Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immokkoortoq 12-2		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Marlunngorneq 21. oktober 1997 nal. 13.45

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 12.

 

1997-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaata aappaannut siunnersuut.

(Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu naalakkersuisoq)

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Siulittaasoqarfimmut ilaasortaq Hans Enoksen.

 

Laannguaq Lynge, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siulittaasua:

Sisamanngornermi oktoberip aappaanni 1997 1997-imut inatsisartut ilassutitut aningaasaliissuti­nut inatsisissaasa aappaannut siunnersuut naalakkersuisut inatsisartuni saqqummiuppaat. Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap inatsisissatut siunnersuut sukumiisumik misissuataarsima­vaa.

 

Inatsisissatut siunnersuutip siullermeerneqarnerata kingorna naalakkersuisut oktoberip 13-iani allannguutissatut siunnersuutinik aqqaneq-marlunnik saqqummiussaqarput. Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaannut ataatsimiititaliap inassuteqaatai isumaliutissiissutip immik­koortuani 4-mi takuneqarsinnaapput.

 

Suliassaqarfik 01, Inatsisartut Siulittaasuat, pillugu allannguutissatut siunnersuutit eqqarsaatiga­lugit, taakku Inatsisartunut isummerfigisassanngortinneqarput. Suleriaatsimut Ataatsimiititaliap taakkua Inatsisartunit akuersissutigineqarnissaat inassutigaa.

 

Allannguutissatut siunnersuutinut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaataasa aningaasatigut sunniutigisassai ilanngussaq 1-imi takuneqarsinnaapput.

 

Ataatsimut isigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap 1997-imut inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa aappaannut Naalakkersuisut siunnersuutaat ilalerpaa, missin­gersuutinut ilanngussat saqqummiussinermi saqqummiunneqartut tunngavigalugit. Siullermeer­neqarnerata aappassaaneerneqarneratalu akornanni allannguutissatut siunnersuutinut saqqum­miunneqartunut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaatai kingusinnerusukkut tikissavakka.

 

 

2.           Nalinginnaasumik oqaatigiumasat

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq 1997-imut inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa aappaannut siunnersuummik Inatsisartut aappassaaneerinninnerannut oqaaseqaati­nik makkuninnga saqqummiussaqassaaq.

 

Ingerlatsinermut, Sanaartornermut Taarsigassarsisitsisarnermullu missingersuutini, IST-mi, angusatigut ajorseriaatit 1997-imut inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaata siulliup kingunerisai tunngavigalugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap maluginiarpaa, Naalakker­suisut 1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissat aappaannut siunnersuutaatigut 1997-imut  Ingerlatsinermut, Sanaartornermut Taarsigassarsisitsisarnermullu missingersuutini angu­sassaq 21,4 mio. kr.-inik pitsanngoriartinneqartoq. Taamaattorli 1997-imut Ingerlatsinermut, Sanaartornermut Taarsigassarsisitsisarnermullu missingersuutini angusatigut takuneqarsinnaavoq suli 143.011.000 kr.-inik annertussusilinnik amigartooruteqartoqartussaasoq.

 

1996-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisip aappaata pingajussaaneerneqarnerani aamma 1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisip siulliup pingajussaaneerneqarnerani allann­gortitsinissamik siunnersuutit amerlaqisut pissusissamisoortuunnginnerannik ataatsimiititaliap uparuaaneri tunngavigalugit ataatsimiititaliami naammagisimaarlugu paasivarput maannakkut aappassaaneerinninnermut taamaallaat aqqaneq-marlunnik allannguutissatut siunnersuuteqarto­qartoq.

 

Ataatsimiititaliap maluginiaqqussavaa, naak maannakkorpiaq Nunatta Karsiata aningaasanik tigoriaannaatai annertugisassaagaluartut, ukiuni arlalinni Ingerlatsinikkut, Sanaartornikkut Taarsigassarsisitsisarnikkullu annertuunik ukioq mannatut amigartooruteqartoqartarneratigut tamanna sukkasuumik allanngortinneqarsinnaammat. Taamatuttaaq puigorneqartariaqanngilaq nunanut allanut akiitsut sivisuumik akilersugassat 1 milliard kr.-it tikillugit amerlassuseqarmata, naak taakku sukkasuumik akilersorneqaraluartut.

 

Ataatsimiititaliamit periarfissaq manna atorniarparput aningaasaliissutissanik qinnuteqaatit Inatsisartut upernaaq ataatsimiinnerata maannakkullu ukiakkut ataatsimiinnerata akornanni ataatsimiititaliamut saqqummiunneqartut naatsunik oqaaseqarfigalugit.

 

Ilassutitut Aningaasaliissutinut Inatsisip siulliup akuersissutigineqareerneratigut Aningaasaqar­nermut Ataatsimiititaliaq aningaasaliissutissatut siunnersuutinik aningaasartalerneqanngitsunik marlussunnik saqqummiussiffigineqarpoq. Ataatsimiititaliap kissaatigaa taamaaliortarneq pinngitsoortinniaqqullugu tamatuminngalu pissuteqartumik Namminersornerullutik Oqartussani missingersuusiortarnermut ilitsersuutini aalajangersakkat maluginiaqqussallugit.

 

Taamatuttaaq 1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisip siulliup akuersissutigineqar­neraniilli Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap arlaleriarluni kissaatigisarsimagaluarpaa Aningaasaqarnermut Pisortaqarfiup tusarniaanermut akissutaa aningaasaliissutissanik qinnute­qaateqarnernut, ataatsimiinnerit avataatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut saqqum­miunneqartunut, atatillugu tamakkerlugu tamatigut saqqummiunneqartassasoq. Taamaakkaluar­toq ikittuinnarnik tamanna pisarsimavoq Aningaasaqarnermullu Ataatsimiititaliap periarfissaq manna atussavaa kaammattutigissallugu ataatsimiititaliap kissaateqarsimanera malinneqassasoq.

 

Ilassutitut aningaasaliissutinut inatsimmi siullermi Naalakkersuisunut ingerlatsinermut aningaa­saliissutit qaffanneqarnissaat akuerineqarpoq. Tamatuma kingornatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut Allattoqarfianut ingerlatsinermut aningaasaliissutit qaffanne­qarnissaat pillugu qinnuteqaat aamma alla akuerisimavaa. Taanna siunnersuummi matumani takuneqarsinnaavoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa ilassinnin­nernut aningaasartuutit taakku piviusorsiornerusumik missingersuusiorneqartaqqullugit, taamaa­lilluni taakku ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisini takkuttarnerat annikinnerpaanngortinne­qarniassammat.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allaffissornermut aningaasartuutinut atatillugu Nammi­nersornerullutik Oqartussat allaffeqarfiini sulisut amerlassusiat annikigisassaanngitsoq ilisi­maaraa. Ataatsimiititaliap tamatuminnga pissuteqartumik kaammattuutigissavaa pisortaqarfinni ataasiakkaani atorfiit qassiussusii naatsorsuusiorneqassasut suliassartaallu allaaserineqarlutik aamma taakku 1998-imi upernaakkut ataatsimiinnermi 1998-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsimmut siullermut atatillugu saqqummiunneqassasut.

 

Suli kommuneqarpoq aningaasaqarniarneq eqqarsaatigalugu ajornartorsiortunik. Aningaasaqar­nermut Ataatsimiititaliaq Kangaatsiap Kommuniani pissutsit pillugit akuttunngitsumik oqaase­qaateqartarsimavoq, kissaatigissavarpullu paasissutissiisoqassasoq 1997-imut ilassutitut aningaa­saliissutinut inatsimmi siullermi Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kaammattuutaa nr. 2 qanoq malinniarneqarnersoq.

 

Ataatsimut isigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami isumaqarpugut sianiginiarneqassa­soq sanaartornermut tunngassuteqartuni annertuallaamik sanaartortoqalinnginnissaa, taamaam­mat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami paasilluarsinnaavarput Naalakkersuisut sanaartugas­sanik kinguartitsigallarsimanerat ilaatigut suliariumannittussarsiuussinermi akigitinniakkat qaffasippallaarnerinik pissuteqartumik. Taamaattorli Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kaam­mattussavai misissoqqullugu maannakkut illuni pigineqareersuni nutarterinissat annikinnerusut iluaqutaasumik mesterinit suliassaqanngikkallartunit suliarineqarsinnaannginnersut. Taamaalillu­ni ataatsimiititaliaq isumaqarpoq tamanna suliffissaqarnerulersitsiniarnermit isigalugu misissor­neqartariaqartoq.

 

Isumaginninnermut tunngassuteqartuni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ajuusaarutigaa ataatsimiititaliaq annertuumik atuinerusimanerit pillugit siusinnerusukkut ilisimatinneqarsimann­gimmat. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aatsaat 1997-imi ukiakkut ataatsimiinnermi nassuiaammik tigusaqarpoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq 1997-imut aningaasanut inatsimmi aningaasaliissutigineqartunit pisariaqartitsinerup annertunerusimanera tunngavigalugu aqutsinissamik sakkussanik pitsaanerusunik pisariaqartitsisoqartoq. Taamatut­taaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami isumaqarpugut innarluutilinnut tunngassuteqartuni nammagassat suliassallu agguaatarneqarnerannut erseqqinnerusunik maleruagassaqarnissaq pisariaqartinneqartoq. Taamaammat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami maluginiarparput Naalakkersuisut innarluutilinnut tunngassuteqartuni maleruagassat sukateriffigineqarnissaat sulissutigigaat.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami isumaqarpugut ilinniartitaaneq aningaasarsiornikkut siuarsaanissamut pingaaruteqarluinnarluni pisariaqartinneqartoq taamaammallu isumakulunnar­toqartutut paasisimallutigu ilinniartut inissaannik amerlanerusunik pisariaqartitsisoqartoq.

 

Kultureqarnermut tunngatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami isumaqarpugut filmit atuagassallu kalaallisut oqaasertallit pingaartinneqarnerusariaqartut. Tamanna pissutigalugu Ataatsimiititaliamiit kaammattuutigissavarput Naalakkersuisut kultureqarnermut tunngassuteqar­tuni siunissami aningaasaliissutissanik pingaarnersiuillutik tulleriiaarisarnerminni tamakku ilanngullugit eqqarsaatersuutigissagaat.

 

Ataatsimut isigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami isumaqarpugut namminersorlutik inuussutissarsiortut ineriartortitsivigineqarnissaat anguniarneqartariaqartoq. Naak ataatsimut isigalugu ataatsimiititaliaq isumaqaraluartoq sianiginiarneqassasoq Nunap Karsiata aningaasaatai tigoriaannaat nungutsuitsuunngitsut, ataatsimiititaliamit tapersersorsinnaavarput ani-ngaasanik immikkoortitsisoqassappat tunisassiorfinnik pilersitsinissamik siunertaqartunut.

 

Peqqinnissaqarfimmut tunngatillugu 1997-imi Aningaasanut Inatsimmut naleqqiullugu annertuu­mik atuinerusoqarsimanera takuneqarsinnaavoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami isumaqarpugut ataatsimut isigalugu minnerunngitsumillu peqqinnissaqarfimmut tunngatillugu pingaaruteqartoq allaffissornikkut aqutsinermi pisariaqartinneqartunik aqutsinermut sakkussaqar­toqassasoq, taamaalilluni annertunerpaamik pilersaarusiortarnissaq qularnaarniarlugu. Taamaam­mat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamiit kaammattuutigissavarput aningaasat atugassann­gortinneqartussatut siunnersuutigineqartut aningaasaliissutissatut pisariaqartitanik piviusorsiortu­mik takussutissiissasut.

 

Avatangiisinut tunngassuteqartuni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami nunatsinni kommuni­ni angalasarnitsinni arajutsisimanngilarput nunaqarfinni eqqakkanik ikuallaasarfiit annertuner­paamik atorneqanngilluinnartut. Tamakku pillugit Naalakkersuisut ingerlaavartumik ilisimatin­neqartarput ataatsimiititaliamiillu oqaatigeqqissavarput Naalakkersuisut qinnuigineqarmata nunaqarfinni ikuallaaviit pilersinneqarsimasut misissoqqullugit.

3.           Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaatigiumasai allat.

 

Naalakkersuisut siulittaasuat - suliassaqarfiit 10-19.

Konto pingaarneq 10.01.01, Naalakkersuisut Allattoqarfiat, allaffissorneq eqqarsaatigalugu ataatsimiititaliap inatsisissatut siunnersuutip siullermeerneqarnerani oqaaseqaatigineqartut innersuussutigalugit uppernarsassavaa qinnuteqaat aasap ingerlanerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit akuersissutigineqarsimammat, naak tamanna missingersuutinut ilanngussami takuneqarsinnaanngikkaluartoq. Taamaapportaaq konto pingaarneq 1­0.06.15, Atuisartunut Siunnersuisoqatigiit eqqarsaatigalugu.

 

Konto pingaarneq 10.10.10, Naalakkersuisut, ingerlatsineq pillugu aningaasaliissutit oqaatigine­qareersut eqqarsaatigalugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq oqaatigineqareersutut kaam­mattuuteqassaaq ilassinnittarnermut aningaasartuutit piviusorsiornerusumik missingersuusiortaq­qullugit, taamaalilluni taakku ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisini takkuttarnerat annikinner­paanngortinneqarsinnaaqqullugu.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap qinnuteqaatit pineqartut akuersissutigisimavai. Taamaat­torli qinnuteqaammut 250.000 kr.-inik aningaasartalimmut inatsisissatut siunnersuummi tassani takuneqarsinnaasumut taamaallaat ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut, Siumup Atassutillu ilaasortaatitasa amerlanerussuteqarnerisigut. Ikinnerussuteqartut Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitaata aningaasaliissutit akuersissutigisinnaanngilai, tassa qinnuteqaat amigaatilimmik tunngavilersu­gaasutut isumaqarfigigamiuk. Tamatuma kingornatigut Ataatsimiititaliap kontumi tassani "aningaasartuutit allat" agguarsimanerat pillugu ilisimatitsissut tigusimavaa, kisiannili ikinnerus­suteqartoq isumaqarpoq taakkunuuna naammaginartumik tunngavilersuuteqartoqarsimanngitsoq aningaasaliissutissanik qinnuteqaat aningaasartuutissanik siumut naatsorsuutigisaariinngitsunik pissuteqarsimanersoq.

 

Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq - suliassaqarfiit 20-29.

Kontunut pingaarnernut 20.10.41-mut 20.10.42-mllu, Kommuninut taarsigassarsiarititat missin­gersuutinut ilanngussani takuneqarsinnaavoq Qeqertarsuup Kommuniata Nunap Karsianit taarsigassarsiani 3 mio. kr.-inik ilaqqissimagai.

 

Suli kommuneqarpoq ilungersunartumik aningaasaqarnikkut ajornartorsiuteqartunik. Tamatuma­ni minnerunngitsumik Kangaatsiap Kommunianut atuuppoq, ataatsimiititaliap akuttunngitsunik oqaaseqarfigisarsimasaatut.

 

Tamatuminnga pissuteqartumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naalakkersuisut qinnui­gissavai oqaaseqaateqaqqullugit 1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsimmi siullermi ataatsimiititaliap kaammattuutaa normu 2 qanoq killiffeqarnersoq, tassani ataatsimiititaliap kaammattuutigimmagu Kangaatsiamut ukiut tallimat ingerlanerini aningaasaqarnikkut aaqqiis­suteqartoqaqqinnissaanut pilersaarummik suliaqartoqalissasoq. Ataatsimiititaliap pingaartissi­mavaa akilersuutitigut aningaasat atorneqarsinnaalersut inuussutissarsiornermut tunngatillugu ilorraap tungaanut aallartitseqqinnermut ineriartortitsinermullu atorneqassasut.

 

Oqaatigeriikkatsitut ataatsimiititaliaq isumaqarpoq sanaartornermut tunngassuteqartuni anner­tuallaamik sanaartortoqalinnginnissaa eqqarsaatigalugu mianersortoqassasoq, tamatumami malitsigisaanik pitsaanngitsunik sunniuteqartoqartarmat soorlu aningaasat naleerukkiartor­nerannik. Tamatumanissaaq pineqarput ineqarnermut tunngassuteqartuni kontuni pingaarnerni aningaasaliissutinut tunngassuteqartut. Konto pingaarneq 22.11.13-imi, tassa Immikkut nutarteri­neq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap nutarterinermik suliassanut annikinnerusunut aningaa­sanik nuussuisoqarnissaa akuersissutigisimavaa. Tamatumunnga ilanngullugu ataatsimii­titaliap oqaatigeriikkattut Naalakkersuisut kaammattussavai misissoqqullugu periarfissaqarner­soq nutarterinermik suliassat annikinnerusut ilaannikkooriarlutik mesterinit suliassaaleqisunit suliarineqartarsinnaannginnersut. Taamaammat ataatsimiititaliaq isumaqarpoq tamanna sulif­fissaqarnerulersitsiniarnermit isigalugu misissorneqartariaqartoq.

 

Innarluutilinnik isumaginninnermut tunngasuni, suliassaqarfimmi 30.13-imi kontut pingaar­nerit innersuussutigalugit, suliassaqarfimmi innarluutilinnik isumaginninnermi annertoorujus­suarmik qaffariaateqartitsisoqarsimavoq. Oqaatigineqareersutut tamanna ataatsimiititaliamiit ajuusaaruti­gissavarput. Siusinnerusukkut taaneqareersutut Aningaasaqarnermut Ataatsimiitita­liaq isumaqar­poq pisortaqarfiit aqutsinerminni eqqortunik sakkussaqartariaqartut, taamaalillu­ni piviusorsiortu­mik missingersuusiortoqartarsinnaaqqullugu. Tamanna isumaginninnermut tunngasuni aamma eqqumaffigineqartariaqarpoq. Tamatumunnga uiggiullugu innarluutilinnut tunngasuni namma­gassanik suliassanillu agguataarineq pillugu erseqqinnerusunik malittarisas­saliortoqassasoq ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa, taamaattumillu Naalakkersuisup malittarisassanik sukaterinissaminik ilimasaaruteqarnera qilanaaralugu utaqqillugu.

 

Konto pingaarneq 40.11.11, Ilinniartut ineqarfii, eqqarsaatigalugu paasineqarpoq ilinniaga­qartut amerliartornerat kollegiani inissaaleqineqalersitsisimasoq. Naalakkersuisunut ilaasortap nassui­aataani ilaatigut oqaatigineqarpoq misilittakkat takutikkaat ilinniartut kollegiami inissa­mik arsaarneqartut ilinniakkaminnik maanaannaq unitsitsigajuttartut. Aningaasaqarnermut Ataatsi­miititaliaq isumaqarpoq innuttaasut akornanni ilinniagaqarneq qaffasissoq aningaasa­qarnikkut peqqinnartumik ineriartortitsinermut pingaaruteqarluinnartuusoq, taamaattumillu kollegiani inissat pisariaqartinneqartut pigineqarnissaat pingaartuusoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiitita­liap nalunngilaa Naalakkersuisunut ilaasortap kollegiaqarnermut suliassaqarfiup tamarmi misissoqqissaarneqarnera aallartissimagaa, ukiut tulliuttut qulit eqqarsaatigalugit iliuusissanut pilersaarutip suliarineqarnissaa siunertaralugu. Suliap taassuma inernissaa  1998-imi majimi naammassineqarsimasussatut pilersaarutigineqartoq Aningaasaqarnermut Ataatsi­miititaliap isumalluarluni utaqqivaa.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naalakkersuisut kajumissaassavai sanaartukkanut pioreersunut atatillugu kollegiatigut inissanik pilersitsisoqarsinnaanera misissoqqullugu. Periar­fissaq tassaasinnaavoq ilinniarfinnik illoqarfinnut inissaqartitsisunut, soorlu Paamiunut, nuussui­neq ilinniarfinnilluunniit pilersitsineq.

 

Aammattaaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap suliassaqarfiup taassuma ataani ilaatigut akuersissutigisimavaa kontumi pingaarnermi 40.14.14-imi, Kulturi inunnillu qaammarsaaneq, 75.000 kr.-inik aningaasaliisoqassasoq filmiliorniarnermut atugassanik. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isuma siusinnerusukkut oqaatigisimasaa tassaavoq kalaallit filmiliaat atuak­kiaallu annertunerusumik aningaasalersuiffigineqartariaqartut. Tamatumunnga atatillugu ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa siunissami kultureqarnermut tunngasuni aningaasanik siunissami tulleriiaarinerit pillugit isumaliutersuutiminni Naalakkersuisut tamanna ilanngullugu eqqarsaa­tigissagaat.

 

Oqaatigineqareersutut ataatsimiititaliaq isumaqarpoq Landskarsip aningaasaataanik tigoriaan­narnik atuineq mianersuuttariaqartoq. Taamaattorli ataatsimiititaliap siunertanut tunisassior­nermik pilersitsinissamik siunertaqartunut aningaasanik immikkoortitsisoqarnissaa ataatsimut isigalugu tapersersornartuutippaa; minnerunngitsumik tunisassiornerit nutaat eqqarsaatigalu­git.

Konto pingaarneq 50.01.03, tassa Aalisarneq, piniarneq nunalerinerlu pillugit ataatsimii­titaliap maluginiarpaa misileraalluni saattuarniarneq ukioq manna piviusunngortinneqarsin­naanngitsoq. Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq tunisassianik nutaanik tunisassiornissamut periar­fissat tamarmik misissorneqarnissaat pingaartuusoq, siunertamullu tassunga misileraalluni aalisarneq sakkussaa­voq pingaartoq. Taamaattumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa misileraalluni aalisarnerit ima piaartigisumik aallartinneqartassasut naammassillugit ingerlanne­qartarnissaat taamaaliornikkut anguneqarsinnaalersillugu.

 

Kontup pingaarnerup 50.06.14-ip, Tunisassianik ineriartortitsineq, taassuma aalisarup iluani, ataani aningaasaliissutit kontumi pingaarnermi siuliani taaneqartumi saattuarniarmi atortussanut assi­giinngitsunut aalisartut aningaasalersuinerannut tapiissutitut atorneqartussanut nuunneqarnis­saat qinnuteqaatigineqarpoq, tassami qinnuteqaatigineqarsimasut aningaasaliissutissat anner­tuumik qaangersimammatigit. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq oqaatigineqareersutut isumaqarpoq tunisassianik nutaanik tunisassiornerup anguniarneqarnissaa pingaartuusoq, tassami aningaasaqarnikkut ingerlatat siammartinneqarnissaat pingaartuummat taamaalillunilu aningaa­saqarnikkut allanik pisariaqartitsineq annikillisissinnaallugu. Taamaattumik Aningaa­saqarnermut Ataatsimiititaliap kontup taassuma ataani aningaasanik amerlanerusunik immik­koortitsisoqarnis­saa tamakkiisumik isumaqatigaa.

 

Naalakkersuisut 1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisip siulliup akuersissutigine­qarnerata kingorna kontut pingaarnerit uku ataanni 60.01.01, Peqqinnissamut, Avatangiisinut Ilisimatusarnermullu Pisortaqarfik, allaffissorneq aamma 60.10.11, pinaveersaartitsineq peqqin­nissamillu siuarsaanerup kontuini, Paarisap pilerseqqinneqarnissaanut aningaasanik atugassanik qinnuteqaateqarsimapput akuerineqarsimallutillu. Ataatsimiititaliap suliniutaasoq taanna tapersersornartuutippaa. 1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissamut siullermut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaliutis­siissummini isumaqarpoq Naalakkersuisoqarfiup oqallinnermut tunngavissiaa tunngavigalugu ukiaq manna ataatsimiinnermi Paarisap pilerseqqinneranut Inatsisartut oqallinnermikkut isumas­sarsianik tunniussaqarsinnaanerat pingaartuusoq. Taamaalilluni ataatsimiititaliap inas­sutigisima­vaa oqallinnermi tunngavissiaq taamaattoq suliarineqassasoq.

 

Kisianni Peqqinnissamut, Avatangiisinut Ilisimatusarnermullu Pisortaqarfiup ataatsimiititalia­mut kaammattuutigisimavaa 1998-imi upernaakkut ataatsimiinnissamut nassuiaasiortoqassa­soq, oqallinnerlu tassannga aallaaveqarsinnaalluni. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap sakkortu­nerpaamik ajuusaarutigaa aatsaat 1998-imi upernaakkut ataatsimiinnermi oqallinnissa­mut periarfissaqassammat, kisiannili tamanna qilanaaralugu utaqqillugu. Taamaattumik Ani-ngaasa­qarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaatini qalleqqillugu inassutigissavaa oqallinnissa­mut tunngavissaq suliarineqassasoq, Inatsisartullu taanna tunngavigalugu 1998-imi upernaak­kut ataatsimiinnermi Paarisap pilerseqqinneqarnera pillugu oqallinnissaminnut periarfissaqas­sasut.

 

Oqaatigineqareersutut peqqinnissaqarfiup ilisarnaatigaa 1997-imut aningaasanut inatsimmut sanilliulluni annertunerusunik aningaasaliiffigineqarnissaminik pisariaqartitsisinini. Tamatu­munnga atatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq aqutsisoqarfiup pitsaa­nerpaamik pilersaarusiornissaminik missingersuusiornissaminillu aqutsinermini sakkussanik atorfissaqartitaminik peqarnissaa peqqinnissamut tunngasunut pingaaruteqartuusoq.

 

Aammattaaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap peqqinnissamut tunngasuni sulisussarsini­arnerup ajornartorsiutaanera eqqumaffigaa. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kontumi pingaarnermi 60.10.02-mi, tassa Ataatsimut aningaasartuutit aamma nuna tamakkerlugu peqqin­nissakkut siunertat kontuanni aamma kontumi pingaanermi 60.11-p ataani, Najukkani peqqinnis­saqarfiit, nakorsat sullissinerat, siunnersuutigineqarsimasut immikkut innersuussutigalugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap eqqumaffigaa peqqinnissamut tunngasuni sulisussarsini­arneq aamma sulisu­nik tigumminniinnarnissaq ajornartorsiutaasut, taamaattumillu piffissami sivikitsuinnarmi atorfinitsitsisarnerit atorfiillu inuttaqanngitsut pinngitsoorneqarsinnaanatik. Aningaasaqarner­mut Ataatsimiititaliap akissarsianut tunngasutigut unammilleqatigiinniarnermi atugassarititaa­sut ajornakusoortorujussuit atuunnerat eqqumaffigaa. Taamaattumik ataatsimiitita­liap kaam­mattuutigaa suliniutit sulisunut pilerisaarutaasinnaasut sulisunillu tigumminnissutaasin­naasut allat aallunneqalissasut. Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq tamatumunnga atatillugu suliassa­qarfik soqutiginarsinnaasoq tassaasoq nalunaarasuartaatitigut attaveqaatit iluaqutigalugit nakorsiartit­sisarneq, telemedicin. Tamatuma nunap immikkoortukkuutaartumik piorsarneqarnera sulisut suliatik eqqarsaatigalugit annikinnerusumik kiserliortutut misigisimalernissaannut peqataasin­naavoq.

 

Kontoqarfik 60.12, tassa Najukkani peqqinnissaqarfiit, kigutit nakorsaannit sullinneqarneq, taanna eqqar­saatigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap annilaarutigeqalugu paasisima­vaa suliffiit inuttaqannginnerat pissutigalugu aningaasaliissutit ikiliniarneqartut. Oqaatigineqare­ersutut peqqinnissaqarfimmi sulisut pissarsiariniarneqarnerat ajornakusoortuusoq ataatsimiititali­ap eqqumaffigaa, taamaattorli kajumissaarutigissallugu tamatumani periarfissat tamaasa Naalak­kersuisut misissussagaat. Taamatuttaaq misissorneqartariaqarpoq kigutit nakorsaannik angala­sartuliilluni aaqqissuussineq atulersinneqaqqissinnaannginnersoq soorlu qanga Misissuutip atorneqar­neranitulli.

 

1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsimmut siullermut atatillugu M/S Diskop allan-ngortiterneqarneranut atatillugu taarsigassarsiat erniallu pillugit aningaasaliissutissatut qinnu­teqaatit akuerineqarput. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap suliassap ingerlanerata eqqum­maarissumik malinnaaffiginissaa kissaatigisimavaa. Kontut pingaarnerit 70.12.22, Greenland Tourism A/S, erniat aamma 70.12.42, Greenland Tourism, sanaartukkanut taarsigassarsiari­titat, innersuussutigalugit ataatsimiitiitaliap inatsisissatut siunnersuummi matumani naammagi­simaarlugu paasisinnaavaa allanngortiterinerup taassuma niuernermi atugassarititaasut nalin­ginnaasut atorlugit aningaasalersorneqarnissaa ajornanngitsoq paasinarsisimasoq.

 

Taava immikkoortut sisamaannut tunngatillugu, aallaqqaammut nalunaarutigaara tassami aningaasaliisutitut siunnersuutit Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersutaanni akuersaarto­qarmat ataatsimiititaliami, kisiannili erseqqissarlugu tamakkiisumik isumaqatigiiffiunngitsut kontut kisiisa saqqummiutissallugit.

 

Tassaavorlu konto pingaarneq 22.11.10 Sulisorisanut inissiat.

Naalakkersuisut siunnersuutigaat, B-37, Hans Egedep Illua, Nuummiittoq, naalakkersuisut siulittaasu­ata inigisaatut atorneqarunnaassasoq, taamaallaalli avataaniit tikeraartoqarneranut il.il. atatil­lugu atorneqartalissasoq. Taamaattumik naalakkersuisut siulittaasortaavat maannakkut inigisa­mini, Inatsisartullu siulittaasuata inigisassaatut naatsorsuussaasimasumi, najugaqaannas­saaq. Taamaattumik Inatsisartut siulittaasuata inigisassaanik pisisoqarnissaa siunnersuutigineqar­poq. Naalakkersuisut siunnersuutigaat siunertamut tamatumunnga sulisorisamut inissiamik pisinis­samut 2,0 mio. kr.-inik immikkoortitsisoqassasoq.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut Siumut Atassutillu ilaasortaati­taasa inassutigaat siunertamut sulisorisamut inissianik pisinissamut 1997-imi 2,0 mio. kr.-inik immikkoortitsisoqassasoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami ikinnerussuteqartup Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitaata inassutigaa aningaasaliissutissat akuersissutigineqassanngit­sut.

 

Nalinginnaasumik inissaaleqineq eqqarsaatigalugu ikinnerussuteqartut naapertuuttumik tun-ngavissaqarsorinngilaat illumik nutaamik pisinissamut aningaasanik immikkoortitsinissamut, ikinnerussuteqartullu aamma pissutissaqarsorinagu inissiat pigineqareersut marluk, maanna­mullu Inatsisartut siulittaasuannit Naalakkersuisullu siulittaasuannit inigineqarsimasut, siuner­tamittut suli atorneqarsinnaanngippata. Hans Egedep Illua maannamut inigineqarnermi saniati­gut nunanit allanit tikeraartoqarneranut atatillugu assersuutigalugu atorneqartareerpoq ikinnerussuteqartul­lu isumaqanngillat pissutsit ima allanngortigisimasut illup taamatut atorneqaannarnissaa qimassal­lugu tunngavissaqarluni.

 

Kiisalu Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaani kingullermi, tassa konto 70.11.06 Angallannikkut ingerlatsineq pillugu isumasioqatigiinnissami qinnuteqaat pillugu.

 

Naalakkersuisut siunnersuutigaat Angallannikkut ingerlatsineq pillugu isumasioqatigiissitsiso­qassasoq Inatsisartut Angallannermut Ataatsimiititaliaannit, kommunit sinniisaannit kiisalu angallannermi ingerlatseqatigiiffinnit peqataaffigineqartumik angallannikkut ingerlatsinermi periarfissat maanna siunissamilu qulaajarneqarnissaat annertusarneqarnissaallu siunertaralugu.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigaa, siunnersuut akuerineqassanngitsoq.

 

Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap akuerisinnaanngilaa taamatut isumasioqatigiinnissamut aningaasartuutissat naatsorsuutigineqareersimasinnaannginnerat. Taamaattumik Aningaasaqar­nermut Ataatsimiititaliap kaammattuutigaa aningaasartuutissat 1997-imut aningaasaliissutaa-reersut iluannit nassaariniarneqassasut imaluunniit isumasioqatigiinnissaq 1998-imut kinguar­tinneqassasoq, siunertamullu 1998-imut aningaasanut inatsisissamut atatillugu qinnuteqarto­qarluni. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kissaatigaattaaq Naalakkersuisut ilisimatitsis­sutigissagaat peqataasussatut naatsorsuutigineqartut kikkut isumasioqatigiinnermut atatillugu angalanermut ineqarnermullu aningaasartuutinut namminneerlutik matussusiisinnaannginner­sut.

 

Naggataatigullu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit kaammattuutit.

Kaammattuut siulleq, tassa Inatsisartut ataatsimiinnerisa akornanni aningaasaliissutissanik qinnuteqaatinut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut saqqummiunneqartunut Ani-ngaasa­qarnermut Pisortaqarfiup tusarniaassummut akissutaasa tamarmiusut saqqum­miunneqartarnis­saat.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kaammattuutigaa aningaasaliissutissanik qinnuteqaate­qarnermut atatillugu Aningaasaqarnermut Pisortaqarfiup tusarniaanermut akissutaa tamarmiu­tillugu tamatigut saqqummiunneqartassasoq.

 

Kaammattuut aapparaat - Namminersornerullutik Oqartussani pisortaqarfinni atorfiit naat­sorsorneqarnerat allaaserineqarnerallu.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kaammattuutigaa Namminersornerullutik Oqartussat allaffeqarfiini pisortaqarfinni ataasiakkaani atorfiit naatsorsuusiorneqassasut allaaserineqarlu­tillu tamakkulu 1998-imut Ilassutitut Aningaasaliissutinut Inatsimmut siullermut atatillugu Inatsisar­tut upernaakkut ataatsimiinneranni saqqummiunneqassasut.

 

Kaammattuut pingajuat - Peqqinnissamut, Avatangiisinut Ilisimatusarnermullu Naalakker­suisoqarfik: Inatsisartut 1998-imi upernaakkut ataatsimiinnissaannut Paarisap pilerseq­qinneqar­nera pillugu oqallinnissamut tunngavissiap suliarineqarnera.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kaammattuutigaa Inatsisartut 1998-imi upernaakkut ataatsimiinnissaannut Paarisap pilerseqqinnera pillugu oqallinnissamut tunngavissiaq Naalak­kersuisut suliarissagaat, taamaalillutik Inatsisartut taanna tunngavigalugu Paarisap pilerseqqin­neqarnera pillugu oqallinnissaminnut periarfissaqalersillugit.

 

Kaammattuut sisamaat, tassa konto pingaarneq 70.06.11, Angallannikkut ingerlatsineq pillugu isumasioqatigiinneq.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kaammatuutigaa aningaasaliissuteqarnissamut qinnute­qaat taanna Naalakkersuisut isumaliutersuutigeqqissagaat, taamaalillutik aningaasat taakku 1997-imi aningaasaliissutissatut akuersissutigineqartut iluanni nassaariniarlugit, imaluunniit isumasio­qatigiinneq 1998-imi pissasoq, tamatumunngalu atatillugu 1998-imi Aningaasanut Inatsisissatut siunnersuummut allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussisoqarluni.

 

 

Landskarsip aningaasaqarniarneranut takussutissiaq iluarsisaq pillugu.

Isumaliutissiissummi matumani inassutigineqartut Inatsisartunit akuersissutigineqassappata, 1997-imi ilanngaatissat ilanngaatigereerlugit angusassaq siunnersuutip siullermeerneqar­nerata kingorna inernermut sanilliugu 300.000 kr.-inik pitsanngoriaateqartoqassaaq. Tamatu­ma kingunerissavaa 1997-imi 142.711.000 kr.-inik Landskarsi amigartuuruteqarnissaat.

 

Taavalu ilanngussanik tunngatillugu.

1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisartut inatsisissaasa aappaannut siunnersuut, - Inatsisartut aappassaaneerinninneranni akuerisassanngorlugu Aningaasaqarnermut ataatsimiiti­taliamit isumaqatigiissumit inassutigineqartutut - ilanngussani 1, 2 aamma 3-mi ilanngunne­qartuni takuneqarsinnaavoq.

 

Taamatut oqaaseqarluni Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap inassutigaa, inatsisissatut siunnersuut pingajussaaneerneqarnissaminut ingerlateqqinneqassasoq.

 

 

Ataatsimiititaliami ilaasortaapput: Laannguaq Lynge, Siumut, siulittaasoq, Peter Ostermann, Atassut, siulittaasup tullia, Lars Karl Jensen, Siumut, Anders Nilsson, Atassut aamma Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit.

 

Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:

Naalakkersuisut 1997-imut ilassutitut aningaasaliissutissanut inatsisissat aappaannut siunner­suummut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa tigusimavaat. Naalakker­suisut naammagisi­maarinnilluarlutik maluginiarpaat aningaasartuutit pillugit ingerlatsinerup attanneqarsinnaasup pisariaqartinneqarneranik aammalu suliassaqarfinni ataasiakkaani piviu­sorsiornerusumik missingersuusiortarnissaq pillugu anguniagaqartoqarnissaanik pisariaqartit­sisoqarneranik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaaseqaateqarnera. Naammagisimaar­lugulu aamma Naalakkersuisut paasivaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersui­sut allannguutissatut siunnersuutaat aalajangersimasut ataatsimut isigalugit isumaqatigigaat.

 

Taamaattorli Naalakkersuisut maluginiarpaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allann­guutissatut siunnersuutip nr. 12-ip akuerineqannginnissaa inassutigigaat. Naalakkersuisut tamanna tusaatissatut tigusssavaat. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaaseqaatai innersuus­sutigalugit Naalakkersuisut 1998-imut aningaasanut inatsisissamut siunnersuummut allannguu­tissamik siunnersuuteqarniarput, angallannikkut ingerlatsineq pillugu isumasioqatigiinnissa­mut aningaasaliissuteqartoqarnissaa qinnuteqaatigalugu.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigisaatut Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaasa akuerineqarneratigut Ingerlatsinermut, Sanaartornermut Taarsigassarsisitsi­sarnermullu missingersuutit 1997-imi inerneri 300.000 kr.-inik pitsanngoriaateqartinneqassap­put, tamatumalu kingornerissavaa amigartuurutit 142.711.000 kr. amerlassuseqassammata.

 

Kangaatsiap Kommuniata aningaasatigut inissisimanera pillugu Aningaasaqarnermut Ataatsi­miititaliaq aammaarluni oqaaseqaateqarpoq, tamatumani 1997-imut ilassutitut aningaasaliissu­tinut inatsisip siulliup oqallisigineqarnerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kaammat­tuutaata nr. 2-ip malinneqarsimanera pillugu paasissutissiisoqarnissaa kissaatigineqarluni. Kommunit ilaasa aningaasatigut ajornartorsiuteqarnerat Naalakkersuisut suli eqqumaffigisoru­jussuuaat, tamannalu ikiorserniarlugu suliniuteqartoqarpoq suliniuteqartoqartuassallunilu. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq suliniutit ingerlanneqalersut pillugit ilisimatinneqakka­juttarpoq. Naalakkersuisulli periarfissaq manna atorusuppaat oqaatigissallugu assigiimmik pinninnissaq tunngavigalugu kommunit tamarmik Landskarsimut akiitsorisinnaasamik erniaa­nik soorunami akiliisartussaanerata aalajangiusimanissaa pingaaruteqarmat. Tassa akuerine­qarsin­naanngilaq kommunit ilaat ernianik akilersuijunnaartinneqarpata taava kommunit allat ernia­nut akilersuinissaminnik piumaffigineqartut.

 

Kangaatsiap kommuniata ajornartorsiutai immikkut ittut Naalakkersuisut eqqumaffigaat. Akiliisarnerup unitsikkallarneqarnissaanut periarfissaqassaaq kontumut pingaarnermut 20.10.41-imut, Kommuninut taarsigassarsiarititanut ilassutitut aningaasaliissutissanut siunner­suut akueri­neqarpat, tassunga ilanngullugit 1 mio. kr.-it Kangaatsiap kommunianut atorneqar­tussatut naatsorsuutigineqartut. Kiisalu Naalakkersuisut 1998-imut aningaasanut inatsisissamut siunner­suutip aammalu ilassutitut aningaasaliissutissanut siunnersuutip siullermeerneqarnerini apeqqutit saqqummiunneqartut pillugit atortussat agguaanneqarsimasut innersuussutigissavaat. Ilaatigut avataanit siunnersortit kaammattuutaat tunngavigalugit ukiuunerata ingerlanerani Kangaatsiap kommuniata ajornartorsiutai ikiorserniarlugit suli allanik iliuuseqartoqassaaq.

 

Ilisimaneqartutut sanaartornermi aningaasartuutit qaffatsinnaveersaarneqarnissaat Naalakker­suisut pingaartittorujussuuaat. Tamanna tunngavigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititali­ap suliariumannittussarsiuussinermi anguneqartut qaffasippallaarneri pissutigalugit sanaartu­gassat kinguartinneqartariaqartarnerannut paasinninnertik oqaatigaat. Suliffissaqartitsinissap qularnaar­niarneqarneranut ilagitillugu Naalakkersuisut aamma eqqumaffigaat iluarsaassinissat annikin­nerusut mesterinit suliassakinnerusunit iluaqutaasumik suliarineqarsinnaasut.

 

Innarluutilinnut tunngasut pillugit malittarisassat sukanneqarnissaannut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap paasinnninnera Naalakkersuisut maluginiarpaat, ilaatigut nammagassat suliassallu agguataarnerinut tunngassuteqartortai eqqarsaatigalugit.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini kulturimut ilinniartitaanermullu tunngasuni, aalisarnermut piniarnermullu tunngasuni, kiisalu peqqinnissamut avatangiisinullu tunngasuni isummat oqaaseqaatillu ilanngussimavai. Naalakkersuisoqarfinni allani apeqqutit ataasiakkaat pillugit oqaaseqaatit kaammattuutillu matumuuna aalajangersimasumik oqaase­qarfigissanngilakka. Naatsorsuutigaaraalu naalakkersuisunut ilaasortat pineqartut ukiuni aggersu­mi sulinerminni taakku ilanngukkumaaraat.

 

Taamaattorli Naalakkersuisut sinnerlugit oqaatigissavara ajornartorsiutit saqqummiunneqartut amerlanerpaartaat 1997-imi aningaasaliissuteqartarnermut imaaliallaanaq attuumassuteqan-ngimmata.

 

Jens Karl Jensen, Siumup oqaaseqartua:

1997-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaata aappaannut siunnersuutip maannakkut aappassaaneerlugu saqqumminneqarnerani Siumup nuannaarutigalugu maluginiar­paa Naalakkersuisut allannguutissatut saqqummiussaat ukiunut siuliinut sanilliullugit ikittuin­naammata.

 

Allannguutissat siunnersuutini saqqummiunneqartut aammalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiiti­taliap kaammattutai tunngavigalugit naatsumik Siumut sinnerlugu ima oqaaseqaateqassaanga:

 

Sanaartugassat kvadratmeter-imut akiisa qaffasippallaarnerat pissutigalugu sanaartugassat ilaasa kinguartinneqartut aningaasartaasa allanut nuutinneqartarnerat paasilluarsinnaagaluarlugu Siumup akuersaaruminaatsippaa ukiuni arlaqalersuni sanaartugassatut pilersaarutit noqqaassutaa­juartut ilaasa ukiuni tullerni missingersuusiorfiusuniit peerneqartarnerat, tassani tikkuarniarpar­put illoqarfiit ilaanni imeqarnermut ajornartorsiutit iluarsinissaannut aammalu nunaqarfinni timersortarfeeqqat sananeqarnissaannut tulleriaarinermi pilersaarusiornerit kinguartiterneqartar­nerat.

 

Innarluutillit sullinneqarnerannut atatillugu aningaasaliissutinit annertunerusumik atuisoqarsin­manera Siumumiit maluginiarparput, taamaattumillu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aningaasanik aqutsinermi erseqqinnerusumik maleruagassaqarnissamik inassuteqataa Siumumiit taperserlutigu tamanna Naalakkersuisunut eqqumaffigeqquarput.

 

Siumup oqaatigerusuppaa Naalakkersuisut taamatullu Inatsisartut siulittaasuata allatulli eqqissil­lutik angerlarsimaffeqarnissaat pingaartikkatsigu. Taamaattumik Hans Egede-p illuata siunissami qanoq atorneqarnissaanik Naalakkersuisut pilersaarutaat tunngaviatigut taperserlugu Namminer­sornerullutik Oqartussat illumik pisinissamik pilersaaruteqarnerat Siumumiit akuerseqataaffi­gaarput.

 

Tunisassianik annerusumik iluaqutigineqanngitsunik atuilluarnissamik suliniuteqarnissap aqqutissiunneqarnissaa Siumumiit pingaartillutigu siusinnerusukkut oqaatigisarparput, maannak­kut paasigatsigu siunertamut aningaasaliissutit atunngitsuukkat illikartillugit piniarnermik tunisassiassanut tapiissuteqarnissaq Siumumiit taperserparput.

 

Kiisalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaliuutissiisummini kissaatigaa upernaamut aningaasanut ilassutissamut siullermut ilanngullugu Naalakkersuisut saqqummiussissasut Namminersornerullutik Oqartussat qitiusumik allaffeqarfianni sulisoqarnermut paasissutissanik.

 

Siumut tamatununnga isumaqataavoq kisiannili tamaatut nassuiaateqarnissaq aningaasanut ilassummut attuumasussatut isumaqarfiginagu taamaattumik Naalakkersuisut qitiusumik allaffissornermi sulisoqarneq pillugu immikkut nassuiaateqarnissaat Siumup kaammattuutigaa.

 

Taamatut oqareerluta Siumup oqaatiginngitsoorusunngilaa maani inimi ataatsimiinnitsinni arlaleriartumik Namminersornerullutik Oqartussat qitiusumik allaffeqarfiani sulisorpassuaqar­neranik oqariartuuteqartoqartarneq aammalu qanoq amerlatigisunik sulisoqarneq ersersinniarlugu kisitsinik assigiinngitsunik amerlassusilinnik taakkartuisoqartartoq. Siumut isumaqarpoq eqqaamaalluinnartariaqartoq uagut Inatsisartunut ilaasortat oqaluttarfimmit matumannga paasissutissanik, nassuiaatinik, nalunaarutinik, inatsisissanillu qanoq amerlatigisunik Naalakker­suisuinut piumasaqartartugut, Siumut isumaqarpoq uagut Inatsisartut Naalakkersuisunik sulisitsi­suugatta aammattaaq Namminersornerullutik Oqartussat sulisoqarniarnikkut suliffigiuminartuu­nissaanik akisussaaqaataasugut, taamaattumik Siumup tungaaniit Namminersornerullutik Oqartussat qitiusumik allaffeqarfianni sulisoqarniarneq eqqarsaatigalugu makku eqqarsaatigine­qartussatut kissaatiginartippagut:

 

Sulisut toqqisisimanartumik kajuminnartumillu suliffeqarnissaat.

Sulisut suliamut atatillugu pikkorissarnermut ilinniaqqinnermullu periarfissaqarnissaat.

Kiisalu sulisut sulianik ataasiakkaanik suliakkersorneqarnerminni pitsaasumillu naammassisaqar­sinnaanermi piffissamik suliap qanoq ittuussusianut naapertuuttumik atugassaqartitaanissaat.

 

Naggataatigut Siumup nuannaarutigalugu maluginiarpaa Inatsisartut aningaasaqarnermut inatsisaata aappaanut allannguutissatut siunnersuutit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap sukumiisumik suliarisimammagit. 

Anders Nilsson, Atassutip oqaaseqartua:

1997-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaasa aappaannut siunnersuummut Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamit isumaliutissiissut saqqummiunneqartoq pillugu Atassut itisilerissutinik ataasiakkaaginnarnik oqaaseqaateqassaaq.

 

Aningaasanut inatsimmik ilassutinullu aningaasaliissutinik aqutsilluarnerulerneq erseqqippoq. Ukiumoortumik aningaasanut inatsit akuersissutinut atorneqartarpoq tamatumalu kingornatigut ilasutitut aningaasaliissutinut marluusunut akuersissutit annermik missingersuutinik naleqqus­saanermut aammalu aningaasartuutinut siumut naatsorsuutigineqariinngitsunut atorneqartarlu­tik. Nuannaarutissaavorlu, isumaliutissiissummi erseqqissaatigineqartartutut, siullermeerinerup kingornatigut allannguutissatut siunnersuutaasartut ilassutitut aningaasaliissutissanut siunner­suutip ataatsimooortumik saqqummiunneqarnerani ilanngussassatut angumeqqutinngitsoor­tuinnarnut ikileriarsimaneri.

 

Pisortaqarfinni sulisunik atorfissaqartitat, atorfiit suunerinik erseqqissaatitalinnik ataatsimut nalunaarsuusiortarnissaanik aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap kaammattuutaa Atassut-mit pingaartutut isigaarput. Nalunaarsuusiap 1998-imi upernaakkut ataatsimiinnermi saqqummiun­neqarnissaa aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamit kissaatigineqarpoq.

 

Sulisunik atuinerup siunissami ukiut tamaasa nassuiaasiorneqartalernissaa Atassut-ip kissaati­gaa. Taamatut kissaateqarnermi tunngavigineqarpoq, suliassat annertusigaangata sulisunik amerlileri­niarneqalersarnera malunnartarmat. Akerlianik suliassaqarfiit annikilligaluartillugit imaluunniit nungutinneqaraluartillugit atorfinnik atorunnaarsitsiniartarneq qaqutigoorpoq. Taamaakkaluartor­mi suliassaqarfinnik annikillisoqarsinnaasarunarpoq imaluunniit nungutinne­qarlutik.

 

Kommunit arlaqartut aningaasatigut eqqugaasut isiginiarneqarnerunissaat Atassut-ip sakkor­tuumik tapersersorpaa, minnerunngitsumik Kangaatsiap kommunia. Suliffissaqartitsineq aallar­tisarniarlugu suliniutit immikkut ittut pisariaqarput. Kangaatsiap kommuniata saniatigut Ittoq­qortoormiit, Ammassalik Nanortalillu tassaapput kommunit eqqugaanerpaasorinartut. Aammali kommuneqarpoq allanik ajornartorsiuteqangaatsiartunik.

 

Ilinniartortavut ilinniartut ineqarfiinik pisariaqartitsipput. Aammalu takornariarpassuarnut, neriuffigisatsinnut, akunnittarfinni inissat amigaatigineqariartuinnarput. Illoqarfinni akunnittar­finnik ilinniartunullu inissianik amigaateqarfiusuni periarfissaasinnaasutut Atassut-mik tikkuar­sinnaasarput tassaavoq pisariaqartunut taakkununnga ataatsikkut aaqqissutaasinnaasoq. Takor­nariaarunnerani ilinniartut inissiat takornariaqalerfiani akunnittarfittut inissiat. Taamak marloqi­usamik aaqqiisoqarsinnaavoq arlalitsigut. Soorlu namminersortumik akunnittarfiliorneq, takor­nariaarunnerani Namminersornerullutik Oqartussanit ukiunut arlalinnut ilinniartunut inissian­ngorlugit attartortittakkanik.

 

Ajoraluartumillu, naatsorsuutigigaluakkatsitut, Paarisap atulerseqqinnissaanut Peqqinnissamut Ilisimatusarnermullu Pisortaqarfimmit oqallisissiamik saqqummiisoqanngilaq. Maannalu taa­matut oqallisissiamik kissaaterput aatsaat 1998-imi upernaakkut ataatsimiinermi ilimagisinnaas­savarput. Kinguartitsineq Atassut-mik ajuusaarutigaarput, piffissarlu iluatsillugu kissaaterput erseqqissassavarput, tassa ingammik meeqqat inuusutullu Paarisap suliniarnerani salliutinneqa­rumaartut.

 

Angallannerup isumasioqatigiissutaanissaanut 300.000 kr.-nik qinnuteqarneq aningaasaateqar­nermut ataatsimiititaliamit itigartinneqarpoq. Itigartitsineq isumasioqatgiittoqarnissaata akerle­rineranik pissuteqanngilaq. Tassani siunnersuutip ilassutitut aningaasaliissutiniittussaannginnera pissutaavoq. Atassut-mik inassutigissavarput qinnuteqaateqartoqarqissappat taanna nassiune­qassasoq 1998-imut aningaasanut inatsisissap suliarinerani ilanngunneqartussami. Taamalu isumasioqatigiineq ukiortaap aallartinnerani pisinnaasunngorlugu.

 

Taamatut oqaaseqarluta Atassut-mit Ainigaasaateqarnermut ataatsimiititaliap isumaliutissiis­sutaa saqqummiunneqartoq akueraarput.

 

Josef Motzfeldt, IA-p oqaaseqartua:

Inatsisissatut siunnersuutip matuma siullermeerneqarnerani oqaaserisavut innersuussutigisin­narlugit, ullumikkut oqaaseqarnitsinni siullermeerinninnerup kingorna naalakkersuisut allan­nguutissatut saqqummiussimasat marlussuit oqaaseqarfigissavagut.

 

Tamannalu tikitsinnagu siullermeerinninnermi oqaaserisatta aningaasaateqarnermut ataatsi­miittaliamit isumaliutissiissusiornermi annertuumik tusaaniarneqarsimanerat iluaralugu malugi­niarparput.

 

Paarisap aallarteqqinnissaanut atatillugu atorfinitsitsiortonerit naalakkersuisunit qinnuteqaatigi­neqaqqaarmatali aningaasaateqarnermut ataatsimiitsitaliami akuersinitsinnut atatillugu     peq­qinnissamut     naalakkersuisoqarfik piumasaqarfigaarput inatsisartut ataatsimiinnerannut ma­anna ingerlasumut oqallisissioqqullugu, inatsisartut pinaveersaartitsinermut tunngasunik eqqar­saataat najoqqutaralugit Paarisa piareersaasiorneqarniassammat.

Tamatuma naammassineqarsimannginnera aningaasaqarnermut ataatsimiitsitaliap eqqortumik sakkortuumik uparuarpaa.

Taamatut aamma ataatsimiititaliaq iliorpoq isumaginninnermut aningaasartuutit aningaasaqar­nermut ataatsimiititaliaq sumininnguamilluunniit ilisimateqqaarnagu qaangerneqarujussuarsima­neranik uparuaanerput ilaleramiuk.

 

Ilaatigut siullermeerinninnermi uparuakkavut soorlu naalakkersuisut ilassinninnermut aningaa­sartuutigisartagaannut, Kangaatsiap kommuniata Namminersornerulluni oqartussanut akiitsuisa erniaarutsinnissaannut, Paamiuni inissiat inigineqanngitsut atorluarniarlugit perorsaasunngorni­at ilinniarfiata Paamiuni immikkoortortaqalersinnaaneranut aammalu nunatsinni kigutilerinikkut isumagineqarnerup amigaateqarnerujussuanut iliuuseqarnissamut tunngasut, aningaasaqaer­nermut ataatsimiititaliamit ilalerneqarsimammata iluaralugu maluginiarparput.

 

Sanaartornermi akigititaasut qaffasippallaarsimanerannut annertuallaamik sanaartortoqarnera­nik oqalunneq sanaartornermi ingerlataqartunut mikinerusunut paasiuminaatsoq, qujanaqaaq Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap isummerfigisimammagu. Inuit Ataqatigiit arajutsisiman­ngilarput mesterinut mikinerusunut, ilaatigut suliassaaleqisitaasunut, sanaartornermi ingerlatsi­sut tamakkerlutik naammattorsuarnik suliassaqarnerarlugit oqalunneq paasiuminaattarmat. Taamaat­tumik ataatsimiititaliami suleqataanitsigut tamanna tikkuarsimavarput. Pissusissami­soorporlu aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap sanaartornermi suliffeqarferujussuit kisimik eqqasaataa­sariaqannginnerat uparuarsimammagu. Suliffissaaleqinerup akiorniarnera ilumoo­runneqassappat, suliarinittussarsiuussisarnermi Namminersornerullutik Oqartussat taakkulu ingerlatsiviisa aammalu kommunit peqatigiillutik tamanna arajutsinaveersaarluinnartariaqarpaat.

 

Aappassaaneerinninnermullu matumunnga naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuuutaasa ilaat ataaseq ikinnerussuteqarluta oqaaseqarfigisariaqarsimasarput tassa Naalakkersuisut 2 mio. kr.-nit atorlugit Inatsisartut siulittaasuata illussaanik nutaamik pisinialersaarnerat.

 

Manna tikillugu Hans Egede-p illorsua Naalakkersuisut siulittaasuanut najugaritinneqarsimasoq najorneerullugu ilassinnittarfittuinnaq aammalu tikeraanut inissiisarfittuinnaq atorneqalissasoq Naalakkersuisut isumaqarput.

 

Manna tikillugu Naalakkersuisut aamma Inatsisartut siulittaasui atorfimminnut atatillugu ake­qanngitsumik angisoorsuarnik najugaqartinneqarput. Taama aaqqiinermi tunngavigineqartoq tassaavoq illorsuit najugarineqartut Naalakkersuisut aamma Inatsisartut siulittaasuisa atorfim­minnut atatillugu tikeraanut allanullu inoroorsaarfittut atortartussaammatigit.

 

Maannali Hans Egede-p illorsuata Naalakkersuisut ilassinnittarfiattut atorneqartussanngorne­rata tamatumalu kinguneranik Naalakkersuisut nutaamik illusisariaqartutut isummernerata, Aningaa­saqarnermut ataatsimiititaliami amerlanerusunit taperserneqartup, kingunerisariaqar­paa, Inatsi­sartut Naalakkersuisullu siulittaasuisa illoqarnerminnut, innuttaasutut allatuulli, akiliuteqartaler­nissaat.

 

IA-niilli 2 mio. kr.-nit atorlugit pisariaqanngivissumik Namminersornerullutik Oqartussat illusi­sariaqarnerannik naalakkersuisooqatigiit isummernerat, piisaapilunnertut imminuinnarlu pi­ngaartinnermik inuaqatigiinni pisariaqartinneqartunik allanik tunulliussinertut nalilerparput.

 

Kiisalu Hans Egede-p illorsuata aliortugaanngitsunit inigineerulluni uummataarutsinneqarnis­saalusooq uggoraarput.

 

IA isumaqarput illorsuatoqqat taamaattut kusanartumillu paarineqarlutik aserfallatsaalineqartut najorneqartillugit inuuneqartinneqartariaqartut. Taamaattumik ikinnerussuteqarluta illusiniar­nermut itigartitsinerput partiinit allanit paasineqaqquarput. Neriuutigalugu isumaliorluareer­nermikkut paasinnillutik tapersersulissagaatigut.

 

1993-imi Inatsisartunut Naalakkersuisunullu ilaasortat aningaasarsiaqartitaanerannut inatsit oqaluuserineqarmat, Inatsisartut Naalakkersuisullu siulittaasuisa illoqarnerminnut akiliuteqar­tannginnissaannut tunngavilersuutaasut pingaarnerit ilagaat siulittaasuusarumaartut nammin­nneq inigiusaminnik toqqaasinnaannginnerat, imminullu inigisassanngortitaasuni akuersiinnar­lutik ineqartussaanerat. Periuserli tamanna matumuuna qimanneqartutut oqaatigisariaqarpoq.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarluta Aningaasaqanermut ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa, ikinnerussuteqarluta isummerfigisimasavut marluk, tassalu konto 101010, Naalakkersuisut ilassinninnermut aningaasartuutaasa qaffaqquneqarnerat aamma konto 221110, 2 mio. kr.-nit atorlugit illorsuarsiniarneq eqqaassanngikkutsigit, inassuteqaatit sinneri akuersaarpagut.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Siulliullugu qujassutigerusuppara aningaasanut inatsississap suliarinerani periaaseq nutaaq atorneqalersimasoq. Assut iluarpoq aatsaat siullermeerluni malugalugu maani inersuarmi oqalli­sigineqartut tusaaniaannarneqaratik aamma malinneqartut, tassani soorunami eqqarsaatigaakka Aningaasqarnermut Ineqarmullu Naalakkersuisup Daniel Skifte-p pappiaqqat allakkiat nassius­simasai tassa Inatsisartut 1998-imi aningaasanut inatsisissaatut siunnersuutip aamma Inatsisar­tut 1997-imi ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaatut aappaattut siunnerssutip oqaluuseri­neqarneranut atatillugu Inatsisartunut ilaasortat apeqquteqaataannut akissutit. Tamanna Naa­lakkersuisuni ilaasortanut allanut ilinniutissaalluarpoq, tassa siunnersuutit tunngavilersorluakkat innuttaasunullu iluaqutaasussat tusaanngitsuusariarlugit sivitsoraangat nammineq siunnersuu­titut saqqummiuttarneqarneranut taarsiullugu.

Apeqquteqaatigisimasannut atatillugu nuannaarutigaara konto 100101 Naalakkersuisut allato­qarfiat, allaffissorneq aammalu konto 100615-mi atuisartut siunnersoqatigiivi missingersuutini ilanngussat kukkuneqartut paasineqarsimammat, tassa ilassutitut aningaasaliiissatissatut qinnu­teqaatit taakku Aningaasaqarnermut ataasitimiititaliamit akuerineqarsimammata. Tamanna tunngavigalugu allannguutissatut siunnersuutit akuersaarpakka, erseqqissarluguli kukkunerit taamaattut siunissami peqqittariaqanngimmata.

 

Suliassaqarfik 60-imut, tassa Peqqinnissamut Ilisimatusarnermullu Pisortaqarfik, tassunga tunngatillugu akuersaarpakka Vordingborg-ip napparsimavissuanut napparsimasunut a=conto-mik akiliutit qaffariarsimanerannut nassuiaat.

 

Narsap peqqinnissaqarfiannut tuberkulose-mik nappaalatigineqarneranut atatillugu immikkut ittumik aningaasartuutit, napparsimasut paarisariaqartut ikileriarsimanerat aamma akissarsiat annertuumik qaffariarsimanerat pissutigalugu akissarsianut aningaasartuutit qaffariarsimanerat.

 

Akerlianilli akuersaarsinnaanngilara sulisut naatsorsuutigisamik annertunerusumik nikerarsima­nerannik patsiseqarluni aningaasartuutit amerlanerunerat. Imaanngitsoq nassuiaat upperinngin­nakku, kisianni isumaqarama aningaasartuutissat naatsorsornerani tunngagivisat annikippallaar­simasut taamaatumillu tamanna aningaasanut inatsisissap suliarinerani saqqummiunneqareersi­masariaqaraluarmat.

 

Aningaasartuutissanut missingersuutit piaaraluni annikinaagaangata taava aningaasanut inatsi­sissaq uppernarpiarunnaassaaq tamannalu Inatsisartunut eqqunngitsumik paasissutissiinertut isigisariaqarpoq. Orniginartinneruvara missingersuutit suliarineranni neriulluarpalunngikkalu­artumik piviusorpalaartumilli tunngaveqarnissaq. Taava immaqa ukiut tamarluinnaasa taakku­toqanngulersunik uparuaallunga pisariaarutissagaluarpoq aammami qatsulluinnarakku. Tama­tuma kinguneraa tassunga tunngasutigut aningaasaliissutit amerleriarnissaat akuersaarsinnaan­nginnakkut, soorlu siullermeerinninnermi aamma oqareersunga taama pisoqarnera tupaallaatis­saanngilaq, kisiannili ukiakkut ataatsimiinnerit tamarluinnaasa taamak pisoqartarpoq. Naluara tamanna allaffissornikkut piaaraluni naammaginanngitsumik suliaanersoq imaluunniit Inatsi­sartuni piaaraluni politikkikkut pututitsiniutaanersoq kisianni qanoq iliuuseqarfigineqartariaqar­poq.

 

Paarisamut tunngatillugu akissut paasivara, tassa aningaasat qinnutigineqartut atorneqartussaa­sut Apisoqarfinnut@ namminernut ornigulluni pinaveersaartitsinermik suliniuutissanut.

 

Taamak inissaaleqitigineq, aningaasaqarnikkullu ajornartorsiutit eqqarsaatigalugit IA-tulli isumaqarpunga illu pineqartoq inueruttariaqanngitsoq ilassinninnerinnarmut atugassanngorlugu. Taamaattumik allannguutissatut siunnersuutit nr. 4 aamma 5 akuersaarsinnaanngilakka.

 

Allannguutissatut siunnersuummut 12-imut tunngatillugu Aningaasaqarnermut ataatsimiitaliaq isumaqatigilluinnarpara angallannikkut politikki pillugu isumasioqatigiinnissaq maanna killigi­titap iluani ingerlanneqartariaqartoq.

 

Aningaasaqarnermut ataatsimiitaliap inassutaannut tunngatullugu taakku tamakkiisumik taper­serpakka, pingaartumillu inassut nr. 2 Namminersornerullutik Oqartussat pisortaqarfiini atorfiit naatsorsorneqarnissaat suunerisalu allaaserineqarnissaat.

 

Aamma nr. 3 Inatsisartut 1998-imi upernaakkut ataatsimiinnissanut atatillugu Paarisap piler­seqqinnissaanut oqallisissaliortoqarnissaa naleqqulluinnartutut isigalugu.

 

Taamatut isumaqarfigalugu inatsisissatut siunnersuut una taamatut isikkoqarluni ingerlaqqin­nissaa innersuussutigaara.

 

Anthon Frederiksen, Kattuseqatigiit:

Siullermik naammagittaalliuteqarniarpunga. Tassalu suliami aningaasaqarnermut tunngasuni nunatsinnut taamak pingaaruteqartigisut eqqartortillugit, pappiliat suliamut attuumassuteqartut uanilu Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup akissuteqaataa aatsaat ataatsimiinnissaq manna sioqqutitsiarlugu inimi maani agguaanneqartoq, periarfissaqarsimannginnama taanna ilanngul­lugu oqaaseqarfigissallugu eqqaasitsissutigissavara Naalakkersuisunut inatsisartuni suleriaasit­sinnut tamanna naapertuutinngimmat aammalu taamatut pisoqartannginnissaa siuinissami kis­saatigissavara.

 

1997-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa aapaannut siunnersuutip siullermeerneqarnerani Kattusseqatigiinniit oqaaseqaatikka innersuussutigalugit, Aningaasaqar­nermut ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa imatut oqaaseqarfigissavara.

 

Inatsisartuni sulinitsinni qularnanngitsumik partiit tamarmik, uangalu Kattusseqatigiit sinner­lugit oqaluttarfik maanna atorlugu saqqummiigaangatta asuli oqalunniutigiinnarlugu saqqum­miussi­neq ajorpugut, pingaartumik aningaasanut inatsisit eqqartorneqartillugit.

 

Taamaattumik aappaatigut pakatsinarpoq Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap isumaliutissiis­summini partiinit, Kattusseqatigiinniik suliap siullemeerneqarnerani saqqummiussuunneqartut isummerfigisimanngimmata.

Taakkualu taamatut oqaatigereerlugit isumaliutissiissummi saqqummiunneqartut ataasiakkaat imatut pingaarnersiorlugit oqaaseqarfigissavakka:

 

Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap kajumissaarutaa, tassalu ilassinninnermut aningaasartuu­tit piviusornerusumik missingersuusiorneqartarnissaat isumaqatigaara. Tassami ilassinninner­mut aningaasartuutit assigiinngitsunut atorneqartarnerat ilisimaneqarpoq, soorlu tunissutinut, tikeraat angalaaqatigisarneranut assigisaannullu ilaallu ilanngullugit. Taamaattumik pisariaqar­poq aningaasat ilassinninnermut atorneqartussat immikkooortiterlugit ersarinnerusunngorlugillu suliarineqartarnissaat.

 

Aammalu kaammattuutigineqartoq pisortaqarfinni ataasiakkaani atorfiit qassiussusiisa naatsor­suusiortarneqarnissaat, suliassartaasalu allaaserineqartarnissaat isumaqatiginarpoq. Tassami ullumikkut pisariaqalerpoq, immikkoortortaqarfiit ataasiakkaat sulisoqarnermikkut qanoq pisariaqartitsinerat ersarisisissallugu paasisallugulu. Aaamalu suliamut tassunga ilanngullugu pingaaruteqarpoq misissussallugu tikisitat sorliit, qanorlu amerlatigisut nunaqavissunik taarser­neqarsinnaanerat.

 

Filmit atuagassallu kalaallisuut  oqaasertallit pingaartinneqarnerusariaqarnerat, Aningaasaqar­nermut ataatsimiititaliamit oqaatigineqartoq tapersersorluinnarpara. Tassami ullumikkut pin­gaartumk TV-mi filmit aallakaatinneqartartut nunami allamiut oqaasii atorlugit suli amerlaval­laarput, kalaallillu oqaatsivut atorlugit aallakaatitsisarnerit amerlanerusariaqarput. Taamaattu­mik pisariaqalerpoq taassuma ajornartorsiutip piaartumik iluarsiivigineqarnissaa, tassami soqu­tiginngitsuusaaginnarneqaannarsinnaajunnaarput nunatsinni najugaqartut 80 % angullugit kalaallisuinnaq oqaaseqartut atuarsinnaasaminnik paasisinnaasaminnillu kiffartuutissallugit.

 

Aningaasaliissutit sipporneqartarnerat akuersaaruminaappoq, minnerunngitsumik peqqinnis­saqarfiup immikkoortortaqarfiani, tassami taanna siullermiilinngilaq ukiuni akiunilu arlaqalersu­ni aningaasanik atugassanik sippuisarluni. Ukiullu tamarluinnaasa taamatut pisoqartarpoq. Taamatut ingerlatsisoqaannarsinnaanngilaq. Pisariaqalerpoq taamatut ingerlaaseqarnerup unit­sinneqarnissaa. Assersuutigineqarsinnaavoq kommunit ingerlanerliuleraangata, imaluunniit ajornartorsiuleraangata, ingerlatsinerat kommunit nakkutilliisoqarfiannik Naalakkersuisunillu akuleruffigineqartarluni, taamaattumik pisariaqalerpoq Peqqinnissaqarfiup aningaasatigut in­gerlatsinera Aningaasaqarnermut Pisortaqarfimmiiit ataavartumik malinnaaffigineqalernissaa piumasarissallugu.

 

Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap uparuaasimanera eqqortoq taperserneqartariaqarpoq.

 

Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap, namminersorlutik inuutissarsiortut ineriartortitsivigine­qarnissaat anguniarlugu, taamatullu aningaasanik immikkoortitsisoqarnissaa, tunisassiorfinnik pilersitsinissamut siunertaqartunut isummersimanera tapersersortariaqarpoq. Tassani puigorne­qartariaqanngilaq siornatigut tunisassiorfiit namminersortunit ingerlanneqartut amerlanerugalu­armata, tamatumalu kingunerisimallugu eqiingasumik pitsaasumillu tunisassiat akiisigut niooqu­tissiornikkullu unammileqatigiinnerit pitsaasut ingerlanneqarsimallutik.

 

Kommuninut aningaasatigut ajornartorsiuteqartunut tunngatillugu, Aningaasaqarnermut ataat­simiititaliap Naalakkersuisunut kaammattuutigisaa tapersersornarluinnarpoq, tassami kommunit aningaasatigut ajornartorsiortut ilaat ilaatigut namminneq pisuuussutiginngisaminnik eqqorne­qarsimammata, soorlu kommunini mikisut ilaanni annertuumik aningaasarsiornikkut malugine­qartoq, aalisariutit ataatsimut katitigaanerat, aalisariutikillisaanerlu ilaatigut pissutigalugit.

 

Ilanngullugu nuaanaarutigisariaqarpoq ataatsimiititaliap Kangaatsiap kommuniani ajornartorsi­utit paasillugit oqaaseqarfigimmagit.

 

Akuerineqarsinnaanngilaq kiguterilerisoqarnermut tunngatillugu suliffiiit inuttaqannginnerat pissutigalugu aningaasanik ikilileriniarneq. Suliffiimmi inuttalersorneqarnissaat aqqutissiuunne­qarsimasariaqaraluarpoq, tassami qangali naluneqanngimmat nunatsinni kigutit nakorsassaale­qineq annertuumik ajornartorsiutaareersoq.

 

Taamaattumik Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap misissorneqartussatut siunniutaa isuma­qatigineqarpoq soqutiginarlunilu, tassa qanga AMisigssût@-ip atorneqarneratut ittumik pilersit­sisoqarsinnaanera.

 

Angallannikkut ingerlatsineq pillugu isumasioqatigiinnissamut tunngatillugu, 1998-imut kingu­artitsiniarneq isumaqatiginanngilaq. Tassami pingaaruteqarmat taamatut isumasioqatigiinniar­nerup kinguarsarneqarani piaartumik naammassineqarnissaa, minnerunngitsumik maannakkut pilersaarutaasut inuaqatigiinnut angallannikkut akikinnerusumik imminnut ataqatigiissaarnissaat eqqarsaatigalugu.

 

Naggataatigullu Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami ikinnerussuteqarlutik oqaaseqaateqar­tut, tassalu IA inasutigisaat; tassa konto-mi pingaarnermi 221110-mi sulisorisanut inissianut 2 mio. kr.-nik aningaasaleeqqinnissaq akuerineqassanngitsoq isumaqatigaara. Tassami isumaqa­rama aningaasat pineqartut allanut pisariaqartinneqarnerusunut, soorlu atuarfinnut aserfallassi­maqisu­nut atorneqarunik pitsaanerussasoq.

 

Taamatut oqaaseqarlunga ilassutitut aningaasaliissutit aappaa tunngaviatigut isumaqatigalugu taaseqataaffigissavara.

 

Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:

Takisuuliornanga partiit oqaaseqartuinut qujassaanga. Maluginiarpara partiit inassutaat aam­malu oqariartuutaat assigiinngitsut, suleriaqqinnissami tunngavissaasut pitsaasut aammalu taamaakka­luartoq oqassaanga annertoorujussuarmik nutaarsiaasaqarfiunngimmata, tassami taamatut oqarninni tunngavigaara Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq sulilluarsimasupilus­suuvoq aammalu taamatut Naalakkersuisut periarsimanerat peqqutigalugu ajornartorsiutit angisuut uani qaffakaatinneqanngimmata. Erserluarpoq taamaannerat partiit angisuut, asser­suutigalugu Siumut Atassut-ikkullu taamatut oqariartuuteqarmata.

 

Taamaakkaluartoq annikitsumik Siumut-kut oqaaseqaataat oqaaseqarfigilaassavara, tassa ilaatigut oqaatigineqarmat ajuusaarutigineqarluni akueriuminaatsinneqarlunilu pilersaarutit assigiinngitsut, soorlu sanaartugassanut tunngasut ukiuni tulliuttuni peerneqartarsimanerat. Tassa taamaappoq taamaattuarsimavorlu ukiorpassuarni, kisianni tassa tassani siullermik Naa­lakkersui­sut inassuteqaatigisartagaat, aappassaanik Inatsisartut nalersuinermi akueralugit imaluunnit itigartillugit iliuuserisartagaat tassani aallaaviummata, tassa allatut oqaatigalugu tassani qinikkat tulleriiaarinerat aallaavigalugu taamatut pisoqartarpoq. Taanna ajornartorsiut pitsanngorteriarne­qarsinnaavoq kisiannili tassa taamaakkaluartoq allanngortinneqarsinnaagu­nanngilaq una tullerii­aarineq politikkerit suliarisartagaat, taanna aallaaviummat. Ataatsimut isigalugu Siumut siunner­suummut tapersiilluarneranut qujavunga.

 

Aamma taamatut oqassaanga Atassummut, Atassutip aamma saqqummiunneqartut paasilluar­lugit aammalu tamanik tapersiilluni oqaaseqarnera aamma nuannaarutigaara.

 

Oqassaangalu aamma Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap ilassuteqaataa, tassa atorfiit Nam­minersornerullutik Oqartussat iluani sulisut tamakkua nalunaarusiornissaat taama soorunami kaammattuutigineqartoq upernaamullu saqqummiunneqallaqunartoq naatsorsuutigaarput suli­soqarnermut qullersaqarfik katiterisuullunilu taanna aallaavigalu suliassaq ingerlatinneqaru­maartoq.

 

IA assigiinngitsunik aamma oqariartuuteqarput, tassani oqassaanga Kangaatsiaq eqqaaneqar­poq aammalu Paamiut eqqaaneqarlutik, Kangaatsiaq annerusumik oqaaseqarfigissanngilara Naalak­kersuisut nassuiaataanni erseqqissumik oqaatigineqarmat. Kisianni inissiat inigineqan­ngitsut atorluarneqarnissaat pillugu oqaaseqarnerat imatut oqaaseqarfigissavara: Uanga oqaa­seqarfigina­veersaassavara inissiat atorluarneqarnissaat pillugu, soorlu assersuutigalugu IA-nik taaneqartoq Perorsaasunngorniat ilinniarfiata Paamiunut immikkoortortaqalernissaa taassuma tungaa oqaaseqarfigissanngilara. Imatulli Paamiuni inissiat atorneqanngitsut pillugit oqaaseqa­rusullun­ga: Tassami maaniinnaangitsoq aammali ilaatigut tusagassiutit naqitallu aqqutigalugit taanna ataasiarani qaffatsinneqartarsimammat. Ilumoorpoq Paamiuni inissiaateqartoqarmat atorneqann­gitsunik, amerlassutsimikkut 100-t missaani amerlassusilinnik. Taamaattumillu Paamiut kommu­niat suleqatigalugu aammalu Ineqarnermut Naalakkersuisoqarfik suleqatigalu­gu qanoq iliuuse­qarfiginiarneqarpoq siornali.

 

Kisianni tamatuma kingorna atorluaaniartoqassappat, assersuutigalugu IA taasaat; Perorsaa­sunngorniat ilinniarfiata Paamiuni immikkoortortaqalersinnaanera allalluunniit ilinniarfiit taqqa­vunga nuunneqarsinnaanerat eqqartorneqassappat una aporfissaq ilisimasitsissutitut tikkuaru­suppara maannangaaq. Atuarfinnik sumilluunniit taqqavani piareersimasoqanngilaq, taamaat­tumik atuarfiliortoqartariaqarpoq. Meeqqat atuarfiat sanassagaanni 30 - 50 mio. kr.-poq, kisi­anni taanna soqutaavallaanngilaq. Inissiarsuit atorneqanngitsut pillugit imaanngilaq taqqavani inissiarsuit isertiffigeriaannaat taqqavaniittut naagga inissiarsuit imak aserfallatsigisimasut taqqavaniipput iluarsaatissagaanni inissiarsuaqarfik ataaseq 5-7 mio. kr.-t missaanni akeqassal­luni, isertiffigineqartinnani iluarsaateqqaartariaqarpoq. Taakkuuku peqqutigalugit kommuni suleqatigalugu qanoq iliuuseqarfiginiarneqartoq, tassani inissiarsuit Namminersornerullutik Oqartussat pigisaat kisimik pineqanngillat aammali kommunip nammineq inissiaatai aasersuuti­galugu imeqaratillu kuuffeqanngitsut, taakua aaqqiiviginiarneqarput. Taamaattumik una erseq­qissaannarpara taamatut oqaaseqarnikkut aningaasaliuussassat inissiarsuit atorneqanngitsunut atugassat aamma immikkut akuersissutigisariaqassammata. Uani itigartitsisumik nipeqarnian­ngilanga kisiannili ajornartorsiutit immikkut aningaasaliiffigisariaqartut erseqqissarniarlugit taamatut oqaaseqarpunga, Paamiut taaneqarmata.

 

Taavalu aamma IA kukkusumik una oqaluttarfik atorlugu inuaqatigiinnut oqariartuuteqarmata erseqqissaatigilaarusuppara una: Issuaanera aallartippoq, imatut oqarput quupernermi 2-mi: @ Manna tikillugu Naalakkersuisut aamma Inatsisartut siulittaasui atorfimminnut atatillugu ake­qanngitsumik angisoorsuarnik najugaqartinneqarput@ issuaanera naavoq. Taanna salluvoq, ima oqarniarsimagaluarpata paasissavara; una sallunngilaq assersuutigalugu uanga imminut. Uanga naalakkersuisunngoraluarama, ininnguarput inigaara aamma nalunngilara alla naalakkersuisut ilaat aamma taamaattoq, ininnguani allatulli inigaa Naalakkersuisut illorsuinut nuunngilagut aamma akiliisarpugut allatulli, taamaattumik inuaqatigiinnut taamaatut puutsitsineq imaluunniit puutsitseriarneq akuersaaruminaatsippara. Aamma ilisimasakka malillugit Naalakersuisut allat inatsisit malillugit inissaminnut akiliisinneqartarput.

 

Oqaluttarfik manna atussagaanni eqqortumik aallaaveqarluni oqariartuuteqarnissaq pingaarto­rujussuuvoq.

 

Akulliit partiiat oqaaseqarfigissavara aamma qujaffigalugulu taamatut ataatsimoortumik akuer­seqataajumammat, kisiannili qujanaraluaqisoq aamma nuanneraluaqisoq naqqiummik apuussif-fi­gissavara. Ilaatigut uanga atera taariarlugu tassa pappialat allakkiat nassiussimasakka eqqartor­neqarmata oqarmatalu uanga akuerisinnaanngisannik - taperlugu imatut nipilimmik, tamanna naalakkersuisunut ilaasortanut allannut ilinniutissaalluarpoq, naagga imaappoq, naalakkersuisut allat suleqatigilluinnaqqissaarlugit taakkualu allattoqarfii, naalakkersuisullu eqqartoreerlugit ataatsimoortumik uanga naalakkersuisoqarfiga nassiussivoq.

 

Peqqinnissamut tunngappat taava peqqinnissaqarfimmi politikkullu sulisoqarfianilu akisussaasoq peqatigalugu suliarineqarsimapput, angallannermut tunngappat aamma taamatut, allanullu tamanut, taamaattumik ataqqinaat taanna uannut tunniunneqassanngilaq. Taanna naalakkersuisut peqatigiillutik ataatsimoorlutik akissutigaat, uagullu sulisoqarfitta tamaallaat ataqatigiissaarpaa. Kisianni taamatut nersuinerit qujassutigaara, taanna allaavoq.

 

Kattusseqatigiit naatsumik aamma oqaaseqarfigissavakka. Naammagittaalliutaat utoqqatsissutis­saqanngitsoq unaasoq, tassa aatsaat akissut ullaap tungaa, ataatsimiineq manna aallartilersoq pisimammassuk, taanna ilumoorpoq, tamanna utoqqatsissutigissavara uanga nammineerlunga, ilisimatitsissutigissavara aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaata kalaalli­suuinnaa 280-it missaanik quppernilik, taanna ataasinngormat, tassa ippassaq ullaap tungaa tunniunneqarmat, taannalu aamma naalakkersuisut soorunami akissuteqarfigissammassuk, ullaaq Naalakkersuisut akissutissaq taamatut isikkoqarnissaa isumaqatigiissutigaat. Taanna ilisimatitsis­sutitut taavara, soorunami suliniarnerput pitsaanerusariaqarpoq. Ataasinngormat ullaap tungaa isumaliutissiissut taanna angisooq aatsaat tigusimavarput, tassa ippassaq ullaakkut.

 

Taamatut taanna inissilaariarlugu, oqaatigerusuppara ilaatigut uanga naalakkersuisoqarfiga aamma eqqaaneqarmat Kattusseqatigiinnit, tassa napparsimaveqarfik pillugu, taanna napparsima­veqarfiup peqqinnissaqarfiup iluani aningaasatigut ingerlatsineq eqqartormagu, erseqqissaatigis­savara taanna nalaakkersuisunit akuliuffigineqartariaqanngilaq ulluinnarni sulinissap iluaniim­mat. Tassani ulluinnarni Namminersornerullutik Oqartussat kukkunersiuisuisa aammalu ulluin­narni aqutsisut assigiinngitsut, soorlu naatsorsuuserisoqarfiup suliaasa ilaaniimmat pissusissami­suunngilaq naalakkersuisoqarfiup tamakkuninnga suliassaqareersup suliassaq taanna tigussappa­gu, taanna paatsuuinermik tunngaveqarsimassaaq.

 

Ataatsimut oqaatigalugu qujaqqippunga partiit siunnersuutinut assigiinngitsunut akuersaarnerat aammali itigartitserusuttut itigartissimaagaat erseqqereersut taakkua tamaasa tusaatissatut tigussagakkit. Qujanaq.

 

Marianne Jensen, Peqqinnissamut Avatangiisnut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoq:

Qujanaq. Aningaasaqarnermut naalakkersuisup akissuteqaammini oqaatigivaa naalakkersuisoqar­fiit ataasiakkaat pineqartillugit, tassani naalakkersuisut ataasiakkaat aamma ilassuteqartarnissaat ilimagisariaqartoq, taamaattumik peqqinnissamut tunngasortai oqaaserineqartut uanga ilassute­qarfigissavakka.

 

Tassa Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliatuulli aammalu partiit oqaaseqartuininngaanniit oqaatigineqartutuulli naalakkersuisuni aamma uagut erloqinatutut isigaarput peqqinnissaqarfim­mi aqutsinermi atortorissaarutitigut ullutsinnut naleqqussaavigineqarsimannginneq peqqutaa­nerulluni pilersaarusiorluarsinnaaneq aammalu ataavartumik ilaatigut aningaasanik atuinermik malinnaasinnaaneq periarfissalutsinneqarmata. Pissutsit maannamut atuuttut pisortaqarfimmi aammalumi sinerissami napparsimaveqarfinni sulisunut annertuumik pisarissersuutaapput, nukinnillu annertuunik atuiffigineqarlutik, naak nukiit taakku pitsaanerusumik allanut atorneqar­sinnaagaluartut. Taamaattumik nuannaarutigaara aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiitsitaliaq paasinnilluarluni oqarmat aqutsinermut atortussanik pitsaanerusunik piorsaasoqartariaqartoq. Tassami peqqinnissamut pisortaqarfimmi tamakku pitsanngorsaaviginiarlugit annertuumik suliniuteqarpugut aammalu suliniuteqarsimavugut aammalu periarfissat iluini annertuumik isumaqarpunga angusaqareersimalluta aammalumi periarfissat piukkunnartut erseqqarissereerput, piviusunngortitsinissaq tullinnguutariaqarpoq. Tamatumanili suleqatigisariaqartut arlaqarput. Neriuppugut ataatsimiititaliat, Inatsisartuni Ataatsimiititaliat, tamatumunnga attuummassuteqar­tut, Peqqinnissamut Ataatsimiititaliaq aammalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq suleqati­gilluarlugit suliassat taakkua aamma sapinngisamik piaartumik naammassisinnaajumaarlugit.

 

Nuanaarutigivara Aningaasaqarnermut Ataatsimiitsitaliap aammalumi oqaaseqartut allat pinave­ersaartitsinermik suliaqarnerup annertusaavigineqarnissaa ilalermassuk. Soorunami aamma uagut naalakkersuisuni kissaatigisimagaluarparput ataatsimiinermi matumani oqallisissiamik saqqum­miussaqarsinnaasimanissaq, kisiannili tassani aamma eqqaasitsissutigisariaqarpara Paarisap pilerseqqinneqarnissaannut periarfissat aatsaat qanittunnguami, piffissami qanittunnguami, inissinneqarmata aammalu qularnaarneqarmat ilumut Paarisa pilerseqqinneqassasoq. Taamaattu­mik piffissami taama sivikitsigisumi, apeqqummut taama pingaaruteqartigisumut sukumiisumik oqallisissiassamik Inatsisartunut saqqummiinissaq taanna uanga nammineerlunga tunuarsimaarfi­gisimavara aammalu tamanna Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut apuusimallugu, taman­nalu Ataatsimiititaliap allakkatigut aamma ataatsimiinermini tusaatissatut tigusimavaa. Qila­naarivara ukiap upernaamut Inatsisartut ataatsimiinissaanut apeqqut tamanna pingaaruteqartoq sukumiisumik Inatsisartuni oqallisigisinnaajumaarnissaa.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliatuulli aamma unga isumaqarpunga aningaasarsiat kisiisa eqqarsaatiginngikkaluarlugit, nunatsinnut ukiuni arlariinni sulinissamik pilerinarsaanissaq sulissutigiuartariqartoq. Kisianni aamma isertuukkusunngilara, isertuukkusunngisaannarsimallu­gulu, aningaasarsiaqartitsinikkut unammillertigut, pissutsit taamaakkallartillugit, unammillerumi­naammata. Pissutsit taamaakkallartillugit naammattunik ataavartumik atorfinitsitsisinnaaneq isumalluarfigivallaassallugu piviusorsiortuusorinngilara.

 

Taamaattumik aamma suliniutit tamakkua ingerlannerini, soorunami sapinngisamik ataavartumik amerlasuunik atorfinitsitsinissap annertuumik suliniuteqarfigineqarnerani, aamma naalakkersui­soqarfimmi suliniutigisimavarput  ataavartumik atorfinitsitsnissaq naammattumik pisinnaanngip­pat, taava taartissanik tikisitsisinnaanneq taanna periarfissaqartariaqartoq, tamannalu massakkut annertuumik, aamma oqartoqarsinnaavoq annertuvallaamik atorneqarpoq ilaatigut Akulliit Partiiata oqaluttuaninngaanniit Bjarne Kreutzmann- imik uparuarneqartumik.

 

Taamaattumik sorunalimi naalakkersunut soqutiginarpoq tusassallugu ataavartumik ukiuni arlariinni atorfinitsitsisinnaanermut ajornartorsiuteqarfitsinni, pissarsisinnaanngikkallarnitsinnilu, taartinik pissarsiornissaq aningaasanik aningaasat peqqutsigalugit pinaveersaartariaqalerneripput, taanna erseqqissumik soorunalimi paaserusunnarpoq, tassami nukiit annertuut tassunga aamma atorsimavavut aammalu soorlu takuneqarsinnaasoq  akeqarpoq taamatut taartitsinik aamma tikisitsiortortarneq.

 

Naggataatigut tassa uparuaannerit aatsaannguaq oqaaseqarfigitsiakkakka qujassutigeqqippakka aammalu neriullunga naalakkersuisut Inatsisartullu Ataatsimiititaliaat attuummassuteqartut, apeqqutinut ukununnga suleqatigiilluaqqikkumaartugut suliassat assigiinngitsut taakkartorneqar­tut pingaaruteqartut sapinngisamik piaartumik naammassineqarsinnaanissaat anguniarlugu.

 

Konrad Steenholdt, Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq:

Qujanaq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini tikkuarsimasaa oqaase­qarfigilaasavara, tassa ilaatigut tassani inassuteqarmata, naalakkersuisut suliniuteqaqqullugit, pingaartumik eqqarsaatigalugit nunatsinni filmiliortalerneq, aappaatullu atuakkiat kalaallisut oqaasertallit, kallaallit atuakkiortuinit sananeqarsimasut aningaasalersorneqarnerisa salliutinniar­neqarnissaat sulissutiginiarneqaqqullugu. Tassunga tunngatillugu oqaatigilaarlara, nunatsinni filmiliat kalaallisut oqaasertallit siullersaat AQaammarngup uummataa@, taamatut atilik januarimi 98-imi nunatsinni siullermeerluni takuteqqaarneqassaaq, tassalu siullermeerluta kalaallisut suliarineqarsimasumik, tassa atuakkiortumit kalaaliusumit sananeqarsimasoq, taavalu aamma maanni nunatsinni immiunneqarsimasoq taamaalilluta takutissinnaalissavarput. Taanna oqaatigi­sariaqarpoq siullepaajullunilu kingullerpaajunavianngilaq.

Ullumikkut inersimasut meqqat fjernsyni samminngikkunikku, qarasaasialereruttornerisa nalaanni aamma, pisariaqarluinnarpoq taamatut tamakkua piorsarneqarnissaannut isiginialernis­sarput. Taamaattumik isumaqarpunga Ataatsimiititaliap uani naliliinera eqqorluinnartuusoq tamakkua kultooreqarnikkut siuarsaataasinnaasut tapersersussagutsigit aamma taassuma tungaa tappiffiginiartariaqarparput. Massakkut siunnersuuteqarpugut ukiumut tullermut aningaasat inatsisaannut ilannguneqassasut 1,5 mio. kr.-it, tassa kalaallit atuakkiortut atuakkiaasa ullumik­kut tuniniarneqarnerisa ajornarnerujussuat oqilisaaffigiumallutigu tapiissuteqarfigiumallutigit, tassa 1,5 mio. kr.-it 80%-iat atorneqartussaassaaq kalaallit atuakkiortut atuakkiaasa tuniniarne­qarneranni akiinut apparsaanermut, sinnerilu 20%-ii atorneqassallutik avataaninngaanniit takkuttut nutsikkat aamma tuniniarnerannut akiinut apparsaataasussat.

 

Filmit aningaasalersorneqartarnissaannut tunngatillugu maannakkut erseqqarivissumik aningaa­sanik qinnuteqarfiusinnaasumik peqanngilagut. Danmarkimi Nunanilu Avannarlerni immikkut aningaasaateqarfeqartoqarpoq filmiliorniartut kikkulluunniit qinnuteqarfigisinnaasaanik. Sooru­nami aamma nunatsinniit taakkua tappiffigineqarlutik qinnuteqarfigineqartarput, kisianni isumaqarpunga aamma piffissanngortoq massakkuminngaanniit eqqarsaatiginiassallugu taamatut aningaasaateqarfimmik nunatsinni pilersitsisoqarnissaa, videoliornerit, filmiliornerit allallu siunissagissaartissagutsigit taakkua pinngitsoorsinnaanngilavut. Qujanartumik ukiumut tullermut 1,5 mio.-inik immikkut kultooreqarnerup iluani aningaasaliissutissanik pissarsisussatuut isikko­qarpugut, taakkulu soorunami aamma ilamerngi atorniartarumaarpavut filmiliorniatunut tapiissu­tissatuut.

 

Aamma nuannaarutigaara Ataatsimiititaliap tappiffigalugu uparuarmagu nunatsinni kollegiessaa­leqineq. Tassa taanna upernaamut ataatsimiititaliuupparput, naatsorsuutigaaralu upernaamut tamanut erseqqarissumik ukiuni qulini pisariqartitsineq qulaarlugu maanni oqaluttuarisinnaassal­lugu qanoq isikkoqarnersoq. Inuit Ataqatigiit taanna oqaaseqartuata oqaatigisaanut tunngatillugu oqaatigilaarlara, ajornartorsiutiga uaniippoq, Ilulissani inunnik isumaginnittunngorniat perorsaa­sunngorniat atuarfiat, atuartitsivinnik naammattunik klassinik peqarput, amingaatigisarpulli tassaavoq ilinniartut inissaat, illuatungaanili oqaluttoqarluni, aa Paamiuniipput inissat naammat­torpassuit, kisianni kialuunniit nalunngilaa, aap taamaakkaluartoq ilinniartuutigut Paamiuni inississinnaanngilavut ullaakkullu Ilulissanut atuariartortillugit. Ajornartorsiut tassaniippoq, kisianni aamma erseqqissumik siusinnerusukkut oqaatigereersimavara, Paamiunut tunngatillugu atuarfissamik aalajangersimalluinnartumik  inissiinissamut uanga naalakkersuisoqarfinninngaan­niit maannamut erseqqarissunik pilersaaruteqarfiginngilarput taanna.

 

Taavalu aamma oqaaseqartuni uparuatsiarneqartoq nauannaraara assut, tassa pisortarfinni assigiinngitsuni atorfillit qanoq amerlatiginerat nalunaarsorneqarnissaanik Ataatsimiititaliaq piumasaqarpoq. Taanna uanga assut qilanaaraara. Ilaatigut imaassagunarpoq pasisaq, pasitsaasaq, atorfilittat amerlavallaartut, aamma imaaratarsinnavoq illuatungaanik sammilluinnartunik paasisaqartugut. Soorlu massakkut naalakkersuisunngornerma 1995-imi kingornatigullu qamuu­na anniaatigisama ilagisaraat inuttassaaleqineq, tassami imaappoq inimi maani suliassanngorlugit uatsinnut tunniunneqarsimasut ilaatigut inuttassaqannginneq pissutigalugu ingerlassinnaangin­natsigit. Assersuutigalugu taalara isiginnaartitsisarnermut inatsit suliassaq annertoorujussuaq, ullumikkut inuttassaqartinngilarput. Taasuma saniatigut taalara katersugaasiviit toqqorsiveqar­nermilu inatsisip maanni suliassanngorlugu tunniunneqarsimasup, suli aallartinngilaq aamma taanna inuttassaaleqineq pissutigalugu.

 

Sunngiffiup nalaanni inatsisip allanngortitserneqarnissaanut kommunalreformkommissioniminn­gaanniit maangaanniillu akuersaarneqartup suliassatut tunniunneqartut, suliariniarnera aamma ikkarlisaartupilorujussuarmik massakkut ingerlavoq. Nunatsinni højskoleqarnikkut inatsisip ullutsinnut naleqqussarneqarnissaa aamma taamaappoq, inuttassaaleqiffigaarput. Arlalialuit taagorsinnaagaluarpakka maanni oqallinnermik ilaatigut qaffakaatinneqartartut, soorlu amma ilaatigut taaneqartut ilagivaat ordbogiliarsuaq, ukiuni aalajangersimasuni suliassatuut tunniunne­qarsimasoq, manna tikillugu suli saqqumminngilaq aamma inuttassaaleqineq patsisigalugu. Kisianni soorunami taanna suliassaq uani innersuussutigineqartoq qilanaaraara takkunnissaa aammalu qilanaaralugu qanoq ittumik inerneqarumaarnissaa pissanngatigalugu oqaatigissavara.

 

Taavalu kingulliullugu taatsiarlara Siumut oqaaseqartuata ilumoortumik oqaatigimmagu, illoqarfiit ilaanni imeqarnermut ajornartorsiutit iluarsinissaannut  aammalu nunaqarfinni timer­sortarfeeqqat sananeqarnissaanni tulleriiaarinerni pilersaarusiornerit kinguartinneqartarnerat akueriuminaatsillugu. Taanna isumaqatigilluinnarpara. Nunaqarfinni ilaatigullu illoqarfinni timersortarfiit timersortarfeeqqalluunniit, taakkuninnga kissaateqarneq annertoorujussuuvoq, kisianni ukiumiit ukiumut aningaasalerniarneqarneri assut ilungersunartarsimapput. Assersuuti­galugu taalara Atammik. Naalakkersuisunngorpungali qangali inuttaasut tassani aningaasanik katersisimasut inimik timersortarfeeqqamik pisaarniarlutik. Taamanili itikkaalerpara. Maanni aamma qeqqani qinersiviata qinigaasimasup taanna nalunngilluinnarpaa, qineqqusaarnerup nalaanni qanoq ilaatigut neriorsuisimanertik.

 

Taavalu aamma taassuma saniatigut uanga nammineq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliatuut angalasarninnili taanna siumortuarpara, kisianni massakkut isikkoqannguatsiarpoq 98-imi taassuma aningaasalerneqarsinnaannissaa piviusun-ngortussatut ilimanarluni. Soorunami 98-imi suli aningaasanut inatsit ilusilerluni inerneqanngilaq kisianni isumaqarpunga Siumup oqaluttuata eqqortumik taanna uparuaraa, taamaattoqartillugu isumaqarpunga tamakkua aamma tappiffigini­arnerusariaqarigut. Tassunga aamma ilanngullugu taasinnaavara Kangaatsiami timersortarfissaq 95-imi aningaasalerneqarsimagaluarluni peerneqarsimasoq aamma taamatorluinnaq ippoq, ukiumiit ukiumut noqqaassutigineqartuaraluarpoq, kisianni naalakkersuisut Inatsisartut aningaa­sat sumut atorneqarnissaannut tulleriiaarinerminni aalajangersaanerat soorunami tassani aamma ataqqisariaqarpoq. Taanna eqqaasitsissutigissavara imaanngitsoq suliassat tigugaanngatsigit toqquinnarlugit puigortuisarigut, kisianni soorunami aningaasat tunniussinnaasatta killeqarnerat tamatta ilisimaarivarput, taannalu ilisinnut aamma ilisimatitsisutigiumavara pisortaqarfinninn­gaanniit ukiumiit ukiumut qaffakaatittuarlugit suliarigatsigit.

 

Mikael Petersen, Isumaginninermut, Suliffeqarnermut Pisortallu Suliassaqarfiutaanut Naalak­kersuisoq:

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini ilanngullugu taavaa suliassaqar­fimmi 30-imiit 39-imut tunngatillugu innarluutilinnik sullissinerup aningaasatigut Aningaasaqar­nermut Ataatsimiititaliamit akuerineqarsimanngitsunik annertuunik atuisimaneq, kiisalu aamma taassuma iluani suliassaqarfiit qanoq aaqqiivigineqarnissaat pillugu oqaaseqarluni. Tassunga tunngatillugu, tassa uanga naalakkersuisup tassunga tunngasuni aaqqiinissami sukaamiinissamik siunnerfeqarnera utaqqillugu.

 

Tassunga tunngatillugu erseqqissaatigissavara  innarluutillit pillugit sullissinermi massakkut ingerlaannartumik aaqqiinissaq angujuminaammat aammalu matuma ataatsimiinerup nalaani allaat uuma inatsisissap pingajussaaneerneqarnissaannut   aamma angumerineqarsinnaannani, taamaattumik kingusinnerusukkut aaqqiissutissat ersarinnerusut Aningaasaqarnermut Ataatsimii­titaliamut saqqummiukkumaarakkit. Tassungalu tunngatillugu ukua erseqqissalaarusuppakka.

 

Ukiuni kingullernerni innarluutillit sullinneqarnerat pillugu soqutiginninneq nunatsinni annertu­seriarsimaqaaq, qujanartumik. Illoqarfinni assigiinngitsuni innarluutillit pillugit peqatigiiffiit sulilluarsimapput aammalu suliniuteqartuarlutik. Kommunit ataasiakkaat innarluutilitsigut suliniarnerat sullissiniarnerallu annertusisimavoq, ilorraap tungaanut ingerlasumik, kiisalu aamma naalakkersuisut Inatsisartullu innarluutillit sullinneqarnerat pillugu piumasaqaataat ersarissiartorsimapput annertusiartorlutillu. Tamakku immaqa ataatsimut isigalugit oqaatigine­qarsinnaavoq inunnik isumaginninnermut ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaatigut innar­luutillit atugarisaasa pitsaanerulersinneqarnissaannut tikkuaanerit siunnerfiillu aamma tunngavi­lerneqarsimammata. Tamakku kingusinnerusukkut tikikkumaarpavut, innarluutilinnut tunngasut upernaamut ataatsimiinissamut ersarinnerumik saqqummiisoqarumaarmat.

 

Ullumikkut FN-ip nunarsuaq tamakkerlugu innarluutillit atugarisaasa pitsaanerulersinneqarnis­saat pillugu aalaja-ngersagai aamma maanni Inatsisartuni akuersaarneqartumik oqallisigineqare­ersimasut aallaavigalugit sulineq ersarissorujussuanngorsimavoq tassalu tamakkuupput ullumik­kut annertunerusumik aningaasanik inatsisitigut immikkoortitat sipporlugit aningaasatigut atuiffiunermut atugaqarnermullu tunngaviulersimasut.

 

Taamaattumik pisariaqarluinnarpoq aamma naalakkersuisuni tamanna pulaffigereerparput, eqqartoreerparput, innarluutillit sullinneqarnerat aammalu atugaqarnerat pillugu kommunit Namminersornerullutik Oqartussallu akornanni akisussaaffinnik nammagassanillu pisussaaffin­nillu agguataarinerit aalajangersaaffigineqarnissaa pisariaqartoq. Tamanna soorunami kommunit peqatigalugit ilusilerneqarumaarpoq.

 

Aningaasatigut atusassarititaasut aningaasatigut inatsisitigut immikkoortinneqartartut ullumikkut sullissinermut naleqqukkunnaarsimapput, aammalu naleqquttunngortissallugit aningaasanut inatsit aqqutigalugu pisariaqalersimalluni. Naatsorsuutigaarput naalakkersuisuni 1998-imut aningaasanut inatsit aqqutigalugu naammaginarnerusumik tamanna angusaqarfigisinnaajumaarlu­tigu.

 

Laannguaq Lynge, Ataatsimiititaliap siulittaasua, Siumut:

Ataatsimiititaliaq sinnerlugu qujassutigissavara oqaaseqartunit Ataatsimiititaliap isumaliutissiis­sutaa tikilluaqqunartutut isumaqarfiginarmat ataatsimut isigalugu, taamaattorli naalakkersuisut akissuteqaataanni aamma paasissutissinneqarpugut Kangaatsiaq pillugu inassuteqaataasimasoq kingusinnerusukkut, tassa erniatigut akilersuinissaminnut unitsitsigallarnissaanut innersuussute­qarsimasunik peqquteqarluni taamaasinnaannginneranik, tassa assigiimmik pinninnissaq tunngavigalugu taamaaliortoqarsinnaanngineranik naalakkersuisut erseqqissaatigisaat taanna tusaatissatut tigussavarput.

 

Kisiannili aappaatigut naggataatigut naalakkersuisut oqarnerat ajornarsiutit uparuarneqartut 1997-imi aningaasaliissutissat amerlanerpaartaat 1997-imi aningaasaliissutissani attuummassute­qanngitsutut isumaqarfigineqassappata taanna qanoq paasissanerlugu naluara, tassami assigiinn­gitsut ilassutissanik aningaasaliissutissanik qinnutigineqartut tassaasimannguartiarmata 1997-imi imaluunniit sioqqulluguli ajornartorsiutit pileriartorsimanera aallaavigalugu immikkut aningaasa­liiffigisariqalersimasutut qinutigineqarsimasut, uanga paasinnittaasera naapertorlugu.

 

Aamma Antuup Kattusseqatigiit sinnerlugit eqqaasitsissutigaa aammalu maalaarutigaa oqaase­qartut, siullermeeerinninnermi oqaaseqartut akissuteqarfigineqarsimannginnerat. Oqaatigissavara isumaliutissiissuteqarniarnitsinni Ataatsimiititaliami siullermeerinninnermi oqaaseqaataasut tamaaviisa misissuataareerlugit, isumaliutissiissuterput ilusilersorsimagatsigu. Taamaattumik tassani aamma soorunami Antuup  oqaaseqaatigisimasai Ataatsimiititaliami misissuataarsimava­gut.

 

Naggataatigut aamma oqaatigerusuppara Isumaliutissiissut arfininngormat agguaanneqarsimam­mat, tassalu piffissaq isumaliutissiissutit agguaaneqartarnissaannut killiliussaasoq sianigeqqissar­niarsimavarput  aamma tassani, isumaliutissiissutillu kalaallisut allanneqarnerani quppernerit 19-iupput, uku quppernerit 280-inik tutsarliunngikkuma tagginneqartut taamaalillugit immaqa oqqarliornermik pissuteqarsimasinnaasut oqaatigiinassavara. Qujanaq.

 

Hans Enoksen, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq:

<Erseqqissaassutigissavara taasisaqattaartoqartussaammat, ilaasortanut.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:

Siullermik aningaasaqarnermut naalakkersuisut akissuteqaataa eqqarsaatigalugu ilumoorpoq uggornarmat, ataatsimiineq aallartittoq aatsaat akissuteqaat agguaanneqartarmat. Naalakkersuiso­oqqatigiillu sinnerlugit tamakkiisumik oqaaseqarnani susassaqarfiit annikitsunnguit aningaasa­qarnermut naalakkersuisup oqaaseqarfigisarmagit. Tamatumalu kingorna pappialartaqanngitsu­mik, takussutissartaqanngitsumik Inatsisartuni ilaasortat akissuteqarfigineqartarput imaluunniit isumaliutissiissut, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa, naalakkersuisunit ataasikaakkaanit akissuteqarfigineqartarpoq. Isumaqarpunga pissusissamisoortoq naalakkersuiso­oqqatigiit akissuteqarniarunik nalinginnaasumik isumaliutissiissummut, naalakkersuisooqqatigiit ataatsimut akissuteqartariaqartut pappialartalimmik. Taanna eqqunniarneqartariaqarpoq, naalak­kersuisut suliassaraat ataatsimiitarnerminni. Aamma siulittaasoq, Aningaasaqarnermut Ataatsi­miititaliami siulittaasoq ilumoorpoq, isumaliutissiissut kalaallisuua 19-inik qupperneqarpoq, taannalu oqareernittuut arfininngormat agguaanneqarpoq.

 

Kangaatsiap kommunia eqqarsaatigalugu iliuuseriniarneqartut ilaatigullu 1 miliuuninik taakkar­suineq, tassunga tunngatillugu Inuit Ataqatigiininngaanniit erseqqissaatigerusupparput, naalak­kersuisut arajutsisimassappassuk, Kangaatsiap kommunia nammineq atuarfitsigut naammaginar­tumik atugassaqartitaannini naammassisinnaannginnamiuk, kommuninut allanut atuariartortitsi­sariqartarnini ukiumut koruuninik miliuunit sisamanik aningaasartuutigisarmagu. Taamaattumik kommuninut allanut atugassarititaasunut assersuukkuminaappoq Kangaatsiami pissutsit.

 

Kiisalu Siumukkut oqaaseqartuanut, soorunami Inuit Ataqatigiit Namminersornerullutik Oqar­tussani sulisoqarnermut naatsorsuinissamik, taavalu tamatuma kingorna naalakkersuisut nalu­naarusiornissaanik saqqummiutarput, imaanngilaq ilassutitut aningaasaliissutinut atatillugu saqqummiukkatigu taamatut aamma upernaaru saqqummiunneqarnissaa naatsorsuutigigipput. Immikkut nalunaarusiat immikkorluinnaq oqaluuserisassatut tamakku saqqummiunneqartarput nalinginnaasumik, aamma tamanna pisussaavoq. Kiisalu misissuinissami sulisut sulisorineqartut ilinniakkaminnut naleqqutunik ilumut sulisorineqarnersut pingaartillugu uagut siullermeerinnin­nermi taavarput.

 

Taamaattumik sulisut ataasiakkat matumani uparuartorneqanngillat, kisianni sulisitsineq Nammi­nersornerullutik Oqartussani sulisitsineq pingaartillugu Inuit Ataqatigiinnin-ngaanniit misissui­nissami salliuteqquarput aamma pingaarnerpaatut salliuteqquvarput ilinniakkatigut piumasarisaa­sut sulisunut ataasiakkaanut ilumut naleqqunnersut, siunnerfigineqartoq  kalaallit anguniagaq pingaartoq tassaasariqarmat Namminersornerulluni Oqartussat inuiaat kalaallit namminneq ingerlassinnaasaat. Tassa sulisulersornermi qulequttat pingaarnersarisariaqagaat.

 

Sulisitsinermi suliassanik agguaassinermi direktørit, direktørit qullersaasa suliassaraat suliat ilumut eqaatsumik naammassinniffiulluartumillu agguaanneqarnissaat, naalakkersuisullu isumarput malillugu isumagisassaraat qiimasumik kajungernartumik torersumik inatsisartut suliassiissutaanik sulisunik suleqateqarnissaq.

 

Ajuusaarutigaarput ikinnerussuteqarluta oqaaseqaateqarnerput oqaaseqaateqartariaqarsimanerput naalakkersuisuniit ataatsimilluunniit oqaaseqarfigijumaneqanngimmat. Assersuutissaqqipporlu matumani nunaqqatigiit Atammimmiut massakkut pilersaarusiorlugu miliuuninik sisamik akilimmik timersortarfeeraliulersaarneq kommunertik peqatigalugu saqqummiummassuk, ullumikkullu toqqammavigisagut najuqqutaralugit 75%-ia Namminersornerullutik Oqartussat akiligassaraat, tassa imaappoq 3 miliuunit, kommunip 1 miliuunit akiligassaraa. Maluginiarne­qartariqartorlu tassaavoq nunaqqatigiit Atammimmiut ukiorpassuarni ataatsimoorlutik katersini­arnermikkut 300.000-it angullugit katersoreersimammatigit.

 

Paamiunut tunngatillugu perorsaasunngorniat ilinniarfiata Ilulissaniittup immikkoortortaqalersin­naaneranik saqqummiutarput assersuutaannaavoq, kisiannili aamma Ilulissani ilinniarfiup sulisuisa ittortik ilaliullugu kissaatigisartik tamanna anissivaat, atuarfimmik, sumimi atuarfeqas­sagamimi oqalulereerneq siorngereerlugu merserinninnertut naalakkersuisut saqqummiinerat assut ajuusaarnarpoq, ilisimanerqarpormi, aamma naalakkersuisut ilisimavaat, ukiumut inissiat Paamiuni inigineqanngitsut pisortanut qanoq angitigisumik isumaqanngitsumik aningaasartuu­taammata. Atorluarniarnissaat kommuni suleqatigalugu siornali Aningaasaqarnermut Ataatsimii­titap inassuteqarneratigut suliniutit aallartinneqarput, mannalu tikillugu ilaatigut isumassarsiaas­sinnaasumik saqqummiigaluaraanngatta siorngereerlugit ajornartorujussuuneraanerit assorujussu­aq nikalluallannarput.

 

Kiisalu aningaasaqarnermut naalakkersuisoq paatsuuerusungaarluni paatsuuisimaneranut tunngatillugu tikkuaaffigerusupparput, oqarpugut manna tikillugu naalakkersuisut aamma Inatsisartut siulittaasui atorfimminnut atatillugu akeqanngitsumik angisoorsuamik najugaqartin­neqartarput. Tassani suna sallua. Naalakkersuisut siulittaasuat, Inatsisartut siulittaasuat angisoor­suamik illoqarput, akiliineq ajorput, oqaaseq ataaserluunnit salluunngilaq. Oqaluttarfik manna aamma illit innimigissavat, uagutsinnut oqqersuiniaruit oqaaqqissaariniaruit.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Siullermik qujassutissavakka oqaaserisannut oqaaserisaasut akissutaasut naalakkersuisut tungaaninngaanniit. Siullermik Hr. Daniel Skifte tassungalu ilassutigalugu oqaatigiinnarniarlugu qujassut, maannakkut taamatut periaaseqalernermut qujassutiga, taanna apeqqutaanngilaq qassinit tiguneqassanersoq, kisianni arlallit ataqqinaatitut tigusariqassappassuk, tamarmik tigulissuk, kisianni tulluussimaarnarpoq aamma soqutigineqarnertut misigisimanarpoq, apeqqutit tamarmik taamatut ilusilerlugit saqqummiunneqarneri aammalu akissuteqarfigineqarneri siornatigut arlaleriaqalunga apeqquterpassuarnut akissutimininnguit qujassutigisarnukuugakkit ilaalu tutsaqassanatik, taamaattumik una qamannga pisumik qujaneq tiguinnarneqarnissaa neriuutigaara.

 

Aamma Fru Marianne Jensen naalakkersuisoq qutsavigaara akissuteqarneranut, tassa siornatigut aperisarsimavunga sooq, suna, sooruna, susoqartoruna, sunaanna ajoqutaasoq? Arlaleriarujussu­arlunga taamatut aperisarsimavunga. Maannakkut oqaatigineqartut ilagaat, tassa pissutaasut suut tassa ajoquteqarneranut arlaanik ajoquteqarneranut pissutaasut ilaat taagorneqarput, tassa atortorissaarutitigut, uani taagorneqartut eqqaaginnarlugit, atortorissaarutitigut ajornartorsiuteqar­neq taamatut aningaasanik aqutsinermut tunngasuteqartutut taaneqarpoq aamma aningaasaqar­nikkut imaluunniit akissariaqartitaanikkut unammillerteqarneq taanna aamma taaneqarpoq. Taakkua tamarmik pingaaruteqarput, aamma ajungillat taamatut paasissuitssatut tunniutissallugit.

 

Kisianni una qitiujuartoq aamma pinngitsoornanga oqaatigisariqarpara taamatut qaangiiuarneq atugassanik atugassarititaasunik qaangijuarneq ajorpoq, suli ajorpoq. Uanilu tanneqarpoq vikaarit, imaluunniit apeqqutinngorlugu, soorlu uannullusooq apeqqutingorlugu taaneqartoq, vikaarit sulisussaqannginneq pissutigalugu vikaarinik sulisoqarniarneq qanoq isumaqarfigineqar­nersoq, oqartariaqarpunga pissutsit taamaappata, pissutsit imaappata vikaarinik pisariaqartitsi­neq, tassa taartaasussanik, taartaasussanik pisariaqartitsineq tassaniilluni, nalunngilarput tassa­niittuartoq, pisariaqartitsineq piuarpoq.

 

Taamaattumik taava naatsorsorsiuk taamatut taartissanik peqarniarneq qanoq ataatsimut naleqar­toq, pilersaarutinullu ikkussiuk taamaalillugu, taava tullianik immikkut  akuersissutinik qinnute­qarnermi taamaattuningaasit aamma tigusaqassanngilagut.

 

Taava oqartoqarpugut aamma ukiup tullissaanut aningaartuutini pilersaarutinik suliaqarnermi tassani naatsorsuutigisat tamarmik ataatsimoorlutik ersertariaqarput, qinnutigineqartariaqarput toqqornagit, tusarniissinnaasut toqqornagit, immikkut akuersissutinik suliaqarnissamut. Taanna arlaleriarluta taama taasarparput. Tassani aamma una qatsunnarami taamatut immikkoortoq taanna suliarinerani taama ittunik oqaaseqartuarneq, nuanniitsunik kusananngitsunik. Uani pineqarpoq periaaseq, imaanngitsoq immikkoortortaqarfimmi tassani sulisut, kisianni pikkunnar­poq aamma taamatut oqaaseqartuassalluni, nalunagu uani pineqartumi sulisut pikkorissut sulisorineqartut.

 

Periaaseruna ajortoq, iluarsiniarli. Aningaasanik, tassami finanslovip akuerineqarnissaanni tamarmik ikkunneqartalerniarlik, siumut naatsorsuutigisat aamma vikaarit pisariaqartinneqarneri naapertorlugit, qanoq aqeqarneri tamaasa ataatsimut inissillugit, immikkut akuersissutinut ataasiakkaanguanut qinnuteqaqataarani qaangiuttooqqattaarnanilu. Taama naatsumik oqaaseqaa­narlunga, tassa.

 

Peter Ostermann, Atassut:

Qujanaq. Siullermik oqaluttoq kingulleq Akulliit Partiiat, tamakkiisumik isumaqatiginngilara, tassami assersuutigiinnarlugu peqqinnissaqarfimmi aammalu inunnik isumaginninermi 100%-imik pilersaarusiorneq ingerlanneqarsinnaanngilaq. Allatut ajornartumik ilaatigut naammagisari­aqarparput pilersaarutaasunik qaangiisarnerit, qanoq amerlatigisut napparsimasinnaanneri, napparsimasariaqarneri, ikiorsigassat isumagisassat qanoq amerlatigineri 100%-imik naatsorsuu­tigiuminaattarput. Taamaattumik allatut ajornartarpoq nuannarinngikkaluaraanniluunniit tamak­kua akuerisariaqassallugit.

 

Ataasiakkaanerusunik erseqqissaateqalaasaanga. Soorlu oqaaseqarnitsinni oqaatigigippit Paarsisa pillugu nassuiaateqannginnera assut uggorigipput. Assut uagut Atassummi, aamma paasinarpoq partiini allani allanillu, una iluatigineqaraluartoq nassuiaateqarneq naapertorlugu maanni inimi oqallinneq, politikkikkut assigiinngittunik isummanik saqqummiussuineq, aamma iluatinnaas­sammat manna naalakkersuisut Paarisap qanoq siunissami iluseqarnissaanik pilersaarusiornera­nik maanni inimi isummat assigiinngitsut tusareerlugit najoqqutarikannerlugit pilersaarusiorsin­naaneq, taanna assut uagut iluatigigaluaratsigu, kisianni tassa soorunami naalakkersuisunut ilaasortap  oqarneratulli Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami nassuiaateqarsinaannginnermik nalunaarut tusaatissatut akuerisimavarput, allatut ajornarmat, periarfissaq imaasereermat taamaa­siortoqarsinnaanngimmat.

 

Tulliani oqaaeqarfigilaarlara ilaatigut aamma isumaliutissiissummi sammineqangaatsiartoq tassa Kangaatsiap kommunia assersuutigalugu. Ullimikkumut kommunit aningaasatigut ajornartorsior­tut marloqiusamik ikiorserniarneqartarput imaluunnit tapersersorniarneqartarput. Ilaatigut imaaliortoqartarpoq, sanaartornerujussuaq aallartinneqartarpoq, atuarfiit ilinniarfiit nutserlugit taamaalilluni kommuni ajornartorsiuteqartoq nammineq immaqa aningaasatigut annerusumik ilungersuuteqanngikaluarluni akileraarutitigut isaatitsivigineqartarmat, taamaalillunilu aningaasa­tigut ajornartorsiornera ajungittumik qaanngertinneqartarluni.

 

Kisiannili kommunit ilaat, soorlu Kangaatsiaq, immaqa aamma Qeqertarsuaq tassani assersuuti­gineqarsinnaavoq, ilanngunneqarsinnaavoq, kommunit ima aningaasatigut ajornartorsiortigisoq, aningaasatigut atukkinneqarpoq, ima ernialinnik, immaqa allaat oqarsinnaalluni, akiliisinnaajun­naarsillugu. Ikiuinerunngilaq, aaqqiiniarnerunngilaq taanna, taamaattumillu siornali Aningaasa­qarnermut Ataatsimiititaliami taanna tikkuarsimavarput, kommunit taama annertutigisumik aningaasatigut ajornartorsiuteqartoq ikiorniassagaanni, ajunngilaq aningaasanik ikiorsertigu, akiligassani nalinginnaasumik ingerlaavartut akilersinnaaniassavai, kisiannili ernialernagu, erniatullu akiliutissaagaluit inuutissarsiutinik siuarsaaniarnernut atorlugit. Isumaqarpunga taama iliorsinnaaneq assut pitsaasagaluartoq, timitalimmillu ikiorsiiniarnerulluni.

 

Oqaaseqarnitsinni tikkuagarput ilinniartut ilinniagaqartut inissaannik ajornartorsiuteqarnermi qaangiiniarnermi periarfissatut pitsaasutut uagut isigisarput allannik annerusumik oqaaseqarfigi­neqanngimmat pakatsilaarpugut, tassami ullumikkut ilinniartut inissiaannik nutaanik sananissa­mut ajornartorsiutigisarput aana nutaanik sanaartornermi aningaasanik periarfissaaleqinerput, taanna ajornartorsiutigaarput, taanna nassuerutigalugu soorlu uagut oqarnitsitut iliuuseqartoqar­tariaqarpoq.

 

Namminersortut sanallit illusisarfittut aammalu ilinniartut innaattut atorneqarsinnaasunik. Takuat aaqqeeriarneq pitsaassusia namminersortut suleqatigalugit ajornartorsiut annertooq aammalu ilinniagaqarnermi annertoorujussuarmik pingaaruteqartoq taamaalilluta qaangeriarsinnaassagalu­arparput.

 

Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap AMisissuutip@ nalunngilarpummi taanna misissuut meeraalluta sineriammi sinersortaqattaartoq TB- ip akiorniarneqarnera atatillugu pingaartumik.­Misissuutip ingerlanneqarneratut ittumik nunatsinni kingutilunnerujussuup pimoorussamik aaqqiifiginiarneqarnissaanik aaqqissuussiniarnissamik misissueqqusinera imaluunniit siunniussi­nera isumaqarpunga ajornartorsiutip annertussusianik paasinnilluni siunnersuummik ersarissu­mik saqqummiussinerusoq, tassami tamatta nassuerutigisariaqarparput nunaqarfinni tamani kommuneqarfinni tamani ukiuni qaninnerusuni kigutiginnerulernissaq anguniarutsigu kigutileri­vinnik kigutigissaavinnik tamani pilersitsinissaq naammassinnaanngilaq, taanna nassuerutigisari­aqarparput.

Taamaattumik isumaqarpunga taanna aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap saqqummiussaa isumaliutigilluagaasoq aammalu isumassarsiaq pitsaasuusoq piviusunngotinniartariqartorlu.

 

Naallakkersuisunut ilaasortap Konraq Steenholdt -p Atammimmi timersortarfeeraaraaqqamik pilersitsiniarsinnaanissamik saqqummiussaa assut nuannaraarput, aamma soorlu IA-minngaanniit oqaluttoq aatsaannguaq saqqummertillatsiaraa maannakkumut pilersaarutaasut kingulliit malillu­git allaat 4 mill.kr-nimik akilimmik pilersitsisinnaaneq isikkoqalermat. Isumaqarpunga aallaal­luunniit Atassut -minngaanniit piumasarisariaqarlugu Naalakkersuisut saqqummiussaqartariaqar­tut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami.

 

Assut piuminassagaluarpoq 98-mut aningaasalerneqarsinnaasuuppat, assut piuminassagaluarpoq, kisianni peqataaffigisinnaavarput naammassillugu pilersaarusiornissaa 98-mut naammassineqar­sinnaappat 99-mi sananeqartussanngorlugu. Immikkut ittumik taanna soqutigaarput, tassa nunaqarfinni taama ittumik timersortarfeeraaraaqqanik pilersitsisinnaanermik aqqutissat ilagi­lerunarmassuk, tassami tamakku oqallisigeqqaaleratsigit 10 - 12 mill. angullugit oqallittarnerit pimmata, maannakkullu unamminartorujorujussuarmik pilesaarummik saqqummertoqarmat assut nuannaarutigaarput.

 

Kingullerpaatillugu oqaatigilaarlara assut naammagisimaarparput uagut Atassut -minngaanniik  Naalakkersuisunut Ilaasortat, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup taamannak pissutsit erseq­qissaavigilaarmagit. Soorunami orniginaraluaqaaq inissiat atorneqanngitsut arlaanut sumut pitsaanersumut atorneqarsinnaaneri, kiassarneri atorneqannginerinullu ineqarnermut akiliutit akiliutigineqanngitsut akilersortuarneri qaangerniassammat, kisianni nalunngilarput inissiarsuit ilaat Paamiuni ima aserfallatsigisimasut, pitsaanerulluni allaat aserortiinnaraanniluunniit. Pissutsit taamaannerat Naalakkersuisuni erseqqissarneqarmat naammagisimaarparput, aammami imaassanngilaq imatorsuaq isumalluartitsilissanngitsugut tunngavissaqanngitsumik.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut siulittaasuat:

Annerusumik oqaaseqarnanga siullermik kissaatigissavara aningaasat pillugit saqqummiisarner­put  Inatsisartut siulittaasoqarfiata misissoqqissagaa, tamatta misigisimavugut immaqa saqqum­miisarneq siullermik sivisoorujussuusoq, sorparujussuit ataasiakkaat tamarmik qulaajarneqartar­tut atuarnikkut, eqqaavarput qanga immaqa Landsfogedip/Landshøvdingip allallu saqqumiisaral­larmata, immaqalu ilaasortat atuarsinnaanngitsutut allaat isigalugit pisarnerannut. Maannakkut atuarsinnaalernikuuvugut tamatta misissorlugillu, isumaqatigiinniarsimappullu udvalgit tamar­mik, taavalu isumaqatigiiffiit suusut nalunagit aamma suut isumaqatiginngissutigisatik aamma isumannaareerlugit, isummerfissallu ima amerlatigipput, amerlanerpaat isumaqatigiissuteqareer­simallutik, ikitsunnguilli kisimik isumaqatigiinngissutaasimallutik.

Taamaattumik uani annertunerusumik oqaaseqarfiginagit oqassaanga immikkut isummerfigalugu innersuussutigineqarsimasoq aammalu sanaartugassat tamakkiisumik atorneqanngitsoorsima­neraannut tunngatillugu aalajangikkat Naalakkersuisut ilaatigut tunngavigisaat Naalakkersuisut siulliit 17.september-mi aalajangersimasaat m2 -mut qanoq akeqartumik neqeroorutit isumaqati­giinniutigineqarnissaat, taanna uanga aamma ataqqisimavara isumaqarama taanna tunngavigalu­gu isumaqatigiinniarnerit ingerlaqqissasut, taamaattumillu aamma taanna akinik apparsimatitsini­arneq isumaqataaffigisimallugu.

 

Kangaatsiaq pillugu oqaatigeerpara siusinneruskkut ilumut aamma ilaatigut Inuit Ataqatigiit tassani aamma tikkuagaat allallu, Kangaatsiap immikkut kommunitut aningaasartuutigisai ilinniartut pingaartumik pillugit, taakku immikkut aaqqissuussivigineqarnissaat misissorlugu naammassiniartariaqartutu  aamma isumaqarfigigakku qularineqassanngilaq.

 

Taamatut aamma sanaartugassani allani noqqaanerit Paamiut pillugu misissuiniarnerput nerior­suutigisimavarput sumut atorneqarsinnaaneranik, aamma taanna maannakkut erseqqivissumik nalunaaarutigineqarsinnaanngilaq suut atorneqarsinnaassasut, tamanna paaseqatigiiffiginiartaria­qarpoq aamma kommunalbestyrelsit arlaatigut aamma paaseqatiginiarlugit.

 

Taavalu annertunerusumik Hans Egede -p illua oqaatiginagu una Inuit Ataqatigiit oqaatigisaat siulittaasuata assorujussuaq isumaqatigisara tunngavigalugu aamma neriuppunga siunnersuut taanna aamma akuersaarneqassasoq, tassami Inuit Ataqatigiit siulittaasuat qaallunaatuani qup. 2-mi immikkoortut ataaninngaanniit pingajuanni allassimammavaa, tassa Hans Egede -p illuanut aaqqiiniarneq - issualaassavara taanna Josef Motzfeldt-ip oqaasia matumani siulittaasup akuersi­neratigut. ATaama aaqqiinermut tunngavigineqartoq tassaavoq illorsuit najugarineqartut Naalak­kersuisut aamma Inatsisartut siulittaasuisa atorfimminnut atatillugu tikeraanut allanullu inoroor­saarfittut atortartussaammatigit.@ - taanna isumaqarpunga ilumoortoq, taannalu tamatta paaseqati­giiffigisinnaagutsigu inoroorsaarfittut atorneqarnerani takanani, ulluinnarni inuttut inuunerup ilaqutariittullu inuunerup aamma killissaqartitaasorujussuarmik atorneqarnera takani najugaqar­tartuusugut nalunngilarput.

 

Taamaattumik taamatut aaqqiiniarneq nuannersuuvoq aammalu Inatsisartut Siulittaasuanut Naalakkersuisunullu tamanut taamaalilluni periarfissaq illu ataqqinartoq takanna  aamma Naalakkersuisunut tamakkiisumik Inatsisartullu Siulittaasuannit orniguttunit allanillu kusanartu­mik ilassinninnermilu atortassagaat taamaalillugu periarfissinneqassammat, soorunami illunut akiliutit tamakkulu allallu Naalakkersuisunut tunngasut pisariaqassappat aamma uterfigineqarsin­naajumaarput, taanna mersernanngilaq.

 

Lars Karl Jensen, Siumut:

Naatsunnguamik uanga aamma Siumut -minngaanniit saqqummiussatsinnut tunngatillugu sanaartukkat pilersaarutaareersut peerneqartarnerannut tunngasumik oqaaserput Kultureqarner­mut Ilionnartitaanermullu Naalakkersuisup ilassilluarmagu nuannaarutigivarput oqaatigisaatuut isumalluarfigileratsigu Atammimmi timersortarfeeqqamik pilersitsisoqarsinnaannera ukiumi tullermi sulissutigineqassappat.

 

Ukua aningaasat soorunami taakkartorneqarsinnaapput kisiannili aningaasaliinissami tamakkua eqqartorumaarpavut, uanga tunginninngaanniit oqaatigerusuinnassavara nuannaarutigigakku sanaartugassat imatut akeqartarneri aalajangiiffigiinnarnagit taanna taamatut akeqartarneq taanna tullia taamatut akeqassaaq, nutaanik periutsinik aamma ujartuineq eqqarsaatigineqartarmat.

 

Uani assigiinngitsut ussernartorsiornaraluartut oqaaseqarfiginissai aamma aningaasanut inatsisis­saq 98-imoortoq kingusinnerusukkut tukittussaagatsigu, uani tapiissutit pineranni isumaqarpunga aamma ilanngullugu eqqaalaartariaqartoq aamma atuakkat amerlisarneqarnerannut kalaallit atuakkiorfiannit siunissami tungitsinninngaanit eqqarsaatigisaariaqartoq tamakkuninnga amerli­saanermut ilanngullugu aamma isigiarsuttut aammalu tappiitsut atuagasaqartitaannissat aamma siunissami eqqarsaatigisariqarmat. Maannakkumummi atuagaateqarfiup båndit pigisai qassikat­taannannguupput aammalu sinerissamut nassiussorneqartarneri naammaginanngitsutut atuisu­ninngaanniit oqaatigineqartarluni.

 

 Aningaasat suminngaaniit pissavagut, ilaatigut taamatut oqaluttarpugut sanaartugassat sulluun­niit tikikkaangatigit. Pilersaarusiornermi atareersut uagut Inatsisartuni ilaasortat peertarsimassa­gutsigit tamanna soorunami qinersisartunut ajuusaarnartorujussuuvoq utaqqisanullu. Kisianni aamma ilaatigut immaqa erfalasilersaarutigisinnarlugit qineqqusaarutigisinnarlutigit peerneqar­tarneri arajutsineq ajorpagut, akuerseqataaffigisarpavut, ilaali kisianni aamma kinguartinneqartar­put ukiuni arlalinni takusinnaanngisatsinnik inissinneqartarlutik. Tamakkua ilagivaat Nanorta­limmi imeqarfik, siornannguaq oqallisigisarput ajornartorsiutaasoq ulloq manna tikillugu, qaqugumut tullkinnguunersoq takuneqarsinnaanngilaq. Tamakkuukua Siumut tungaanninngaan­niit uparuarikka.

 

Taavalu aamma aningaasanik atuineq eqqarsaatigalugu misissuinerit ilaatigut maannakkumut sivitsulersut  ilagivaat KNI pillugu aamma oqalliserujussuarnikuunerput. Aningaasat qassit atulerpavut KNI-p misissorneqarneranut, isumaqarpunga aamma tamakkua Naalakkersuisut aammalu Aningasaqarnermut Ataatsimiititaliap eqqarsaatigalugit suleqqittariaqartoq. Qujanaq.

 

Hans Enoksen, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq:

Taava erseqqissaassutigissavara oqaluttussat tallimat oqalutseriarlugit taasineq ingerlanneqas­sammat. Taava massakkut oqaaseqassaaq Lars Sørensen, taavalu tullinnguutissaaq Athon Frederiksen.

 

Lars Sørensen, Inuit Ataqatigiit:

Siullermik Ineqarnermut Naalakkersuisup oqaatigivaa, eqqortoq aallaavigalugu oqaluttarfik manna atorneqartassasoq, taamaattumillu aamma pissutsit pingaartumik Paamiut Kommuneanut tunngasut erseqqissumik oqaatigineqarnissaa kissaatigigakku maanna oqaluttarfimmut qaqigu­ma. Tassa ilaatigut Naalakkersuisut ukiut tamaasa ´95-iminngaanniilli, ´96, ´97 ilanngullugu neriorsuutigivaat ajornartorsiutit assigiinngitsut maannakkut taakkua aaqqinniarneqartariaqartut. Taamaanikkulli taamatut neriorsuisaqattaalerpusi maani oqaluttarfik atorlugu, pissutsit taqqava­niittut pinngitsoornatik aaqqinniarneqartariaqartut.

 

Taamaattumik Inuit Ataqatigiinninngaanniit tikkuussinerput ilaatigut taqqavani ilinniarfiliorsin­naanermut tunngatillugu 50 million-eqartariaqanngitsumik atuarfimmik sanasoqarsinnaanera maanna oqaluttarfik uppernarsaasiullugu oqaatigisinnaavara millionit pingasuinnaat atorlugit taqqavani ilinniarfiliorsinnaanissaq.

 

Kommune-p Naalakkersuisunut ataasiarnagu aamma saaffiginnissutigisarsimasaa maani upper­narsaqqissagakku. Ersisaarutigineqartariaqanngillat millionit 50-it imaluunniit 100-it atorlugit ilinniarfinnit pilersitsinissaq taanna siunertaralugu taqqavani sanasoqarnissaa, taanna piviusor­siortuunngilaq. Millionit anikitsuarakasiit atorlugit taqqavani inissiarsuit ukiut tamaasa 1,8 millioninik maannakkuugallartoq landskarsiminngaanniik inoqannginnera peqqutigalugu akilerneqartartut unitsinniarneqassappata aammalu unitsinneqassappata pinngitsoornani iliuusis­saq ujartorneqartariaqarpoq. Aammalu tassani pinngitsoornani Kommunep ataasiarnani Naalak­kersuisunut saaffiginnissutigisartagai upperalugit tiguneqartariaqarput. Qatsutiivippara allaat massakkut Naalakkersuisut Kommunerput illaruaatissatut manna oqaluttarfik ataasiarnagu atorlugu taamatut, ajornartorsiutillu aaqqikkumanagit oqaluttarfik atulermassuk.

 

Una kommuninut tunngassutillit aappaa oqaatigilaagassara tassaavoq; ilisimaneqarpoq aamma Inatsisartuni oqallittarnerni ukiuni maannakkut arlaqalersuni, kommunit ataasiakkaat ajornartor­siutaat, tassaapput kommunit ineriartunngitsut; kommunit ineriartunngitsut ajornartorsiorput aammalu qaangigassaanngitsumik ilaatigut ajornartorsiuteqarput, tamakkua aaqqinniarneqassap­pata Naalakkersuinikkut aamma pinngitsoornani maannakkut oqartoqartariaqarpoq: AIlloqarfiit sisamaannaat kisiisa ineriartortissavagut?@ Taanna kommuninut allanut oqaatigineqartariaqarpoq. Kommunit nunatsinni 18-iupput taavalu aamma qularnanngitsumik kissaatigineqarpoq assigiim­mik pineqarnissartik. Kommunit nammineerlutik ajornartorsiutitik aaqqissinnaanngilaat Naalak­kersuisuninngaanniit assigiinngitsutigut ikiorneqanngikkunik.

 

Tassami sunaluunniit toqqammavik ajoquserneqaraangat taava aamma ineriartorneq allanngor­tinneqartarpoq, allanngortitsinermili ikioqatigiinneq pinngikkaangat taava inuiaqatigiinni kommunini ataasiakkaani ajorsarnerit takkuttarput, tamakkuuppullu assigiinngitsorpassuartigut oqimaatsumik ingerlanitsigut aaqqinniagassagut. Tassa imaappoq massakkut Naalakkersuinikkut erseqqissumik oqaatigineqartariaqarpoq ilinniarfiit pilersinniakkat illoqarfinni sisamaannarni eqiterneqassanerpat imaluunniit kommunit ineriartortussat siunissami sisamaannaasariaqarpat? Tassa inuiaqatigiit maannakkumut paaserusullugu kissaataat. Kommunit mikinerusut qanorluun­niit suaartaraangata, kommunalbestyrelsilluunniit qanorluunniit ilungersoraluaraangata annertu­nerusumik Naalakkersuinikkut tusarniarneqartannginnerat aningaasaqarnikkut annertoorujussuar­mik oqimaattorsiortitsivoq.

 

Manna oqaluttarfik ukiut tamaasa ajornartorsiutinik assigiinngitsunik pingaartumillu aningaasa­nik ilassutinik oqallinnermi, oqaatigereerpara equsoornerit tassani tikkuarneqartut pinngitsoorna­tik aaqqinniarneqartariaqarput. Aaqqinneqanngippata aappaagu aamma ajornartorsiut taannaf­faarik allanngornani saqqummeqqittussaavoq. Taamaattumik kissaatiginarpoq nunarput, kommu­nit ataatsimut tamaasa isigalugit oqimaaqatigiimmik ineriartornissaq siunnerfigineqarsimappat, ajornartorsiutit taakkua pinngitsoornatik maannakkut iliuuseqarfigineqartariaqarput, aammalu naatsorsuutigivara Naalakkersuit taanna pimoorutiivillugu sulissutigisariaqaraat.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Nuannertarpoq manna oqaluttarfik atorlugu ilungersuutigisat aammalu anngunniakkat akuersaar­neqaraangata, soorlu ilassutitut aningaasaliissutissat aappaannut siunnersuut siullermeerneqar­nerani Kangaatsiaq Kommuneanut tunngasut annertuumik eqqartorsimagikka, aamma nuanner­poq ataatsimiissitaliami Naalakkersuisunillu ajornartorsiutigineqartut paasineqarsimanerat.

 

Aappaatigut qatsunnarsivoq oqaluttarfik manna atorlugu - pingaartumik Nalakkersuisut tungaa­ninngaanniit - Inatsisartunut Ilaasortat ilaat paatsoortutut oqaatigineqartarneri. Isumaqarpunga paatsoornerunngikkaluartut allamut saatillugit paatsoorninngortillugit saqqummiunneqartarnerat Naalakkersuisut ilaasa eqqarsaatigeqqittariaqaleraat.

 

Siorna Inatsisartuni oqaluuserisatta ilagivaat nunaqarfinni aqqusernit iluarsaanneqarnissaat aammalu taamanikkut - eqqaamalluarpara - Ilaasortat arlallit tapersersorlugulu iluatinnartutut tigugaat. Isumalluarnarpoq taamanikkut oqallinneq tunngavigalugu, kisianni tassa maannakkut nalunanngilaq pilersaarutit assigiinngitsut suliarineqartut, ingerlanneqartut aamma taamanikkut oqaatigineqartut, kommuneqarfinni assigiinngitsuni aqqusernit pillugit nassuiaasiortoqartoq oqaatigineqarpoq, taakkualu qularnanngitsumik piareeriarpata aamma uterfigeqqinneqarumaartut naatsorsuutigisariaqarparput.

 

Kultureqarnermut Naalakkersuisup eqqaavai timersortarfeeqqat imeqarfiillu nunaqarfinni - illoqarfiillumi ilaanni - pineqarsinnaagaluartut kinguartinneqartuarneri, tulleriiarineq pissutigalu­gu taamaattoqartariaqarnerneranik taama oqarnera ilumoortortaqarsinnaagaluartoq, taamaattoq assersuutissaqqittutut taasariaqarpara; Naalakkersuisut imaluunniit Aningaasaqarnermut Ataatsi­miissitaliaq piumassuseqarluarluni aammalu aaliangiisinnaatitaanertik pissaaneqarnertillu atorlugu ajornanngitsuararsuarmik aningaasaliiniaraanganik qangali pilersaarutaareersimanngik­kaluartut imaaliallannerinnarmi aningaasaliiffigisarpaat.

 

Assersuutigeriartigu siorna oqallinnerup ilaatigut, imigassamik ajornartorsiuteqarneq pillugu oqallittoqarmat, piffissaq sivikitsoralaannguaq atorlugu ajornartorsiutip taassuma anigorniarnis­saa eqqarsaatigalugu Qaqiffimmik pilersitsisoqarpoq. Tassa piumassuseq perusunnerlu apeqqu­taaginnarput suut aningaasalerneqarsinnaaneri, aamma taamaalluarsinnaavoq nunaqarfiit pingaartikkaanni, nunaqarfinnilu ullumikkut amigaatigineqartut imeqarnermut tunngasut aammalu timersortarfeeqqanut tunngasut. Taamaattumik aappaatigut utoqqatsissutipalaatut immaqa taaneqarsinnaavoq tamakkua kinguartiterneqartuarnerat.

 

Massakkut qanoq pivugut Naalakkersuisut piumaammeramik Inatsisartut Siulittaasuata illussaa­nik nutaamik piserusuummerput, tassalu 2 millionit imaaliallaannaq aningaasaliiffigineqarnissaa akuersissutigineqarnissaa qularnanngilluinnarpoq. Taamaattumik maani inimi uatsinnut Inatsi­sartunut aammalu Naalakkersunut pingaartippallaarujussuarnerput tassuuna ersertarpoq, Inatsi­sartunut Naalakkersuisunullu tunngasut aningaasaliissutit pineqassagaangata taava taakkua tamatigorluinnanngajak siulliunneqartarput, massali nunaqarfinni illoqarfiillu ilaani pisariaqar­tinneqartut kinguartiterneqartuartut. Taamaattumik pissutsit taamaattut eqqartorneqartuartaria­qarput nipangiutiinnarnagit, oqaannarsinnaanngilagut taqqama sila alianaak, seqinnarik. Eqqortu­mik pissutsit sinerissap sinneraniittut aamma isigisariaqarput qanoq ittuuneri, nilliajuarput kommuneqarfiit assigiinngitsut.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:

Peter Ostermann-i Atassut sinnerlugu oqaaseqaataa, tassa Atassutip oqaaseqarnermini iluatsi­taarisinnaaneq najoqqutaralugu, takornariaqarnerlu ilinniartunillu inissaaleqineq ataatsimoortillu­gu aaqqinneqarsinnaanera Inuit Ataqatigiinninngaanniik isumassarsiatsialattut tapersersorparput. Tamatumunngalu tunngatillugu eqqaasitsissutigerusullugu siusinnerusukkut timersornermut ilinniarfimmik pilersitsinissaq tamakkorpiaviit toqqammavigalugit saqqummiukkatsigu. Takor­narissat peqqikkusuttut, takornariaqarnerup piorsarneqarneranut aningaasat atugassiissutigineqar­tut ilaat atorlugit ataatsimoorunneqarsinnaanerat siunnersuutigigatsigu, Inatsisartunut tamanit taamanikkut isumaqatigineqarpoq, immaqa oqaaseqarfiginnginnerani Atassutikkut oqaasitsiarsu­ata,  patsissiginerusimanerparput tapersersoraluallarutsigu Inatsisartut aalajangertikkaluallarutsi­git, soormitaava.

 

Kisianni neriuppunga isumassatsialak taanna aamma Naalakkersut - pilersaarusiornermi - ajornartorsiutit marluk, imaluunniit ajornartorsiutit arlariit ataatsikkut aaqqissinnaammatigit tamanna iluatinnartoq.

 

Kisianni Naalakkersuisut Siulittaasuata illusinissaanut tunngatillugu utoqqaterfigissavara paasinnginnakku suna isumaqatigineraa uagutsinni, tassami arlaat Naalakkersuisunngortoq imaluunniit Inatsisartunut Siulittaasunngortoq narruallattorlu millionit arlallit atorlugut nutaanik illussisarneq ukiuni kingullerni marlunni misilittagaqarfigaarput marloriarluta.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Peter Ostermann-iminngaanniit oqaaseqatigineqartoruna tunngavigalugu oqaaseqalaaqqinniar­tunga. Oqaatigineqarpoq ajornaqaaq 100%-imik pilersaarusiornerup malinneqarnissaa, taanna ilumoorpoq soorunami. Qummut ammullu nikingasoortoqartaannarpoq taanna allaavoq. Kisianni uani pineqartoq unaaginnartoruna ukiut tamarluinnaasa taamannarujussuaq qaangiisarneq tikkuartortuartarparput, ukiut tamarluinnaqqissaasa, taamaattumik aamma arlaleriarluta oqarpu­gut kisitsisit naleqqunnerusut piviusorpalaarnerusut aningaasarsiornermut oqallinnermi - tassa finanslov oqallissiginerani -  saqqummiussigit tamaasa. Immikkut akuersissutini oqallinnermi oqallinneq kisitsisinik finanslov-ip oqallisiginerani oqaatigerusunngisanik eqqaaviginagu.

 

Peter Ostermann, Atassut:

Immaqa uanga pisussaanngikkarluarlunga kisianni isumaqarpunga Lars Sørensen-ip oqaasii oqaaseqarfigilaartariaqartut Atassut-minngaanniit.

 

Pissutsit suut tamarmik Paamiuni taartutut eqqartorneqarsinnaanngillat. Mittarfiliulerpugut assut iluaqutaassaaq,  aalisakkanik suliffissuaq pujoorivittut atorluarneqarpoq iluaqutaasorujussuuvoq, ilumut, assorsuaq suliffissaqartitsivoq. Aamma nalunngilarput - aamma Lars Sørensen-ip nalunngilaa - Namminersornerullutik Oqartussat Kommunelu suleqatigiissitaliorlutik suleqati­giipput qangali, inissiat atorneqanngitsut qanoq ilillugit atorluarsinnaavagut, taamatut suleqati­giinneq ingerlavoq. Soorunami ajornartorsiuteqarpoq Paamiuni aamma allani, kisianni allatulli aaqqinniartariaqartunik.

 

Kattusseqatigiit oqaaseqartua oqarpoq Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut ataatsimiitsitaliat ima pissaaneqartigisut suna eqqaallugulu piviusunngortillugulu, Qaqiffik assersuutigaa. Isuma­qarpunga eqqunngitsoq innuttaasut mikrofoni ammasoq atorlugu taamatut uppilersinniassallugit. Taamatut sulisoqanngilaq! Arlaanik sumik pilersaarummik eqqaallugulu Aningaasaqarnermut ataatsimiitsitaliamut takkuttoqarpat oqartoqassaaq naak pilersaarusiaq, aningaasaliisoqartarpoq pilersaarusiat erseqqittut sukumiisumik pilersaarusiarineqartut malillugit, oqaannarluni imaaliin­narluni piviusunngortitsisoqarneq ajorpoq.

 

Nunaqarfinni aqqusernit eqqaaneqarput, ´98-imi aningaasanut pilersaarummi atuarsimagukku 2 millioner - nunaqarfinni aqqusinernut atugassatut - immikkut immikkoortinneqarput, isumaqar­punga tamakkua tunngavigalugit maani sulisariaqartugut, Kattusseqatigiit.

 

Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:

 Siullermik oqaatigilaassavara nuannaarutigigakku Inuit Ataqatigiit erseqqissaateqarfigimmann­ga, taamaalillunga paatsoornissaraluara paasinninnerunermik kinguneqarpoq. Tassami oqaatsit issuakkakka aamma allatut paasineqarsinnaammata - soorlu titarnertaaq ilivitsoq tamaat ataatsi­mut atuaraanni - oqaatsit assigiinngitsut tassani atorneqartut. Taamaattumik nuannaarpunga erseqqissaateqarfigineqarama, taamaattumik taamatut paatsoorsimanera ammasumik Inuit Ataqatigiinnut utoqqatsissutigissavara, allatut paasineqarsinnaasutut oqaatigigaluarakku.

 

 Lars Sørensen-ip Paamiunut tunngasumik oqaasii inissiarsuarnut tunngammata oqaaseqarfigis­samaaraluarakkit Atassut-minngaanniit Peter Ostermann-ip oqaasii qalleqqikkumanagit isumaqa­tigaakka, aamma ajunngitsortai soorlu Namminersornerullutik Oqartussat mittarfiliorniarnissaa­nut tunngasumik ajunngitsumik siunnerfeqarmat. Aamma eqqaatitissutigissavara isumaqatigiis­sut suleqatigiinnerlu Paamiut kommunianni, Namminersornerullutik Oqartussani, Lars Sørensen-ip borgmesterinngunnginnerani pisimammat kisiannili suliaq una malunnarpoq borgmesterip nutaap Lars Sørensen-ip, aamma annertuumik soqutigisaqarfigalugu naammasserusileraa, tamannalu peqataaffigissavarput.

 

Anthon Frederiksen-ip oqaasiinut erseqqissaatigisariaqarpara nunaqarfinnut aqqusernit pillugit eqqartuimmat, taanna suliassaq 2 million-inik aningaasaqaannarani, 1998-imi 5 million-it 6 million-illu akornannik aningaasartalik qaammat una aallaartiinnartoq Kalaallit Nunaanni Kommunit Kattuffiat peqatigalugu  isumaqatigiissut atsiorneqarmat, taamaattumik apeqqut taanna uani eqqartukkatsinniinngikkarluartoq taamatut oqaaseqarfigerusuppara.

 

Taavalu naggataarutaasumik oqaaseqassallunga allatulli uumap oqaluttarfiup ataqqinissaa pingaartippara, taamaattumik immaqa aamma ajornartorsiut annikinnerulersinneqarsinnagaluar­poq ullormut oqaluuserisassarput tassaasoq aningaasanut ilassutissamik inatsisissaq, taava assigiingitsorparujussuarnut aamma 1998-imut tunngasunik oqallikkatta, allaat kissaatigerusun­nassalluni siulittaasoqarfimmi ataatsimiinnerup aqutsisarnera; aqunneqartarnera oqallisigineqaq­qullugu kaammattuutigineqartariaqartoq, taamaalilluta avalaqattaarpallaarneq - ullormut oqaluu­serisassanut tunnganngitsunik oqaluppallaartarneq - immaqa pitsanngoriaammik kinguneqarsin­naammat. Nalilersoqqillaqunarpoq ataatsimiinerup aqunneqartarneri, avalattoorpallaaraangata - aamma uagut - taamaalilluta aqqummut illernut pitssaanerusunut isersinnaaniassagatta.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Avalattuunngilanga. Maanga qaqerusukkama qaqeqqippunga aammalu aqutsinermi inatsit naapertorlugu pisussaaffeqarama taamaaliorsinnaanissannut.

 

Peter Ostermann-ip oqaatigisaanut ilassutigilaarusuppara tassa suut tamarmik pilersaarusioreerlu­git aaqqissuunneqarlutillu aningaasaliiffigineqartarnerani oqarneq aamma eqquigunanngimmat. Assersuutigiinnarsinnaavarput siorna - immaqaluunniit upernassaq, eqqaamanerlukkuma utoqqatsissuunga - Nuup mittarfeqarfissaanut tunngatillugu 2 million-inik aningaasaliisoqarpoq imaaliallaannaq, pilersaarusiornissamut atugassanik. Tassa taamak ajornanngitsigaaq Naalakker­suisut Aningaasaqarnermullu Ataatsiimisitaliaq qanoq iliorniaruni. Taamaappoq miserratigine­qarsinnaanngilaq, taamaattumik utaqqisut - ukiuni arlalinngortuni suliassat - kinguartinneqartuar­tut, taakkua nipangiunneqaannartariaqanngillat oqarlunilu suna tamarmi pilersaarutit malillugit ingerlavoq.

 

Lars Sørensen, Inuit Ataqatigiit:

Atassut-imuna oqaaseqartuata maanngartikkaanga, isumaqarama eqqortumik oqaluttoqartariaqar­toq.

 

Siullermik Paamiuni pujoorivik taallatsiarpaa, pujoorivik eqqarsaatigissagaanni maani Inatsisar­tuninngaanniik aningaasalersorneqanngilaq Royal Greenland nammineerluni taanna pilersitarini­kuaa.

 

Aappaattut mittarfittaartussaavugut soorunami, aap mittarfittaarnissaq assorujussuaq qilanaari­varput, kisiannili aamma oqartarpugut qangali Inatsisartunut Ilaasortaqarsimasuugutta qularnann­gitsumik siulliit sisamat akornaniissimassagaluarpugut. Politikkikkut soqutigisat aallaavigival­laarnagit kisiannili pissutsit piviusut aallaavigalugit sulisoqartarsimasuuppat. Ilaatigut illoqarfit­sinnut tunngasut pissutsit, maanngarninnut tunngavigivakka ilaatigut Ineqarnermut Naalakkersup eqqortumik aamma oqaluttariaqarnera taanna pingaartikkakku. Ineqarnermut Naalakkersuisup aamma oqaatigaa Paamiunigooq illut inguterneqartussat tassaasut imeqarnatillu, kuuffeqarnatillu assigiinngitsutigut atorneqarsinnaanngitsut, kisianni taamaanngilaq. Namminersornerullutik Oqartussat inissiaataat 70-it sinnerlugit tamarmik kuuffilersugaallutillu, anartarfilersugaallutillu pipput. Aamma inuiaqatigiinnut atorluarneqarnissaat taanna Inuit Ataqatigiinninngaanniit pingaarnerpaatillugu maani qaqinnikkuuarput. Inuiaqatigiinnut akikinnerpaassooq piffissat periarfissat atorluarneqarpata. Inuiaqatigiinnut akisunerpaajussooq illoqarfiit ataasiakkaat ineriartornissaannaat siunertaralugu assigiinngitsutigut sulineq ingerlassappat.

 

Erseqqissartariaqarpara ajunngitsorpassuarnut aamma qujasarpugut, kisianni aamma uagut nunaqqatigiiusugut - ila eqqartorneqartaqigatta assigiinngitsutigut - nunaqatigiiusugut massakkut isumaqatigiinnikkuuvugut Namminersorullutik Oqartussat kisiisa utaqqisinnaanngilagut. Saaffigigaanngatsigit assigiinngitsutigut - illuatigut tusaraangamik aappaatigut aneqqittarmata - taamaattumik nunaqqatigiit nammineerlutik ajornartorsiutigut ilungersuutiginiarligit qaangernis­saanut massakkut annertoorujussuarmik allaat avataaninngaannit suleqatissarsiorluta ingerlaler­nikuuvugut. Taamaallaalli maanngaanniit piumasarivarput ajornartorsiutigut aamma maani eqqortumik paasineqarnissaat.

 

Peter Ostermann, Atassutip:

Kattusseqatigiinnut una naqqiutigilaassavara Nuummi mittarfiup tallineqarsinnaanissaata misissoqqissaarneqarnissaanut 2 million-inik aningaasaliineq maani inimi - Kattusseqatigiit peqataaffigisaanik aamma - aliangersarneqarmat. Imaanngitsoq Kattusseqatigiit oqarneratut Naalakkersusut Aningaasaqarnerullu Ataatsimiititaliap akornanni taanna inissinneqartoq. Taamaanngilaq.

 

Una erseqqissalaarlara Lars Sørensen-ip oqarnera, Paamiormiunngooq Inatsisartunut qangali ilaasortaatitaqarsimasuugunik mittarfittaareeraluarput, ila soorlu taamaanngitsoq. Inatsisartut aana aaliangernerat mittarfiliornermi; ukiup affaa sikuusartut - qaammatini arfinilinni sikuusartut siulliutissavagut, allamik periarfissaqanngimmata. Kitaanilu sinerissat ilaani - soorlu Paamiuni - umiarsuit ingerlaannarput, helikopteri ingerlaannarput. Tassa aaliangerneq taanna tunngaviusoq, ukiup affaa sikuusartut siulliutissavagut, isumaqarpungalu aaliangerneq taanna eqqortuusoq.

  Kisianni nunnaarutigaara IA Paamiuni ilinniarfinnik pilersitsinissamut soqutiginnillualermat. Imarsiornermummi atuarfiit, ilinniartitaanerit Paamiuni katersorneqarnissaat naaggaaraluarmagu.

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Taamaalilluni oqallinneq tamaanga killipparput, taavalu taasinerit ingerlanneqassapput. Siuller­mik taasissutissaq konto pingaarneq 101010, siullermeerinermi saqqummiunneqartoq ilassinnit­tarnermut aningaasartuutit ikinnerussuteqartut ilassinnittarnermut qinnuteqaat akuereqqunngilaat, amerlanerussuteqartullu akuereqqullugu.

Taasineq:

Kikkut ikinnerussuteqartut isumaqatigaat: 6. Kikkut amerlanerussuteqartut isumaqatigaat: 22

Kikkut taaseqataanngillat: Tamarmik taaseqataapput.

 

Taavalu allannguutissatut immikkoortoq 4 aamma 5-i , Hans Egede-p illua ikinnerussuteqartut aningaasanut qinnuteqaat akuereqqunngilaat, amerlanerussuteqartut akuereqquaat.

Taasineq:

Kikkut ikinnerussuteqartut isumaqatigaat: 7. Kikkut amerlanerussuteqartut isumaqatigaat: 21.

Kikkut taaseqataanngillat: Tamarmik taaseqataapput.

 

Taavalu allannguutissatut siunnersuutit immikkoortoq 1-i, ingerlatsinermut sillimatit taamatullu aamma immikkoortoq 2, aamma taamatut. Taavalu immikkoortoq 3, pisortat sanaartorfigissaa­nerat. Taava immikkoortoq 6-i, kulturi inunnillu qaammarsaaneq. Immikkoortoq 7-i, ingerlatsi­nermut isumaqatigiissutit, tunisassiorfiit. Immikkoortoq 8, ataasiartumik tapiissutit illoqarfinni tunisassiorfiit. Immikkoortoq 9, ernianut tapiissutit. Immikkoortoq 10, najukkami peqqinnissa­qarfiit, napparsimaviit. Immikoortut aqqaarngat, najukkami peqqinnissaqarfiit, nunaqarfiit. Kiisalu immikkoortut aqqaneq-aappaat, angallannikkut ingerlatsineq pillugu isumasioqatigiin­neq.

 

Taasineq:

Kikkut Ataatsimiitsitaliap isumaqatigiissup innersuussutigisaa isumaqatigaat: 28. Kikkut akerliuppat: Akerliusoqanngilaq.

 

Taamaalilluni immikkoortup 12, 1997-imut Inatsisartut ilassutitut aningaliissutinut inatsissaasa aappaanut siunnersuut, pingajussaarneqarnissaminut ingerlaqqissaaq.

 

Taasineq:

Taavalu taamatut isikkoqqarluni pingajussaaneernissaanut akuersisut qinnuigissavakka nikueq­qullugit: 28, tamarmik.

 

Oqaluuserisaq naammassivoq.