunami allattorneqarsimapput, kisianni una Naalakkersuisut taakkua 27,41-32 %-illu allassimasaat upperilluinnarpara.

Aammalu kommuneniit kommunenut utoqqarnut atugassarititaasut assigiinnginnerujussuat Mogensip oqaatigisaa siusinnerusukkullu aamma Kattusseqatigiinniit oqaatigisarparput taanna Asiip immaqa paatsuunganartumik paasinerlulluguluunniit tusarnerpaa Mogensip oqaatigisaa tassaammat taanna utoqqaat naammagittaalliutigiuaraat, imaanngitsoq Kattusseqatigiinninngaanniit paasineqarsimanngimmat kommunet nammineersinnaatitaanerat aammalu inummut tapip qanoq nammineerluni kommunep aalajangersinnaatitaaneranni attuumassuteqartoq ilisimaneqanngimmat. Naagga, tamakkua nalunngilagut. Imaappormi ullumikkut kommunet aningaasatigut inissisimanerissaarnerusut inummut tapi toqqammavigalugu utoqqartaminnut pitsaanerusumik atugassaqartitsipput, kisiannili kommunet aningaasarliornerusut taakkua aamma ilaatigut atugassaqartitsinerat ajornerujussuusinnaasarluni.

 

Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit.

Mogens Kleistimununa ilisimatitsissutigilaarniarlugu Nuup Kommuneani sulsimanermini misigisimasani oqaluttuaa, tassalu Nuup Kommuneata inummut immikkut tapit 75%-imik tunniuttaraat kisimiittunut taavalu aappariinnut 50%-i.

 

Ilisimatitsissutigissavara Nuup Kommuneani inummiit inummut assigiinngitsunik aamma periuseqartoqartarmat. Taamaattumik oqassanngilatit Nuup Kommuneani utoqqaat kisermaat inummut tapimik 75%-imik taperneqartartut aammalu aappariit 50%-imik. Inuit Ataqatigiit soorlu oqaaseqartup Asiip oqaatigivaa assigiinngitsorujussuarmik kommunemiit kommunemut taamatut inummup tapinik periuseqarneq pitsaanngitsuusoq aaqqissuussaq, taamaattorli kommunet namminneq aaqqissuussinermikkut taanna pilersitarigaat.

 

Uagut Nuup Kommuneaninngaanniit KANUKOKA-mut suliakkiissutiginikuuarput qanoq ililluta sineriak tamakkerlugu utoqqaat taamatut imaluunniit isumaginninnerup iluani assigiissaarnerusumik atugassaqarnissaq siunerataralugu suliniuteqartoqassasoq suleqatigiiffimmilluunniit pilersitsinikkut.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.