Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 15-3		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Tallimanngorneq 30. oktober 1998 nal. 15.35

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 15

 

1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuut.

(Maliinannguaq Markussen Mølgaard, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siulittaasua aamma Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq)

(Pingajussaaneerneqarnera)

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat.

 

Maliingannguaq Markussen Mølgaard, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq, upernaaq ataatsimiinnermi siunnersuutiga allakkatigut akineqartoq naammaginagu nunatta biskopiata sinerissamilu ilagiinni immikkoortortaqarfiit qullersaasa atsiugaannik allakkat toqqammavigalugit, taassumalu kinguneranik apeqquteqaateqarnera toqqammavigalugu matu­muuna patsisissaqarluarama siunnersuutiga una saqqummiuteqqippara:

 

Ullumikkut nunatsinni illoqarfiit ilaannaat toqusunut nillataartitsivinnik peqarput, tamannalumi ukiuutillugu annertuumik ajornartorsiutaasanngikkaluartoq aasami annertuumik ajornartorsiutaa­sarpoq, tassami toqusoqartillugu ilisinissamilu ilaquttat utaqqineqartillugit nillataartitsiveqan-ngikkuni ilungersunartumik inissisimasoqartarmat, ilami sumiiffiit ilaanni toqusoortut nanerteq­qareerlutik toqusortatik nilannik nillarsimaartinniartariaqartarsimavaat, tamannalu tamanut nuanninngitsuusarput.

 

Taamaattumik siunnersuutigaara sapinngisamik sumiiffinni taama ittunik soqanngitsuni tamani peqalernissaanik napparsimavinnut immikkut aningaasaliissoqarnissaa, toqumi sukkulluunniit takkussinnaasarmat minnerpaamik kommunini napparsimaviit tamarmik taama ittumik peqar­tariaqaleraluarmata.

 

Peter Ostermann, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siulittaasorigallagaa, Atassut:

Isumaliutissiissut agguaanneqarsimasoq innersuussutigalugu oqaatigissavara suliarinerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami ilaasortat ukua peqataammata:

 

Lars Karl Jensen, Siumut, Ruth Heilmann, Siumut, Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit, Anders Nilsson, Atassut aamma Peter Ostermann, siulittaasuugallartoq, Atassut.

 

Aamma Ataatsimiititaliami suliarineqarpoq ilaasortamit siunnersuut tulliani taaneqartoq.

 

Inatsisartuni ilaasortaq Maliingannguaq M. Mølgaard siunnesuutaa napparsimavinni toqusunut nillataartitsiviliinissap aningaasaliiffigineqarnissaanik siunnersuut.

 

Septemberip 28.-iani Inatsisartut aningaasanut inatsisissaatut siunnersuut naalakkersuisut Inatsisartunut saqqummiuppaat. 18. oktober >98 Inatsisartut Aningaasanut Inatsissaatut siunner­suummut Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaat isumalitissiissummik tunniussivoq.

 

1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuut 21. oktober >98-imi aappas­saannerlugu suliarineqarpoq.

 

Siunnersuutip aappassaanneerlugu suliarineqarata kingorna naalakkersuisut 27. oktober 1998 nalunaaqqutaq 23:30 allannguutissatut siunnersuutinik 34-inik nassiussipput. Allanngutissatut siunnersuutinut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap inassuteqaatai isumaliutissiisutip immikko­ortotaata sisamaanni tallimaannilu takuneqarsinnaapput.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap inatsisissatut siunnersuummi immikkoortut ataasiakkaat suliarineqarnissaat kinguartippai, taamaalilluni Ataatsimiititaq paasissutissanik annertunerusunik piniarsinnaanniassammat.

 

Aningaasaqanermut Ataatsimiititap taakkununnga inassuteqaatai isumalitissiissutip immikkoor­tuata pingajuanni takuneqarsinnaapput.

 

Aningaasaqanermut Ataatsimiititap Inatsisartunut ilaasortamit Maliinannguaq M. Mølgaardimit siunnersuut ataaseq ilanngullugu suliaraa, taanna >99-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisis­saannut siunnersuummut Inatsisartut siulittaasoqarfiannit saqqummiunneqartumut ilanngullugu suliarineqartussatut innersuuneqarpoq.

 

Tassunga Aningaasaqarnemut Ataatsimiititap inassuteqaatai isumaliutissiisutip immikkoortuata arfineq-aappaanni takuneqarsinnaavoq.

 

Ataatsimut isigalugu naalakkersuisut 1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutaat, ataasiakkaat pinnagit, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap isumaqatigai. Ataani oqaaseqaatigineqartut malugeqquneqarput, allannguutissatut siunnersuutit saqqummiunneqartut aappassaanneeraluni pingajussaaneeralunilu suliarinninnerup akornanni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap inassuteqaatai nalinginnaasumik oqaatigineqartut kingornanniipput aamma isumaliutissiissummi matumani Aningaasaqanermut Ataatsimiititap allannguutissatut siunner­suutai isumaliutissiissutip immikkoortuata tallimaanni takuneqarsinnaapput.

 

Nalinginnasumik oqaaseqaatit:

Aningaasaqanermut Ataatsimiititaq 1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip pingajussaaneerlugu suliarineqarnerani imaattunik oqaaseqaateqarniarpoq:

 

Aningaasaqanermut Ataatsimiititap inatsisartut aningaasanut Inatsisissaatut siunnersuut sulias­sap aappassaanneerlugu suliarineqarnissaannut Ataatsimiititap isumaliutisseereernerani taassu­malu kingunerisaanik allannguutissatut siunnersuuteqareernermi aningaasanik inatsisissatut siunnersuutitut naammaginartutut isigaa.

 

Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip siullermeerlugu suliarineqarnerani ingerlatsinikkut sanaartornikkullu angusassaq 0-imiippoq. Tamatuma kingorna aappassaanneer­lugu suliarineqarnissaanut naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutinik saqqummiussipput.

 

Allanngutissatut siunnersuutit taakku kingunerisaannik ingerlatsinikkut sanaartornikkullu angusassat annikitsumik ajorsiallapput.

 

Tamatuma kingorna Inatsisartut 21. oktober 1998-imi akitsuutinut qaffaatissanik akuersissute­qarput, tamatumalu kingunerisaanik ingerlatsinikkut sanaartornikkullu angusassat pitsanngoriar­put, taamaalillunilu maanna ilimagineqarpoq ingerlatsinikkut sanaartornikkullu angusassaq oqimaaqqatigiisasoq.

 

Akuersissutigineqartutut akitsuutit qaffanneqareeraluartut, taakkulu malitsigisaannik isertitassat amerlaneruleraluartut, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaq isumaqarpoq pissusissamisoortoq naalakkersuisut Inatsisartut maanna ataatsimeereernerisa kingorna aningaasanut inatsimmi aningaasaliissutigineqartunut takussutissiamik suliaqarneq aallartissagaat.

 

Takussutissiami siullertut Namminersornerullutik Oqartussat aningaasartuutaat pisussaaffinnut inatsisitigut aalajangersarneqarsimasunut aalajangersarneqarsimmanngitsunullu immikkoortin­neqassapput, tullertut pisussaaffiit inatsisitigut aalajangersarneqarsimanngitsut, sanaartornikkut, ingerlatsinikkut aningaasartuutissanut aammalu allanut aningaasartuutissanut sinnerinut immik­koortinneqassapput.

 

Taamaaliornermi eqqarsaatigineqassapput aningaasartuutissat sorliit isumaqatigiissutinut attuummasuunersut. Aningaasartuuteqarfinnut ataasiakkaanut takussutissiarineqartut naalakker­suisut inassuteqarnerat naapertorlugu tulleriinnilersorneqartariaqarput, pingaarnersiorneqartaria­qarlutillu.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaq isumaqarpoq takussutissiarineqartut aningaasartuutissat pisariaqartut, inatsisitigullu pisussaaffittut aalajangersagaanngitsut pillugit oqallinnissamut tungaviliisuussasoq. Taama oqallinnerup kingunerisaanik ilimagineqartutut sipaarutissat aalajangersarneqarsinnaanngussapput.

 

1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuut aappassaanneerlugu suliarine­qarneranut isumaliutissiissummi tunniunneqartumi Aningaasaqanermut Ataatsimiititaq arlalin­nik inassuteqarpoq. 1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip Inatsisar­tunit aappassaanneerlugu suliarineqarnerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiitap isumaliutissiis­suteqareernerata kingorna ilusimisut iluseqarluni Inatsisartunit akuersissutigineqarpoq. Tamanna Inatsisartunit tamarmiusunit isumaqatigineqarluni akuersissutigineqarpoq.

 

Taamaattumik Aningaasaqanermut Ataatsimiititap ajuusaarnartippaa taassuma kingunerisaanik allannguutissatut siunnersuut nassiunneqarnissaat naalakkersuisunit pisariaqartutut isigineqarsi­manngimmat. Tamatuma kingunerisaanik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaq isumaliutissiissu­tikkut matumuuna allanguutissatut siunnersuutinik arlalinnik saqqummiussisariaqarsimavoq, Ataatsimiititallu isumaa malillugu taakku Inatsisartuni isumaqatigiinniarnerup aammalu siunnersuummik aappassaanneerinnilluni suliarinninnermi taassinerit inernerisaatut naalakker­suisunut allannguutissatut siunnersuutinngorlugit saqqummiunneqarsimasariaqaraluarput.

 

Landskarsip Naatsorsuutaasa Kukkunersiorneqartarnerannut Ataatsimiititap isumaliutissiissutaa­ta Inatsisartuni suliarineqarneranut atatillugu atorfillit naalakkersuisunit atorfinitsinneqarnermin­ni ingerlatsivinni Namminersornerusunit tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit pineqartunit piginnittumit sinniisutut tulliannik ataatsimeersuarnerup kingorna ilaasortanngortinneqartut ajunngitsorsiassaasa landskarsimut ingerlateqqinneqartarnissaanik Inatsisartut oqariartuutaat Aningaasaqanermut Ataatsimiititap tusaatissatut tiguvaa.

 

Akullit Partiaata atorunnaarsinneqarneranut atatillugu Aningaasaqanermut Ataatsimiititamit maluginiaqquneqarpoq Ataatsimiititamit naatsorsuutigineqarluinnarmat 1999-imut Aningaasanut Inatsisissaannut siunnersuummi konto pingarnermi 10.06.10-mi, politikkikkut partiinut tapiissu­tit, Akulliit Partiianut tapiissutigineqatussatut 609.000 kr.-it allassimasut Landskarsimut utertinneqassasut.

 

Aasianni Inuusuttut Inaata atorunnaarsinneqarnissaanut tunngatillugu angerlarsimaffiup atorun­naarsinniarneqarnera Ataatsimiititamit ajuussaarnartuutinneqarpoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap inassutigaa naalakkersuisunit qulakkeerneqassasoq angerlarsimaffiup nunatsinni meeqqanut inuusuttuullu iluaqutissaasumik ingerlaannarnissaa.

 

1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip suliarineqarneranut atatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap allannguutissatut siunnersuut suliaraa. Allannguutissatut siunnersuutip kingunerisaanik Nukissiorfiit Neqi A/S-imut imermik innaallagissamillu aalisak­kanik suliffissuarnut akigitinneqatartut atorlugit pilersuinermi isertitaigut annaassaqaataat taarsiiffigineqartassapput. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap ilisimavaa Neqi A/S-imut sanilliunneqarsinnaasunik nunatsinni allanik suliffeqarfeqartoqartoq, tamatumalu kinguneranik naalakkersuisut suliffeqarfiit qanoq ittut aalisakkanik suliffissuarnut innaallagissamik imermillu pilersuinermi akigitinneqartut assinganik akilimmik pilersorneqarsinnaannerat piumasaqaatinut tamanut atuuttussanik piaarnerpaamik suliaqarnissaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap ujartorpaa.

 

1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip pingajussaaneerlugu suliari­neqarnissaannut raajanut akitsuutip naalakkersuisunit naliliiffigineqaqqinnissaa Aningaasaqar­nermut Ataatsimiititap inassutigaa. Ataatsimiititamut paasissutissat tunniunneqartut naapertorlu­git naalakkersuisut siunnersuuteqaatertik aalajangiusimavaat.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititami ikinnerussuteqartoq Peter Ostermann isumaqarpoq akitsuut taanna Kalaallit Nunaata avammut tuniniaaneranut iluaqutaanngitsoq, taamaattumillu Inatsisartunut ilaasortap tassuuna isertitassat akuerisinnaanngilai. Inatsisartuni ilaasortaq isumaqarpoq puulukit nersussuillu neqaanik nunatsinnut eqqussorneqartunut akitsuut atorunnaa­seriarlugu avammut tuniniaanermi inuutissarsiut akitsuuserneqartariaqanngitsoq.

 

Timmisartunut mittarfinnik sanaartornermut tunngasoq Qaanaami Paamiunilu timmisartoqarfili­assat kinguartinneqarnissaanik siunnersuut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap inassutigaa 1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaatut siunnersuutip aappassaanneerlugu pingajus­saaneerlugulu suliarineqarnissaata akornanni naalakkersuisut nalileeqqissasut. Tamatuma kingorna Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaq atortussanik tigusaqarpoq, taakkunannga erserpoq naalakkersuisut siunnersuutigisartik aalajangiusimagaat. Tamanna tunngavigalugu Aningaasa­qarnermut Ataatsimiititaq isumaqarpoq immikkoortoq taanna 1999-imut Inatsisartut aningaasaa­nut inatsisissaata inaarutaasumik taasissutigineqarnerani immikkut taasissutigineqartariaqartoq.

 

Paatsoortoqaqqunagu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamiit erseqqissassavarput naalakker­suisut siunnersuut marloriarlutik nassiuttarsimammassuk, taamaammallu Ataatsimiititaliami pissusissamisoortikkatsigu allannguutissatut siunnersuut 38-ip, 39-ip, 41-ip aamma 51-ip taasissutigineqannginnissaat.

 

Aningaasaqarnermi Ataatsimiititaliamit taamatut naatsumik oqaaseqarluta inassutigissavarput Inatsisartut 1999-imut aningaasanut inatsisissaat Aningaasaqarnemut Ataatsimiititaliap inassute­qaateqareerneratigut allannguutissanillu siunnersuuteqareerneratigut taama isikkoqartillugu akuersissutigineqassasoq.

 

Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:

Naalakkersuisut sinnerlugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq matumuuna qujassuteqarfi­gissavara 1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip pingajussaaneerne­qarneranut isumaliutissiissutaanut.

 

Naalakkersuisut isumaqarput allannguutissatut siunnersuutit Inatsisartut maanna isummerfigisas­saat assigiinngitsut sisamaasut, tassa allannguutissatut siunnersuutit naalakkersuisut Ani-ngaasaqarnermullu Ataatsimiititaliap isumaqatigiissutigisaat, allannguutissatut siunnersuutit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap itigartitai, ilaasortap siunnersuutaa kiisalu Aningaasaqar­nermut Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutai.

 

Naalakkersuisut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutaat tamarmiusoq pingajussaaneerinnin­nermut allannguutissatut siunnersuutit kingorna 1999-imi, taamatullu aamma ukiuni missinger­suusiorfiusuni 2000-imiit 2002-mut oqimaaqatigiissitsisuuvoq, tassa Ingerlatsinermut, Sanaar­tornermut Taarsigassarsisitsisarnermullu missingersuutini, IST-mi, angusassaq 0-uulluni.

 

Pingajussaaneerinninnermut naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaanni akitsuutinik qaffaanerit Inatsisartuni 1998-imi oktobarip 21-iani akuersissutigineqartut aningaasaliissutitigut kingunerisassaat ilanngunneqarput. Tamatuma saniatigut ilaatigut Namminersornerullutik Oqartussat taarsigassarsiaasa allanngortinneqarnerisa erniatigullu iluarsiivigineqarnerisa kingunerisaannik ilanngaatissat ilanngaatigereerlugit ernianut kontup pitsanngoriaateqarfiunissaa ilanngunneqarpoq.

 

Allannguutissatut siunnersuutit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliarlu isumaqatigiissutigisagut maanna oqaaseqarfigissanngilakka.

 

Naalakkersuisut aamma assigiinngitsunik siunnersuuteqarput, Aningaasaqarnemut Ataatsimiiti­taliap itigarteqqusaanik, naalakkersuisulli aalajangiusimaniagaannik.

 

Naalakkersuisut siunnersuutigaat inuussutissarsiutinik siuarsaanissamut immikkoortitanit 1,5 mio. kr.-it assassorluni kusanartuliornermik inuussutissarsiuteqarnermut, 1,5 mio. kr.-it takor­nariaqarnermi aallarnisaasunut, 1,5 mio. kr.-it Apussuarni sisorariartarfimmut, 1,5 mio. kr.-it Leifip Iluanaarajuup nunamut viinnequtilimmut tikinneranit ukiut 1000-inngortorsiorneqarnerata malunnartinniarneqarnissaanut kiisalu 2,0 mio. kr.-it akunnittarfeqarnermik inuussutissarsiute­qarnermut aningaasaliissuteqarsinnaasunik misissueqqissaarnermut atugassanngortinneqassasut.

 

Aalisarnermut, Piniarnermut, Inuussutissarsiornermut Nunalerinermullu Naalakkersuisup suliassaqarfiani nunami inuussutissarsiutinut aningaasaliissutit aningaasanut inatsisissap suliarinerani amerleriarput. Naalakkersuisut siunnersuutigaat inuussutissarsiutinik siuarsaanissa­mut immikkoortitanit 2 mio. kr.-it amerleriaatit taakku ilaasa aningaasalersorneqarnerinut ilanngunneqassasut.

 

Siunnersuutit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani takuneqarsinnaasut saniatigut naalakkersuisut kontut pingaarnerit arfineq-pingasut pillugit siunnersuutinik saqqum­miussipput immikkut taasissutigineqaqqusaminnik. Allannguutissatut siunnersuutit taakku missingersuutinut sunniuteqassanngillat. Allannguutissatut siunnersuutit Inatsisartunut ilaasorta­nut agguaanneqareerput.

 

Naalakkersuisut siunnersuutigaat suliffeqarnermik iluarsaaqqinnerup aallartinneqarnissaanut 1999-imi suliffeqarnermik iluarsaaqqinnissamut 1,5 mio. kr.-inik aningaasaliissuteqartoqarnis­saa. Tamatuma saniatigut utoqqalinermi pensionisianut aningaasaliissutit 3,8 mio. kr.-inik siusinaartumillu pensionisianut aningaasaliissutit 1,7 mio. kr.-inik ukiumut amerlineqarnissaat qinnuteqaatigineqarpoq. Kiisalu siunnersuutigineqarpoq Qorlortorsuarmi erngup nukinganit innaallagissiorfiliornissamut atatillugu misissueqqaarnernut pilersaarusiornermullu 1999-imi 2 mio. kr.-it immikkoortinneqassasut.

 

Aningaasaliissutit amerleriaataat pineqartut nunaqarfiiit pillugit ataatsimeersuarnermut amernillu mersortarfinnut aningaasaliissutinit nikisitsinikkut aamma kommuninut tunngasuni missinger­suutini sillimmatit qitiusumillu nutarterinissanut immikkoortitat ikilisinneqarnerisigut aningaa­salersorneqarniarput.

 

Taamatuttaaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap nammineq siunnersuutai nutaat naatsumik oqaaseqarfigilaassavakka.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq siunnersuuteqarpoq sinerissamut qarasaasiatigut attave­qaatinut aningaasaliissutit 4 mio. kr.-inik ikilisinneqassasut. Naalakkersuisut isumaqartuarput sinerissamut qarasaasiatigut attaveqarneq, ilaatigut peqqinnissamut ilinniartitaanernullu tunnga­suni,  ingerlatsinikkut pitsanngoriaatinik annertuunik nassataqassasoq, tamannalu tunngavigalu­gu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutai isumaqatigisinnaanagit.

 

Qarasaasiaqarnermut tunngasuni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aamma kissaatigaa Namminersornerullutik Oqartussat Qarasaasialeriffiata ingerlatsinermut kontuani qarasaasiaqar­nermi ukiunut tuusintilinnut tullernut ikaarsaarnermi ajornartorsiutaasussat aaqqiivigineqarnis­saannut 5 mio. kr.-it immikkoortinneqarsimasut ingerlatsinermut sillimmatinut nuunneqassasut.

 

Naalakkersuisut isumaqarput aningaasaliissutit suliassamut tassungaannaaq naammassineqartari­aqartumullu atugaassasut, taamaattumillu naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutaa isumaqatigisinnaannagu.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aamma siunnersuutigaa Atuakkiorfimmut aningaasaliis­sutit 1,2 mio. kr.-inik qaffanneqassasut. Naalakkersuisut tamanna isumaqatigisinnaanngilaat, 1998-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisit aappaanni Atuakkiorfik 1,5 mio. kr.-inik aningaasaliiffigineqareermat. Tamatuma saniatigut Atuakkiorfik eqqarsaatigalugu iliuusissatut pilersaarusiortoqarpoq, naammassineqaqqaartariaqartumik, suli amerlanerusunik aningaasaliis­suteqartoqassanersoq isummertoqartinnagu.

 

Tamatuma saniatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq assigiinngitsunik allanik siunner­suuteqarpoq, ilaatigut inuussutissarsiutinik siuarsaanissamut immikkoortitat ingerlatsinermut sillimmatinut nuunneqarnissaannik, heliportit kinguartinneqarnissaannik il.il. Inuussutissarsiuti­nik siuarsaanissamut immikkoortitat ingerlatsinermut sillimmatinut nuunneqarnissaat eqqarsaati­galugu siusinnerusukkut oqaatigineqareersutut naalakkersuisut siunnersuutertik tamanna aalajangiusimavaat. Naalakkersuisut isumaqarput siunnersuutit allat ilarpassui ingerlateqqinne­qarsinnaasut, naalakkersuisut massakkut tunngavissat tunngavigalugit siunnersuutit isumaqatigi­sinnaanngilaat.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ersersippaa Qaanaami Paamiunilu mittarfissat kinguartin­neqarnissaasa taasissutigineqarnissaat kissaatigigini, siunnersuulli sukumiinerusumik erseqqis­sarnagu. Naalakkersuisut isumaqarput tamakkua Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aningaa­satigut oqimaaqatigiissitsisoqarnissaanik kissaateqarluni oqaaseqartarnerinut naapertuutinngit­sut.

 

Naalakkersuisut sinnerlugit Inatsisartut siulittaasuat qinnuigissavara taasissutigineqartussat qulequtaat Inatsisartunut agguaateqqullugit, nalornisoqaqqunagu siunnersuutit assigiinngitsor­passuit ataasiakkaat qanoq taasissutigineqassaat.

 

Naggasiutigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq qujassuteqarfigissavara 1999-imut aningaasanut inatsisissamut siunnersuummik sukumiisumik suliarinnissimaneranut, taamatullu oqaaseqarlunga siunnersuut oqaluuserisassanngortippara taasissutigisassanngortillugulu.

 

Anders Andressen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Qujanaq, partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqartussaat tikitsinnagit oqaatigissavara, tassa naalak­kersuisut allannguutissatut siunnersuutit arfineq-pingasut agguaappaat, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummik saqqummiussaqareerneratigut. Allannguutissatut siunnersuutit oqaluuserineqassapput suleriaatsimi ' 36, immikkoortoq 2 naapertorlugu. Allan-nguutissatut siunnersuutit oqaluuserineqassapput taasissutigineqarlutillu, allanngutissatut siunnersuutip nr. 153-ip, tassa konto 30.12.08 utoqqalinermi pensionisiat, nr. 160, konto 20.10.33 qitiusumik iluarsartuussinissaq ilanngullugu taasissutigineqarnerani.

 

Naalakkersuisut qinnuigissavakka allanngutissatut siunnersuutit taaneqartut saqqummiunneranni nassuiaaqqullugit aningaasanut inatsisissamut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut naalakkersuisut siusinnerusukkut allanngutissatut siunnersuutaannut tamakkiisumik ilannakortu­milluunniit atuummassuteqarnersut, imaluunniit allannguutissanut siunnersuutinut Aningaasa­qarnermut Ataatsimiititaliap aningaasanut inatsisissaanut siunnersuutip pingajussaaneerlugu oqaluuserineqarnissaanut isumaliutissiissummi saqqummiussaasunut.

 

Malunnarsorinarpoq allanngutissatut siunnersuummut ataatsimut, tassalu nr. 157-imut nunaqar­fiit pillugit isumasioqatigiinnermut attuummassuteqartoq allanngutissatut siunnersuummut nr. 134-imut naleqqiullugu.

 

Taavalu tikissavarput partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqartussaat, siulliulluni oqaaseqassaaq Lars Karl Jensen, Siumut.

 

Lars Karl Jensen, Siumup oqaaseqartua:

Ukiup tullianut 1999-imut aningaasaliissutit ukiunullu tullernut missingersuutit aappassaaneerlu­git suliarinerisa kingornatigut allannguutissat 34-inik amerlassuseqatut oqaatigineqarmata Siumumiit paasilluarparput.

 

Maannakkut ataatsimiinnermi Inatsisartunut ilaasortat kissaataat ikigisassaanngitsut saqqum­miunneqarput, tamarmik inuiaqatigiinnut iluaqutaasussat. Tamakkua peqqissaartumik tulleriin­nilersornissaat piumasaralugit naalakkersuisunut suliakkiutigineqarput, tamaattumik Siumumiit naatsorsuutigilluinnarparput 1999-imut aningaasanut inatsisissaamut allannguutissat  matumani saqqummiunneqartut allanik  malitseqartinneqarnissaat.

 

Taamatut naliliinnerput pissuteqarpoq 1999-imut ukiunullu tullernut missingersuussiorfiusunut ilaatinneqanngimmata pilersaarutit Inatsisartut iluarsiivigeqqullugit saqqummiussaat. Inatsisartu­ni oqallinnermi tamakkua annertuumik sammineqareermata naatsumik imatut ersersissavagut, tassaasut:

 

-           meeqqat atuarfiini ilinniartitsisussaaleqinerup aaqqivigineqarnissaanut aqqutaasussat,

   pensionisiallit namminneq isertitarisinnaasaasa qaffaavigineqarnerannut aningaasatigut malitsigisassat,

   erngup nukinga atorlugu innaallagissiorfiliornissat pilersaarusiornerisa aallartinnissaan­nut aningaasaliissutissat,

   suluussalinnut mittarfiliornerit tulliisa kinguaallatsinniarnerisigut pilersaarutaasut aalajangiusimaneqarnissaat.

 

Tamakkua qaavisigut Inatsisartut ataatsimiinneranni aalajangiiffigineqartut ukiuni tullerni aningaasatigut ingerlatsinermi sunniuteqartussat ilanngullugit Inatsartuniit suliakkiissutigineqar­tut amerlaqaat. Maanni immikkut suuneri taagunngikkaluarlugit ilisimariikkagut aningaasaliissu­tini aamma malitseqartussaasut.

 

Siumumiit naatsorsuutigilluinnarparput tamakkua aningaasartassaat pissarsiariniarlugit aningaa­saliissutit pilersaarutaareersut allangortinnerisigut nassaariniarneqassasut.

 

Peqqinnissakkut sullissivinni ingerlatsinermi ajornartorsiutit naalakkersuisuniit aaqqinniarneqar­nerat Siumumiit nuannaarutigalugu oqaatiginikuuarput, taamatuttaaq maannakkut aaqqiinniar­nermut peqatigitillugu peqqinnissaqarfimmi suliaritinniarlutik utaqqisut ikiliartornissaat anguniarlugu nunatsinni pilattaasarfimmik pilersitsinissamut aningaasaliissutissanik naalakker­suisut nassaarniersimanerat nuannaarutigaarput. Tamanna alloriarfiuvoq naleqquttoq, siunissa­mimi peqqinnissaqarfiup iluani nunap immikkoortukkaartumik aaqqissuussinerup siunertaanik anguniaagaasumut ilaammat, pilattaasarnerit nakorsanit immikkut ilinniagalinnik suliarineqar­tartut nunatsinni ingerlanneqartalernissaat.

 

Ippassaaninnguaq isumaginninnermut tunngasut oqaluuserineqarmata ilanngullugit eqqartorne­qarput ulloq unnuarlu paaqqinnittarfiit illoqarfinni sumiinnerisa assigiinngitsutigut sunniutigisin­naasaat. Siumumiit pingaartillugit tassani ersersippagut inuusuttunut meeqqanullu ajornartorsior­tunut paaqqinniffiit illoqarfinni anginerusunut inissiisarnerit arlaatigut ajornakusoortumik malitseqarsinnaasut. Matumani Aasianni Inuusuttut Inaat pillugu suliassamut naalakkersuisut tunngavilersuutigisaat Siumumiit paasilluarpagut, tamatumunnga susassaqartut paaseqatigalugit aamma tassani kiffartuunneqartut illoqarfinni allani inissinnissaat periarfissaralugu tamanna ingerlanniarneqarmat.

 

Siumumiit pingaartilluinnarparput ulloq unnuarlu paaqqinniffiit siunissami aaqqissuussivigine­qarnerat eqaatsumik atuisunullu naleqquttumik pilersaarusiorfigineqassasut, tamanna tunngavi­galugu aamma siuliani oqaaserisagut innersuussutigalugit Ataatsimiititaliamisulli naalakkersui­sunut qulakkeeqqussavarput Aasianni Inuusuttut Inaannik matusinissaq tamanna meeqqat inuusuttullu sullinneqarnerannik ajornerulersitsissanngitsoq.

 

Siumumiit aallaqqaasiinnitsinni oqarpugut ukiunut tullernut aningaasaliissutit sumut atorneqar­nissaat Inatsisartut kissaatigisaannut annertuunut naleqqussarlugit pilersaarusiornissaat naalak­kersuisunut suliakkiutigineqartut. Ukiunut tulliuttuni aningaasaliissutit pilersaarusiortarneranni Siumup pingaartippaa makkua ilanngullugit ineriartortinneqssasut:

 

   Innuttaasut peqqinnissakkut sullinneqarnerat inuiaqatigiit pisariaqartitaannut naleqquttu­mik inerisaavigineqassasoq,

   meeqqat atuartitaaneranni inuusuttullu iliinarfitsigut periarfissaat ineriatortinneqartuassa­sut pitsaanerpaamik siunissaqarnisasaat anguniarlugu,

   suliffissaaleqineq annikinnerpaamut inissinniarlugu nunami suliffinnik aallartitsiniartut pitsaasumik sullinneqarnissaat

   aamma pisuussutit uumassusillit pisarineqartut tamakkiisumik iluaqutigineqarnissaat anguniarlugu suliniartuartoqassasoq,

   kiisalu avatangiisit pinngortitarlu mingutsittaliorniarlugit illoqarfinni eqqakkanik ikuallaaviit pilersiortorneqassasut,

   taamatullu siunissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu maannakkut innaallagissiorfiit uuliamik ingerlateqartut nutarterneqarnerat erngup nukinga pinngortitallu nukingi allat atorlugit ineriartortitsivigalugit sulissutigineqaassasut.

 

1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaata siullermeerlugu saqqummiunnerata aappassaa­neerneratalu kingornatigut allannguutissat suliarineqarneranni Ataatsimiititaliamit suliassanut tunngasut pillugit naalakkersuisut arlaleriarlugit isumasioqatigineqartarput, susassaqartullu allat tusarniaaffigineqartarlutik, taamaattumik tamakkua amerlanersaat Ataatsimiititaliap isumaliutis­siissutikkut saqqummiussaatigut ersersinneqareermata annertunerusumik oqaaserata matumani 1999-imut ukiunullu tullernut aningaasaliissutit saqqummiunneqartut aalajangiiffigineqarnissaat Siumumiit akuersilluta taaseqataaffigissavagut.

 

Anders Nilsson, Atassutip oqaaseqartua:

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaata taamatut isikkoqarluni saqqum­miunneqartup Atassut-ip taperserpaa.

 

Ataasimoortumik aningaasarsiornikkut nalilersuereernerit pissutsillu toqqammavigalugit naalakkersuisut siunnersuuteqarnerat aallaavigalugu Paamiuni Qaanaamilu mittarfiliortiternerup ukiuni marluugallartuni kinguartinneqarallarnissa isumaqataaffigaarput.

 

Atassut-mit ajuusaarutigalugu aningaasanik inatsisip suliarinerani tatisimaneqarpallaarnerujussu­aq, allannguutissatut siunnersuutit amerlavallaarujussuaannaratik kisiannili aamma kingusinaar­pallaartumik tunniunneqartarlutik aammalu missingersuussianut tapiliutit amerlavallaat naam­maginnanngilluinnartumik suliarineqartarsimallutik.

 

Siunissami Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ajornartorsiutit tamakkua sukateriffiginerullu­git suliarisalertariaqassavai inatsisiliornerit pitsaanerusumik naammassineqartassappata, Inatsisartullu sulinerminni pitsaanerusumik atugassaqartitaalissappata.

 

Taava tamatuma saniatigut aamma ilanngussassaqarpunga, tassalu Aningaasaqarnermut Ataatsi­miititaliaq allanngutissatut siunnersuuteqarpoq nr. 133-iusumik, tassani siunnersuutigineqarluni nuna tamakkerlugu qarasaasiaqarnermi attaveqaatit ineriartortinneqarnerisa unitsinneqarnissaa, isumaliutissiissulli suliarineqarmat atsiorneqarlunilu, taava ilisimatinneqarpugut naalakkersuisut siulittaasuanit, tassa taassuma qarasaasiaqarfik akisussaaffeqarfigimmagu, taanna qarasaasiamik attaveqaatit taakkua ineriartortinneqarumaartut attaveqaatinik naapertorlugit aammalu pingajori­samik aamma akuliuffigineqannginneqannginnissaat eqqarsaatigalugu. Taamatut naalakkersuisut nalunaaruteqarnerat eqqarsaatigalugu, taamaalilluni allanngutissatut siunnersuut nr. 133 atorun­naarpoq, tamaattumik Atassut-miit allannguutissatut siunnersuut nr. 133 akerliulluta taasiffigini­arparput.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Aallaqqaatigalugu Inuit Ataqatigiinninngaanniit Aningaasaqanermut Ataatsimiititap sulinermini atugassarisimasai ajusaarutigaagut, pisariaqanngikkaluamik pinngitsoorneqarsinnaasimagaluamik suliassaq naaffeqanngiusartumik allannguutissanik uteqattaaraluni suliarineqarsimavoq, tamatu­malu nassatarisaanik utooqqatsissutigeriissavarput, inatsit akuerineqareernermigut arlaatigut iluarsisariaqartunik nassataqarsimasoq paasinarsissagaluarpat.

Inatsisartuni amerlanerit isumaqatigiillutik inassuteqaraanngata naalakkersuisut pisussaapput Inatsisartut inimi maani aalajangigaat najoqqutaralugit sulissallutik.

 

1999-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip aappassaanerlugu oqaluuseri­neqarnerani Aningaasaqarnemut Ataatsimiititaq isumaqatigiilluni naalakkersuisut taamanikkut siunnersuutaasa ilaannik itigartitseqqulluni inassuteqarpoq. Tamannali naalakkersuisunit pisus­saaffiliinertut isigineqarsimanngimmat qisuariaateqarfigineqaranilu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaq Inatsisartut isummernerannik naapertuuttunik allannguutissanik ullumikkumut suliaqarsimavoq.

 

Taamaattumik Inuit Ataqatigiinni Ataatsimiititap allanngutissatut siunnersuutaannut akuersilluta soorunami taaseqataasaagut, naatsoruutigarpullu soorunami partiit allat aapassaaneerinninnermi akuerseqataasimanertik aamma aalajangiussimassagaat.

 

Aningaasaliiffik 20.05.31 kommunenut aamma inunnik isumaginninnermut aningaasaliissutit, aningaasaliissutit allannguutissatut siunnersuutikkut 16 mio. kr.-inik ilaniarneqariarlutik, naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat ullaaq ataatsimiilernerup aallartinnerani allann­guutissatut naalakkersuisut siunnersuutaatigut 5,5 mio. kr.-inik ilanngarniarneqareernerat nassuiarneqassasoq Inuit Ataqatigiit piumasaraat.

 

Taava aningaasaliiffik 20.12.21 talittarfiit, Inatsisartuni ilaasortap Evald Brønlund-ip siorna siunnersuuteqarneratigut kiisami Ittoqqortoormiuni usingiaasarfimmik talittarfimmik pilersitsiso­qarnissaa 1999-imi aningaasaliiffigineqarsimasoq Inuit Ataqatigiit nuannaarluta maluginiarpar­put.

 

Taavalu naalakkersuisut massakkut allannguutissamittut saqqummiussaat utoqqalinersianut, siusinaarlutillu pensioninik pisartagaqalertunut 5,5 mio. kr.-inik aningaasartallit 1999-imut, Inuit Ataqatigiit anguniagaannut naapertuuttut akuerseqataaffigissavagut.

 

20.05.31 oqaatigeriikkatsitut kommunenut inunnullu isumagiinninnermut aningaasartuutissatut 16 mio. kr.-it 5,5 mio. kr.-inik ilanngarniarneqarnerat oqareernittut nassuiarneqaqquarput.

30.16.17 suliffissaqartitsiniarnermut nutarteriniarnermut 1,5 mio. kr.-it Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap aappassaaneerinninnermut itigartitseqqusilluni inassuteqaataa Inuit Ataqatigiit aalajangiusimavaat, taamaatumillu nunaqarfinni ataatsimeersuartitsinissamut naalakkersuisut kinguartitseqqusinerat tusaatissatut tiguarput, aningaasallu atorneqartussaagaluit ingerlatsinermut sillimmatinut ilineqarnissaat siunnersuutigalugu.

 

Taamatut aamma amminik mersortarfiit, mersortarfeeqqat ukioq manna, ukiup tullianut 600.000 kr.-it sinnilaarlugit aningaasalerneqarsimasut aningaasartaasa pingajorarterutaasa peerniarneqar­nerat Inuit Ataqatigiit akuerseqataaffigisinnaanngilaat.

 

Kiisalu erngup nukinga atorlugu innaallagissiornermut tunngasunik misissuinissamut tunngatillu­gu, paasinnippugut, kisiannili inuiaqatigiinnut tamakkiisumik, inuiaqatigiit tamakkiisumik soqutigisaasa matumani salliutinneqarnissaat pingaartipparput aammalu naalakkersuisunit tungavilersorneqaqquarput erngup nukiliorfissat tullii marluk, tassalu Qorlortorsuaq Tasersuarlu Sisimiut eqqaani, qavanilu kujataani, taakkua qanoq ilillugit matumani tulleriinnilerneqarsima­nersut pisariaqartitsineq najoqqutaasimanersoq, imaluunniit suut tunuliaqutaanersut taama aalajangernermut.

 

Inuit Ataqatigiinninngaannit maluginiarparput ukioq tullermut qitiusumik iluarsaassinissamut qitiusumik aningaasanik illuartitat 72 mio. kr.-iugaluartut manna tikillugu 5 mio. kr.-inik ilanngarneqarnissaat naalakkersuisunit siunnersuutigineqareersoq. Tamanna periuseq pisariaqarti­tanut naapertuutinngimmat aningaasanik inatsisiliornermi siusinnerusukkut pisariaqartitat tamaattut arajutsinaveersaarneqarnissaat Inuit Ataqatigiit ilungersorlutik inassutigerusuppaat.

 

Naggataatigut pingitsoorusunngilagut suliap matuma ingerlasimanerani peqataasimasorpassuit, nutserisut, allaffimmi sulisut allat, betjentit, minnerunngitsumik Aningaasaqarnermut Ataatsimii­titaliami allatserput Inuit Ataqatigiinnit qujassuteqarfigissallugit, taakkunanngami kiffartuunne­qarsimanerpat pisarnertut angisuumik unnersiutissaavoq. Naalakkersuisullunmi, taakkulu pisortaqarfiini sulisut aamma qutsaviginngitsuusanngilagut, paasissutissat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititamit sulinitsinni pisariaqartissimasagut annikitsuusimanngeqaat, naak ilaatigut inatsisissatut siunnersuutip piareersarluarneqarsimasuuguni immaqa tamanna annikinnerutissima­sinnaagaluaraa.

 

Naggatatigut Inatsisartut aningaasanut inatsisissatut sulinitsinni tunuliaqutaalluarsimasut qutsavi­gissavagut. Aalajangerneqartussaq tassaasussaavoq ukiumut tullermut ukiunilu tulliuttunut inuiaqatigiinni ingerlatsinermi annertuumik naleraasussaq, tamaattumik naggaterpiaatigut pingaartitarput eqqaangitsuusanngilarput: inatsisiliornermi, aamma aningaasanut inatsisiliornermi piareersarluarneq ullumikkumut takutinneqartumiit annertunerungaartoq Inatsisartut tulliuttut pingitsoornatik pisariaqartissammassuk.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Suliap siullermeerneqarnerani aammalu aappassaaneerneqarnerani Kattusseqatigiit sinnerlugit oqaaseqaatikka innersuussutigeqqissavakka. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap suliap pingajussaaneerneqarnerani isumaliutissiissutaa imaattumik oqaaseqarfiniarpara.

 

Aallaqqaamulli oqaatigssavara suliap aappassaaneerneqarnerani allanngutissatut siunnersuutigi­sannut tunngatillugu, tassalu Ilulissani eqqakkanut ikuallaavissamut aningaasaliissutissat ukiumut missingersuussiorfiusunut ilanngunneqarsimasut ukioq 2000-imut siuartinneqarnissaanut tunngatillugu Pinngortitamut Avatangiisinullu naalakkersuisup akissuteqaammini Ilulissat kommuneaniit eqqanik ikuallaaviliornissamut qinnuteqartoqarsimannginnera assut uggornartik­kaku, tassalu Ilulissat kommuneat ukiuni kingullerni aningaasanut missingersuusiornermi eqqakkanut ikuallaavissamut aningaasanik immikkoortitsisaraluartoq nalunnginnakku, taamaattu­mik Ilulissat kommuneaniit eqqanut ikuallaavittaarnissamut qinnuteqaammik nassiussisoqarsi­mannginera assut eqqumiigalugulu pakatsissutigaara.

 

Taamatut aallaqqaaseeriarlunga Aningaasaqanermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa makkuninnga oqaaseqarfigissavara:

 

Nuannerpoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aalajangersimarpasittumik uippajaanngitsu­millu pissuseqarluni naalakkersuisunut saaffiginnittarmat, tassami Inatsisartuni ataatsimiititaliat pingaarnersaat Inatsisartut sinnerlugit sulisussaagami soorunami taamaattariaqarpoq.

 

Aamma naalakkersuisut aningaasartuutinut takussutissiornissaannut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aalajangiussisimanera taperseqqittariaqarpoq, tassami aningaasaqarnikkut ingerlatsineq naammaginavinngitsoq sukateriffigisariaqarmat.

Kattusseqatigiinniit naalakkersuisunut kaammattuutigissvarput pisortaqarfinni aningaasaqarnik­kut ingerlatsinerit qaninnerusumik malinnavigeqqullugit, aningaasaqarnikkummi ingerlatsinermi ilaatigut annertuumik kipusoortarnerit takornartaanngeqisut pinngitsoortinniartariaqarmata.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami ikinnerussuteqarluni raajanut akitsuutiginiarneqartunut immikkut tasisitsinissamik kissaateqartoq Inatsisartunut ilaasortaq Peter Ostermann taperserlugu  taaseqatigissagakku matumuuna ilisimatitsissutigissavara.

 

Nunanut allanut akiitsorpassuatta nutaamik aaqqiiviginerisigut ernianut akiliutissat 1999-imi 6,8 mio.-inik annikinnerulernissaat ukiunilu missingersuussiorfiusuni aamma appariarnissaat anguneqarsimasoq ajunngilluinnarpoq, pissusissamisoorlunilu.

 

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq taperseqqittariaqarpoq, tassa naalakkersuisut ileqquliutiin­narsimagunarmassuk pissuseq akueriuminaatsoq, tassalu aningaasanut inatsisissap pingajussaane­erneqarnissaanut allanngutissatut siunnersuuterpassuarnik aatsaat saqqummiussaqartarlutik, tamanna iluarsisariaqarpoq.

 

Taakkua saniatigut peqqinnissaqafimmi iluarsartuussinissanut aammalu suliniutit Kattusseqati­giinnit tamakkiisumik taperserpagut, tassa innuttaasut sapinngisamik pitsaanerpaamik sullinne­qarnissaat anguniarlugu aamma nunatsinni napparsimasut suliaritittarnerisa annertusarneqarnis­saat ilanngullugu eqqarsaatigalugu, tassami taamaaliornikkut aningaasartuutikillisaanermik aamma kinguneqartussaammat.

 

Taamaattumik Dronning Ingrid-ip napparsimavissuani iluarsaaqqinniarneq tamakkiisumik taperserpara, aammalu peqqinnisaqarfimmi ilaatigut aningaasatigut aqutsineq pitsaanerusoq anguniarlugu konto 60.01.01 aamma konto 60.10.10-mut tunngatillugu naalakkersuisut Aningaa­saqarnermut Ataatsimisititaliaq akuersisillugu atorfeqartitsinermut ingerlatsinermullu tunngasu­nik aningaasaliissutaareersut iluanni nikisiterisinnaatitaanissaat Kattusseqatigiinnit ilassilluarlugu akuersaarpara.

 

Kiisalu helikopterinut, mittarfinnut tunngatillugu Akunnaami, Nuussuarmi, Kullorsuarmilu sanaartornissat kinguartinneqarnissaanik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaataa Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilara, tassami nalunnginnakku Akunnaami ukiuni kingullermi arlalinni helikopterinut mittarfeqalernissaq annertuumik ilungersuutigineqarluni suliuniutigineqartoq. Aammalu Kullorsuarmi Nuussuarmilu helikopterinut mittarfissat Aningaa­saqarnermut Ataatsimiititaliamiit pisariaqartinneqavissuunnginnerarlugit kinguartinniarneqarnis­saat siunnersuutigineqarnerat Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilara, tassami ukiuni kingullerni helikopterit mittarfeqarnerannut tunngatillugu kommunimut paasiniaaninni paasivara, taakku aamma annertuumik pisariaqartinneqartut. Taamaattumik allanngutissatut siunnersuutip nr. 144-p immikkup tasissutigineqarnissaa piumasaraara.

 

Ilanngullugu eqqaasitsissutigissavara 1998-imut aningaasanut inatsimmi upernavimmi aalisariuti­nut talittarfiliornissaq aningaasaliiffigineqareernikuugaluartoq 1999-imut aamma kinguartinne­qarnikuummat, taamaattumik Upernaviup kommuniata aamma nammineq pilersaarusiortarnini eqqarsaatigalugu piviusunngortinneqarsinnaasunik pilersaarusiortoqartarnissaa assut kissaatigim­magu ilisimatitsissutigissavara. Qularinngilaralu tamanna aamma kommuninit allanit taama kissaatigineqassasoq.

 

Immikkut Ittumik Ikiorsiisarfimmut tunngatillugu apeqqutiginiarpara suna, imaluunniit suut pissutigalugit KNAPK Ikiorsiisarfimmut peqataajunnaarsimanersoq.

 

Naggataatigut eqqaasitsissutigissavara isumaqalersitsiniartoqassanngimmat Kattusseqatigiit suna tamaat taartuinnartut takorlooraat, naamik naamivik, akileraarutit akitsuutillu kisiisa qaffaavigi­neqarnissaat Kattusseqatiginniit kisiat periarfissatut isiginngilarput, nunarput periarfissaqaqaaq, aamma inuutissarsiornerup tungaatigut, taamaallaalli politikkerit piumassuseqarnerat iluamillu kommunit peqatigalugit tulleriiaarisinnaanerat kisimi apeqqutaaginnarpoq.

 

Taamatut oqaaseqarlunga 1999-imut aningaasanut inatsisissamut siunnersuut tunngaviatigut isumaqatigalugu ataasiakkaallu aamma isumaqatiginngisakka erseqqissaassutigereerlugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissuta amerlanertigut akuersaarlugu taaseqa­taaffigissavara.

 

Naggaterpiaatigullu oqaatigissavara naalakkersuisut akissutaat kingusinnerusukkut tigusimasara periarfissaqarfigisimannginnakku annerusumik uani oqaaseqaatinni ilanngussivigissallugu, tassalu pingaarnersiuillunga una eqqaassavara naalakkersuisut akissuteqaamminni Qorlortorsuar­mi erngup nukinganik innaallagissiorfiliornissamut atatillugu misissueqqaarnernut pilersaarusior­nermullu 1999-imi 2 mio.-inik immikkoortitsinissaat akueriuminaatsikkakku, makku pissutigalu­git:

 

Nukissiorfinnut tunngasut Inatsisartuni, aamma qinigaaffimmi matumani, annertuumik nassuiaa­teqarfigineqartarsimapput, annertuumillu oqallinnerit pisarsimapput, aamma ilisimasatsitut nassuiaateqarnernut tunngatillugu paasissutissat assigiinngitsorpassuit saqqummiunneqartarsi­mapput, taamaattumik paasiuminaatsippara misissuineq, misissuineq, ila misissuineq qaqugu naammatsinniarpa? Misissuinernut aningaasartuutit naammariinngillat? Taamaattumik misis­suiunnaarluta pilersitsiniarutta ingerlatsisariaqarpugut, misissuinerit ila naammalerunarmata.

 

Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:

Partiit Kattusseqatiillu oqaaseqartuinut qujanaq. Ataatsimut oqaatigissagaanni malunarpoq taaseqattaaleriarutta ersivikkumaartoq, kisianni tassa ukioq manna ullup ualimut naannginerani aningaasanut inatsisissaq qulornangitsumik akuerineqarumaartoq, tamanna qutsatigeriissavara naalakkersuisut sinnerlugit, naak taaseqataarnerit suli pilinngikkaluartut.

 

Taava oqaatigissavara Siumup oqaaseqartuanut, soorunami aamma qujanarmat saniatigut aam-malu pisariaqartitsineq aallaavigalugu susassaqartunit akissuteqarfigineqarsinnaammata. Soorlu assersuutigalugu Aasianni Inuusuttut Inaanut tunngasoq imaluunniit assigiinngitsut. Maluginia­garalu una oqariartuutitullusooq tuttoq malugisara ataatigut titarusuppara, tassalu assersuutitgalu­gu peqqinnissakkut sullinneqarnerup inuiaqatigiinnut naleqqunnerusumik ingerlanissaa taanna kaammattuutigineqarmat, aap, aamma taamatut meeqqat atuarfianni inuusuttullu ilinniartitaaner­tigut qanoq pitsaanerusumik iliuuseqarfiginissaat, kiisalu pingajuattut nunami suliffissanik aallartitsinissaq, imaluunniit tamakkua sullinneqarnissaat, taakkua maluginiarpakka Siumuminn­gaanniit aammalu ataaseq, tassalu avatangiisinut pinngortitanullu tunngasut mingutsaaliunissa­nullu tunngasut. Taamaakkaluartoq ataasimut oqaatigalugu Siumut isumaqataalluni taasissamaar­nera nuannerpoq.

 

Atassut aamma taamatorluinnangajak oqaaseqarfigissavara, nuannaarutigaara siunnersuutit assigiinngitsut Atassut-ip taperserumammagit, aammali paasilluarlugu imatut ilaatigut oqarmat, taamatut suleruloorsimaneq taamak piffissaaleqitigaluni suliniarneq, pingaartumik aningaasanut inatsisissamut tunngatillugu suliniarnermi ajornartorsiut taanna oqariartuutigimmassuk, taamaat­tumillu kissaatigalugulusooq siunissami pitsaanerusumik suleriarfissaqarnissaq, pitsaanerusumik pilersaarusiorluarnerusumillu ingerlassiniarnissaq, taanna Inatsisartuni anguniarneqartariaqartoq. Isumaqarpunga naalakkersuisut sinnerlugit oqaatigissallugu isumaqatigigakku, aammalu taanna tusaatissatut tigussagatsigu.

 

 Illua-tungaatigut oqaatiginngitsuusanngilara tassani ikioqatigiittariaqassaagut, assersuutigalugu aamma assigiinngitsut immaqa ajornannginerusumik suliarineqarsinnaagaluit illua-tungeriilluta suliarigutsigit pitsaanerussammat.

 

Aalajangersimasumik apeqqummut, soorlu EDB-imut tunngasut taakkua susassaqartumit oqaaseqarfigineqarumaarput.

 

Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuanut aamma qujavunga, aamma aatsaannguaq Atassut-mut oqaase­qarnittuut piareersarluarneq kaammattuutigimmassuk aamma tusaatissatut tigussavarput, isuma­qarpugut taanna ikioqatigiilluta naammassisinnaassagipput, mikisualuppassuit pulaffigeqattaar­pallaarnerit ingerlasarutta, taava angusassaq pitsaanerussammat, kisianni nuannaarutigaara Inuit Ataqatigiit aamma ataatsimut isigalugu, naaggaagassatik eqqaasanngikkaanni, ataatsimut isigalugu finanslovip naggataatigut pingaarnersaaanni peqataajumarat suli takusinnaagakku.

 

Taamatut aamma oqarfigissavakka Kattusseqatigiit nalisaassaanga, taavalu oqarusullunga aamma Kattusseqatigiit ilaatigut namma oqaluttarfik atorlugu Ilulissani kommunalbestyrelsip qinuteqar­simannginera ikuallaasarfiliornissamut, kaammattuutigissagakku nammineq kommunalbestyrel­seqatini Ilulissani tikeriarlugit taanna naammagittaaliutigijumaaraa ilaminut maannaqquunagu.

 

Taavalu aamma oqariartuutaasa ilagaat immikkut taasissutigineqarnissaa soorlu 144-p, taanna kissaata aamma maluginiarpara, taannalu aqutsisumit aaqqinneqarumaarpoq.

 

Apeqqutit allat qaffatsitai Kattusseqatigiit susassaqartunit akissuteqarfigineqarsinnaapput, kisiat naggataatigut oqaatigissavara tunngaviatigut inatsisissamut isumaqatiginninnini Kattusseqatigiit neriorsuutigimmassuk tamanna aamma iluarigakku, qujanaq.

 

Ruth Heilmann, Siumut:

Qujavunga, tassa ikinnerussuteqarluni uanga oqaaseqaatiliorsimavunga, uani konto pineqartoq 20.10.34 pillugu, tassani pineqarput nunami inuutissarsiutit, sanalunnermik inuutissarsiutip siuarsaavigineqarnera, Takornariartitsinermik Aallartitsiniartunut aningaasaanik Tapersiisarneq TAT, sisorartarfik Apussuit, Leif Ilunaarajooq, Unnuisa Fond, taakkua tamarmik katillugit 10 mio.inik aningaasartaqarput. Takornariaqarnermi Naalakkersuisoqarfimmit aqunneqartariaqarput tamannalu pissusissamisoortuuvo, taakkuami ingerlanneqarput Nunatsinni takornariartitseqati­giiffimmit, Greenland Tourism-imit, taamalu nammineq bestyrelseqarlutik, qanoq ingerlanissa­mik nakkutiginnittunik aamma aningaasat tungaatigut pitsaasumik aqunneqarlutik.

Aningaasanut inatsisissap aappassaaneerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliuutis­siissummini taamatut ingerlatsineq itigartippaa aningaasallu driftreservemut nuutassanngortinni­arneqarlutik, anguniarlugu aatsaat aningaasat atorneqarsinaassallutik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap akuerseqqaarneratigut.  Tamanna uanga Inatsisartunu ilaasortatut maannakkullu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami Laannguaq Lynge-mut sinniisutut Ataatsimiititaliap isummernera isumaqatiginnginnakku, taamatut isummannik Inatsisartoqatinnut erseqqissaateqar­punga.  Eqarpallaarujussuartumik marloqiusamillu allaffissornertalimmik ingerlatsisoqalissaaq.  Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq ataqqineqarluni aperineqaqqaartalissappat aammalu Ataatsimiititaliaq akuttusuunik ataatsimiittarmat suliat ingerlanniakkat utaqqisinneqartalernissaat pissusissamisoortuusorinanngimmat. Isumaqarpunga Naalakkersuisunut aamma sulisunik tatiginninnginnermik ersersitsisuusoq tamanna, taannalu uanga akueriuminaatsippara.

Maanna takornariaqarnikkut eqaannerusumik ingerlatsinialeruttorfitsinni aammalu pikkorissiar­tornitsinni taamatut isummerneq naleqqutinngilaq.  Takornariaqarnermi siunningaagut nattaqqal­lisaartuunngitsumillu pilersaarusiornissaa pingaaruteqartorujussuuvoq, tamannalu taakkua qulaani taagorneqartut ingerlateruttorpaat aamma kommunini takornariartitsinikkut selskab-inik allanillu eqqumiitsuliornikkut ingerlatsiniartunik suleqateqarluni isumaqatigiinnialeruttorfiit aallartisarneqaruttulermata, tassuunakkullu kiffaanngissuseqartumik aningaasat atugassarititaasut iluanni suliniartoqarnera tatigisariaqartutut isumaqarpunga.  Tamarmimmi inatsisinik malitassa­qarnertik malinniartuartussaavaat, tamannalu aarleqqutaasariaqanngitsoq isumaqarlunga.

Allarpassuit aningaasaliissutit pisortaqarfinnit aqunneqartuupput tamannalu eqaatsumik tatiginar­tumillu ingerlasoq nalunngilarput akornusertariaqaranilu aamma takornariaqarnermi. Qujanaq.

 

Mikael Petersen, Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Pisortallu Suliaassaqarfiutaanut Naalak­kersuisoq, Siumut:

Naalakkersuisuninngaannit siunnersuutit allannguutissatut siunnersuutit massakkut saqqummiun­neqartut pillugit Atassumminngaanniit aammalu Inuit Ataqatigiinninngaanniit oqaatigineqartunut oqaaseqalaarusuppunga.  Aamma tassunga ilanngullu isumaqarpunga soorunami pissusissamiso­ortoq Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata piumasarimmagu nassuiarneqartariaqartoq, taakku 5,5 mio-t ilanngaatissat sumiuna inissinniartut.

Siullermik erseqqissaatigilaassavara uani siunnersuutini pineqartuni uagutsinnut tunngassuteqar­tuni, tassa utoqqalinersiutinut tunngasut, aammalu suliffeqarnikkut iluarsaaqqinnissamut tunnga­sut aningaasaliissutissat pillugit, uagut Naalakkersuisuni sulinitsinni inimi maani aalajangerne­qartut tunngavigerpiarlugit suligatta, sulimagatta.  Aammalu inimi maani aalajangerneqartut tunngavigalugit allannguutissanik siunnersuuteqarluta.  Taamaattumik Naalakkersuisut piuma­saarsuinnarluta uani allannguutissanik siunnersuuteqanngilagut.

Utoqqalinersiutit suli pitsaanerusumik aaqqiivigineqarnissaat pillugu inimi maani Naalakkersui­sut aamma piumaffigineqarpugut aamma isumaqatigisatsinnik.  Utoqqalinersiutit pillugit peqqussutissap siullermeerneqarnerani partiininngaanniit tamanit isumaqataaffigineqartumik saqqummiisoqarpoq, utoqqalinersiutinut attuinngitsumik allannguutaanngitsumik utoqqaat saniatigut ukiumut isertissinnaasaasa qaffaaffigineqarnissaat.

Tamannalu tamanit partiinit isumaqataaffigineqarpoq aamma Kattusseqatigiinnit.  Aamma una suliaq ingerlanneqarnerani uagu Naalakkersuisuni ulapissimaqaagut aamma Inatsisartuni Isuma­ginninnermut Ataatsimiititaliaq suleqatigisimaqaarput.  Taamaattumik isumaqarpunga tassunga tunngatillugu oqariartuutigineqartut Atassummiit Inuit Ataqatigiinnillu pissusissamisuunngitsut, tassanngaannartumik saqqummertutut taammatigit.

Suliffeqarneq pillugu iluarsaaqqinnissaq 1999-imut aningaasanut inatsisissamut siunnersuummut siullermut ilaatillugit 1,5 mio-t Naalakkersuisuni siunnersuutigaavut, piumasaraavut, taakkuali konto-mit aallerfiginiakkatsinninngaanniit pissanngitsut Inatsisartuni maani aalajangerneqarput piumaffigineqarlutalu nutaamik siunnersuuteqaqqulluta.  Taamaattumik nutaamik Inatsisartut piumasaat malillugu aamma siunnersuuteqarpugut.

Suliap ingerlanneqarneri ukua uagut tungitsinninngaanniit ingerlassimavavut inimi maani Inatsisartut piumasaat naapertorluinnarlugu.  Taakkualu finansudvalg-imut ingerlatinneqarsimap­put, ajuusaarnaraluartumik finansudvalg-ip angumerisinnaanngisaanik, tassami isumaliuutissiis­sut inilivissoq taakku Aningaasaqarnermut Pisortaqarfimminngaanniit tiguneqarsimammata.  Isumaqarpunga eqqortuunngitsoq Inuit Ataqatigiininngaanniit aammalu Atassumminngaanniit massakkut allannguutissatut siunnersuutigisarput pillugu taama sakkortutigisimik uparuaaneq.

5,5 mio-nik utoqqarnut pitsaanerusumik aaqqiinissarput, utoqqalinersiutit tungaatigut aammalu siusinaartumik utoqqalinersisartut tungaasigut 5,5 mio-nik nalilik taanna oqaatigilara Naalakker­suisuni taakkua 5,5 mio-t ilungersorluta nassaariniarsimagatsigit, utoqqaat pitsaanerpaamik pineqarnissaat anguniarlugu.  Qujanartumillu ilinniartitsisumik isumaqatiginninniarnerit pitsaasu­mik naammassineqarneratigut - tassalu konto 20.05.31 Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata paaseru­sutaaniitsut - taakkua aningaasassaqalersimapput.  Isumaqarpunga ilinniartitsisut isumaqatigiinni­arfigineqarneranni angusat kusanartut aamma naammassisaqarfiusimasut aamma qutsavigisaria­qarivut taamalilluta aamma periarfissaqartitsilersimammata aningaasatigut utoqqartatta nunami maani suli pitsaanerusumik pineqarnissaat.

Annertunerusumik oqaassanngilanga sinneri Inatsisartunut ilaasortat tamarmik nalunngimmatigit kisiannili nuannaarutigissaqaarput Naalakkersuisuni ukua aningaasat massakkut piumasarisavut Inatsisatunit aamma isumaqataaffigineqartut tamamit akuersorneqarpata.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut:

Paasinarsivoq maannakkut aappaagumut aningaasartuutissat akuerineqarsinnaangortut.  Taman­nalu aamma Naalakkersuisut sinnerlugit qujassutigaara aammalu qujassutigalugu Atassutip oqaluttua qararaasiat pillugit paaseqatigiinneq,  amma uani angusarput pillugu. Tassami tamanna qarasaasiat tungaatigut ineriartortitsineq aamma attaveqaatinut naalakkersuisoqarfik peqatigalugu Tele Greenland naammattumik atortorissaaruteqarmat, tassani nukik atugassaq pisiarineqarnissaa naatsorsuutigineqassaaq, maani Namminersornerusut qarasaasiat pillugit ineriartortitsineranni.

Aammalu ingerlatteqatigiiffissuit Namminersornerullutik Oqartussat pigisaat - kommunit allallu eqqarsaatigalugit - taama ineriartornerup maannakkut killiffigisaa qarasaasiatigut qujanarpoq.  Naalakkersuisuninngaanniit qularinngilarput qarasaasiaqarnermut silarsuarmut maannakkut pulareerluta uteqqissinnaanatalu.  Taamaattumillu tassuungakkut ineriartortitsineq aamma malinnaaffigisussaavarput, Nunatsinni inuusuttunut,  suliffeqarfinnut uagutsinnullu allanut.

Immikkut nalunaarutigaara maani akuersaarneqarluarmat Peqqinnissaqarfik eqqarsaatigalugu partiit tamarmik aamma Kattusseqatigiiffiup oqaatigimmassuk Sanami pilattaasarfiup nutaamik sanaffiunissaa, taamaalilluni utaqqisut Nunatsinni aamma ikilineqarsinnaaneranik kinguneqartus­saammat, suliffillu ullutsinnut pitsaassutsimigut Danmark-ip naalagaaffiata iluani ajornerunngit­soq, taamatullu pitsaasuugami isumannaatsuusoq, napparsimasunut isumannaallisaatissaq taamaalilluni sananeqarsinnaanngormat.

 

Aamma immikkut erngup nukiliorfiit ammaaninni oqalugiaatinni taanna eqqaasimavara, Naalak­kersuisut Nunatsinni erngup nukiliorneq immikkut annertuumik sammisassatut isigaat, taamaat­tumillu Qorlortorsuarmi aammalu Tasersuarmi maannamut misissuinerit eqqarsaatigalugit Qorlortorsuarmi illoqarfiit marluk ataatsikkut - Qaqortoq Narsarlu - tamatumani isumannaarne­qarsinnaaneri aallaaviusimapput, naallakkersuisooqatigiit Atassut Siumullu tulleriissaaralutik Qorlortorsuarmik toqqaaneranni.  Taanna tassa aallaaviuvoq maannakkut misissueqqissaarnermi taavalu projekt-imut ikaarsaarnermut aallarniinissamut.

Kisianni apeqqut uterfigineqartussaavoq erngup nukiliornermi selskab-iliornissaq - Vandkraftsselskab-imik - taavalu Nukissiorfiit tassani qanoq ililluni taakkua aaqqiivigineqarnis­saat, apeqqutit taakkua tikinneqarumaarput.

 

Taavalu aamma immikkut oqaatigineqareersoq Isumaginninnermu  Naalakkersuisoqarfimmit utoqqalinersiat tungaatigut aningaasartassaasa tungaatigut, naggataatigut aamma paaseqatigiinneq januarip aallaqqaataanit atulersussat tungaasigut - naak ukiarmi aamma pitsannguallatsitsinerit pereersimagaluartut - taanna aamma paaseqatigiiffigineqarmat qujassutissaavoq.

 

Uangattaaq illuatungiliuttut oqaaseqartuatulli pinngitsoorumanngilanga aamma Ataatsimiititaliaq Aningaasaqarnermut qutsavigissallugu - maani suliassaq annertoorujussuaq pisarnermittut peeqissaarlugu suliarisimavaat - aammalu Naalakkersuisut samråd-eqarnikkut allatigullu anner­tuumik paasissutissanik tunniussaqarniarsimavugut - pisussaaffipput naapertorlugu.  Taamaattu­mik neriuutigaara - aamma taamma - manna taasissutigineqannginnerani paasissutissat assigiinn­gitsut aamma tunniukkumaneqartut apuussimasut aammalu amigaateqartoqarsimassappat, soorunami tamanna ajuusaarnarpoq kisianni tunniunneqarsinnaasut tamarmik tunniunneqarsima­sutut naatsorsuutigisariaqassaaq.

 

Immikkut taasinissaq naggataatigut tikilaassavara, tassa 132 aamma 133-iugunarput taakku qarasaasiamut tunngasut nalunaarutigineqareersutut taakku udvalg-ip tungaaninngaanniit Siumup aamma Atassutip tungaaninngaanniit taakku udvalgip innersuussutai akerlerlugit taasiniarpugut.

 

Peter Ostermann, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami siulittaasuugallartoq, Atassut:

Erseqqissaateqalaaginnaassaanga.  Pingaartumik Inatsisartunut ilaasortaq Ruth Heilmann allaalunnguillu pillugit.  Tupinnanngilaq una Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq akuesiseq­qaarlugu aningaasanik atuisarneq nalinginnaavoq, konto-ni assigiinngitsorpassuarni taanna atorneqarpoq, taamaattumik arlerisaarinerunngilaq aamma imaanngilaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq suliniuttaasunik assigiinngitsunik tassani taakkartorneqartuni akerliummat.  Naamik, taamaaqqajanngilaq.  Soorlu EDB-mut tunngatillugu, taassuma suliarinerani paasivarput TELE avaqqullugu toqqaannartumik sinerissamut attaviliinissaq sulissutigineqartoq.

Taamaattumillu taamaalilluta qisuariarpugut nalunnginnatsigut TELE avaqqullugu taamatut aaqqiisoqassagaluarpat TELE-p aningaasaqarnera sequmilluinnarneqassasoq.  Kisianni tassa paaasivarput ullumikkut allakkiaasimasoq naapertorlugu TELE suleqatigalugu, TELE atorlugut suleriaatsit tamakku ingerlanneqassasut.  Taamaattumik tassunga isumaliuutissiissutip taassuma imarisaanut akerliullutik taasisoqassagaluarpat ajortoqarnavianngilaq.

 

Annertungaatsiartumik atuarfimmi pissutsit Ataatsimiititaliami eqqartorsimavavut, allaat siulersuisut siulittaasuat ulluinnarnilu ingerlatsisuat oqaloqatigisimavavut ajornartorsiutit ersarissumik paasiumallugit.  Ilumoorpoq 1,5 mio-nik Atuakkiorfik tunineqarmat kisiannili tassa taakkua atorneqarput unittuunnginniassammat, akiligassat akilernissaannut.  Uagullu oqaloqatigi­nerani paasisimavarput 1 mio 1,2 mio-t missaanni pisariaqartitsisoqartoq, isumannaannerusumik aarlerinannginnersumillu Atuakkiorfik ingerlassappat.  Tamatta nalunngilarput Atuakkiorfiup pingaarutaa sumiittoq pingaartumik Kalaallit atuakkiortut sullillugit ingerlatsinera uagut assorsu­aq iluarigatsigut taamaattumik taamatut siunnersuuteqarsimavugut.

 

TB II-p aappassaaneernerani ullumi pisumi oqaatsikka innersuussutigalugit Paamiuni Qaanaami­lu mittarfiliassat kinguartinniarneqarnerannut apeqqutip uani isumaliuutissiissummi aamma saqqummerteqqinnera tupinnaateqanngilaq, aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq oqanngilaq sanaartugassat aalajangiusimaneqaannassasut.  Pingaartissimavarput apeqqutip taassuma uani ersarissumik aalajangiiffigineqarnissaa, kinguartinneqassanersoq imaluunniit pilersaarutit malillugit ingerlatinniarneqassanersut.

 

Siunnersuutit nutaat ataatsimiinnerup aallartinnerani agguaanneqartut Naalakkersuisuninngaaniit aamma tupinnaateqanngillat, suleriaaseq malillugu Naalakkersuisut aamma Inatsisartunut ilaasortat aalajangersimasumik amerlassuseqartut pingajussaaneerinninnermi allannguutissatut siunnersuuteqarsinnaapput, malunnaateqanngilaq taanna.

 

Maliinannguaq M. Mølgaard, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq, siunnersuutinnut tunngatillugu nuannaarutigaara toqusut nillataartitsiveqalernissaannut tunngasoq ajornartorsiut annertooq sinerissami taamaalilluni qaangerneqartussanngormat, tassami neriorsuutigineqarmat aappaagumut immikkut aningaasaliissut eqqartorneqalerpat qaqinneqaq­qikkumaartoq.

Taassuma saniatigut uani uparualaarusutara tassaavoq ilisimaneqartutuut mersortarfiit ammit pillugit - qinigaaffik una kingulleq - annertuumik oqallittarsimavugut, ammit pillugit nassuiaate­qartoqarsimavoq.  Mersortarfiit ataatsimeersuartinneqarsimapput aammalu mersortarfiit pillugit aamma maani annertuumik oqallissimalluta, taavalu innersuussisoqarsimalluni ilaatigut Naalak­kersuisup taamani upernaaq saqqummiinermini erseqqissumik oqaatigisimallugu pikkorissaanerit qanoq pingaaruteqartigisut taamatut mersortarfiit ineriartortissappata aammalu pitsaanerulersu­mik imminut napatissinnaanerusumik ingerlalissappata.  Tassami taanaammat oqariartuutaasima­soq, taamaattumik uani Naalakkersuisut siunnersuutaanni kingullermut tunngatillugu assorsuaq ajuusaarnarpoq aningaasat taamma amerlanngereertigisut - allanut naleqqiullugit - tassa mersor­tarfinnut sinerissami tapiissutaasartut eqqarsaatigalugit 600.000-it nalaaniittut, missaaniittut 200.000-inik ilanngarniarneqarmata.

 

Tassa imaappoq upernaaq imaluunniit ukiuni kingullerni ataatsimiissutigisarsimasavut aammalu ataatsimeersuassutigineqartarsimasut taamaalillutik ineriartortinneqaratik annikillisaaffigineqar­tussanngormata.  Taanna annertuumik ajuusaarnarpoq.

 

Naggasiullugulu nuannaarutigalugu tassa aappassaaneerinninnermi aamma maanngaanniit oqaluttarfimmiit taakku utaqqisorpassuit - suliaritinniarlutik utaqqisorpassuit - uparuarsimavavut aammalu maannamut qujanartumik pilattaasarfimmik pilersitsinissaq akuersaarneqarmat.  Ilaatigut oqaatigineqarluni taamatut pilersitsisoqarpat allaat affai taamaalillutik suliaritissinnaann­gussasut.

 

Naggaterpiaatigut Peqqinnissamut Ataatsimiititaliami Qeqertarsuup tunuani misiliutaasumik ingerlatsinissamik aammalu qitiusumik napparsimaveqalernissamut tunngatillugu neriunarpoq sumiinnissaata aalajangernissaa aatsaat Inatsisartut ataatsimoorussillutik maani aalajangeru­maaraat.  Tassami piareersaatit uani inatsimmi aamma ilaareermata kisiannili sumiinnissaa oqaatigineqarani.  Taamaattumik aalajangiinissavik neriuppunga Inatsisartut Tullissaata aalajan­giissutigiumaaraat.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:

Siullermik Atassutip oqaaseqartuata oqaaserisaanut, tassa allannguutissatut siunnersuut 133-mut, tassani pineqarput qarasaasiat.  Paasissutissat nutaat Atassutip oqaluttuata pissarsiarisimasai uagut pissarsiarisimanngikkalluarlugit paasinarsimmat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap ujartugai naammattumik akineqartut Atassutikkut oqaluttuata oqarneratut uaguttaaq allannguutis­satut siunnersuutitut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap saqqummiutaanut peqataanerput tunuartipparput.

Taavalu Isumaginninnermut, Suliffeqarnermullu Naalakkersuisup akissuteqaataanut, aap suliffis­saqartitsinermi iluarsaaqqinnissaq uaguttaaq peqataaffigaarput.  Matumanili aningaasanut inatsisissami sulinermi siullermik maluginartarneqartoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititamit aamma Inuit Ataqatigiinninngaanniit tassaavoq allaffissornermi sulineq aningaasassaqartinniarlu­gu aallaqqaammut Naalakkersuisut qinnuteqaatigaat mandetiiminut atugassaagaluit 1,5 mio-nik ikilineqassasut.  Tamanna Aningaasaqarnermut Ataatsimiititamit itigartinneqarpoq.  Massakkut pilliutigineqartussat tassaalerput nunarfimmiut ataatsimeersuartinneqarnissaat taavalu ammerive­eqqat.

 

Inuit Ataqatigiinninngaanniit isumaqarpugut allaffissornermut aningaasartuutit taaqqillugit pisortaqarfik, Isumaginninnermut Pisortaqarfik nammineq aningaasartuutissami iluani aningaasa­nik allassimaanngimmata, allamut aningaasartuutit 1,5 mio-t taakkununnga nammineq akissaqar­tariaqartoq Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut.  Aammalu aappaannut 16 mio ilinniartitsisunut isumaqatigiissuteqarnermut ippassaq imaluunniit ippassaaninngorpoq, qinnuteqaatit 16 mil unnuup ataatsip ingerlanerani paasineqarsimasoq 5,5 mio-nik ikinnerusut atorfissaqartinneqartut.  Unnuup ingerlaneri taamaattut amerlanerusariaqaraluarput.

 

Taavalu Inatsisartunut ilaasortup Ruth Heilmann-ip oqaaseqarneranut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaq - sinniisutut ilaasortaaffigisani Naalakkersunut tatiginninnginnermik ersersitsisoq Inatsisartut Inuit Ataqatigiit najoqqutaralugu Inatsisartut suliassaanik naammassinnikkusulluni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq iliuuseqarmat.  Naalakkersuisunik tatiginninnginnermik taaneqassappat allatut ajornaqaaq oqartariaqarpoq ajuusaarnaqaaq Ruth Heilmann Inatsisartuni qinersivik naalersimammagu Inatsisartuni suliassami suunera soorlulusooq paasisimanagu.

 

Arsaarniarneqanngillat taamaallaat pisarnitsitut aningaasaliissutit taamaattut puttuttartut ukium­miit ukiumut nakkutigerusuppavut, Inatsisartuni qinikkatut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititali­ami ilaasortatut suliassatta pingaarnerpaat tamanna ilagimmassut.

 

Kiisalu Naalakkersuisut Siulittaasuannut una erngup nukinganik, nukinga atorlugu nukissiorfi­liornissamut apeqqutigaarput isumminnginnitsinni paaserusullugu Tasersuullu Qorlortorsuullu tulleriinnilernerat pingaarnersiuinermi tamatumani suut tunngavigineqarsimanersut paaserusuk­katsigu.

Sisimiuni innaallagissiorfik siorna ajutuupatarnarmat eqqaamavarput taamaattumik qanoq taamatut siunnersuutigineqartut tulleriinnilerneqassappata qaqugu taava Tasersuarmi pilersaarutip tullinnguunnissaa ilimagineqassava?

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Allannguutissatut siunnersuutissarpassuit soorunami aatsaaginnaq aamma 1998-imut ilassutitut aningaasaliissutit aappaannut eqqartorneqartunut taputartuunneqarsinnaanngitsut kisiannili taamatut qalleraatiinnavivissortut allannguutissatut siunnersuutip aappassaaneernerani (paasi­nanngilaq 2,5) Tupinnanngitsumik suliap siuliani eqqartukkatta takutippaa Inatsisartunut ilaasortat allaat aamma Naalakkersuisut taasiniarnermi ajornartorsiuteqaleraluartut.

 

Sunaana eqqartoripput nikuissuugut imaluunniit issiaannassuugut?  Uani oqaaseqarninni 144-mut tunngatillugu tassalu Kullorsuarmi, Nuussuarmi Akunnaamilu suluusalinnut mittarfiunngitsut helikopterinut mittarfiit kinguartinniarnerannut tunngasoq takusinnaavara taasinissamut ilitser­suut una malillugu 144 ilanngullugu taasissutigineqartussaavoq allanut.

 

Erseqqissumillu paaserusuppara 144 immikkut taasissutigineqassanersoq.  Pissutigalugu Naalak­kersuisut akissuteqaammanni aamma kissaatigimmassuk 144 immikkut taasissutigineqassasoq, akissuteqaamma ersarissumik allaqqavoq.  Taakku kinguartinneqarnissaat Naalakkersuisut kissaatiginngikkaat.

 

Taamaattumik taanna ersarissarneqaqquara kiisalu aamma amminut mersortarfinnut tunngatillugu aamma uani taasinissamut ilitsersuutigisami immikkut ilaanngilaq tassa Naalakkersuisut siunner­suutigeqqoorpaat, eqqaamanerlunngikkukku.  Taamaattumik taakkua ukua Naalakkersuisut siunnersuutaat, akissuteqaataat, finansudvalg-ip innersuutai unalu imminnut naapertuutinngillat taanna Inatsisartunut ilaasortat paasisariaqarpaat, taasisoqannginnerani.

 

Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut:

Qujanaq. Anthon Frederiksen-imut oqaatigilaassavara atuaqqilaaruniuk allassimasoqarmat allannguutissaatut siunnersuutit ataasiakkat pillugit immikkut taasissutigineqarnissaat kissaa-tigineqarnerluni, aamma taanna apeqqutigineqassaaq.

 

Mikael Petersen, Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Pisortallu Suliaassaqarfiutaanut Naalak­kersuisoq, Siumut:

Maliinannguamut akissutigalugu erseqqissaatigilaassavara amminik mersortarfiit taakkua 200.000-inik ilanngarneqartut, tassa 600.000-it 200.000-inik ilanngarneqartut taakkua mersortar­finnut eqquissanngimmata, taanna erseqqqissaatigilaassavara.  Tassa upernaaq Inatsisartut ataatsimiinneranni Naalakkersuisut saqqummiipput amminik mersorneq aqqutigalugu tunisassior­sinnaaneq, tassa suliffissuaqarnikkut ingerlatsisinnaaneq ilanngullugu pilersaarusiorneqassasoq.  Inatsisartunullu Naalakkersuisuninngaanniit neriorsuutigineqarpoq ukioq ataaseq atorlugu pilersaarusioneqassasoq.

 

Tassa pilersaarusioneqarpoq upernaamut naatsorsuutigineqarpoq taanna pilersaarusiaq Inatsisar­tunut saqqummiunneqassasoq.  Taamaattumik toqqaannarmik amernik mersortarfiit uani eqqor­neqassanngilat kisiannili suliffeqarnikkut iluarsaaqqinnerup iluani aamma amernik mersortarfinni sulisut pikkorissartinneqartarnissaat ilanngullugu taamma aamma pilersaarutinut ilaalluinnarpoq.  Taamaaattumik pikkorissartitsinerit aningaasalersorneqartarnerat immikkut taanna konto-qalissaaq.

 

Aamma AEB-midle-nik taaneqartartut, tassa sulisitsisut ilinniartitaanermut akiliutigisartaagasigut periarfissat taakku Ilinniartitaanermut Pisortaqarfik peqatigalugu suliffeqarnermut iluarsaaqqin­nerup iluani tassunga ilaatillugu amernik mersortarfiit ilanngullugit pilersaarusiorneqassallutik, sulisut pikkorissartinneqartarnissaat eqqarsaatigalugu.  Taamaattumik taakku 200.000-it naatsor­suutiginngilarpoq sunniuteqassasut.

 

Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut, Ineqarnermullu Naalakkersuisoq, Atassut:

Tassaana Inuit Ataqatigiinninngaanniit qassiiliutigineqalermat erseqqissaateqalaaginnarniarlunga, ilaatigut 5,5 mio-t pillugit pensionisianut tunngasut, qasseriarluni maanngaanniit nassuiarneqar­poq.  Tassa utoqqalinersianut 3,5 mio-t taavalu siusinaartumik pensionertarnermut 1,7 mio-t missaaniittut.  Taakkua aamma peqquteqarmata ataatsimoortumik 5,5 mio-t iluani konto-p taassuma iluani Inatsisartut namminneerlutik ungasinngitsukkut akuesissutigisaat utoqqalinersi­sarneq 60-ininngaanniit 63-it tungaanut qaffattoq aamma taakkua iluaniippoq taanna.  Taamaattu­mik taaneqanngimmat taanna erseqqissalaarpara, taamaalilluni Inatsisartut ataqqinartut paasiti­laarlugit, taassuminnga.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut:

Ruth Heilmann-ip ikinnerussuteqarluni oqaaseqarsimanera Naalakkersuisuni uagut aamma paasilluarsinnaavarput, tassani pineqarmat finansudvalg-ip kompetancea - finansudvalg-ip piginnaatigaaffia - tassanilu finansudvalg-ip sulinissaanut tunngasut Inatsisartut inatsisaanni ' 16 stk.  2-mi tassani allassimammat finansudvalg-i Landstingi sinnerlugu Inatsisartut qilersuisima­tinnagit aningaasartuutissat atorneqarnissaat akuerisinnaagaat, siunertanut finanslov-ip akuerine­qarnerata nalaani naatsorsuutigineqarsinnaasimanngitsunut.

 

Tassa taanna suliasssaq finansudvalg-ip suliassaa, taamaattumillu Naalakkersuisunut ilaasortat driftsreserve-mut ingerlanneqarsimasut eqqarsaatigalugit finansudvalg-ip aatsaat akuersineratigut pissusilimmik aaqqiisoqassappat tassani Naalakkersuisut aamma isumaliornerat najoqqutaralugu Grundlov-imik taaneqartartut - qallunaat oqaaserimmatigik taakkua oqaaserissavavut - lovgiven­de -dømmende   amma udøvende - tassa inatsisiliortut, eqqartuussinermik isumagisaqartut taavalu naalakkersuinikkut suliassanik naammassinnittut suliassaasa ataatsimut suppaliarineqar­nissaanik mianersuussineq pineqarpat aammalu taanna pineqarmat taamaattumik isumaqagisin­naavarput Ruth Heilmann-p tassuunakkut tunngavissaqarluni nalunaarusiaa.

 

Ruth Heilmann, Siumut:

Maani kukkugaangatta aamma piffissaagallartillugu aaqqiiniartarpugut.  Mannalu aamma periarfissaq uanga tassani atorniarsimavara.  Tassa Josef Tuusi Motzfeldt-itulli aamma Inatsisar­tunut ilaasortatut allatuulli piginnaatitaaffeqarpunga aamma nammineq isummersorsinnaanissan­nut aammalu uani Takornariaqarnermut Ataatsimiititaliami siulittaasuunera naapertorlugu aamma tassani malittarinninnera pillugu nalunnginnakku taamatut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aperineqaqqaartassagaluarpat aamma eqartorujussuarmik ingerlasoqalissasoq. Taamaattumik taanna maluginiarsimavara aammalu allannguutissamik siunnersuuteqarlunga. Qujavungalu aamma Naalakkersuisut Siulittaasuat taamatut naapertuummik aamma siunnersuuteqarmata aammalu uani allat selskab-it namminneerlutik aningaasaatitik aquppaat aamma uani isumaqar­punga ajornaquteqanngitsoq aamma Greenland Tourism-ip nammineq tassunga aningaasaliissutit aqussappagit, tassami aamma uagut Inatsisartuni Naallakkesuisut aamma taamatut pisinnaatissin­naagutsigit qujanassagaluaqigami uani apeqqummi.

 

Manasse Berthelsen, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq.  Oqaaseqartutsinnit marloriarlugu apeqqutigineqaraluartoq akineqanngimmat pissutissa­qarsorivunga apeqqutigeqqissallugu, tassa erngup nukinganik nukissiorfiliorsinnaanermik Qorlortorsuami 2 mio-nik qinnuteqarneq, tassani Inatsisartuni akuersaarsimavavut taakkua erngup nukiliorfigineqassasut.  Kisianni tulleriiaarneri qanoq suut tunngavigalugit Qorlortorsuaq massakkut misissuiffigineqaqqaannginnersoq, tunngaviusut ujartorsimagaluarpavut.  Ajoraluartu­milli taakku akineqanngillat.

Tulleriiaarinermi tunngavilersuutaasinnaasut ilagaat uani kujataani Narsami Qaqortumilu illoqarfiit arlaat nutaarsuarmik innaallagissiorfeqarpoq, kisiannili Sisimiuni siorna ajuusaarnartu­mik pisoqarpoq, tassa illoqarfik innaallagissiorfeerummat taamaalillunilu sillimmatinik illoqar­fimmi ilioraalluni innaallagissamik illoqarfik pilersorneqarmat.  Aamma massakkut suli taamaap­poq taakku sillimmatit illoqarfimmi sumi tamaaniipput elværk-ia unittooriaannaammat qanoq iliallannikkut.

Tassani Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut tulleriiaarinermut tunngavilersuutit sukannernerusut Naalakkersuisut saqqummiuttariaqarpaat, tassani pisariaqartitsineq eqqarsaatigissagaanni inuttussutsit aalaavigiinnarsinnaavavut.  Sisimiuni Kujataanilu pineqartut inuttussutsimikkut assigiiginnarput, taamaammat Naalakkersuisut ersarinnersumik tunngavilersuuteqartariaqartut Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut:

Oqaatigaara Naalakkersuisut maannakkut Nallakkersuisuusut erngup nukiliorneq Kalaallit Nunaanni siunissaqarluartutut isigalugu aammalu tulliullugu mittarfiliornerit maannakkut naammassilernerisa nalaanni aningaasartuutissaniut nutaanut ikkuttariaqartut.  Kisiannili aningaa­sartuutissat taakkua Landskarsip nammineq aningaasalersuineratigut pinngikkaluarlugit taava vandkraft-inik sanaartortarnerit maannamut atuuttut avataaninngaanniit suleqatigiinnikkut aningaasalersueriaatsimik atugaqarluni misissuinikkut taakkualu politikkikkut isummerfigineqas­sapput, taakku aqqutigalugit ingerlanniarneqarmata.

 

Sisimiuni maannakkut nukissiorfik isumannaatsumik ingerlavoq Kujataani siulliullugu inissinne­qarsimanera taanna Naalakkersuisut - Nallakkersuisooqatigiit - illoqarfiit marluk taamaalillutik ataatsimut sarfatik atugaasigut piinnarnagit kisianni aamma inuussutissarsiornikkut periarfissa­lunnerulluinnassusii ullumi - ukiuni makkunani - eqqarsaatigalugit taava nunami sullivitsigut allatigullu ikiorserneqarsinnaanerat aamma eqqarsaatigalugu sallinngortitaasimapput.

 

Tamakkua aamma nipilersoqataapput sullivinnik aallartitsinerit nunami suliffissaqarnissat aamma sarfamik atuinermik akisuallanngitsumik atugaqarluni periarfissat eqqarsaatinut tasssani ilaam­mata.

Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut:

Tassa taamaalilluni immikkoortoq 15-ip oqallisiginera tamaana killeqarpoq taaseqattaalissaagul­lu.